Του Ιωάννη Κωτούλα
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΕΠΕΚΤΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΠΓΔΜ
Στοιχεία επεκτατισμού και νοητού εθνικιστικού αλυτρωτισμού εξακολουθούν να παραμένουν στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ ακόμη και σήμερα, μετά την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 [11]. Στο Προοίμιο εξακολουθεί να υφίσταται αναφορά στις ιστορικές, όπως προσδιορίζονται, «αποφάσεις της Αντιφασιστικής Λαϊκής Συνελεύσεως για την Απελευθέρωση της Μακεδονίας». Η συνέλευση, η οποία συγκλήθηκε στις 2 Αυγούστου 1944, εξέδωσε κείμενο καταστατικών αρχών, στο οποίο εκφραζόταν η ελπίδα για την «ένωση ολόκληρου του μακεδονικού λαού», δηλαδή για την ολοκλήρωση της λεγομένης γεωγραφικής Μακεδονίας, με την ένωση με την λεγομένη «Μακεδονία του Αιγαίου». Η επίκληση των αποφάσεων της Αντιφασιστικής Λαϊκής Συνελεύσεως για την Απελευθέρωση της Μακεδονίας στο ισχύον Σύνταγμα της ΠΓΔΜ αποτελεί σαφή αναφορά επεκτατικού χαρακτήρα, καθώς παραπέμπει στην απόπειρα εδαφικής ολοκληρώσεως μιας νοητής ενότητας, της «Μακεδονίας», η οποία είχε διαιρεθεί ανάμεσα σε τρία κράτη: Την Γιουγκοσλαβία, την Ελλάδα και την Βουλγαρία. Στην Τροποποίηση (iv) η αναφορά στις «αποφάσεις της Αντιφασιστικής Λαϊκής Συνελεύσεως για την Απελευθέρωση της Μακεδονίας» έχει διατηρηθεί αυτούσια.
Το Άρθρο 3 του ισχύοντος Συντάγματος της ΠΓΔΜ αναφέρει: «Η επικράτεια της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι αδιαίρετη και αναπαλλοτρίωτη. Τα υφιστάμενα σύνορα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι απαραβίαστα. Τα σύνορα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι δυνατόν να μεταβληθούν μόνο σε συμφωνία με το Σύνταγμα». Η αναφορά σε δυνητική μεταβολή των συνόρων σε συμφωνία με το Σύνταγμα αποτελεί ασθενή, αλλά υπαρκτή αναφορά στο Προοίμιο, το οποίο επικαλούμενο τις αποφάσεις παραπέμπει στην έννοια της ολοκλήρωσης της Μακεδονίας, και στο Άρθρο 49, το οποίο αναφέρεται σε μέλη του «μακεδονικού λαού, τα οποία διαβιούν σε γειτονικές χώρες».
Επ’ αυτού, στην τελευταία αναθεώρηση έγινε μια προσθήκη (Addendum i) όπου αναφέρονται: «1. Η Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν διατηρεί εδαφικές αξιώσεις έναντι οιουδήποτε γειτονικού κράτους. 2. Τα σύνορα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας είναι δυνατόν να αλλάξουν μόνο σε συμφωνία με το Σύνταγμα και την αρχή της ελεύθερης βούλησης, καθώς και σε συμφωνία με τις διεθνώς αποδεκτές νόρμες». Η αναφορά αυτή αποτελεί ουσιαστικά περίτεχνη παραπομπή στο καθεστώς του Κοσσόβου. Έχοντας προηγουμένως θεμελιώσει ως συνταγματική αρχή την ύπαρξη μελών του «μακεδονικού λαού» (македонскиот народ) σε γειτονικές χώρες, η ΠΓΔΜ θεωρεί ότι θα μπορέσει στο μέλλον να επικαλεστεί καταπίεση των μελών του «μακεδονικού λαού» και δυνητική αλλαγή συνόρων. Η αναφορά όχι στο Διεθνές Δίκαιο, αλλά σε «διεθνώς αποδεκτές νόρμες» αποτελεί προσεκτικά διατυπωμένη θέση για την δυνητική μεταβλητότητα των συνόρων. Οι σλαβόφωνοι της ΠΓΔΜ δεν επικαλούνται το Διεθνές Δίκαιο, αλλά χρησιμοποιούν μια ασαφή ορολογία περί αποδεκτών νορμών, η οποία είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί κατά το δοκούν.
Στο Άρθρο 49 του Συντάγματος αναφέρεται: «Η Δημοκρατία μεριμνά για το καθεστώς και τα δικαιώματα των προσώπων, τα οποία ανήκουν στον μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες, καθώς και για τους εκπατρισθέντες σε άλλα κράτη Μακεδόνες, συνδράμει στην πολιτιστική τους ανάπτυξη και προάγει τους δεσμούς με αυτούς. Η Δημοκρατία μεριμνά για τα πολιτιστικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών της Δημοκρατίας στο εξωτερικό».
Η αναφορά για πρόσωπα, τα οποία «ανήκουν στον μακεδονικό λαό σε γειτονικές χώρες» αποσκοπεί αποκλειστικώς στην καλλιέργεια της αντίληψης για ύπαρξη «μακεδονικής» εθνικής μειονότητας στην Ελλάδα, εννοώντας τους σλαβόφωνους Έλληνες πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας (νομοί Φλώρινας και Καστοριάς). Εάν το άρθρο αναφερόταν γενικά σε πολίτες της ΠΓΔΜ, οι οποίοι διαβιούν στο εξωτερικό, δεν θα υπήρχε η συγκεκριμένη αναφορά σε «γειτονικές χώρες» και θα αρκούσε για την εννοιολογική διατύπωση του άρθρου η τελευταία φράση «Η Δημοκρατία μεριμνά για τα πολιτιστικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών της Δημοκρατίας στο εξωτερικό». Επ’ αυτού, στην τελευταία αναθεώρηση έγινε μια προσθήκη (Addendum ii) όπου αναφέρεται ότι «στην άσκηση αυτής της μέριμνας η Δημοκρατία δεν θα παρεμβαίνει στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών ή στις εσωτερικές υποθέσεις τους». Ωστόσο αντί να αλλάξει η επίμαχη διάταξη του Άρθρου 49, απλώς γίνονται ερμηνευτικές τροποποιήσεις.
ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΓΔΜ
Σε γεωστρατηγικό επίπεδο η αναγνώριση μακεδονικής ταυτότητας συνεπάγεται την δυνατότητα προβολής ισχύος εκ μέρους ενός σλαβικού κράτους με αντικειμενικό σκοπό την επιρροή έως το Αιγαίο Πέλαγος. Ένα σλαβικό κράτος στα βόρεια σύνορα της Ελλάδος μπορεί να προβάλλει ισχύ σε βάρος της ελληνικής επικράτειας με κύριο άξονα την κοιλάδα του ποταμού Αξιού, το πλέον αδύναμο από στρατηγικής απόψεως σημείο της ηπειρωτικής επικράτειας της Ελλάδος. Σε βάθος χρόνου, η θεμελίωση μακεδονικής ταυτότητας είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί από δύο δρώντες, όπως άλλωστε έχει συμβεί στο ιστορικό παρελθόν:
α. την σλαβική Σερβία.
β. την σλαβική Βουλγαρία.
Σήμερα η Σερβία διατηρεί την παλαιά πολιτική της υπό το ψυχροπολεμικό κέλυφος της Γιουγκοσλαβίας, καθώς εξακολουθεί να επιδιώκει την παράταση της διακριτής μακεδονικής εθνοτικής ταυτότητας για τον σλαβόφωνο πληθυσμό της ΠΓΔΜ. Σταθερή γεωστρατηγική επιδίωξη της Σερβίας είναι η απόσπαση του σλαβόφωνου πληθυσμού της ΠΓΔΜ από την επιρροή της Βουλγαρίας, του άλλου σλαβικού κράτους στην περιοχή.
[Πηγή: Βιβλιοθήκη Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών].
--------------------------------------
Η Βουλγαρία διατηρεί αμφίθυμη σχέση με την ΠΓΔΜ, καθώς δεν αναγνωρίζει μακεδονική εθνική ταυτότητα, αλλά θεωρεί τους σλαβόφωνους Μακεδόνες ως Βούλγαρους οι οποίοι διαμένουν στην ΠΓΔΜ. Η επέκταση της επιρροής της Βουλγαρίας προς τα δυτικά αποτελεί αρνητική επιρροή για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα. Η προσέγγιση ΠΓΔΜ και Βουλγαρίας έχει επιταθεί τα τελευταία έτη, με χαρακτηριστική την υπογραφή διμερών συμφωνιών πολύπλευρης συνεργασίας. Σύμφωνα με στοιχεία των βουλγαρικών αρχών 86.000 σλαβόφωνοι πολίτες της ΠΓΔΜ έχουν αποκτήσει την βουλγαρική ιθαγένεια [12]. Σήμερα η Βουλγαρία έχει αποστασιοποιηθεί από την ρωσική επιρροή εντασσόμενη στο φιλο-ατλαντικό στρατόπεδο. Η διαφορά ισχύος μεταξύ της Ελλάδος και της Βουλγαρίας σε στρατιωτικό, οικονομικό και διπλωματικό επίπεδο ευνοεί σαφώς την ελληνική πλευρά, όμως η αναγνώριση μακεδονικής σλαβικής ταυτότητας είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί στο μέλλον από την Βουλγαρία σε βάρος της ελληνικής κρατικής κυριαρχίας. Τμήμα του βουλγαρικού πληθυσμού στο δυτικό τμήμα της χώρας χρησιμοποιεί τον όρο «Μακεδόνες» ως προσδιοριστικό της βουλγαρικής του ταυτότητας [13].
Η Αλβανία, το άλλο μη σλαβικό κράτος στην περιοχή, δεν μπορεί να προβάλλει στρατηγική ισχύ σε βάρος της Ελλάδος λόγω της διαμορφώσεως των γεωφυσικών δεδομένων στην Ήπειρο και την Δυτική Μακεδονία. Αλβανία και Ελλάδα είναι τα δύο μη σλαβικά κράτη στα Νότια Βαλκάνια, τα οποία ως εκ τούτου δεν υπόκεινται στην δυνητική ταύτιση με την σλαβική Ρωσία, τον κύριο αντίπαλο των δυτικών θαλασσίων δυνάμεων.
Η ύπαρξη της ΠΓΔΜ ευνοεί τα ελληνικά κρατικά συμφέροντα, διότι:
α. απομακρύνει την Σερβία από τα ελληνικά σύνορα, δημιουργώντας μια ενδιάμεση ανασχετική ζώνη.
β. απομακρύνει την Βουλγαρία από τα ελληνικά σύνορα στο πλέον αδύναμο στρατηγικό σημείο της Ελλάδος, την κοιλάδα του Αξιού.
Στρατηγικό συμφέρον της Ελλάδος είναι η ύπαρξη πολλών, σχετικώς αδύναμων κρατών στα βόρεια σύνορά της έναντι των οποίων η Ελλάς θα διατηρεί αμυντική, οικονομική και διπλωματική υπεροχή. Η ύπαρξη τριών κρατών στα βόρεια σύνορά μας είναι προτιμότερη από την ύπαρξη δύο συμπαγών κρατών, μιας Ευρύτερης Αλβανίας και μιας Ευρύτερης Βουλγαρίας. Ωστόσο η παρατήρηση αυτή δεν συνεπάγεται την αναγκαιότητα αναγνώρισης μακεδονικής ταυτότητας ως ενοποιητικού στοιχείου της ΠΓΔΜ, διότι η μακεδονική ταυτότητα δεν είναι πλέον αποδεκτή από το σύνολο του πληθυσμού της ΠΓΔΜ και δη από τον σταθερά αυξανόμενο αλβανόφωνο πληθυσμό.
Ενδεχόμενη είσοδος της ΠΓΔΜ σε συλλογικά θεσμικά πλαίσια, όπως το ΝΑΤΟ ή η ΕΕ, συνεπάγεται την αναίρεση του υφισταμένου γεωστρατηγικού πλεονεκτήματος της Ελλάδος έναντι του κράτους αυτού. Η εξέλιξη αυτή διαπιστώνεται ήδη σε ορισμένο βαθμό στην αντίστοιχη περίπτωση της Αλβανίας. Η ένταξη της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ δεν αναίρεσε την εχθρική στάση της Αλβανίας έναντι της Ελλάδος στο ζήτημα της οριοθέτησης της ΑΟΖ στο Ιόνιο Πέλαγος ή στο ζήτημα της προστασίας των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας της Βορείου Ηπείρου.
Ενδεχόμενη ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ θα σημάνει την διαμόρφωση ενός άξονα δύο σλαβικών κρατών (Βουλγαρίας-ΠΓΔΜ) ή στην ακόμη πιθανότερη περίπτωση ενός συμβιβασμού επιρροής μεταξύ Βουλγαρίας και Αλβανίας εντός του ΝΑΤΟ με πεδίο την ΠΓΔΜ το απευκταίο για την Ελλάδα σενάριο ενός οριζοντίου άξονα Τιράνων-Κοσυφοπεδίου-διεθνοτικής ΠΓΔΜ-Βουλγαρίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα διαμορφωθεί ένα σύμπλοκο κρατών εντός του ΝΑΤΟ, στο οποίο θα προστεθεί και η Τουρκία ως το ισχυρότερο κράτος της ευρύτερης περιοχής (Αλβανία-ΠΓΔΜ-Βουλγαρία-Τουρκία).
Η ύπαρξη ισλαμικών τουρκόφωνων πληθυσμών στην ΠΓΔΜ και την Βουλγαρία θα σηματοδοτήσει μια πρόσθετη αρνητική διάσταση, την δυνατότητα προβολής τουρκικής ισχύος στον ανωτέρω οριζόντιο άξονα, ο οποίος θα περιβάλλει ασφυκτικά την Ελλάδα από το Ιόνιο έως την Ανατολική Μεσόγειο. Στην ΠΓΔΜ υπάρχει αναγνωρισμένη τουρκική μειονότητα, η οποία βάσει της εθνικής απογραφής του 2001 αριθμεί 80.000 μέλη (3,9% του πληθυσμού). Η Τουρκία διατηρεί ισχυρή πολιτισμική και διπλωματική παρουσία στην ΠΓΔΜ, κυρίως με την χρηματοδότηση προς την μειονότητα από το Τουρκικό Ίδρυμα Συνεργασίας και Συντονισμού (ΤΙΚΑ) [κατασκευή σχολείων εκμάθησης της τουρκικής γλώσσας, συντήρηση οθωμανικών μνημείων και τεμενών για την υπόμνηση της τουρκικής ιστορικής παρουσίας ως πλαισίου ενοποιητικής σταθερότητας στην περιοχή, χορήγηση κρατικών υποτροφιών στον μαθητικό πληθυσμό].
Η οπτική των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ δεν στρέφεται κατ’ ανάγκη κατά των ελληνικών εθνικών συμφερόντων. Οι ΗΠΑ επιδιώκουν την ένταξη της ΠΓΔΜ, ώστε να την αποσπάσουν από την ρωσική επιρροή, η οποία προβαλλόταν τα προηγούμενα έτη είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω Σερβίας στον σλαβόφωνο πληθυσμό. Ο σλαβόφωνος πληθυσμός της ΠΓΔΜ θεωρείται υποκείμενος στην ρωσική επιρροή και ως εκ τούτου επιδιώκεται η ένταξή του στις υπερατλαντικές θεσμικές δομές. Ο μη σλαβικός αλβανόφωνος πληθυσμός θεωρείται πιο αξιόπιστος για τα δυτικά συμφέροντα σε σχέση με τον σλαβόφωνο πληθυσμό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι ΗΠΑ επιδιώκουν την άτυπη ενοποίηση του σλαβόφωνου πληθυσμού της ΠΓΔΜ με τον σλαβόφωνο πληθυσμό της Βουλγαρίας και την ενοποίηση του αλβανόφωνου πληθυσμού της ΠΓΔΜ με τον αλβανόφωνο πληθυσμό της Αλβανίας.
Ενδεχόμενη ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ κατά τις ΗΠΑ:
α. θα αναιρέσει την αντιπαλότητα του σλαβόφωνου και του αλβανόφωνου πληθυσμού στο εσωτερικό της ΠΓΔΜ.
β. θα συμβάλει στην ακεραιότητα της ΠΓΔΜ ως διακριτής κρατικής οντότητας.
γ. θα παγιώσει την ανασχετική ζώνη αποκλεισμού της Ρωσίας από τα Βαλκάνια, ολοκληρώνοντας την διαδικασία, η οποία σηματοδοτήθηκε με την ένταξη της Κροατίας και του Μαυροβουνίου, της Αλβανίας και της Βουλγαρίας στο ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ θα είναι σε θέση να σφραγίσουν τον άξονα Αδριατικής Θάλασσας-Μαύρης Θάλασσας αποκλείοντας πλήρως την ρωσική προβολή ισχύος στην περίμετρο της Βαλκανικής Χερσονήσου.
Η οπτική των ΗΠΑ θυμίζει την αντίστοιχη κατανόηση του Κυπριακού την δεκαετία του 1960: Οι ΗΠΑ επεδίωκαν την ένταξη της διεθνοτικής Κύπρου στο ΝΑΤΟ, ώστε να αναιρέσουν την αντιπαράθεση των δύο μελών του ΝΑΤΟ στην Νοτιοανατολική Πτέρυγα, της Ελλάδος και της Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τις ελληνικές ανησυχίες για την ονομασία της ΠΓΔΜ ως δευτερεύουσας σημασίας, καθώς θεωρούν ότι οι ίδιες ως ηγεμονικό κράτος θα είναι σε θέση να παρεμβαίνουν για την διευθέτηση ενδεχομένων διαφορών μεταξύ Ελλάδος και αναγνωρισμένης Νέας/Βόρειας Μακεδονίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται για την είσοδο της ΠΓΔΜ ως κρατικής οντότητας, όχι για την μακεδονική ταυτότητα απαραιτήτως. Άλλες, ουδέτερες ονομασίες, όπως Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία ή Νότιος Βαλκανική Δημοκρατία, θα ήταν αποδεκτές, εφόσον διασφαλίζουν την ισορροπία μεταξύ των δύο κυρίων πληθυσμιακών συνιστωσών του κράτους, οι οποίες συναρτώνται με παρακείμενα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ (Αλβανία και Βουλγαρία).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΥΛΑΕΙ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΟΧΙ ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ
Η Ελλάδα ως ιστορικός φορέας της μακεδονικής ιστορικής παραμέτρου είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να αναγνωρίσει στην ΠΓΔΜ μακεδονική ταυτότητα. Η μακεδονική σλαβική ταυτότητα έχει λειτουργήσει σε βάρος της Ελλάδος το 1912-1913, το 1941-44 με την βουλγαρική κατοχή και το 1946-1949, όταν το 30-50% των ανταρτών του ΔΣΕ ήταν σλαβόφωνοι που επεδίωκαν ενιαία Μακεδονία με έξοδο στο Αιγαίο, στηριζόμενοι από τα σλαβικά κράτη: Την Γιουγκοσλαβία (έως το 1948) και την Βουλγαρία και την ΕΣΣΔ συνεχώς. Ο χρόνος κυλάει υπέρ της Ελλάδος, διότι η επίπλαστη μακεδονική ταυτότητα των σλαβόφωνων της ΠΓΔΜ θα αναιρεθεί σε βάθος χρόνου.
Η ΠΓΔΜ έχει μεταβάλλει τις θέσεις της σε βάθος χρόνου υποχωρώντας από την αρχική αδιάλλακτη στάση της την δεκαετία του 1990 χάρις σε έναν εξωτερικό και έναν εσωτερικό παράγοντα. Ο εξωτερικός παράγοντας είναι η ισχυρή πίεση, την οποία δέχθηκε από την Ελλάδα τα έτη 1991-1995, ιδίως μετά την κήρυξη του οικονομικού αποκλεισμού των ετών 1994-1995, αλλά και λόγω της σταθερής άρνησης της Ελλάδος εδώ και 17 έτη να αναγνωρίσει όνομα το οποίο θα περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία ή οποιαδήποτε παράγωγά του. Ο εσωτερικός παράγοντας είναι η αύξηση του σχετικού ποσοστού του αλβανόφωνου πληθυσμού και η διαίρεση του σλαβόφωνου πληθυσμού σε ιδεολογικό επίπεδο σε βουλγαρόφρονες και «μακεδονιστές», οπαδούς της αυτόνομης μακεδονικής εθνοτικής ταυτότητας.
Το ποσοστό του αλβανόφωνου πληθυσμού διευρύνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες (1971: σλαβόφωνοι 69,3%, αλβανόφωνοι 17.0%, 1991: σλαβόφωνοι 65,3%, αλβανόφωνοι 21,7%, 2002: σλαβόφωνοι 64,2%, αλβανόφωνοι 25,2%, σήμερα [εκτίμηση]: σλαβόφωνοι 60%, αλβανόφωνοι 30%) [14]. Η τελευταία εθνική απογραφή πληθυσμού πραγματοποιήθηκε το 2001, ενώ έκτοτε δεν δημοσιεύθηκαν νέα στατιστικά στοιχεία, καθώς η περαιτέρω αύξηση του σχετικού ποσοστού του αλβανόφωνου πληθυσμού θα συμβάλει στην υποβολή νέων αξιώσεων εκ μέρους των αλβανόφωνων. Οι προτεινόμενες ονομασίες για την ΠΓΔΜ πρέπει να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους την ανερχόμενη δημογραφική δυναμική του αλβανόφωνου στοιχείου.
Βάσει των δημογραφικών προβολών το ποσοστό των αλβανόφωνων θα ανέλθει τις επόμενες δεκαετίες στο 35-40%, με συνέπεια την μετεξέλιξη της ΠΓΔΜ σε συνομοσπονδιακό διεθνοτικό κράτος. Η ΠΓΔΜ έχει ήδη εξελιχθεί από αμιγές «μακεδονικό»/σλαβόφωνο κράτος (έτη 1991-2001) σε άτυπο διεθνοτικό πρωτο-συνομοσπονδιακό σλαβο-αλβανικό κράτος βάσει των Συμφωνιών της Αχρίδος του 2001, οι οποίες ακολούθησαν τις διεθνοτικές ταραχές σλαβόφωνων-αλβανόφωνων.
Η «έσχατη ταυτότητα» του κυρίαρχου σλαβόφωνου πληθυσμού της ΠΓΔΜ είναι η σλαβική, όχι η μακεδονική. Έσχατη ταυτότητα ενός πληθυσμού είναι το πλαίσιο αναφορών, το οποίο ο εν λόγω πληθυσμός επικαλείται στην απόπειρα διατήρησης της αυτόνομης ύπαρξής του έναντι ετερογενών απειλών. Η διαμόρφωση μιας ταυτότητας είναι κατ’ εξοχήν αντιστικτική διαδικασία, καθώς η ταυτότητα προσδιορίζεται εξ ορισμού σε σχέση με μια ετερότητα, ιδίως με έναν εθνικό αντίπαλο [15]. Η κύρια απειλή για τον σλαβόφωνο πληθυσμό της ΠΓΔΜ είναι η αύξηση του σχετικού ποσοστού του αλβανόφωνου πληθυσμού βάσει ενός διλήμματος δημογραφικής ασφάλειας [16]. Στο μέλλον η «μακεδονική» ταυτότητα θα εκφράζει απλώς μία πληθυσμιακή συνιστώσα του κράτους της ΠΓΔΜ, η οποία θα καθίσταται ολοένα και μικρότερη στο γενικό ποσοστό του πληθυσμού. Άρα ο χρόνος κυλάει σε βάρος των μαξιμαλιστών οπαδών του «μακεδονικού» ιδεολογήματος, όχι της Ελλάδος.
Οι σλαβόφωνοι της ΠΓΔΜ διαμορφώνουν την ταυτότητά τους πλέον όχι σε διακρατικό επίπεδο, σε σχέση με την Ελλάδα, αλλά σε ενδοκρατικό επίπεδο, σε σχέση με το αλβανόφωνο στοιχείο. Στο πλαίσιο αυτό η μακεδονική ταυτότητα των σλαβόφωνων δεν προσφέρει αντιστικτική ισχύ προς τους αλβανόφωνους, μόνο η σλαβική ταυτότητα το πράττει αυτό. Η μακεδονική ταυτότητα επίσης δεν βασίζεται σε χωρική αυτονομία, καθώς η Μακεδονία ως γεωγραφική περιοχή δεν διαθέτει αυτονομία και ανήκει μάλιστα κατ’ εξοχήν στην Ελλάδα.
Στο Βουκουρέστι, το 2008, η Ελλάδα προέβη σε έναν τακτικό ελιγμό ώστε να αποσοβήσει την εξωτερική πίεση των ΗΠΑ, κι όχι σε μια στρατηγική επιλογή η οποία θα πρέπει να την δεσμεύει αναγκαστικώς ες αεί. Η άρνηση της ΠΓΔΜ να τροποποιήσει την συνταγματική της ονομασία ή εν γένει την χρήση του όρου Μακεδονία ήταν ακόμη δεδομένη το 2008. Πλέον, καθώς οι σλαβόφωνοι ζητούν σύνθετη ονομασία σε επίπεδο κρατικής ονομασίας, αλλά όχι σε επίπεδο εθνοτικού προσδιορισμού, η Ελλάδα μπορεί να επαναλάβει την θέση του 1992 και επίσημη γραμμή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για μη χρήση του όρου Μακεδονία και παραγώγων αυτού και να προβεί σε μια νέα πρόταση για την ονομασία του γειτονικού κράτους.
Η Μακεδονία ταυτιζόμενη με την ιστορική Μακεδονία και την σημερινή ελληνική επικράτεια στον Ιστορικό-γενεαλογικό-γεωγραφικό Άτλαντα (1829) του Γάλλου χαρτογράφου κόμητος Emmanuel de Las Cases (1766-1842) [Πηγή: A. Lesage, Historisch-genealogisch-geographischer Atlas von Lesage, Graf las Cases, Hg. Alexander von Dusch, Karlsruhe 1826-1827]
------------------------------------------
Προτάσεις, οι οποίες προασπίζουν τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα και ενέχουν μετριοπαθή διεθνή διάσταση, είναι η ονομασία Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία (Central Balkan Republic) και η ονομασία Νότιος Βαλκανική Δημοκρατία (South Balkan Republic) [17]. Οι ονομασίες Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία και Νότιος Βαλκανική Δημοκρατία αποτελούν αξιακώς ουδέτερες προτάσεις, οι οποίες ικανοποιούν όχι μόνον τις δύο κυρίαρχες εθνοτικές συνιστώσες του πληθυσμού της ΠΓΔΜ –σλαβόφωνους και αλβανόφωνους- αλλά και τις μικρότερες εθνοτικές και γλωσσικές συνιστώσες, όπως τους τουρκόφωνους (3,9%) και τους Ρομά (2,7%).
Εν είδει καταληκτικών παρατηρήσεων θα αναφερθεί ένας παραλληλισμός σε επίπεδο Διεθνών Σχέσεων για την διαλεύκανση των στρατηγικών επιπτώσεων του ζητήματος: Η περίπτωση του Ισραήλ και των Αράβων Παλαιστινίων. Οι δύο περιπτώσεις παρουσιάζουν αντιστοιχία σε ορισμένο βαθμό, καθώς επήλυδες πληθυσμοί (Σλάβοι-Άραβες), οι οποίοι ανήκουν σε ευρύτερα πληθυσμιακά σύνολα (σλαβική ομογλωσσία, αραβική εθνότητα), οικειοποιούνται έναν γεωγραφικό όρο (Μακεδονία-Παλαιστίνη) ως εθνοτικό προσδιορισμό για θεμελίωση κυριαρχικής πολιτικής αξιώσεως επί του συνόλου της περιοχής. Εάν το Ισραήλ αναγνώριζε κράτος με αραβικό πληθυσμό, το οποίο θα έφερε την ονομασία Ιουδαία ή Πλήρης Παλαιστίνη ή Παλαιστίνη (εννοώντας, όπως η ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς, και τα εδάφη του Ισραήλ), θα υπονόμευε την κρατική του κυριαρχία.
Εν γένει, η αναγνώριση μακεδονικής εθνοτικής ταυτότητας ή μακεδονικής γλωσσικής ταυτότητας ως άμεσες ή έμμεσες συνέπειες της σύνθετης γεωγραφικής ονομασίας, υπονομεύουν την ελληνική κρατική κυριαρχία σε βάθος χρόνου.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (του 3ου μέρους)
*Το δοκίμιο αυτό δημοσιεύθηκε στο τεύχος Απριλίου – Μαΐου 2018 (αρ.51) του Foreign Affairs The Hellenic Edition, δηλαδή πριν την υπογραφή της συμφωνίας του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον ομόλογό του της πΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ, με την οποία οι δύο πλευρές συμφωνούν στην ονομασία «Βόρεια Μακεδονία» και με την οποία ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο υπ. Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, αποδίδουν «μακεδονική» εθνότητα και γλώσσα στην πΓΔΜ, διάφορη της ελληνικής.
[11] http://www.sobranie.mk/WBStorage/Files/UstavnaRmizmeni.pdf (σλαβόγλωσση εκδοχή) και http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/mk/mk014en.pdf (αγγλόγλωσση εκδοχή).
[12] http://a1on.mk/archives/82774
[13] http://www.makedonskatribuna.com/AngelDimitrov63.htm
[14] http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf.
[15] Ι.Ε. Κωτούλας, Μετανάστευση και κυρίαρχη εθνική κουλτούρα: Θρησκεία, πολιτική, πολυπολιτισμικότητα, Παπαζήσης, Αθήνα 2011, 77-8.
[16] C. Leuprecht, ‘The Demographic Security Dilemma’, Yale Journal of International Affairs 5:2 (Spring-Summer 2010), 60.
[17] Η ονομασία Κεντρική Βαλκανική Δημοκρατία προτάθηκε από τον Ιωάννη Θ. Μάζη, Καθηγητή Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής του ΕΚΠΑ. Βλ. Ι.Θ. Μάζης, «Η γεωπολιτική των ρωσο-αμερικανικών ενεργειακών ανταγωνισμών», Foreign Affairs Hellenic Edition 48 (10-11/2017), 64-81.
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου