Η Κάλλας δίχως κάλλος

Γράφει ο Νότης Μαυρουδής

 

Πραγματικά, το άγαλμα που μας παρουσίασε η κα Αφροδίτη Λίτη, έδωσε την ευκαιρία για προσβλητικούς χαρακτηρισμούς στα Μέσα δικτύωσης, ακόμη και του εξωτερικού! Ήταν άδικα; Όχι βέβαια· η Ελληνίδα υψίφωνος Μαρία Κάλλας άξιζε μιας καλύτερης μετά θάνατον αποτύπωσης και μιας αξιοπρόσεκτης αισθητικά γλυπτικής εργασίας, η οποία να ανταποκρινόταν στην αίγλη, τη λάμψη και την προσωπικότητα της divina, έτσι όπως πορεύτηκε με τη μοναδική φωνή της, την παγκόσμια αποδοχή και τον περιπετειώδη βίο που την οδήγησαν εντέλει στην αθανασία… Δεν χρειάζονται ίσως τα δικά μου σχόλια περί της φωνής και της ερμηνευτικής της δεινότητας, αφού η διεθνής ακτινοβολία της είναι γνωστή σε όλους.

 

Το άγαλμα που αποκαλύφθηκε στις 8 Οκτωβρίου (2021), έγινε αντικείμενο αρνητικών σχολίων, όπως και εκείνη η δύστυχη soprano Αναστασία Ζαννή που τραγούδησε τον Εθνικό Ύμνο στην Ακρόπολη στις 25/3/21 και έγινε το «έλα να δεις»...

 

Αποδεικνύεται τώρα πως σε εθνικό επίπεδο, καλό θα ήταν να μην λαμβάνονται τέτοιες αποφάσεις από τους υψηλόβαθμους θεσμικούς, γιατί όπως αποδεικνύεται οι άνθρωποι… δεν «το έχουν» το αντικείμενο. 

 

Η κα Αφροδίτη Λίτη, διαβάζω πως είναι Καθηγήτρια στον Τομέα Γλυπτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και μέλος στο Δ.Σ. του Μουσείου της Ακρόπολης· όμως, τι σημασία έχουν οι τίτλοι μπροστά στο θέαμα της αποκάλυψης του αγάλματος, ειδικά όταν η παραποίηση της μορφής τής Κάλλας οδηγεί στην υποβάθμισή της, μέσα από τη… θολή αισθητική τής γλύπτριας; Ακόμα και το εκφραστικό και γι’ αυτό όμορφο πρόσωπο, παραποιήθηκε με σκληρές γραμμές, βλέμμα βλοσυρό και απόμακρο· ύφος αγρότισσας εργαζόμενης σε… ορυζώνα. Πόσο σημαντικό, αλλά στοιχειώδες, θα ήταν η Καθηγήτρια να μάζευε βασικές πληροφορίες για τη ζωή, την πορεία, την ψυχολογία και τις συναναστροφές τής παγκόσμιας ντίβας. Υπάρχουν βιβλία και πολλή αρθρογραφία, αφιερώματα, ντοκιμαντέρ, ταινίες, καθώς και άφθονο υλικό γύρω από την ζωή της, τα οποία την συγκαταλέγουν στα μυθικά και εμβληματικά πρόσωπα του εικοστού αιώνα, που επηρεάζουν ακόμα και τη σύγχρονη εποχή!  

 

Όλο αυτό το πληροφοριακό υλικό θα έδινε μια κάποια ατμόσφαιρα για να σχηματιστεί μια πρώτη έμπνευση, να δημιουργήσει ιδέες, να σχηματίσει μορφή, γραμμές, σχήμα, διαστάσεις, να τονίσει σημεία, να δώσει πνοή στο υλικό για να το φέρει πιο κοντά στο αντικείμενό της, σε ό,τι η Κάλλας ήταν και είναι στην κοινή συνείδηση.  

 

Δεν θα ήταν σοβαρό από μέρους μου να υποκρίνομαι τον κριτικό Τέχνης. Είμαι ένας πολίτης και σχολιάζω ένα γλυπτό που βρίσκεται σε δημόσια θέαση και μοιραία γίνεται αντικείμενο προσοχής, παρατήρησης και σχολιασμού. 

 

Η Κάλλας δεν ήταν μια άγνωστη φιγούρα όπως για παράδειγμα ο Bach ή ο Scarlatti, ο Vivaldi, ο Palestrina κ.ά., για τους οποίους δεν διαθέτουμε πολλά στοιχεία για τη μορφή τους, παρά μόνο όποια πληροφορία μάς προσφέρουν κάποιες παλαιότατες γκραβούρες, οι οποίες δημιουργούν ελλιπείς και παρακινδυνευμένες περιγραφές, για να σχηματοποιούνται χαρακτηριστικά προσώπων και σωμάτων. 

 

Η Κάλλας (2/12/1923-16/9/1977) υπήρξε ένα πρόσωπο που απασχόλησε έντονα τον διεθνή Τύπο και έζησε ανάμεσά μας. Τα χαρακτηριστικά της δεν χρειάζεται να τα επινοήσουμε· είναι δεδομένα κι έτσι είναι… εύκολο να αποτυπωθούν και να σχηματιστούν με τέτοιον τρόπο, ώστε η όποια αναφορά μας στο πρόσωπό της να λαμβάνει «σάρκα και οστά»· να γίνεται αντιληπτό ό,τι εξέπεμπε, ό,τι εκπροσωπούσε, ό,τι την ξεχώριζε ως προσωπικότητα και ως καλλιτεχνική φυσιογνωμία τής βοκαλιστικής τέχνης του 20ού αιώνα… Σαφώς η γλυπτική και η ζωγραφική τέχνη δεν είναι φωτογραφία· είναι όμως αναπαράσταση και ως τέτοια επιτρέπει τους αυτοσχεδιασμούς μορφοποίησης και μεταφοράς σε κάτι το οποίο να έχει ατμοσφαιρική, ή αλληγορική, ή συμβολική σχέση με το πραγματικό υποκείμενο το οποίο επεξεργαζόμαστε. Είναι σαν την έννοια τής διασκευής ενός μουσικού έργου, το οποίο επεξεργαζόμαστε για να το αναδημιουργήσουμε με συγγενική σχέση ως προς το πρωτότυπο και σε καμία περίπτωση ως «ξένο σώμα»… 

 

Η Καθηγήτρια της γλυπτικής, με το χάλκινο μόρφωμα που παρέδωσε στο κοινό, σάρωσε – ισοπέδωσε τη μορφή τής Ντίβας και μας έκανε να απορήσουμε με θυμό και αμηχανία… Ο Δήμος Αθηναίων, το ΚΑΣ, το ΥΠΠΟΑ και όσοι άλλοι εμπλεκόμενοι, εάν θέλουν να σεβαστούν τη μνήμη της και να ισορροπήσουν τον διεθνή πάταγο που προκλήθηκε από την ασέβεια προς την μεγάλη σοπράνο, οφείλουν να αποκαθηλώσουν, να αποσύρουν το άγαλμα το οποίο μάς εκθέτει ως χώρα...  

 

Δεν επιθυμώ να γίνω κατήγορος μιας άτυχης επιλογής τών υπευθύνων, που επέλεξαν μια ακατάλληλη για την περίπτωση εικαστικό, αλλά επειδή το… μόρφωμα είναι σε δημόσια θέα, επειδή το βλέπει ο επισκέπτης τουρίστας και ο περιπατητής κοντά στην Ακρόπολη, η ατεχνία, η προχειρότητα και η ακαταλληλότητα της εικαστικού δημιουργού, γίνεται ολοφάνερη και ακυρώνει την αρχική σκέψη για έναν ανδριάντα άγαλμα της μεγαλύτερης υψιφώνου του 20ού αιώνα.  

 

Δεν είμαι γλύπτης, αλλά μουσικός που γνωρίζει το στοιχειώδες βάθος και την ποιότητα της συγκεκριμένης φωνής και παρουσίας. Θεωρώ με βεβαιότητα πως, το κάλλος τής Κάλλας, χάθηκε στον Αττικό ορίζοντα και η μνήμη εξατμίστηκε στους ουρανούς… 

 

Η γλύπτρια βέβαια δηλώνει για τις κριτικές που υφίσταται πως: «Τίποτε από όλα αυτά τα σχόλια δεν με αγγίζει στο παραμικρό. Ξέρω τι θέλω και πού βαδίζω καλλιτεχνικά» κι αυτό το βρίσκω καλή άμυνα... 

 

Παρ’ όλα αυτά, από την άλλη μεριά, η άμεση κίνηση τώρα είναι να σκεπαστεί πάραυτα ο ανδριάντας με ένα μεγάααααλο σεντόνι, κατά προτίμηση μαύρου χρώματος, για να δείξουμε πως πενθούμε για την κακοτεχνία, καθώς και για την άγνοια των παριστάμενων επισήμων στα αποκαλυπτήρια της 8ης Οκτωβρίου, στη Διονυσίου Αρεοπαγίτη…

Share