8 Μαΐου 2022

«Συνέχεια ἢ ὀπισθοδρόμηση;»

Του π. Γεωργίου Μεταλληνού
 
Ὁ Ἑλληνισμός, βρῆκε τὴν ὁριστικὴ ταυτότητά του μέσα στὴν Ὀρθοδοξία. Ἡ ἑλληνικὴ αὐτοσυνειδησία ἔγινε ἑλληνορθόδοξη καὶ μὲ αὐτὸ τὸ περιεχόμενο ἔζησε καὶ ἐμεγαλούργησε τόσους αἰῶνες. Κάθε ἀπόπειρα συνεπῶς ἀποορθοδοξοποιήσεως τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὡς ἀποεκκλησιοποιήσεώς του, θὰ ἐπαναλαμβάνει τὸ ἀπονενοημένο διάβημα τοῦ Ἰουλιανοῦ καὶ τοῦ Πλήθωνος. Ὁ Νέος Ἑλληνισμὸς διατηρεῖ τὴν συνάφειά του μὲ τὴν ἀρχαιότητα μέσω τῆς βυζαντινῆς καὶ μεταβυζαντινῆς περιόδου τοῦ ἱστορικοῦ του βίου, μέσα στὴν ὁποία διαμόρφωσε τὴν ἐθνική του αὐτοσυνειδησία. Μέτρο καὶ κριτήριο καὶ τῆς πολιτιστικῆς του αὐτοσυνειδησίας εἶναι ἡ ὀρθόδοξη λατρεία καὶ ἡ πατερικὴ θεολογία. Ο Ἑλληνισμὸς δοξάζεται μέσα στὴν Ὀρθοδοξία. Ἔξω ἀπὸ αὐτὴν γίνεται ἀρχαῖος, εἰδωλολατρικός, ἀγνώριστος. Τὸ φρόνημα τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ διαπλάσσεται μέσα στὴν Ὀρθοδοξία. Μὲ τὸ φρόνημα αὐτὸ εἶναι ὑπερήφανος γιὰ τὴν ἑλληνορθόδοξη παράδοσή του. Ἡ ἀπώλεια ὅμως τοῦ φρονήματος αὐτοῦ ἀφαιρεῖ καὶ τὴν ἱκανότητα γιὰ ὀρθὴ ἐκτίμηση τῆς παραδόσεώς του.
 
Στὴν περίπτωση αὐτὴ εἶναι, ποὺ ἀναδύεται τὸ ἐρώτημα: ποὺ ἀνήκουμε, στὴν Ἀνατολὴ ἢ τὴν Δύση… Γιὰ τὸν Ἕλληνα ὅμως, ποὺ ἔχει πατερικὴ ἐπίγνωση τῆς ταυτότητάς του, τὸ ἐρώτημα δὲν εἶναι “ποὺ ἀνήκουμε”, ἀλλὰ “ποιοὶ ἀνήκουν σέ μᾶς”, πέρα ἀπὸ κάθε ἐθνικιστικὴ αὐτοέξαρση. Ποιοὶ δηλ. εἶναι μέτοχοι τῆς παραδόσεώς μας. Καὶ αὐτοὶ δὲν εἶναι οὔτε ἡ (σημερινὴ) Ἀνατολή, οὔτε ἡ (σημερινὴ) Δύση, ἀλλ’ ὅλοι οἱ Ὀρθόδοξοι σ’ Ἀνατολὴ καὶ Δύση.  
 
Μετὰ ἀπὸ αὐτὰ θὰ ἐπιτραπεῖ μία μικρὴ τροποποίηση τῆς διακριβώσεως δύο σεβαστῶν Ἡγετῶν τοῦ Ἔθνους μας, Προέδρων τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας. Τὸ Ἔθνος μας δὲν εἶναι ἁπλῶς «μοναχικὸν» (1) ἢ «ἀνάδελφον» (2), ἀλλὰ λόγω τῆς ἑλληνορθόδοξης παραδόσεώς του καὶ «μοναδικὸν» σήμερα στὸν κόσμο. Ἂν ἡ Ἑλλάδα μὲ τὴν ἀρχαία μορφὴ της παρουσιάζει, φαινομενικά, κάποια συγγένεια μὲ τὴν Δύση γιατί στὸ βάθος καμμιὰ σύμπτωση δὲν εἶναι μετρητὴ ἡ Ἑλλάδα, ὅπως διαμορφώθηκε μέσα στὴν Ὀρθοδοξία, ἐνσαρκώνει ἕνα πολιτισμό, ποὺ ἔχει διαμετρικὰ διάφορη συνέχεια ἀπὸ ἐκεῖνον τῆς Εὐρώπης, τοῦ φεουδαλισμοῦ, τῆς δουλοπαροικίας καὶ ἀποικιοκρατίας καὶ ὅλων τῶν μεταγενεστέρων ὑποκατάστατών τους. Καὶ ἴσως γι’ αὐτὸ ἐπιδιώκεται ἀπὸ κάποια κέντρα στοὺς τελευταίους αἰῶνες ἡ λήθη τοῦ ἐγγυτέρου παρελθόντος μας, ἢ ὅταν τοῦτο εἶναι ἀδύνατο, ἡ ἀποσύνδεσή μας ἀπὸ τὴν ὀρθοδοξοεκκλησιαστικὴ παράδοσή μας.  
 
Γιατί τότε εὔκολα “ἀνακαλύπτεται” ἡ ταύτισή μας μὲ τὴν Δύση, πολιτιστικὰ καὶ πνευματικά. Ὅταν ὅμως συνειδητοποιεῖται ἡ ἰδιαιτερότητα τοῦ πολιτισμοῦ μας, τότε ἁπαλλασσόμεθα ἀπὸ κάθε τάση “πνευματικῆς ξενηλασίας” καὶ “πατροκτονίας”. Βέβαια αὐτὸ δὲν σημαίνει καθόλου ἄρνηση τοῦ διαλόγου τοῦ Ἑλληνισμοῦ μὲ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο. Ὁ διάλογος, οὐσιῶδες γνώρισμα τοῦ προχριστιανικοῦ Ἑλληνισμοῦ, δὲν ἔπαυσε νὰ συνεχίζεται καὶ ὑπὸ τὴ νέα ταυτότητα τοῦ Ἑλληνισμοῦ ὡς Ἑλληνοορθοδοξίας, ὡς διάλογος ὅμως πάντοτε «ἐν ἀληθεία»! Ἡ προσληπτικὴ καὶ ἀφομοιωτικὴ δύναμη τοῦ Ὀρθοδόξου Ἑλληνισμοῦ, στὰ ὅρια τοῦ κτιστοῦ, τοῦ πολιτισμοῦ δηλ. καὶ τῆς ἱστορίας, λειτουργεῖ ἀκατάπαυστα.  
 
Τὸ βασικό του ὅμως προτέρημα, ποὺ ἂν χαθεῖ, ὁδηγεῖ ἀναπόδραστα στὴν ἀλλοτρίωσή του, εἶναι ὁ τρόπος, μὲ τὸν ὁποῖο ὁ Ἑλληνισμὸς προσλαμβάνει καὶ ἀφομοιώνει. Καὶ αὐτὸ εἶναι ἡ δύναμή του νὰ διακρίνει τὸ ὁμοιογενὲς καὶ ὁμοούσιό του ἀπὸ τὸ ἀλλότριο καὶ ἀναιρετικό τῆς οὐσίας του. Ὅσο γνησιότερος, συνεπῶς, μένει ὁ Ἑλληνισμός, τόσο περισσότερο βοηθεῖ τοὺς διαλεγομένους μαζί του. Αὐτὴ ἡ ἀξιωματικὴ ἀρχὴ θὰ διαφοροποιεῖ ριζικὰ τὸν Ἑλληνισμό, ποὺ μπορεῖ νὰ ἐπιλέγει, ἀπὸ τὸν Γραικυλισμό, ποὺ δέχεται ἀνεξέλεγκτα τὰ πάντα, χωρὶς ἐπίγνωση τῆς οὐσίας του, λόγω τῆς μειονεξίας του (3).  
 
Κάθε δίλημμα σήμερα τοῦ τύπου “Ὀρθοδοξία ἢ Ἑλληνισμὸς” εἶναι ὄχι μόνο πλαστό, ἀλλὰ καὶ ἐθνοκτόνο. Γιατί σημαίνει τάση ἐπιστροφῆς στὴν ἀτέλειά μας, στὴν παλαιὰ ἀγωνιώδη ἀναζήτησή μας. Ἐνῶ γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, ποὺ διασώζει τὴν αὐτοσυνειδησία του, τὸ ζητούμενον εὑρέθη. Εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία. «Εἴδομεν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν. . . εὔρομεν πίστιν ἀληθῆ»! «Εὔρομεν τὴν ἀλήθειαν»! Κάθε ἀποδέσμευση τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία δὲν συνιστᾶ μόνο τραγικὸ διαμελισμὸ τῆς ὑπάρξεώς μας, ἀλλὰ καὶ καθαρὸ παραλογισμό, ἀφοῦ ἡ τυχὸν ἐπιστροφὴ στὸν αὐθεντικὸ κλασσικὸ Ἑλληνισμό, θὰ καταλήξει ὁπωσδήποτε στὴν γνήσια ἐκείνη ἀναζήτηση, ποὺ ὁδήγησε στὴν ἕνωσή του μὲ τὴν Ὀρθοδοξία. Ἔξω ἀπὸ τὴν ζήτηση αὐτὴ ἔμεινε, ὅπως ἐλέχθη, ὁ παγανισμὸς καὶ ὁ διονυσιακὸς αἰσθησιασμὸς τοῦ Γραικύλου. Γι’ αὐτό, ὅπου χάνεται ἡ Ὀρθοδοξία, χάνεται καὶ ὁ Ἑλληνισμός!  
 
Ἰδοὺ γιατί κάθε παρόμοια ἐπιδίωξη συνιστᾶ ὀπισθοδρόμηση καὶ ὄχι πρόοδο. Γιατί μετέχει στὸν “συντηρητισμὸ” τῶν αἱρέσεων, τῶν «ἑλληνιστικῶν λήρων» κατὰ τὸν Μ. Φώτιο. Τὸ τραγικότερο ὅμως, συνιστᾶ, ἰδιαίτερα σήμερα, ἀπώλεια κάθε δυνάμεως αὐτοπροστασίας, μὲ ἀπόληξη τὸν ραγιαδισμὸ καὶ τὴν ὑποδούλωση, τὸ μόνο, ποὺ ἔχει νὰ προσφέρει ὁ σημερινὸς Ἑλληνισμὸς στὸν κόσμο, εἶναι ἡ ὀρθόδοξη παράδοσή του.  
 
Τόσο λίγο ὅμως γίνεται αὐτὸ συνείδηση σὲ πολλούς, ὥστε σὲ στιγμὲς αὐτοκριτικῆς νὰ ἀνακαλεῖς στὴν μνήμη σου ἕνα λόγο τοῦ μικρασιάτη Ποιητῆ Γ. Σεφέρη, ποὺ γράφθηκε μὲν στὰ 1936, ἀλλὰ παραμένει ἐπίκαιρος καὶ σήμερα: «Ὅσο προχωρεῖ ὁ καιρὸς καὶ τὰ γεγονότα, ζῶ ὁλοένα μὲ τὸ ἐντονότερο συναίσθημα πώς δὲν εἴμαστε στὴν Ἑλλάδα, πώς αὐτὸ τὸ κατασκεύασμα, ποὺ τόσοι σπουδαῖοι καὶ ποικίλοι ἀπεικονίζουν καθημερινά, δὲν εἶναι ὁ τόπος μας, ἀλλὰ ἕνας ἐφιάλτης, μὲ ἐλάχιστα φωτεινὰ διαλείμματα, γεμάτα μία πολὺ βαριὰ νοσταλγία. Νὰ νοσταλγεῖς τὸν τόπο σου ζώντας στὸν τόπο σου, τίποτε δὲν εἶναι πιὸ πικρό»… Ἡ ἐπανανακάλυψη, συνεπῶς, στὴν δύστροπη ἐποχή μας τοῦ πατερικοῦ προτύπου, ὅπως τὸ ἐνσάρκωσε καὶ διέσωσε καὶ ὁ Μ. Φώτιος, εἶναι ἀληθινὸς καταιγισμὸς ἐλπίδας.  
 
Παραπομπές
 
(1) Δήλωση τοῦ τ. Προέδρου τῆς Ἑλλην. Δημοκρατίας Κων. Καραμανλὴ (1985).
(2) Δήλωση τοῦ τ. Προέδρου τῆς Ἑλλην. Δημοκρατίας, κ. Χρ. Σαρτζετάκη (1985).
(3) Βλ. Χρ. Γιανναρά, Ἡ μειονεξία τῶν Νεοελλήνων, στὸν τόμο: Ἡ Νεοελληνικὴ Ταυτότητα, Ἀθήνα 1978, σελ. 110118.  
(«ΔΙΑΛΟΓΟΣ», τ. 30, ΟΚΤ – ΔΕΚ 2002)  
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 11:00 π.μ.
Κατηγορία Θέματος , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.