Διδάκτωρ Νομικής Α.Π.Θ.
«Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την Δικαιοσύνη, ότι αυτοί χορτασθήσονται»
Ο άνθρωπος υπήρξε δεμένος με την δικαιοσύνη από τα αρχαία κιόλας χρόνια.
Κυρίαρχο σε ό,τι αφορά την απόδοση δικαιοσύνης, τόσο στις ανθρώπινες σχέσεις όσο και στη σχέση του ανθρώπου με το Θεό υπήρξε η έννοια της ανταπόδοσης.
Για την αποκατάσταση των σχέσεων που έχουν αμφισβητηθεί και της τάξεως που έχει διαταραχθεί απαιτείται η τιμωρία.
Ο Αισχύλος στο έργο του «Προμηθέας Δεσμώτης» παρουσιάζει με τρόπο μοναδικό και μεγαλοφυή τον φαύλο αυτό κύκλο της ανταποδοτικής δικαιοσύνης και την βαθιά υπαρξιακή αγωνία του αρχαίου ανθρώπου για λύτρωση.
Ο Χριστιανισμός, και δη η Ορθόδοξη Θεολογία, φέρνει μια αληθινή επανάσταση εισάγοντας λέξεις, έννοιες και πραγματικότητες, όπως η μετάνοια και η συγχώρεση, το έλεος και η αγάπη, που ήταν άγνωστες στον αρχαιοελληνικό και ρωμαϊκό κόσμο.
Με την Ενανθρώπηση, την Σταύρωση και την Ανάσταση, ο Θεός σπάει τον φαύλο κύκλο της ανταποδοτικής δικαιοσύνης και ανοίγει την πόρτα του Παραδείσου που ήταν για αιώνες κλειστός.
Στον Γολγοθά με το «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς˙ οὐ γὰρ οἴδασι τί ποιοῦσι» (Λούκ. 23,34) γίνεται η μεγάλη ανατροπή.
Ο Χριστός υπερβαίνει την δικαιοσύνη με την στενή νομική αντίληψη της εποχής και απλώνει τα χέρια του για να τους αγκαλιάσει και να τους ενώσει όλους.
Ο σταυρός Του προσδίδει πλέον ένα νέο περιεχόμενο στη δικαιοσύνη υπό το πρίσμα της αγάπης και του ελέους, της συγχώρησης και της συμφιλίωσης.
Μόνο έτσι το κακό θα «τιμωρηθεί» και θα νικηθεί στη ρίζα του. «Μὴ νικῶ ὑπὸ τοῦ κακοῦ, ἀλλὰ νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ κακόν (Ρωμ. 12,21) θα μας πει ο Απόστολος Παύλος.
Ο Χριστός στη διδασκαλία του μολονότι διατηρεί την έννοια της Παλαιοδιαθηκικής δικαιοσύνης, δηλαδή την υπακοή στις θείες εντολές, αποκαλύπτει το αληθινό νόημα της Μωσαϊκής Νομοθεσίας.
Στην Επί του Όρους ομιλία, στις παραβολές του καλού Σαμαρείτη, του ασώτου και των εργατών του αμπελώνος, ο Χριστός καθιστά σαφές πως η δικαιοσύνη του Θεού δεν είναι νομική υπόθεση, δεν είναι μια πράξη νομικίστικης συμμόρφωσης και πατρικής υποταγής, ούτε μια ευσεβιστική εκδήλωση ενός φαρισαϊκού ηθικισμού.
Είναι αποκατάσταση σχέσης, τερματισμός ακοινωνησίας και επανέναρξη επικοινωνίας.
Επιστροφή από την αυτο-εξορία της αγνωσίας στη γη της αυτογνωσίας που οδηγεί εν τέλει στη Θεογνωσία. Είναι μετάνοια και ανάσταση.
Οι ουρανοί αγάλλονται και η γη πανηγυρίζει, γιατί ο μετα-πτωτικός Άνθρωπος επιστρέφει στην πάντα ανοιχτή και διαρκώς προσμένουσα αυτόν αγκάλη του Χριστού, με τη δυνατότητα να οδηγήσει όλο το κτιστό στους κόλπους του Θεού, τη λύτρωση και την κατά χάρη Θέωση.
Ακολούθως, ο Χριστός μας δείχνει και μια νέα αντίληψη του Θεού, σύμφωνα με την οποία ο Θεός δεν είναι ένας άτεγκτος δικαστής ούτε και ένας σκληρός ανακριτής, γιατί δεν αποδίδει κατηγορίες ούτε καλεί κανένα σε απολογία.
Λέγει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Όταν δε τον απολωλότα διασώσαι δέη, ου δικαστηρίων καιρός, ουδέ ακριβούς εξετάσεως, αλλά φιλανθρωπίας και συγγνώμης μόνον».
Ο Θεός δεν είναι άκαρδος σκληρός και ασυγκίνητος, τιμωρός και εκδικητής, αλλά φιλεύσπλαχνος πατέρας, ιατρός σώματος και ψυχής.
Το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η δικαιοσύνη του Θεού είναι αυτό της συγχώρεσης της συγγνώμης και της συγκατάβασης.
Συχώρεση όχι ως μια απλή τυπική άφεση των αμαρτιών, με μια νομική αντίληψη σωτηρίας, αλλά ως άνοιγμα καρδιάς στον Θεό για να (συγ)χωρέσουμε τον άλλο, τον συνάνθρωπο και αδελφό μας, μια σχέση αλληλοπεριχώρησης, κατά το πρότυπο της Αγίας Τριάδος.
Συγγνώμη, όχι ως μια επιδερμική με όρους συναισθηματισμού θυσία του ναρκισσισμού μας, αλλά ως μια βαθιά κατάσταση που βρίσκομαι μαζί με τον άλλο (συνγνώμη).
Και συγκατάβαση που σημαίνει κατεβαίνω μαζί με τον άλλο (συν-κατάβαση) σε ένα χώρο βαθιάς σιωπής που κυριαρχείται από το πυράκτωμα της αγάπης.
Αγάπη άδολη, ανυπόκριτη, που προσφέρεται απλόχερα σε όλους, χωρίς διακρίσεις και διαχωρισμούς, χωρίς αστερίσκους και ναι μεν αλλά, γιατί «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ (Προς Γαλάτας, γ΄ 23 – δ΄ 5), γιατί «οὐκ ἔστιν ἄλλως σωθῆναι εἰ μὴ διὰ τοῦ πλησίον» (Ἅγιος Μακάριος Αἰγύπτιος).
Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ο φιλότιμος Δεσπότης δέχεται τον τελευταίο όπως και των πρώτο «καὶ τὸν ὕστερον ἐλεεῖ, καὶ τὸν πρῶτον θεραπεύει…καὶ τὰ ἔργα δέχεται, καὶ τὴν γνώμην ἀσπάζεται...καὶ τὴν πρᾶξιν τιμᾷ, καὶ τὴν πρόθεσιν ἐπαινεῖ» (Κατηχητικὸς εἰς τὸ ἅγιον πάσχα).
Έτσι, η Δικαιοσύνη δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, δεν είναι Τί (πράγμα) αλλά Τις (πρόσωπο), που δεν είναι άλλο από το πρόσωπο του Ιησού Χριστού, πηγή κάθε δικαιοσύνης, αγάπης, ελέους και συγχώρεσης.
Έξω από τον Χριστό δεν υπάρχει δικαιοσύνη, ούτε άλλη αρετή και τελικώς σωτηρία. «Άνευ ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰωάν. 15 στ.5).
Χωρίς να υποτιμάται η λειτουργία του ανθρώπινου δικαίου στην κοινωνική ζωή, με τη θέσπιση ρυθμιστικών νόμων που αποσκοπούν στην ομαλή, αρμονική και ειρηνική κοινωνική συμβίωση, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς πως η ανθρώπινη δικαιοσύνη δεν ασχολείται με τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, με την εσωτερική μεταβολή του ανθρώπου, την αλλαγή του απέναντι στην κοινωνία και τους συνανθρώπους του.
Αντίθετα, η Θεία Δικαιοσύνη που εκδηλώνεται με τη χάρη του Θεού αποσκοπεί στη σωτηρία του ανθρώπου, επιδιώκει να μεταβάλει εσωτερικά τον άνθρωπο και να τον καταστήσει κατά χάρη Άγιο.
Έτσι, η ανθρώπινη δικαιοσύνη αποτελεί μόνο παρούσα κατάσταση, ενώ η Θεία Δικαιοσύνη συνιστά παρούσα κατάσταση που λαμβάνει, ωστόσο, εσχατολογικό χαρακτήρα, ακριβώς επειδή αποτελεί αρραβώνα των ουρανίων αγαθών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου