Το γαλλικό μαχητικό αεροσκάφος Rafale. Φωτογραφία via Dassault Rafale
Του ΚΩΣΤΑ ΓΡΙΒΑ
Τον τελευταίο καιρό έχει ξεκινήσει, μετά από πολλά χρόνια αδράνειας, μια μεγάλη προσπάθεια ενίσχυσης του ελληνικού οπλοστασίου, με αιχμή του δόρατος την αγορά των 18 αεροσκαφών Rafale. Αυτό είναι πολύ θετικό βήμα, που πιστώνεται στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Και φυσικά, η αγορά των Rafale είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου.
Ένας μεγάλος αριθμός μικρότερων προγραμμάτων “τρέχουν” αυτήν τη στιγμή στο υπουργείο Άμυνας με γρήγορους ρυθμούς. Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια δεν είναι απαλλαγμένη παθογενειών, οι οποίες αποτελούν προϊόν της περιθωριοποίησης της άμυνας για πολλά χρόνια. Μία από τις πιο επικίνδυνες παθογένειες είναι η άρνηση μελέτης κρίσιμης σημασίας οπλικών συστημάτων και τεχνολογιών.
Η πιο εντυπωσιακή περίπτωση είναι των αντιπλοϊκών βαλλιστικών πυραύλων (anti-ship ballistic missiles ή ASBM). Κι αυτό παρ’ ότι οι συνέπειες της δράσης τους στο Αιγαίο μπορεί να είναι καταλυτικές. Οι πύραυλοι αυτοί δεν είναι κάτι νέο. Η πρώτη σχετική αναφορά σε ανοιχτές πηγές που γνωρίζει ο γράφων για τους κινεζικούς ASBM έγινε το 2006, ενώ το Ιράν παρουσίασε τον πρώτο του ASBM, τον Khalij Fars, το 2011.
Ο γράφων είχε πρωτοαναφερθεί στους κινεζικούς αντιπλοϊκούς πυραύλους και στη δυνητική απειλή που αυτοί συνιστούν για την Ελλάδα (λόγω της στενής συνεργασίας Κίνας-Τουρκίας στην ανάπτυξη πυραυλικής τεχνολογίας) σε διημερίδα της Ανωτάτης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου (Θεσσαλονίκη 26-27 Νοεμβρίου 2008) με τίτλο “Η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα στα υποσυστήματα Ν.Α. Ευρώπης-Καυκάσου & Ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Ο Ρόλος της Ελλάδας”. Η σχετική εισήγηση βρίσκεται δημοσιευμένη στα πρακτικά.
Εδώ καιγόμαστε, με αυτά θα ασχολούμαστε!
Τα επόμενα χρόνια, σε πλήθος άρθρων και παρουσιάσεων ασχολήθηκα με τις εξελίξεις σε αυτά τα συστήματα και τις γεωπολιτικές επιδράσεις τους. Δύο μελέτες μου (“Η Στρατιωτική Άνοδος της Κίνας και η Γεωπολιτική του Πολέμου στη Μέση Ανατολή” και “Η Νέα Στρατιωτική Επανάσταση και η Ελληνική Αμυντική Στρατηγική”, εκδόσεις Λιβάνη, 2013 και το 2019) ασχολούνται κατά κόρον με αυτά τα όπλα και γενικότερα με τα συστήματα αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (A2/AD), των οποίων οι ASBM αποτελούν την αιχμή του δόρατος.
Όσες φορές είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με αρμόδιους διαφόρων επιπέδων για τους κινδύνους που προκαλούν και τις ευκαιρίες που προσφέρουν στην ελληνική άμυνα τα όπλα αυτά, οι απαντήσεις που έπαιρνα μπορούν να συμπυκνωθούν στο τρίπτυχο “και τις μας νοιάζει εμάς τι κάνουν οι Κινέζοι;”, “αυτά είναι κινέζικα, σιγά μη δουλεύουν” και “εδώ καιγόμαστε, με αυτά θα ασχολούμαστε;”. Παραπλήσιες απαντήσεις έπαιρναν και άλλοι συνάδελφοι που μελετούσαν το θέμα.
Αυτή η άρνηση της πραγματικότητας γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή αν σκεφτεί κανείς ότι από τότε μέχρι σήμερα η εξέλιξη των ASBM ειδικώς και των πλεγμάτων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής γενικότερα, έχουν αλλάξει τη γεωπολιτική ταυτότητα του πλανήτη αλλά και τον τρόπο του μάχεσθαι διεθνώς. Και βεβαίως το Αιγαίο και η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι εξαίρεση.
Από την Κίνα στο Ιράν και στον αμερικανικό Στρατό
Στον “αρχετυπικό” ASBM, τον κινεζικό DF-21, έχουν προστεθεί πολλοί άλλοι από διάφορες χώρες με επαυξημένες ικανότητες. Ο πιο σημαντικός είναι ο κινεζικός DF-26, με βεληνεκές άνω των 3.000 χλμ. Τον Ιανουάριο 2021 το Ιράν δοκίμασε τρεις νέους ASBM με βεληνεκές 1.800 χλμ, γεγονός που του επιτρέπει να απειλεί τα αμερικανικά πολεμικά στον Ινδικό Ωκεανό, θέτοντας νέα γεωστρατηγικά δεδομένα στην περιοχή. Ακόμη και η Βόρειος Κορέα αναπτύσσει έναν σχετικό πύραυλο. Κομβικό μελλοντικό όπλο του αμερικανικού Στρατού θα είναι ο πύραυλος PrSM (Precision Strike Missile), που είναι διάδοχος του γνωστού μας ATACMS και θα αποκτήσει και αντιπλοϊκές ικανότητες.
Όπως ο γράφων έχει υποστηρίξει επανειλημμένως, ο πύραυλος αυτός μπορεί να αλλάξει δραματικά υπέρ ημών τους συσχετισμούς ισχύος στο Αιγαίο. Γι’ αυτό και θα έπρεπε να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο μιας μελλοντικής ελληνοαμερικανικής στρατιωτικής και γεωπολιτικής συνεργασίας. Χάρη στις μικρές σχετικά γεωγραφικά διαστάσεις του Αιγαίου και στο τεράστιο δυνητικό πλεονέκτημα που μας προσφέρουν τα νησιά, παρόμοιους ρόλους μπορούν να παίξουν και πιο “ταπεινά” όπλα, που είναι πιο εύκολο να αποκτηθούν ή και να κατασκευαστούν εδώ, όπως τροποποιημένες βαριές ρουκέτες με βεληνεκή μερικών εκατοντάδων χλμ.
Αιγαίο και εγκλωβισμός στο παρελθόν
Δυστυχώς, αυτά τα συστήματα δεν φαίνεται να εξετάζονται. Αντιθέτως, δείχνουμε σαν να έχουμε επιστρέψει στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και ξανακάνουμε τη συζήτηση εκείνου του καιρού για νέα αεροσκάφη και φρεγάτες. Μακάρι να υπάρχουν μυστικά προγράμματα, αλλά δεν φαίνεται κάποιο “αποτύπωμά” τους στον εξοπλιστικό σχεδιασμό με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες.
Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, οι Έλληνες στρατιωτικοί είναι σαφώς ενήμεροι για τις διεθνείς εξελίξεις και συχνά διαθέτουν περισσότερες γνώσεις από τους ομόλογους τους στο ΝΑΤΟ. Όμως, το υπουργείο Άμυνας δείχνει να έχει εγκλωβιστεί στο παρελθόν. Έτσι, η σύγκρουση με το “σοκ του μέλλοντος”, που αργά ή γρήγορα θα έλθει, ενδέχεται να είναι οδυνηρή και η περίπτωση των αντιπλοϊκών πυραύλων ASBM είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου.
Αν ήμασταν Πορτογαλία ή Δανία θα μπορούσαμε ίσως να περιμένουμε να δούμε που θα πάνε τα πράγματα. Όμως, η Τουρκία δεν μας δίνει αυτό το περιθώριο. Έχουμε πολλαπλές ενδείξεις ότι επενδύει σε παρόμοια πυραυλικά συστήματα για να επιτύχει ασυμμετρία ισχύος με την Ελλάδα μέσα στην τρέχουσα δεκαετία. Κι αυτό ανεξαρτήτως των ελληνικών προσπαθειών για την απόκτηση “συμβατικών” οπλικών συστημάτων.
Η προσπάθεια αυτή της Άγκυρας μπορεί να ενισχυθεί έτι περαιτέρω, εξ ανάγκης, αν όντως οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε ένα παρατεταμένο εμπάργκο στρατιωτικού υλικού, γεγονός που θα την οδηγήσει σε πιο αντισυμβατικές λύσεις έτσι ώστε να καλύψει το κενό που θα προκύψει με τη διαθεσιμότητα π.χ. των μαχητικών της αεροσκαφών εξαιτίας έλλειψης ανταλλακτικών.
Μια παλιά ιστορία για Τουρκία, μια αγνοημένη απειλή για Ελλάδα
Ειδικά για τους πυραύλους ASBM και τα φθηνά υποκατάστατά τους, δηλαδή τις βαριές κατευθυνόμενες ρουκέτες μεγάλου βεληνεκούς, έχουμε σοβαρές ενδείξεις ότι η Τουρκία εδώ και πολλά χρόνια προσπαθεί να τους αναπτύξει. Στο πλαίσιο της συνεργασίας Κίνας-Τουρκίας στον πυραυλικό τομέα είναι αδύνατον να μην έχουν εξεταστεί παρόμοια όπλα.
Στα μέσα της δεκαετίας 2000, το Ισραήλ παρουσίασε τον βαλλιστικό πύραυλο LORA, επιδεικνύοντας τον στην τότε ηγεσία του τουρκικού υπουργείου Άμυνας. Πολύ πριν γίνει ευρέως γνωστή η ύπαρξη του κινεζικού DF-21D, οι Ισραηλινοί είχαν υποστηρίξει ότι ο LORA μπορεί να χρησιμοποιηθεί και εναντίον πλοίων. Αυτό το είχαν επισημάνει και ο γράφων με τον στρατηγικό αναλυτή Ζαχαρία Μίχα στη μελέτη τους “2021. Ελληνική Αμυντική Στρατηγική για τον 21ο Αιώνα” (Εκδόσεις Κασταλία, 2006).
Από τότε λοιπόν οι Τούρκοι μελετούσαν βαλλιστικούς πυραύλους με αντιπλοϊκές ικανότητες. Όταν η τουρκική πολεμική βιομηχανία πρωτοπαρουσίασε τον πύραυλο cruise SOM στο Λονδίνο το 2011 (έκθεση αμυντικού υλικού DSEi), η κατασκευάστρια εταιρεία είχε αναφέρει ότι ο πύραυλος είχε σχεδιαστεί για να λειτουργεί σε δικτυοκεντρικό περιβάλλον, να μπορεί να λαμβάνει δεδομένα στοχοποίησης εν πτήσει, να αλλάζει την πορεία του και να μπορεί να προσβάλει κινούμενους θαλάσσιους στόχους. Δηλαδή, από τότε σχεδίαζαν “φονικές αλυσίδες” (kill chains) που περιλαμβάνουν τον εντοπισμό, την ιχνηλάτηση και την παρακολούθηση του στόχου και εν συνεχεία την αξιοποίηση των πληροφοριών αυτών από κάποιο μέσο κρούσης, που στην πιο φονική μορφή του είναι ένας αντιπλοϊκός βαλλιστικός πύραυλος.
Αφορά εμάς
Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, μετά τον πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, έγινε πλέον ξεκάθαρο ότι η Τουρκία βασίζεται ολοένα και περισσότερο σε πλέγματα αναγνώρισης-κρούσης (reconnaissance-strike complexes), τα οποία στην πιο φονική μορφή τους χρησιμοποιούν κατευθυνόμενους βαλλιστικούς πυραύλους ως “εκτελεστικά όργανα”.
Άρα, δεν μιλάμε πλέον για κάτι που αφορά τη μακρινή Κίνα αλλά εμάς. Και μας αφορά άμεσα. Πρέπει να προσαρμοστούμε αν δεν θέλουμε να εγκλωβιστούμε σε ένα καινοτομικό μειονέκτημα με την Τουρκία, πολλώ δε μάλλον αν θέλουμε να αποκτήσουμε εμείς καινοτομικό πλεονέκτημα. Αυτό το πλεονέκτημα δεν μπορεί να προκύψει μόνον με μαζική αγορά ακριβών οπλικών συστημάτων από το εξωτερικό αλλά, κυρίως, με την εγχώρια έρευνα και ανάπτυξη.
Με τη σειρά της, η εγχώρια έρευνα και ανάπτυξη εδράζεται στο θεμελιώδες: μια εθνική στρατιωτική σκέψη, βγαλμένη από εμάς για εμάς και όχι από κάποιους γκουρού του εξωτερικού. Όμως, τόσο η έρευνα και ανάπτυξη όσο και η εθνική στρατιωτική σκέψη δείχνουν να βρίσκονται στο περιθώριο εν Ελλάδι, αν όχι υπό διωγμό. Γι’ αυτό όμως το κρίσιμο θέμα θα συζητήσουμε σε επόμενα κείμενα.
ΠΗΓΗ: https://slpress.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου