Έχοντας υπόψη την Σουηδία και τις διαρροές των μηνυμάτων WhatsApp, είναι σαφές τί πρέπει να αλλάξει. Θα το κάνει όμως κανείς;
Γράφει ο Fraser Nelson
Σχεδόν ακριβώς πριν από τρία χρόνια, ο Chris Whitty εξήγησε το πρόβλημα με τους εγκλεισμούς. Οι πανδημίες, έλεγε, σκοτώνουν ανθρώπους με δύο τρόπους: άμεσα -και έμμεσα, μέσω πανικού και κοινωνικής αναστάτωσης. Είναι δύσκολο να υπολογιστεί το δεύτερο, αλλά μπορεί να μετρηθεί ο συνολικός αριθμός θανάτων από όλες τις αιτίες. Τέτοια στοιχεία έρχονται τώρα. Η χώρα με τη μικρότερη αύξηση δεν είναι η Αυστραλία ή η Νέα Ζηλανδία, που έκλεισαν τα σύνορά τους. Ούτε η Ιταλία ή ο Καναδάς, που είχαν μερικά από τα πιο σκληρά lockdown. Η νικήτρια, με τη μικρότερη αύξηση σε “επιπλέον” θανάτους από την έναρξη της πανδημίας, είναι η Σουηδία.
Για εκείνους που είχαν κατηγορήσει τους Σουηδούς -που απέρριψαν την εφαρμογή εγκλεισμού- ότι ακολουθούσαν μια πολιτική του τύπου «άσ’ το κι ό,τι γίνει» που άφηνε τους ανθρώπους να πεθαίνουν, όλο αυτό είναι μάλλον μπερδεμένο. Και εγείρει μερικά ενδιαφέροντα ερωτήματα. Η Αυστραλία δεν είχε σχεδόν καθόλου κορωνοϊό, μόνο εγκλεισμό. Πώς λοιπόν κατέληξε σε “επιπλέον θανάτους” -στο 7 τοις εκατό- περισσότερο από το διπλάσιο του επιπέδου των Σουηδών; Αν η επιλογή του εγκλεισμού ήταν να “επιλέξουμε τη ζωή” (όπως το έθεσε ο Matt Hancock), τότε πού βρίσκεται -στα ανά τον κόσμο δεδομένα- η συσχέτιση μεταξύ της αυστηρότητας ενός εγκλεισμού και των ανθρώπινων ζωών που σώζονται;
Μπορεί να είναι βολικό για την κυβέρνηση να καθυστερήσει την έρευνα για τον κορωνοϊό μέχρι μετά τις γενικές εκλογές, αλλά η συζήτηση πρέπει να γίνει τώρα. Υπάρχουν παραπάνω από επαρκή στοιχεία για την επικαιροποίηση του σχεδίου αντιμετώπισης μιας πανδημίας, δεδομένου ότι ένα νέο παθογόνο μπορεί να εμφανιστεί ανά πάσα στιγμή. Και ένα πιο δύσκολο, και ίσως ακόμη πιο σημαντικό ερώτημα: πώς θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του κόσμου στη δημόσια υγεία; Ποιοι κανόνες πρέπει να ισχύουν για να διασφαλιστεί ότι, την επόμενη φορά, τα δεδομένα δεν θα παραποιηθούν και δεν θα γίνει κακή χρήση της επιστήμης από τους πολιτικούς;
Τα Lockdown files δίνουν τρεις βασικές πληροφορίες για το τί πήγε στραβά. Πρώτον, έχουμε ισχυρά παραδείγματα της “επιστήμης” που επικαλούνται κάποιοι για την επιβολή διαφόρων μέτρων που αποδεικνύεται ότι έχουν πολιτικά κίνητρα. Έπειτα, βλέπουμε τον βιαστικό και απρόσεκτο τρόπο με τον οποίο ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις: πώς το WhatsApp αντικαθιστά την κανονική κυβέρνηση. Και τέλος, το ύφος. Πώς, αφού πήραν στα χέρια τους εξουσίες εκτάκτου ανάγκης, αυτή η ομάδα ανδρών από προσεκτική και ανοιχτόμυαλη μετατράπηκε σε επιπόλαια και υπερενθουσιώδη. Για άλλη μια φορά, βλέπουμε πώς η εξουσία διαφθείρει -και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα.
Υπάρχει μια συναρπαστική συνομιλία όπου ο Ben Wallace -ο οποίος ως υπουργός Άμυνας έχει δει αρκετές καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης- εντάσσεται σε μια από τις ομάδες λήψης αποφάσεων του WhatsApp. Φαίνεται αποτροπιασμένος και εξηγεί ότι, αν δεν τους πειράζει, θα τους αφήσει και ο ίδιος θα συνεχίσει να λειτουργεί με κανονικές κυβερνητικές μεθόδους. Αν και άλλοι είχαν αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο, τα πράγματα θα μπορούσαν να ήταν πολύ διαφορετικά.
Δείχνοντάς μας την ψυχολογία μιας ομάδας σε καιρό κρίσης, τα Lockdown files εξηγούν γιατί απέτυχε ο προηγούμενος σχεδιασμός αντιμετώπισης της πανδημίας: δεν έλαβε υπόψη την ανθρώπινη φύση. Ο πανικός του κοινού ήταν τόσο έντονος που υπήρξε τεράστια πίεση για επιβολή περιορισμών, είτε είχαν αποτέλεσμα είτε όχι. Αυτό δημιούργησε μια “βαρυτική έλξη” που τράβηξε την κυβέρνηση, την αντιπολίτευση και πολλά από τα μέσα ενημέρωσης -παραμερίζοντας τις συνήθεις διασφαλίσεις (αναλύσεις κόστους-οφέλους, κ.λπ.). Κανείς δεν ήθελε να πάει κόντρα. Ακόμη και οι ακαδημαϊκοί δέχτηκαν τεράστια πίεση να σιωπήσουν αν είχαν αμφιβολίες. Ο Carl Heneghan της Οξφόρδης το αποκαλεί “σιωπή της επιστήμης”.
Η Σουηδία είχε ως επικεφαλής επιδημιολόγο τον αδυσώπητο Anders Tegnell, ο οποίος έκανε τα πάντα για να αντιταχθεί σε αυτό που έβλεπε ως λαϊκισμό: εγκλεισμούς που δεν είχαν έρεισμα στην επιστήμη και θα μπορούσαν να προκαλέσουν περισσότερο κακό παρά καλό. Δεν σταμάτησε ποτέ να διαφωνεί, να δίνει τηλεοπτικές συνεντεύξεις περιμένοντας στις αποβάθρες των τρένων και να δημοσιεύει τη μία μελέτη μετά την άλλη. Κέρδισε τον σεβασμό του κόσμου. Η Σουηδία κατέληξε με επιδημία κορωνοϊού μέσης βαρύτητας, αλλά μεταξύ των λιγότερων οικονομικών ζημιών της Ευρώπης και της χαμηλότερης αύξησης θανάτων. Σε συνέντευξή του την περασμένη εβδομάδα, ο Tegnell είχε μια συμβουλή για τον διάδοχό του: “Να είσαι ψύχραιμος”.
Πρέπει η επόμενη απόκρισή μας στην πανδημία να εξαρτάται τόσο από την προσωπικότητα κάποιου; Πρέπει η μοίρα των εθνών να εξαρτάται από το ποιος τυχαίνει απλά να βρίσκεται σε μία θέση -είτε την έδρα κατέχει ένας 63χρονος επιδημιολόγος όπως ο Tegnell (το βιογραφικό του οποίου περιελάμβανε πρακτική εμπειρία με τον Έμπολα) είτε δύο 41χρονοι που μιλούσαν μέσω WhatsApp όπως ο Matt Hancock και ο Simon Case; Οι διασφαλίσεις μπορούν -και πρέπει- να τεθούν σε εφαρμογή τώρα. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε να γίνει πρώτα η έρευνα.
Ο Πρωθυπουργός μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να διατάξει ότι από εδώ και στο εξής η μεθοδολογία θα πρέπει να ακολουθεί τα πρότυπα διαφάνειας και ευρωστίας του Υπουργείου Οικονομικών, αναφέροντας βασικές παραδοχές και αβεβαιότητες. Οι πιθανοί συμβιβασμοί (μακροπρόθεσμοι και βραχυπρόθεσμοι) πρέπει να αναγνωρίζονται σαφώς για κάθε μέτρο στη δημόσια υγεία. Η πολυπλοκότητα πρέπει να αναγνωριστεί. Οι κριτικοί πρέπει να είναι ευπρόσδεκτοι, όχι να καταδιώκονται. Η επιτροπή Sage, της οποίας το ίδιο το όνομα είναι πλέον συνώνυμο της ανικανότητας, θα πρέπει να διαλυθεί.
Ίσως όλα αυτά να χρειαστούν νωρίτερα από όσο νομίζουμε. Περίπου 130 εκατομμύρια πτηνά είναι πλέον γνωστό ότι έχουν πεθάνει από την τελευταία παραλλαγή της γρίπης των πτηνών, η οποία έχει ήδη μεταπηδήσει σε θηλαστικά, και με θάνατο ενός ανθρώπου στην Καμπότζη. Μπορούμε να φανταστούμε τι θα μπορούσε κάλλιστα να συμβεί στη συνέχεια: Η Δημόσια Υγεία της Αγγλίας αρχίζει να σχεδιάζει κάποιο «σενάριο» ότι θα μετατραπεί σε ανθρώπινη πανδημία, με την προκατάληψη ότι θα συμβούν τα χειρότερα. Η επιτροπή Sage επανέρχεται. Ο καθηγητής Neil Ferguson εμφανίζεται με μερικά γραφήματα καταστροφής. Όλο το γαϊτανάκι θα μπορούσε εύκολα να ξεκινήσει ξανά.
Αλλά θα ληφθούν σοβαρά υπόψη οι πολιτικοί την επόμενη φορά που θα πουν “εμπιστευτείτε την επιστήμη”; Δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ δείχνουν ότι η εμπιστοσύνη στους φορείς της δημόσιας υγείας έχει δεχθεί μεγάλο πλήγμα μετά τον κορωνοϊό. Αν και δεν έχουν γίνει παρόμοιες μελέτες εδώ, βλέπουμε ανησυχητικά σημάδια στα μειωμένα ποσοστά εμβολιασμού στην παιδική ηλικία. Η υπερεκτίμηση της “επιστήμης” κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού -όπου η επιστήμη ήταν πραγματικά ανάμεικτη με πολιτική- κινδυνεύει να μειώσει την εμπιστοσύνη σε άλλους τομείς όπου η επιστήμη είναι πραγματικά ξεκάθαρη.
Και η ωμή αλήθεια; Η επιστήμη για τον κορωνοϊό δεν είναι ακόμα σαφής. Όσον αφορά τις μάσκες, την κοινωνική αποστασιοποίηση, ακόμη και το κλείσιμο των σχολείων -είναι δύσκολο να πούμε πόσο αποτρέπουν την εξάπλωση ενός ιού. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει ζητήσει την διενέργεια ούτε μίας μελέτης υψηλής ποιότητας για το τί έχει αποτέλεσμα και τί όχι. Ακόμη και ο υπολογισμός των επιπλέον θανάτων είναι περίπλοκος -αλλά η Σουηδία βρίσκεται πολύ χαμηλά, με όποιον τρόπο κι αν το δούμε. Αλλά ακόμη και τώρα, κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται πολύ για την πραγματική επιστήμη ή να μάθει το μάθημά του σύντομα.
Έχουν περάσει 20 χρόνια από τότε που ο βαρετός παλιός κορωνοϊός μεταλλάχθηκε σε δολοφόνο στην επιδημία Sars. Οι ασιατικές χώρες επικαιροποίησαν τα σχέδιά τους έκτακτης ανάγκης για πανδημία -αλλά η Βρετανία δεν το έκανε, εμμένοντας στην προσέγγισή της που βασίζεται στη γρίπη. Βλέπουμε ξανά τον ίδιο εφησυχασμό; Έχουμε δει τώρα, στα Lockdown files, πολλά από αυτά που πήγαν στραβά. Είδαμε επίσης, στη Σουηδία, τί μπορεί να πάει σωστά. Θα δούμε τώρα αν ο Rishi Sunak μπορεί να συνδυάσει αυτά τα δύο.
το είδαμε ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου