«Κύπρος 1974. Η στρατιωτική προπαρασκευή που δεν έγινε ποτέ»

Του Παντελη Καρύκα

Η Εθνική Φρουρά (ΕΦ) δεν βρίσκονταν το 1974 στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Σημαντική ευθύνη για την κατάσταση αυτή είχε η κυβέρνηση Μακάριου, η οποία δεν συνέβαλε στην πολεμική προπαρασκευή του κυπριακού ελληνισμού. Στο διάστημα 1964-1974 η κυβέρνηση Μακάριου προμηθεύτηκε μόνο από τη Σοβιετική Ένωση εξοπλισμό και μάλιστα ελάχιστο.

Το 1964 έγινε η μόνη προμήθεια υλικού από το εξωτερικό (ΕΣΣΔ) η οποία έγκειτο στην αγορά 32 “αρχαίων” αρμάτων μάχης Τ-34/85, υποδείγματος του 1944, παντελώς ανίκανων να αντιμετωπίσουν τα τουρκικά άρματα Μ-47 και αργότερα Μ-48. Με τα άρματα αυτά συγκροτήθηκε μια μειωμένης σύνθεσης επιλαρχία.

Επίσης αγοράστηκαν 32 τροχοφόρα, ελαφρά θωρακισμένα ΒΤR-15V1, με τα οποία συγκροτήθηκε το μοναδικό μηχανοκίνητο τάγμα της ΕΦ, το 286ο. Τέλος αγοράστηκαν 20 μόλις πυροβόλα Μ1944 των 100χλστ. επίσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τα οποία συγκροτήθηκαν δύο μειωμένης σύνθεσης μοίρες και έξι μικρές τορπιλάκατοι κλάσης Ρ-4. Επίσης παραγγέλθηκαν σύγχρονα, για την εποχή, αντιαεροπορικά κατευθυνόμενα βλήματα SA-2, τα οποία όμως τελικά δεν παραλήφθηκαν.

Είναι τουλάχιστον περίεργες οι εν λόγω επιλογές της κυβέρνησης Μακάριου, η οποία με τη συγκεκριμένη προμήθεια δεν κάλυπτε τις στοιχειώδεις ανάγκες της ΕΦ, τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά. Φαίνεται όμως ότι η συγκεκριμένη προμήθεια κάλυπτε ανάγκες πολιτικές του Μακαρίου, ο οποίος επιθυμούσε να «παίζει» και το χαρτί της ΕΣΣΔ, παράλληλα με το χαρτί των Αδεσμεύτων. Η προμήθεια αυτή, χωρίς να λύνει το αμυντικό πρόβλημα του νησιού προκάλεσε οργή και φόβο πέραν του Ατλαντικού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βρισκόμασταν στο απόγειο του Ψυχρού πολέμου.

Ωστόσο ο Μακάριος διέπραξε και άλλα σφάλματα που είχαν να κάνουν με την συγκρότηση της ΕΦ, τη στελέχωση και επάνδρωσή της και το ηθικό της. Όλα άρχισαν όταν άρχισε και η επιδείνωση των σχέσεων του Μακαρίου με την Αθήνα, από το 1964 και έπειτα. Γιατί η ρήξη Μακαρίου-Αθήνας από τότε ξεκίνησε, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος πρώτος διαπίστωσε ότι ο Μακάριος δεν επιθυμούσε την Ένωση και έδειχνε ότι δεν επρόκειτο να δεχτεί κατευθύνσεις από το εθνικό κέντρο, την Ελλάδα.

Ο Μακάριος ποτέ δεν πήρε μέτρα για την ενδυνάμωση της ΕΦ, αλλά μάλλον για το αντίθετο. Με χαλαρούς νόμους που η κυβέρνησή του ψήφισε αποτράπηκε η κατάταξη στην ΕΦ σημαντικού αριθμού στρατευσίμων, με τις δεκάδες εξαιρέσεις που ανακάλυψε – ακόμα και οι αρραβωνιασμένοι μπορούσαν να μην στρατευθούν. Έτσι η οροφή προσωπικού της ΕΦ μειωνόταν συνεχώς.

Το 1970 αντί των προβλεπομένων 11.700 ανδρών υπηρετούσαν στην ΕΦ μόλις 8.000 άνδρες, ενώ στις παραμονές του εναντίον του πραξικοπήματος μείωσε και άλλο τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας, με αποτέλεσμα όταν εκδηλώθηκε η τουρκική εισβολή τα τάγματα της ΕΦ να διαθέτουν μόλις το 1/3 της προβλεπόμενης δύναμης τους.

Θεωρητικά η ΕΦ διέθετε μια επιλαρχία αρμάτων, μια επιλαρχία αναγνώρισης με οχήματα Marmon-Herrington, παραχωρημένων από την Ελλάδα, ένα κατ’ όνομα μηχανοκίνητο τάγμα πεζικού, αφού τα οχήματα δεν επαρκούσαν για την μεταφορά του συνόλου της –θεωρητικής- παρατακτέας του δύναμης, 3 μοίρες καταδρομών, 15 τάγματα πεζικού, ενεργά και επιστρατευόμενα, με το μισό μόνο και κάτω της κανονικής τους δύναμης, τα ενεργά, 20 σοβιετικά πυροβόλα των 100χλστ. 8 αμερικανικά ορειβατικά των 75χλστ, παραχωρημένα από την Ελλάδα, περί τα 50 βρετανικά των 25 λιβρών, επίσης παραχωρημένα από την Ελλάδα, 36 αντιαρματικά των 6 λιβρών (57χλστ.) και αυτά παραχωρημένα από την Ελλάδα και μία μοίρα αντιαεροπορικού πυροβολικού. 

Ο φορητός οπλισμός των ανδρών ήταν επίσης παραχωρημένος από την Ελλάδα και ήταν βρετανικός και αμερικανικός- επαναληπτικά τυφέκια Lee-Enfield, οπλοπολυβόλα Bren και πολυβόλα των 0,30’ και 0,50’, αντιαρματικοί εκτοξευτές των 3,5’ (Μπαζούκα), Πυροβόλα Άνευ Οπισθοδρομήσεως των 57, 75 και 106 χλστ. και όλμοι των 50, 81χλστ. και 4,2’. Στον αέρα η Κύπρος μπορούσε να υπολογίζει μόνο σε επέμβαση της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ στη θάλασσα τα ίδια μέσα περιορίζονταν στις 6 παλιές σοβιετικές τορπιλακάτους, οι οποίες λόγω παλαιότητας είχαν εξαιρετικά περιορισμένες δυνατότητες.

Η κυπριακή άμυνα λοιπόν ήταν απροετοίμαστη απέναντι σε ενδεχόμενη τουρκική εισβολή, αφού και αυτό το παλαιό υλικό που διέθετε δεν μπορούσε να αξιοποιηθεί στο έπακρο, λόγω ελλείψεων σε υλικά και ανταλλακτικά.

πηγή

Share