Του Ιωάννη Κωτούλα
Εθνογραφικός χάρτης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1847) του Αυστριακού χαρτογράφου Ami Boué, στον οποίον η γεωφυσική ενότητα της Μακεδονίας δεν περιλαμβάνει τα Σκόπια.
----------------------------------------------
ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟΥ ΟΡΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
Η αναγνώριση μακεδονικής εθνοτικής ταυτότητας για τους σλαβόφωνους πολίτες της ΠΓΔΜ ενέχει μια σειρά αρνητικών συνεπειών για την ελληνική κρατική κυριαρχία σε βάθος χρόνου. Η αναγνώριση μακεδονικής εθνοτικής ταυτότητας θα πραγματοποιηθεί αυτομάτως εφόσον στην ονομασία του κρατιδίου υφίσταται ο όρος Μακεδονία, έστω σε σύνθετη γεωγραφική ονομασία. Σύνθετη ονομασία σημαίνει αναγνώριση μακεδονικής εθνότητας στον προσδιορισμό των πολιτών, άρα υπονόμευση της ελληνικής κρατικής κυριαρχίας. Οποιαδήποτε εκδοχή μιας αντίστοιχης ονομασίας με γεωγραφικό προσδιορισμό, όπως Άνω Μακεδονία ή Βόρειος Μακεδονία ή Горна Македонија στην σλαβική εκδοχή, δημιουργεί αυτομάτως δύο ζητήματα:
α. το ζήτημα της γεωγραφικής ολοκλήρωσης της έννοιας Μακεδονία.
β. το ζήτημα της ταύτισης της μακεδονικής ταυτότητας κατ’ εξοχήν με τον σλαβόφωνο πληθυσμό της ΠΓΔΜ.
Στην περίπτωση που προκριθεί ο όρος Νέα Μακεδονία, αυτομάτως προκαλείται εννοιολογική διασύνδεση τόσο με την ιστορική ταυτότητα της Μακεδονίας στην διάσταση του χρόνου, όσο και με την χωρική αναφορά του συνόλου της Μακεδονίας. Ένα κράτος, το οποίο ονομάζεται Νέα Μακεδονία, είναι σε θέση να λειτουργήσει ως φορέας προβολής αξιώσεων επί του συνόλου της Μακεδονίας στο πλαίσιο ενός εγχειρήματος εθνικής ενοποιήσεως σε ένα νέο κρατικό σύνολο. Η δημιουργία ενός πλαστού διπόλου Σλάβοι Μακεδόνες-Έλληνες Μακεδόνες, αποτελεί σύγχυση μεταξύ της χωρικής γεωγραφικής έννοιας και της πληθυσμιακής εθνοτικής έννοιας του όρου.
Σε περίπτωση αναγνώρισης μακεδονικής εθνοτικής ταυτότητας κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο από την ελληνική πλευρά, οι σλαβόφωνοι της ΠΓΔΜ θα αποτελούν την κύρια, διεθνώς αναγνωρισμένη μακεδονική εθνότητα και οι Μακεδόνες στην Βόρειο Ελλάδα θα συνιστούν την υποδιαίρεση. Πλέον οι Έλληνες θα είναι οι καπηλευτές μιας εθνικής ονομασίας ενός γειτονικού κράτους, σε μια πλήρη αντιστροφή όχι μόνο των πολιτικών, αλλά και των ιστορικών δεδομένων. Αν, δηλαδή, η έννοια της μακεδονικής ταυτότητας από περιφερειακή υποενότητα της ευρύτερης ελληνικής ταυτότητας ανανοηματοδοτηθεί ως αυτόνομη εθνική ταυτότητα, άμεση συνέπεια θα είναι η μονοπώληση της έννοιας του μακεδονισμού από το κράτος των Σκοπίων.
Σε επίπεδο διεθνούς αντίληψης και διακρατικών σχέσεων, ένα κράτος ταυτίζεται με μια εθνική ταυτότητα και είναι ο νομιμοποιημένος ιστορικός φορέας αυτής. Κράτος, το οποίο περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία, θα αποτελεί πλέον τον νομιμοποιημένο ιστορικό φορέα της μακεδονικής ταυτότητας. Η Ελλάδα, κράτος φορέας της ελληνικής ιστορικής ταυτότητας, θα προσλαμβάνεται ως διεκδικητής μιας εθνικής ετερότητας –της «μακεδονικής»- ακόμη και αν από κάθε άποψη η μακεδονική ταυτότητα έχει αποτελέσει στην μακρά ιστορική διάρκεια υποδιαίρεση της ελληνικής ταυτότητας. Η οικειοποίηση της μακεδονικής ταυτότητας ως κρατικής αναφοράς θα αποτελέσει τομή και θα δημιουργήσει νέο ιστορικό χρόνο σε βάρος της Ελλάδος με ανυπολόγιστες συνέπειες.
Η κατοχύρωση της μακεδονικής εθνοτικής ταυτότητας από την σλαβική πληθυσμιακή συνιστώσα της ΠΓΔΜ συνεπάγεται την δυνατότητα διατύπωσης αξιώσεων για ύπαρξη εθνικής μειονότητας στην ελληνική επικράτεια. Εάν στο κρατίδιο υπάρχει μακεδονική εθνοτική ομάδα, η οποία επικαλείται συγγενικούς δεσμούς με τον σλαβόφωνο πληθυσμό της Βορείου Ελλάδος, ακραίοι κύκλοι των οποίων δηλώνουν «εθνοτικά Μακεδόνες», θα υπάρξει ανακίνηση μειονοτικού εθνοτικού ζητήματος σε βάρος της Ελλάδος. Ο όρος Μακεδονία θα έχει αρνητικές συνέπειες για την ελληνική κρατική κυριαρχία.
---------------------------------------------
Η αναγνώριση μακεδονικής γλώσσας (makedonski), όπως ήδη προσδιορίζεται το σλαβογενές γλωσσικό ιδίωμα της ΠΓΔΜ, θα προκαλέσει οικειοποίηση της γλωσσικής και ιστορικής πλέον ταυτότητας της Μακεδονίας (αποκλειστικά ελληνικής) από το σλαβικό στοιχείο. Η σλαβική γλωσσική αναφορά της ΠΓΔΜ, μια τεχνητή διαμόρφωση από την Γιουγκοσλαβία τα έτη 1945-1991, είναι διάλεκτος της βουλγαρικής γλώσσας με ορισμένα δάνεια από την σερβική γλώσσα βάσει της έγκριτης γλωσσολογικής βιβλιογραφίας. Εάν, όμως, υφίσταται σύγχρονη ομιλούμενη μακεδονική γλώσσα και μακεδονική εθνότητα, προκαλείται αυτομάτως ο συσχετισμός του εν λόγω πληθυσμού τόσο με τον χώρο της Μακεδονίας εν γένει όσο και με τον ιστορικό χρόνο, με το ιστορικό παρελθόν της Μακεδονίας.
Η αντίληψη ότι υπάρχει μια αρχαία μακεδονική γλώσσα (ελληνική διάλεκτος) [Ancient Macedonian], αλλά επίσης μια νέα μακεδονική γλώσσα (σλαβογενής) [Modern Macedonian], συντελεί στην διαμόρφωση της άποψης ότι οι σλαβόφωνοι της ΠΓΔΜ αποτελούν, έστω εν μέρει, απογόνους των αρχαίων Μακεδόνων, άρα το κράτος της ΠΓΔΜ αποτελεί φορέα με θεμελιωμένα ιστορικά δικαιώματα στην περιοχή της Μακεδονίας (ακόμη και αν θεωρηθούν εκσλαβισμένοι απόγονοι). Η θέση αυτή δεν διαφέρει από τάσεις της ιστοριογραφίας, βάσει των οποίων οι σημερινοί Έλληνες [Modern Greeks] και η σημερινή ελληνική γλώσσα [Modern Greek] δεν σχετίζονται άμεσα παρά μέσω επισωρευτικών ιστορικών διαδικασιών εθνογένεσης με τους αρχαίους Έλληνες [Ancient Greeks ή απλώς Greeks] και την αρχαία ελληνική γλώσσα [Ancient Greek]. Κατ’ αυτόν τον τρόπο διαμορφώνεται μια αντίληψη περί ιστορικής ταυτότητας, η οποία είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί σε βάρος της ελληνικής κρατικής κυριαρχίας.
Ακόμη και στην ελληνική επικράτεια, όπου υπάρχει μικρού μεγέθους ετερογενής σλαβικός γλωσσικός θύλακας, αυτός τείνει να εξαλειφθεί, καθώς το σλαβογενές ιδίωμα ενός ελαχίστου ποσοστού πολιτών της Ελλάδος στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας προσδιορίζεται ως γλώσσα χαμηλής βιωσιμότητας. Εάν όμως αναγνωρισθεί μακεδονική γλώσσα για το σλαβογενές (βουλγαρίζον) γλωσσικό ιδίωμα των σλαβόφωνων της ΠΓΔΜ, το σλαβογενές ιδίωμα στην Ελλάδα θα γνωρίσει αναβίωση με αρνητικές συνέπειες [9].
Αποδοχή του όρου Μακεδονία ή παραγώγων του θα έχει ως συνέπεια ένας γεωγραφικός όρος να μεταβληθεί σε εθνοτικό όρο, δηλαδή ο όρος Μακεδονία να συνδεθεί αυτομάτως με ένα «μακεδονικό» έθνος (μακεδονική εθνότητα, μακεδονική γλώσσα, Μακεδόνες πολίτες). Η καθιέρωση ενός μακεδονικού έθνους, ενός πληθυσμού-φορέως της πολιτικής ταυτότητας του μακεδονισμού, συνεπάγεται σε βάθος χρόνου την αποκλειστικότητα του όρου για τους σλαβόφωνους πλέον, και όχι για την Ελλάδα [10].
ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΟΝΟΜΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΓΔΜ
Η ονομασία Republika Nova Makedonija (Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας) αποτελούν μαζί με την τελευταία προτεινομένη, τις χείριστες από τις προτεινόμενες ονομασίες:
α. Η ονομασία Νέα Μακεδονία συνεπάγεται σε εννοιολογικό επίπεδο την άμεση οικειοποίηση του ιστορικού παρελθόντος και του χώρου της Μακεδονίας. Ένα κράτος με την ονομασία Νέα Μακεδονία καταγράφεται αυτομάτως στην συνείδηση της διεθνούς κοινότητας ως ο νομιμοποιημένος ιστορικός φορέας ή ιστορικός διάδοχος της ιστορικής Μακεδονίας. Νέα Μακεδονία σημαίνει την μετεξέλιξη ενός πληθυσμού, ο οποίος αποτελεί δικαιωματικό ιστορικό φορέα μιας περιοχής, εδώ μάλιστα του συνόλου της Μακεδονίας [κατά τον ίδιο τρόπο η φράση Νέα Ελλάδα στην γενική αντίληψη προσλαμβάνεται ως αναβίωση της αρχαίας Ελλάδας].
β. Αντίστοιχες ονομασίες περιοχών, όπως Νέα Αγγλία στο βορειοανατολικό τμήμα των ΗΠΑ ή Νέα Γαλλία (αρχική ονομασία των γαλλόφωνων κτήσεων του Καναδά) αφορούν σήμερα τμήμα ενός κράτους με άλλη ονομασία, τα οποία δεν χαρακτηρίζονται από γεωπολιτική αντιπαλότητα (ΗΠΑ-Μεγάλη Βρετανία και Καναδάς-Γαλλία), αλλά από άριστες σχέσεις. Οι τελευταίες, άλλωστε, βασίζονται στην κοινή ιστορική κληρονομιά των περιοχών προέλευσης και των εν λόγω περιοχών (ΗΠΑ και γαλλόφωνος Καναδάς ιδρύθηκαν από Άγγλους και Γάλλους εποίκους αντιστοίχως).
γ. Ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ταυτοτικός από τον σλαβόφωνο πληθυσμό, προσδιορίζοντας μακεδονικό έθνος (μακεδονική εθνότητα, μακεδονική γλώσσα, Μακεδόνες πολίτες).
Οι ονομασίες Republika Severna Makedonija (Δημοκρατία της Βορείου Μακεδονίας) και Republika Gorna Makedonija (Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας) είναι παραπλήσιες και περιέχουν γεωγραφικό προσδιορισμό, ο οποίος αντιδιαστέλλει την επικράτεια της ΠΓΔΜ από την ελληνική επικράτεια.
α. Η έννοια της Βορείου ή Άνω Μακεδονίας συνεπάγεται την δυνατότητα προβολής ενός προπαγανδιστικού εγχειρήματος εδαφικής ολοκληρώσεως της νοητής ενότητας της Μακεδονίας σε βάρος της ελληνικής επικρατείας.
β. Ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ταυτοτικός από τον σλαβόφωνο πληθυσμό, προσδιορίζοντας μακεδονικό έθνος (μακεδονική εθνότητα, μακεδονική γλώσσα, Μακεδόνες πολίτες).
Η ονομασία Republika Vardarska Makedonija (Δημοκρατία της Μακεδονίας του Βαρδάρη) περιέχει γεωγραφικό προσδιορισμό.
α. Ο ποταμός Αξιός/Βαρδάρης δεν ανήκει κατ’ αποκλειστικότητα στην ΠΓΔΜ, αλλά οι εκβολές του απαντούν στον Θερμαϊκό Κόλπο, παραπλεύρως της εμβληματικής στην σλαβική προπαγάνδα πόλεως της Θεσσαλονίκης. Η έννοια Μακεδονία του Βαρδάρη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προβολή ισχύος σε εδάφη, τα οποία διασχίζει ο Αξιός και μάλιστα στην Θεσσαλονίκη.
β. Ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ταυτοτικός από τον σλαβόφωνο πληθυσμό, προσδιορίζοντας μακεδονικό έθνος (μακεδονική εθνότητα, μακεδονική γλώσσα, Μακεδόνες πολίτες).
Η ονομασία Republika Makedonija (Skopje) (Δημοκρατία της Μακεδονίας-Σκόπια) αποτελεί την χείριστη μεταξύ των προτεινομένων, καθώς η διαφοροποίηση με την συνταγματική ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» έγκειται απλώς στην παράθεση της πρωτεύουσας του κρατιδίου.
α. Η ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας-Σκόπια συνεπάγεται ότι το κράτος αυτό είναι ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος της ιστορικής Μακεδονίας και της μακεδονικής ταυτότητας.
β. Η ονομασία συνεπάγεται την δυνατότητα προβολής ενός προπαγανδιστικού εγχειρήματος εδαφικής ολοκληρώσεως της νοητής ενότητας της Μακεδονίας σε βάρος της ελληνικής επικρατείας.
γ. Ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ταυτοτικός από τον σλαβόφωνο πληθυσμό, προσδιορίζοντας μακεδονικό έθνος (μακεδονική εθνότητα, μακεδονική γλώσσα, Μακεδόνες πολίτες).
συνεχίζεται στο 3ο μέρος
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (του 2ου μέρους)
*Το δοκίμιο αυτό δημοσιεύθηκε στο τεύχος Απριλίου – Μαΐου 2018 (αρ.51) του Foreign Affairs The Hellenic Edition, δηλαδή πριν την υπογραφή της συμφωνίας του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον ομόλογό του της πΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ, με την οποία οι δύο πλευρές συμφωνούν στην ονομασία «Βόρεια Μακεδονία» και με την οποία ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο υπ. Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, αποδίδουν «μακεδονική» εθνότητα και γλώσσα στην πΓΔΜ, διάφορη της ελληνικής.
[9] Ε. Σελλά-Μάζη, Διγλωσσία, εθνική ταυτότητα και μειονοτικές γλώσσες, Λειμών, Αθήνα 2016, 246-73.
[10] Α. Σταλίδης, «10 μύθοι και αλήθειες για το ζήτημα του ονόματος «Μακεδονία», Αντίβαρο 21/2/2018, http://www.antibaro.gr/article/18704
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου