24 Ιανουαρίου 2023

Γιάννης Σταθάς: Ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων πριν το 1821

Ο Γιάννης Σταθάς ήταν γιός του περίφημου αρματωλού Δήμου Σταθά. Γεννήθηκε το 1758 και διαδέχθηκε τον πατέρα του ως οπλαρχηγός της περιοχής του Βάλτου την προεπαναστατική περίοδο. Όταν ξεκίνησε ο Ρωσσοτουρκικός πόλεμος το 1805, κατατάχθηκε στο Ρωσικό ναυτικό και υπηρέτησε ως υποναύαρχος. Μετά την αναχώρηση του Ρώσου ναυάρχου Σενιάβιν από το Αιγαίο λόγω της συναφθείσας ανακωχής μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο Τιλσίτ το 1807, πολλοί οπλαρχηγοί που είχαν συμπολεμήσει με τους Ρώσους είχαν εκτεθεί ανεπανόρθωτα απέναντι στους Τούρκους. 
 
Τόσο στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία τα στρατεύματα του Αλή Πασά, όσο και στην Πελοπόννησο κατέστρεφαν τις περιουσίες των χριστιανών εξοντώνοντας πολλούς από αυτούς. Η πίεση των Τούρκων εξανάγκασε τους αρματολούς να εγκαταλείψουν τις περιοχές τους και οι περισσότεροι από αυτούς συνεννοήθηκαν και συγκεντρώθηκαν στη Σκιάθο που ήταν απρόσβλητη από τα τουρκικά στρατεύματα. Ανάμεσα τους ήταν ο Βλαχάβας, οι Λαζαίοι, ο Τσαχίλας, ο Μπιζώτης και ο Νικοτσάρας, οι περισσότεροι οπλαρχηγοί στην περιοχή του Ολύμπου που αντιμετώπιζαν την οργή του Αλή Πασά Τεπελενλή.
 
Επίσης συμμετείχε στη συνάντηση συμμετείχε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης που είχε γλυτώσει από τις σφαγές των Τούρκων εναντίον των αρματολών του Μοριά.  
 
Μέσα σε λίγες εβδομάδες κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα καταδρομικό στολίσκο αποτελούμενο κυρίως από “φούστες” χωρισμένο σε 10 μοίρες. Συνολικά συγκεντρώθηκαν 70 μικρά σκάφη και οι μοίρες ονομάστηκαν αναλόγως της περιοχής από την οποία προερχόταν ο επικεφαλής οπλαρχηγός τους (Μωριάς, Ρούμελη, Άσπρη Θάλασσα, Βάλτος, Κασσάνδρα κτλ). Το γενικό πρόσταγμα για όλο τον στολίσκο είχε ο Γιάννης Σταθάς λόγω της εμπειρίας του από την θητεία του στο ρωσικό στόλο, με υπαρχηγό τον Νικοτσάρα, ενώ επικεφαλής της μοίρας του Μωριά ήταν ο Θ. Κολοκοτρώνης.
 
Τα πλοιάρια ήταν βαμμένα μαύρα σε όλα τα σημεία τους, ακόμα και στα ιστία και για αυτό τον λόφο ονομάστηκαν εύλογα “τα μαύρα καράβια”. Ο Στάθας αντί να σηκώσει τη Ρωσική σημαία όπως συνιθιζόταν εκείνη την εποχή στο Αιγαίο σήκωσε μια αυτοσχέδια Ελληνική, ένα γαλάζιο πανί με ένα λευκό σταυρό στο κέντρο. Η σημαία αυτή θεωρείται η πρώτη ελληνική επαναστατική σημαία πρόδρομος όσων εμπφανίστηκαν κατά την επανάσταση του 1821.  
 
Όταν οι μοίρες αυτές εξοπλίστηκαν και ανεφοδιάστηκαν, διεσπάρησαν σε διάφορες κατευθύνσεις με τη μοίρα του Σταθά να κατευθύνεται στον κόλπο της Θεσσαλονίκης όπου διεξήγαγε τολμηρές επιδρομές. Σε μια από αυτές βύθισε μια τουρκική κορβέτα την οποία εμβόλισε με τόλμη κάτι που απαθανάτισε η δημοτική μας παράδοση.  
 
Και οι υπόλοιπες μοίρες λεηλάτησαν ανηλεώς όλα τα παράλια της Εύβοιας, αλλά επεκτάθηκαν και σε αυτά της Μικράς Ασίας φτάνοντας ακόμη και στην είσοδο των Δαρδανελίων. Σε όλες τις εξορμήσεις τους σκότωναν όλους τους ενήλικες άνδρες χωρίς οίκτο, σκλάβωναν τις γυναίκες και λεηλατούσαν τις οικίες τους. Την ίδια τύχη είχαν τυχόν πληρώματα πλοίων που είχαν την ατυχία να βρεθούν στο διάβα τους.  
 
Ο τρόμος επικράτησε σε όλο το Αιγαίο με αποτέλεσμα ο Σουλτάνος να στείλει μια ισχυρή μοίρα Τουρκικού στόλου στη Σκύρο για να τους εξοντώσει. Παρά την μεγάλη διαφορά ισχύος οι οπλαρχηγοί αντιπαρατέθηκαν για να πολεμήσουν και ασφαλώς θα καταστρέφονταν, αν από σύμπτωση δεν βρισκόταν επί τόπου μια ισχυρή Αγγλική φρεγάτα. Οι Άγγλοι βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, έτσι η Αγγλική φρεγάτα επιτέθηκε στα Τουρκικά πλοία και τα βύθισε.  
 
Ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματα του μεταξύ άλλων γράφει:  
«…επήγα με τον καπετάν Αλεξανδρή εις το Λεβάντε δέκα μήνους εναντίον των Τούρκων. Εκεί επήγα εις το Άγιον Όρος. Μας επολιόρκησαν τρία καράβια Τουρκικά πολεμικά εις την Σκιάθον. Εδώκαμεν είδησιν μιας φρεγάτας Αγγλικής και ήλθεν εις βοήθειαν μας. Τα δύο κορβέττα τα εβούλιαξε και τη φρεγάτα την επήρε ζωντανή. Είμεθα ημείς οι Έλληνες 1.400 όλοι καπεταναίοι του Ολύμπου, καθώς παπά – Βλαχάβας, Λιόλιος, του Τσάρα οι καπεταναίοι».  
Το νέο έκανε μεγάλη εντύπωση στην Κωνσταντινούπολη και ο Σουλτάνος ειδοποίησε τον Αλή Πασά να επιτρέψει στους οπλαρχηγούς να επιστρέψουν στις περιοχές τους χωρίς αντίποινα, ενώ προσπάθησε να δωροδοκήσει τους οπλαρχηγούς για να αναστείλουν τη δραστηριότητά τους. Τελικά ο στολίσκος των αρματολών αυτόδιαλύθηκε και σε αυτό ίσως συντέλεσε και το δριμύ ψύχος του χειμώνα του 1807.  
 
Οι αρματολοί επέστρεψαν στις περιοχές τους δίνοντας πίστη στις υποσχέσεις αμνηστείας του Σουλτάνου. Καθώς απομονώθηκαν, έγιναν εύκολος στόχος και εξοντώθηκαν σχεδόν όλοι την επόμενη τριετία. Ανάμεσα τους και ο Σταθάς που επέστρεψε στην περιοχή του και δολοφονήθηκε στην Μπούκα Αμφιλοχίας το 1812.  
 
Τα κατορθώματα του Σταθά έμειναν θρυλικά και τα απαθανάτισε η λαϊκή μούσα σε πολλά δημοτικά τραγούδια. Προς τιμήν του έχει ονομαστεί το ομώνυμο χωριό στην περιοχή του Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας.  
 
Πηγές  
 
Κασομούλης Νικόλαος, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων (1821-1833) – Τόμος Α΄  
 
ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥ ΣΤΑΘΑ  
Τα μαύρα καράβια του Αιγαίου  
 
Επίμετρο – Του Γιάννη του Σταθά  
 
Μαύρο καράβ’ αρμένιζ ‘ς τα μερη της Κασάντρας.  
Μαύρα παννιά το σκέπαζαν και τουρανού σημαία.  
Κι’ ομπρός κορβέττα μ’ άλικη σημαία του προβγαίνει.  
“Μάινα, φωνάζει, τα παννιά, ρήξε τοις γάμπιαις κάτου.  
-Δεν τα μαϊνάρω τα παννιά κι’ ουδέ τα ρήχνω κάτω.  
Μη με θαρρείτε νιόνυφη, νύφη να προσκυνήσω;  
Εγώ είμαι ο Γιάννης του Σταθά, γαμπρός του Μπουκουβάλα  
Τράκο, λεβένταις, δώσετε, απίστους μη φοβάστε. “  
Κ’ οι Τούρκοι βόλτα έρρηξαν κ’ εγύρισαν την πλώρη.  
Πρώτος ο Γιάννης πέταξε με το σπαθί ‘ς το χέρι.  
‘Σ τα μπούνια τρέχουν αίματα, το πέλαο κοκκινίζει,  
κι’ αλλά! αλλάχ οι άπιστοι κράζοντας προσκυνούνε.  
* * * *
το είδαμε ΕΔΩ



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 9:00 π.μ.
Κατηγορία Θέματος ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.