12 Φεβρουαρίου 2024

Στα χνάρια του Απόλλωνα

Ο βυζαντινός περίβολος
 
Γράφει ο Γιώργος Βενετσάνος 
 
Επί της Ιεράς οδού όπου γινόντουσαν στην αρχαιότητα τα ελευσίνια μυστήρια, συναντάμε την σημερινή μονή Δαφνίου με τα καταπληκτικά ψηφιδωτά αλλά και κατάλοιπα του αρχαίου ιερού του Απόλλωνα πάνω στα οποία θεμελιώθηκε η μόνη.
 
Το Ιερό του Απόλλωνα στο Δαφνί βρισκόταν στη νότια πλευρά της Αρχαίας Ιεράς Οδού, ο δε Παυσανίας γράφει για την ίδρυση του: «Υπάρχει επίσης ένα ιερό, όπου βρίσκονται αγάλματα της Δήμητρας και της Κόρης και της Αθηνάς και του Απόλλωνα αρχικά το ιερό έγινε μόνο για τον Απόλλωνα. Σχετικά υπάρχει η παράδοση πως ο Κέφαλος, ο γιος του Δηίονα, αφού μαζί με τον Αμφιτρύωνα υπέταξε και έδιωξε τους Τηλεβόες, κατοίκησε πρώτος το νησί που από τον Κέφαλο ονομάστηκε Κεφαλληνία. Ο Κέφαλος έμενε πριν στην θήβα, εξορισμένος από την Αθήνα εξαιτίας του φόνου της συζύγου του Πρόκριδος. Κατόπιν, στη δέκατη γενιά, ο Χαλκίνος και ο Δαίτος, απόγονοι του Κεφάλου, έπλευσαν στους Δελφούς και ζητούσαν από τον Θεό επάνοδο στην Αθήνα εκείνος τους παρακινεί να θυσιάσουν πρώτα στον Απόλλωνα στο μέρος εκείνο της Αττικής, όπου θα δουν τριήρη να τρέχει πάνω στη στεριά. Όταν αυτοί έφτασαν στο λεγόμενο Ποικίλον όρος, παρουσιάστηκε ένα φίδι να τρέχει βιαστικά προς τη φωλιά του. Αυτοί θυσίασαν στον Απόλλωνα σε αυτό το μέρος και κατόπιν ήρθαν στην Αθήνα και οι Αθηναίοι τους έκαμαν πολίτες», ήταν μια από τις σημαντικότερες στάσεις της πομπής των Ελευσίνιων. Εδώ γίνονταν τέλεση θυσιών και απόδοση προσφορών προς τους θεούς Απόλλωνα, Δήμητρα και Περσεφόνη κατά την Πέμπτη Ημέρα, 19 του Βοηδρομιώνος που ξεκινούσε η μεγάλη πομπή προς την Ελευσίνα. Η προσωνυμία που είχε δοθεί σε αυτόν τον λατρευτικό χώρο του θεού Απόλλωνα ήταν «Δαφνηφόρος», σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε σε έναν μαρμάρινο θρόνο στο θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα, στον οποίο γράφεται «Ιερέως Απόλλωνος Δαφνηφόρου». Κατά πάσα πιθανότητα ο θρόνος αυτός ήταν για τον ιερέα του ιερού, μια και είναι γνωστό ότι δινόντουσαν τιμητικές θέσεις στο θέατρο σε ιερείς αλλά και σε άλλους αξιωματούχους, ενώ δεν έχει βρεθεί άλλη αναφορά σε όλη την Αττική για λατρεία του Απόλλωνα. 
 
οι κλεμμένες στήλες 
 
η αρχαία στήλη 
 
Η αρχιτεκτονική μορφή του ναού του Απόλλωνα μας είναι άγνωστη. Ο αρχαιολόγος Νικόλαος Παπαχατζής, βάση των ευρημάτων στην περιοχή καθώς και την αφήγηση του Παυσανία υποθέτει πως στο ιερό πρέπει να υπήρχε ένας ναός αφιερωμένος στον Απόλλωνα, με άγαλμα του θεού αλλά και της Αθηνάς, αλλά και οργανωμένη λατρεία προς τιμήν της Δήμητρας και της Περσεφόνης, επίσης μας αναφέρει ότι στον συγκεκριμένο ιερό υπήρχαν και τα αγάλματα της Δήμητρας, της Κόρης της, τα οποία λογικά θα πρέπει να βρισκόντουσαν σε ξεχωριστό ναό, εφόσον η ύπαρξη τεσσάρων λατρευτικών αγαλμάτων προϋποθέτει ναό μεγάλων αν όχι τεραστίων διαστάσεων, καθώς και κάποιο βοηθητικό υπόστυλο οικοδόμημα, κάτι το οποίο μπορούμε να το συνάγουμε από την ύπαρξη μεγάλου αριθμού σφονδύλων από κίονες, καθώς και από κιονόκρανα ιωνικού και δωρικού τύπου. 
 
Να σημειώσουμε ότι και σε αυτό το μνημείο έχει βάλει το χεράκι του ο κλεφτολόρδος Έλγιν, μια και αφαίρεσε από τον εξωνάρθηκα της μονής τους δύο από τους τρεις κίονες στέλνοντας τους στο Λονδίνο, μια υφαρπαγή που μας υποχρεώνει σε μια μόνιμη και διαρκή υποχρέωση μας, να διεκδικούμε την επιστροφή των κλεμμένων αρχιτεκτονικών θησαυρών μας. 
 
Ο περίβολος του Ιερού αποτελείτο από μεγάλους ορθογώνιους λίθους, η οποίοι σε δεύτερη χρήση από τους Βυζαντινούς έγιναν το υλικό για να κατασκευάσουν την ισχυρή οχύρωση της Μονής Δαφνίου. Αν προσέξουμε το κτίσιμο θα δούμε ότι σε μερικά σημεία ακολουθεί τον αρχαίο περίβολο. Πιθανολογείται ότι το τεράστιο λίθινο κατώφλι στην ανατολική είσοδο της μονής, είναι το κατώφλι του αρχαίου τεμένους, καθώς και ότι η σημερινή είσοδος της μονής, ήταν η πύλη εισόδου του αρχαίου περιβόλου. 
 
Το Ιερό του Απόλλωνα πιστεύεται ότι χτίστηκε την ύστερη κλασική εποχή. Ο Παυσανίας που το επισκέφτηκε στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ., είναι και η μόνη μέχρι σήμερα πηγή για την ύπαρξη του. Ο ναός δυστυχώς υπόκειται σε βανδαλισμό και καταστρέφεται από τους Βησιγότθους του Αλάριχου, οι οποίοι πρωτύτερα είχαν καταστρέψει το ιερό της Ελευσίνας (395 μ.Χ.) και είχαν λεηλατήσει την Αττική και καταλάβει τον Πειραιά στην πορεία τους προς την Αθήνα. 
 
Σήμερα τα υπάρχοντα αρχιτεκτονικά του κατάλοιπα, μπορούμε να τα δούμε στο μικρό εκθεσιακό χώρο που υπάρχει στον περίβολο της Μονής Δαφνίου. 
 
Βιβλιογραφία: Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις ΙΙΙ, Παπαχατζής Νικόλαος



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 4:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.