Από τον Δημήτρη Παπαγεωργίου
Μαζί με τη μεγάλη πυρκαγιά που κατέστρεψε το Νοσοκομείο Βαλουκλή, μέρος του ομώνυμου βακουφιού, και είχε ως αποτέλεσμα τη μεταφορά των ομογενών μας που ζούσαν σε αυτό σε άλλα νοσοκομεία, η «ρωμαίικη κοινότητα» στην Κωνσταντινούπολη αλλά και σε ολόκληρη την Τουρκία καλείται να αντιμετωπίσει έναν «εχθρικό» νόμο, που τη στοχοποιεί με σκοπό να την απογυμνώσει από τα περιουσιακά της στοιχεία. Η ακίνητη περιουσία των βακουφιών της Κωνσταντινούπολης συνεχίζει να είναι ο βασικός μοχλός άντλησης πόρων για τη λειτουργία των ευαγών ιδρυμάτων και των σχολείων, λειτουργώντας ως αιμοδότης της εναπομείνασας ελληνικής κοινότητας. Τα περισσότερα εξ αυτών ήταν δωρεές μεγάλων Ελλήνων ευεργετών του 18ου, του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα.
Με τα βακουφικά έσοδα καλύπτονται τα έξοδα υγείας, εκπαίδευσης, συντήρησης χώρων λατρείας και η στήριξη αναξιοπαθούντων μελών της κοινότητας, διασφαλίζοντας έτσι και τη διαμονή τους στην Κωνσταντινούπολη.
Ο νέος νόμος που πέρασε από την τουρκική Βουλή θέτει σειρά περιορισμών ως προς το εκλέγειν και το εκλέγεσθαι στα διοικητικά συμβούλια των βακουφιών, σε εκλογές που θα πρέπει να γίνουν άμεσα ύστερα από… 10 χρόνια. Επιπρόσθετα διαχωρίζει τα βακούφια που έχουν νοσοκομεία, τα οποία πλέον θα διοικούνται με βάση έναν άλλον οργανισμό που θα πρέπει να εγκριθεί από το υπουργείο Υγείας, ενώ προβλέπεται ότι για τις εκλογές θα χρειάζεται ειδική… άδεια από τον κρατικό μηχανισμό.
Περιορισμοί που δεν έχουν άλλον σκοπό παρά να επιτρέψουν να «απαλλοτριωθεί» με νομικές δικαιολογίες η περιουσία της ελληνικής κοινότητας, οι οποίοι ξεκινούν από τον τρόπο που σχηματίζονται οι εφορευτικές επιτροπές και φτάνουν μέχρι τον αριθμό των θέσεων στις οποίες μπορεί να συμμετέχει κάποιος πολίτης, αλλά και γεωγραφικούς περιορισμούς.
«Οσοι νοιαζόμαστε για το μέλλον της ρωμαίικης κοινότητας στην Πόλη, όσοι πιστεύουμε ότι τα ευαγή ιδρύματά μας είναι εθνική και πολιτιστική κληρονομιά που μας παρέδωσαν οι πρόγονοί μας, οι πατεράδες και οι παππούδες μας δεν μπορούμε να παραμείνουμε αδιάφοροι στα προβλήματα που προκαλεί ο νέος κανονισμός». Με τις παραπάνω φράσεις η εφημερίδα της ομογένειας στην Πόλη «Ανατολή» περιγράφει με ακρίβεια το πρόβλημα μπροστά στο οποίο βρίσκεται ο Ελληνισμός.
Αποτέλεσμα των νομοθετικών αυτών παρεμβάσεων είναι να γίνει σχεδόν αδύνατον για τον συνεχώς μειούμενο αριθμό μελών της ελληνικής κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη να πληρώσει όλες τις θέσεις που χρειάζονται προκειμένου να σχηματισθούν διοικητικά συμβούλια στα βακούφια. Και, όταν αυτό συμβεί -νομοτελειακά, αφού δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί, εκτός κι εάν αλλάξει ο νόμος-, τότε το τουρκικό κράτος θα κληθεί να «πληρώσει» τα κενά που υπάρχουν. Είτε με διορισμό μελών είτε ακόμη και με «επιτροπεία» των βακουφιών από το τουρκικό κράτος, που θα αποκτήσει έτσι επί της ουσίας τη διαχείρισή τους. Το πώς ακριβώς δεν είναι ακόμη γνωστό, αφού η τουρκική πλευρά κρατά κλειστά τα χαρτιά της και ακόμη και σε συναντήσεις με την ελληνική ομογένεια δεν δόθηκαν εξηγήσεις και διευκρινίσεις.
Και αν τα σημαντικά, μεγάλα βακούφια προς το παρόν είναι ασφαλή, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα μικρότερα. Εκκλησίες, ιδρύματα που συνδέονται πολλές φορές με διαμερίσματα, γραφεία και άλλα τινά είναι πιθανόν να περάσουν σε τουρκικό έλεγχο, αποδυναμώνοντας έτι περαιτέρω την ελληνική κοινότητα στην Πόλη και οδηγώντας σε φαύλο κύκλο.
Τα λόγια του Γκάρο Παϊλάν, Αρμένιου βουλευτή του HDP, περιγράφουν με ακρίβεια την κατάσταση: «Από τη ρωμαίικη κοινότητα απέμειναν 1.000 άτομα και έχουν δεκάδες βακούφια. Λέει ο κανονισμός ότι ένα άτομο δεν μπορεί να συμμετέχει σε περισσότερες από τρεις διοικήσεις βακουφιών. Εάν μαζέψουμε το σύνολο των Ρωμιών, δεν έχουν τη δυνατότητα να βρουν τόσους διοικητικούς».
Ο Λάκης Βίγκας, ηγετικό στέλεχος της ελληνικής ομογένειας, σχολιάζοντας τον νέο νόμο σε τηλεοπτική εκπομπή ήταν ξεκάθαρος: «Στην Τουρκία, από την άποψη του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, η μόνη προβληματική ομάδα νομικών προσώπων είναι τα μειονοτικά βακούφια. Είναι δεδομένο ότι ανήκουμε στο παράδειγμα της κουτσής πάπιας.
Στα βακούφια που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη βούλησή τους για το εκλέγειν και εκλέγεσθαι δεν μπορεί να γίνει λόγος και για διαφάνεια. […] Με τους περιορισμούς στον κανονισμό δεν θα είναι δυνατόν να κρατήσουμε στη ζωή τα ιστορικά βακούφια της κοινότητάς μας».
Καταλαβαίνει κανείς ότι η διοίκηση των βακουφιών αποτελεί στην πραγματικότητα ζήτημα επιβίωσης της ελληνικής ομογένειας στην Τουρκία. Η σταδιακή απογύμνωσή της από τα βακούφια είναι σαφές ότι θα έχει ως αποτέλεσμα την παύση της δραστηριότητάς της ως κοινοτικού συνόλου. Ισως ακριβώς αυτός να είναι και ο στόχος των νομοθετικών παρεμβάσεων στην Τουρκία.
Το Νοσοκομείο Βαλουκλή που τυλίχθηκε στις φλόγες
Το Νοσοκομείο Μπαλουκί (Βαλουκλή) είναι με μεγάλη διαφορά από τα υπόλοιπα το μεγαλύτερο και πιο εύπορο από τα βακούφια (ευαγή ιδρύματα) της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Τουρκίας. Πήρε το όνομά του από τη γειτονική Μονή της Ζωοδόχου Πηγής, που με τη σειρά της ονομάστηκε έτσι λόγω των ψαριών που ζουν στο ομώνυμο αγίασμα.
Το νοσοκομείο έλκει την ιστορία του από την εποχή της Αλωσης, ενώ μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση τον 18ο αιώνα, όταν η ελληνική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης κατασκεύασε τρία νοσοκομεία: αυτό, το 1762 ένα άλλο στην περιοχή του Γαλατά και το 1780 ένα τρίτο στο Πέρα. Το 1790, τα ξύλινα θεμέλια του νοσοκομείου καταστράφηκαν στην πυρκαγιά και ξαναχτίστηκαν με τη συμβολή του Πατριάρχη 7ου Νεοφύτου και του μεταφραστή Γιώργου Χουμούζι. Με το διάταγμα του σουλτάνου Μαχμούτ χτίστηκε, το 1836-1838, νέο νοσοκομείο, μαζί με το Νοσοκομείο Yedikule, όπου θα μεταφέρονταν οι ασθενείς των άλλων δύο ελληνικών νοσοκομείων της Κωνσταντινούπολης.
Από κύκλους της ομογένειας το συγκεκριμένο νοσοκομείο είχε χαρακτηριστεί -λόγω των εσόδων που θα μπορούσε να φέρνει στην ελληνική κοινότητα- ως μια πιθανή «ατμομηχανή», η οποία όμως δεν μπορούσε να λειτουργήσει λόγω των κωλυμάτων στη διοίκησή του (εκλογές είχαν να γίνουν 10 χρόνια με υπαιτιότητα και του τουρκικού κράτους).
Μένει να δούμε εάν οι δεσμεύσεις του τουρκικού κράτους για «επισκευή» του θα αποτελέσουν και αφορμή για κάποιου είδους εμπλοκή και στα διοικητικά του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου