Γράφει ο Νίκος Χειλαδακης
Η λαμπρότερη, αλλά και η πιο συκοφαντημένη περίοδος της ιστορίας του
ελληνισμού, είναι αυτή της αποκαλούμενης βυζαντινής αυτοκρατορίας, όπως
την βάπτισαν κάποιοι δυτικοί συγγραφείς διαστρέφοντας το πραγματικό
όνομα της μοναδικής αυτοκρατορίας στον κόσμο που έζησε πάνω από χίλια
χρόνια, δηλαδή της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Την ίδια περίοδο
που στην δυτική Ευρώπη, που σήμερα προβάλεται σαν η πιο εξελιγμένη
περιοχή της ανθρωπότητας, οι κάτοικοι ζούσαν κάτω από φρικτές συνθήκες
σκοταδισμού και αγνοούσαν βασικά πολιτιστικά στοιχεία, στην Ανατολική
Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το πνευματικό επίπεδο είχε φτάσει σε ύψιστα
επίπεδα. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είχε μετουσιωθεί με την
χριστιανική διάσταση που είχε αποκτήσει, στο ελληνορθόδοξο χριστιανικό
πρότυπο, το οποίο καθοδήγησε την αυτοκρατορία σε όλη την διάρκεια της
ζωής της.
Ενας από του μεγαλύτερους πνευματικούς φάρους της Ανατολικής Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας, ουσιαστικά το πρώτο πανεπιστήμιο σε ολόκληρη την Ευρώπη,
ήταν το πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, της βασιλίδας των πόλεων,
το γνωστό από την πρώτη του περίοδο σαν «Πανδιδακτήριο», το οποίο από
τον ένατο αιώνα όταν μεταφέρθηκε στα ανάκτορα της Μαγναύρας έγινε πιο
γνωστό σαν πανεπιστήμιο της Μαγναύρας.
Το Πανδιδακτήριο ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β”, το 425 και
έκτοτε η λειτουργία του τελούσε υπό την αιγίδα των εκάστοτε
αυτοκρατόρων. Λειτούργησε σχεδόν αδιάλειπτα μέχρι το 1453 και ανέδειξε
πολλούς πνευματικούς ανθρώπους στον χώρο των επιστημών αλλά και της
θεολογίας. Ένας από τους ανθρώπους που συντέλεσε στην ίδρυση του ήταν η
Πουλχερία, αδελφή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου, μια ευσεβής και
θεοσεβούμενη γυναίκα καθώς και η Ευδοκία, (Αθηναΐς), σύζυγός του
αυτοκράτορα, μαζί με τον έπαρχο του Πραιτωρίου, Κύρο Πανοπολίτη, γνωστό
τότε Έλληνα ποιητή και φιλόσοφο.
Στις 27 Φεβρουαρίου του 425, εκδόθηκε
το πρώτο σχετικό διάταγμα από τον Θεοδόσιο το Β” που ρύθμιζε τις
λεπτομέρειες λειτουργίας της Σχολής. Τα πρώτα μαθήματα που διδάσκονταν
στο Πανδιδακτήριο, που λειτουργούσε πλέον σαν ανεξάρτητο πνευματικό
ίδρυμα την ίδια περίοδο που στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν υπήρχε ουσιαστικά
καμία πνευματική αλλά και συγγραφική δραστηριότητα, (ήταν δηλαδή η εποχή
του σκότους του ευρωπαϊκού μεσαίωνα), ήταν γραμματική, ρητορική,
φιλοσοφία, διαλεκτική, δίκαιο, αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία και
μουσική. Στην εποχή του Ιουστινιανού αναβαθμίστηκε η Νομική Σχολή, η
οποία απέκτησε πενταετή διάρκεια σπουδών και ανεξαρτητοποιήθηκε, ενώ την
ίδια περίοδο στην Πατριαρχική Σχολή διδασκόταν η θεολογία. Κατά την
διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Φωκά, (602-610), το Πανδιδακτήριο
διέκοψε τη λειτουργία του αλλά γρήγορα επαναλειτούργησε υπό τον
αυτοκράτορα Ηράκλειο, (610-641), ο οποίος μετά το 610 είχε καλέσει στην
Κωνσταντινούπολη τον Στέφανο τον Αλεξανδρέα για να εποπτεύσει στην
αναδιοργάνωση του πανεπιστημίου.
Το πανεπιστήμιο της Μαγναύρας βελτιώθηκε τον 10ο αιώνα με
πρωτοβουλίες του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου, ο οποίος
ενίσχυσε ηθικά αλλά και υλικά τους διδάσκοντες και τους σπουδαστές.
Αναφέρεται ότι την εποχή εκείνη δίδασκαν τριάντα καθηγητές, δεκαπέντε
στην ελληνική γλώσσα, γραμματική και φιλολογία, ενώ άλλοι δεκαπέντε
δίδασκαν στη λατινική γλώσσα, ρωμαϊκή φιλολογία, φιλοσοφία και νομικά.
Τον 11ο αιώνα ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ο Μονομάχος ενδιαφέρθηκε για την
διεύρυνση των σπουδών στο πανεπιστήμιο της Μαγναύρας και ίδρυσε δυο
σχολές, το «Διδασκαλείον των Νόμων» και το «Γυμνάσιον», (φιλοσοφική).
Στο Γυμνάσιον διδάσκονταν όλες οι επιστήμες, εκτός από τα νομικά που
σπούδαζαν οι μελλοντικοί νομικοί, δικαστές και υπάλληλοι στο
«Διδασκαλείο των Νόμων». Στο Γυμνάσιο, δηλαδή στη φιλοσοφική σχολή,
διευθυντής, («Ύπατος των Φιλοσόφων»), τοποθετήθηκε ο Μιχαήλ Ψελλός και
μετέπειτα ο Ιωάννης ο Ιταλός. Στο Διδασκαλείο των Νόμων διευθυντής έγινε
ο Ιωάννης Ξιφιλίνος, Νομοφύλαξ του κράτους. Μετά την μαύρη περίοδο της
φραγκοκρατίας και την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους
Βυζαντινούς, το 1261, ο Μιχαήλ Η” Παλαιολόγος, (1261-1282), ανέθεσε την
διεύθυνση του πανεπιστημίου της Μαγναύρας στο Γεώργιο Ακροπολίτη, μεγάλο
Λογοθέτη, ως καθηγητή της αριστοτελικής φιλοσοφίας και στον Γεώργιο
Παχυμέρη, τη διδασκαλία της λεγόμενης «τετρακτύος», (δηλαδή αριθμητική,
γεωμετρία, αστρονομία και μουσική) στο αποκαλούμενο «Οικουμενικόν
Διδασκαλείον».
Πολλά ήταν τα μεγάλα πνευματικά ονόματα που λάμπρυναν με την παρουσία
τους το πανεπιστήμιο της Μαγναύρας. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι κατά
τον 9ο αιώνα πολλοί ιστορικοί συγκαταλέγουν και τον Θεσσαλονικέα
ιεραπόστολο των Σλάβων, Κύριλλο- Κωνσταντίνο, (περίπου 827-869), καθώς
και τον λόγιο, μετέπειτα μέγα Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, Φώτιο, (δύο
πατριαρχίες: 858-867 και 877-886). Ειδικά για τον Κύριλλο έχουμε
πληροφορίες ότι ανέλαβε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα την έδρα της
φιλοσοφίας στην Μαγναύρα, ενώ ο Βρετανός ιστορικός D. Nicol, αναφέρει
ότι «διαδέχθηκε τον φίλο του Φώτιο στην έδρα της φιλοσοφίας», στο ίδιο
πανεπιστήμιο. Όσον αφορά τον Μέγα πατριάρχη Φώτιο, υπάρχουν
αντικρουόμενες απόψεις για το αν πραγματικά δίδαξε στο πανεπιστήμιο της
Μαγναύρας.
Ο πνευματικός φάρος της Κωνσταντινούπολης, της βασιλίδας των πόλεων
και η μέγιστη πνευματική κίνηση που είχε αναπτυχτεί με το πανεπιστήμιο
της Μαγναύρας, έσβησαν οριστικά με την πτώση της Πόλης στον Μωάμεθ τον
πορθητή. Παρ όλα αυτά οι σπίθες δεν έπαψαν να σιγοκαίουν και κατά την
περίοδο της δουλείας. Η εκκλησία και η ορθόδοξη πιστή, ήταν αυτές που
διέσωσαν την ταυτότητα μας στους σκοτεινούς χρόνους της δουλείας, μακριά
από τον «θανατηφόρο εναγκαλισμό» της παπικής εκκλησιάς που προσπάθησε τα
τελευταία χρόνια της ανατολικής αυτοκρατορίας να στραγγαλίσει οριστικά
την ελληνική ορθοδοξία. Δυστυχώς όμως ότι διασώθηκε τετρακόσια και πλέον
χρόνια σκλαβιάς, κινδυνεύει σήμερα να χαθεί οριστικά από την
νεοελληνική «εκσυγχρονιστική λαίλαπα».
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)
1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.
2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.
3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.
4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.
5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).
6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.
7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.
Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ
Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.
1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.
2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.
3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.
Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων.
Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου