21 Ιουλίου 2017

Η τουρκική απόβαση στο Πεντεμίλι (20 Ιουλίου 1974)

Κείμενο: Θωμάς Σίμος Εφ. Π/Ν / Ιστορικός 

Πέντε ημέρες πριν την τούρκικη απόβαση και εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου του 1974, εκδηλώθηκε στο νησί πραξικόπημα εναντίον του αρχιεπισκόπου Μακάριου, υποκινημένο από την Ελλάδα. 

Δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς (Ε.Φ) κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το Προεδρικό Μέγαρο αλλά ο Μακάριος κατάφερε να διαφύγει προς την Πάφο απ’ όπου αργότερα μεταφέρθηκε στο Λονδίνο. Τον διαδέχθηκε για βραχύβιο διάστημα ο Σαμψών στη διακυβέρνηση της Κύπρου. Αυτό ακριβώς το πραξικόπημα χρησιμοποίησαν σαν πρόφαση οι Τούρκοι για να εισβάλουν στην Κύπρο. 

Χαρακτήρισαν την ενεργή συμμετοχή των ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων παράνομη επέμβαση για κατάλυση της συνταγματικής νομιμότητας και απέστειλαν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις για να την «αποκαταστήσουν». 

Θεώρησαν ότι είχαν το δικαίωμα της εγγυήτριας δύναμης (βάσει συμφωνιών) που περιέβαλε με νομιμότητα τις ενέργειές τους (antinews.gr). Οι Τούρκοι προετοίμαζαν καιρό αυτή τη στρατιωτική εισβολή . Οι ενέργειές τους γίνονταν αντιληπτές από τους Έλληνες, αλλά στα υψηλά κλιμάκια του Ελληνικού κράτους επικρατούσε ηρεμία. Θεωρούσαν ότι τίποτα δεν επρόκειτο να συμβεί και ότι όλα ήταν ασκήσεις και τίποτα περισσότερο.

Τεθωρακισμένα της Ε.Φ.
Αρχηγός της Γ.Ε.Ε.Θ.Α. εκείνη την εποχή (1974) ήταν ο Γρηγόριος Μπονάνος.
Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας γνώριζε από σήμα της ΚΥΠ από την πρεσβεία της Λευκωσίας για νηοπομπή τουρκικών πλοίων στις 19/7/74, παραμονή της απόβασης, 12 μίλια μακρυά από το ακρωτήριο του Αγίου Ανδρέα. Δεν θορυβήθηκε κανείς. 

Ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία επίσης ανέφεραν τις προετοιμασίες του Τουρκικού στόλου στο λιμάνι της Μερσίνας, την ίδια ημέρα, για να αποπλεύσει αλλά αυτό ήταν κάτι που δεν προξένησε ανησυχία τόσο στην Αθήνα όσο και στη Λευκωσία (Πόρισμα Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Κύπρου για το Κυπριακό Ζήτημα). 

Η επίθεση στο νησί ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974 στις 06:07 όταν 13 αεροπλάνα έριξαν αλεξιπτωτιστές στον Τούρκικο θύλακα ανάμεσα στην Κυρήνεια και τη Λευκωσία. Η αντίσταση που συνάντησαν από τις Ελληνοκυπριακές δυνάμεις ήταν ελάχιστη (princeton.edu).

Η Τουρκική επίθεση είχε 3 σκοπούς: 
1. Αποβίβαση ανδρών και υλικών στο Πέντεμίλι. 
2. Ρίψη αλεξιπτωτιστών στους θύλακες Αγύρτας – Λευκωσίας και ενδυνάμωση τους. 
3. Αποκοπή των δυνάμεων της Εθνικής φρουράς με προέκταση του προγεφυρώματος από την ακτή απόβασης στο Πενταδάκτυλο. 

Λίγες ώρες μετά, ακολούθησε η απόβαση στην περιοχή Πεντεμίλι δυτικά της Κυρήνειας. Αποβατικός στόλος 33 πλοίων (και τουλάχιστον 30 τανκς) (news.bbc.co.uk) που είχε ξεκινήσει από το λιμάνι της Μερσίνας έφτανε στις ακτές της Κύπρου. Την αποβατική αυτή δύναμη αποτελούσαν περίπου 3500 άνδρες του 50ου Συντάγματος Πεζικού καθώς και ένα τάγμα Πεζοναυτών (400 άνδρες). Η απόβαση αυτή έγινε σε μη κατάλληλο σημείο καθώς τα νερά ήταν βαθειά και χωρούσαν ταυτόχρονα μόνο δύο πλοία τη φορά για να αποβιβάζουν δυνάμεις και εφόδια (kypros.org). 

Το πολεμικό υλικό των Τουρκικών δυνάμεων ήταν Αμερικανικό (αντίθετα με τις συνθήκες παραχώρησης για μη χρήση του). Το βασικό τυφέκιο των Τούρκων ήταν το G3 (διαμέτρημα 762). Αντίθετα ο βασικός εξοπλισμός της Κυπριακής Εθνοφρουράς ήταν τα Mauser 1899 (kypros.org). Στο σημείο αυτό αξίζει να παραθέσουμε έναν ενδεικτικό πίνακα των δυνάμεων της Ε.Φ. που διατέθηκαν για τη ν καταδίωξη του Μακαρίου κατά την διάρκεια του πραξικοπήματος και για την αντιμετώπιση του προγεφυρώματος στο Πέντεμιλι (Πόρισμα Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Κύπρου για το Κυπριακό Ζήτημα). 

Αξίζει να σημειωθεί ότι αρχικά ο αποβατικός στόλος κατευθυνόταν προς την ακτή της Γλυκιώτισσας  όπου σε πολύ κοντινή απόσταση βρισκόταν δυνάμεις του 251 Τ.Π. της Ε.Φ.

Αρνητικό για τους Τούρκους επίσης ήταν το γεγονός ότι στη συγκεκριμένη ακτή υπήρχαν πάρα πολλοί βράχοι και ύφαλοι στη θάλασσα όπου δυσκόλευαν αφάνταστα μια
ενδεχόμενη απόβαση. 

Το γεγονός όμως είναι ότι τελικά στράφηκαν προς την προκαθορισμένη ακτή και η απόβαση άρχισε στις 07:15 το πρωί αντί για τις 05:30 όπως είχε οριστεί. Η επιθετική αυτή ενέργεια κυλούσε με πολύ αργούς ρυθμούς και μέχρι τις 15:00 είχαν αποβιβαστεί περίπου 3000 άνδρες χωρίς άρματα. Το Προγεφύρωμα είχε μήκος μόνο 400 μέτρα και βάθος 200 (Κώστας Μαυροσκούφης – Ιούλιος 2009). 

Η πρώτη αντίδραση από τα Ελληνοκυπριακά στρατεύματα ήρθε μόλις στις 09:30 το πρωί όταν το πυροβολικό της Ε.Φ. έβαλε εναντίον του Προγεφυρώματος προκαλώντας σοβαρές απώλειες στους επιτιθέμενους . Η σύγχυση των Τούρκων ήταν τέτοια ώστε τα πυρά του ναυτικού τους προκάλεσαν απώλειες όχι στις δυνάμεις των Ελληνοκυπρίων αλλά στους εισβολείς. 

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι δεν υπήρχε επικοινωνία μεταξύ των Τουρκικών δυνάμεων κατά τη απόβαση (hellas.org). Ευνοήθηκαν από το γεγονός της μη προσβολής τους την ώρα που αποβιβαζόταν, πράγμα το οποίο έγινε τελικά όταν ήδη το πρώτο κύμα είχε βγει στη στεριά (Americanhellenic.org). 

Οι μόνοι που αντιμετώπισαν τελικά τους Τούρκους ήταν οι άνδρες του 251 Τ.Π.. Διοικητής του Τάγματος ήταν ο Αντισυνταγματάρχης Παύλος Κουρούπης (ένας από τους αγνοούμενους της Κυπριακής τέτοια τραγωδίας) και υποδιοικητής του Τάγματος ο Κωνσταντίνος Γρηγοριάδης. 

Ο εξοπλισμός του τάγματος ήταν της δεκαετίας του ΄40 και από την ίλη των αρμάτων Τ34/85 (του 1940 – 45) μόνο τα τρία ήταν ετοιμοπόλεμα. Στην ακτή αποβάσεως, στο Πεντεμίλι, κατευθυνθήκαν τρεις λόχοι του Τάγματος, ο 1ος, ο Λόχος διοικήσεως και ο Λ.Υ.Τ. (ellas2.wordpress.com).

Η δράση των Ελλήνων ήταν εντυπωσιακή και οι προσπάθειές τους καθήλωσαν τους αντιπάλους στις θέσεις τους. Μάλιστα η αντίσταση ήταν που ο στρατηγός Ντεμιρέλ σκέφτηκε σοβαρά να διατάξει οπισθοχώρηση των δυνάμεών του. 

Σε αυτό συνέβαλαν αρκετά και οι βολές του πυροβολικού (Υπολοχαγός Αντωνόπουλος) από το όρος Πενταδάκτυλος. Όσο γενναία όμως κι αν πολεμούσαν οι Ελληνοκύπριοι το γεγονός ήταν ότι ήταν απελπιστικά λίγοι. Οι ενισχύσεις που ανέμεναν ήρθαν τη επόμενη ημέρα (21 Ιουλίου 1974) όταν το Προγεφύρωμα είχε ενισχυθεί σημαντικά (hellas.org). 

Η ιστορία κατέγραψε πως παρά τις γενναίες προσπάθειες των υπερασπιστών του νησιού η Κύπρος έκτοτε διαιρέθηκε σε δύο «κομμάτια». Ένα Ελληνοτουρκικό και ένα Τουρκικό. 

Το 37% του νησιού με την αναπτυγμένη βιομηχανία του τουρισμού χάθηκε. Διακόσιες χιλιάδες ήταν οι πρόσφυγες, περίπου τέσσερις χιλιάδες οι νεκροί και χίλιοι εξακόσιοι δεκαεννιά οι αγνοούμενοι (patridamou.gr)

Με αφορμή την παρουσίαση της Τουρκικής απόβασης στο Πέντεμιλι της Κύπρου στις 20 Ιουλίου 1974 θέλω να επισημάνω κάτι στους αναγνώστες αυτού του άρθρου. Η ιστορία δεν γράφεται με «αν». Η ιστορία δεν γράφεται με υποθέσεις και αναφορές στο τι θα μπορούσε να είχε γίνει. Η ιστορία ως επιστήμη καταγράφει τα γεγονότα. Είναι μία παρουσίαση των περιστατικών του παρελθόντος.

Όποιος συνειδητά παραχαράσσει το ιστορικό γίγνεσθαι δε θεωρείται ιστορικός. Ο σκοπός της ιστορίας είναι να επισημάνει αυτά που έχουν γίνει ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον. Δυστυχώς, για εμάς τους Έλληνες , κάποιοι εξακολουθούν να αγνοούν το παρελθόν με τραγικά όμως αποτελέσματα … 

ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ 

http://www.patridamou.gr, Τουρκική εισβολή στην Κύπρο
http://www.antinews.gr, Κύπρος 1974
http://www.ellas2wordpress.com, 251 Τ.Π. Το Τάγμα της Ελληνικής Κερύνειας
http://www.hellas.org, Cyprus: Invasion, Timeline
http://www.princeton.edu, James H.Meyer, Policy watershed: Turkey`s Cyprus policy and the interventions of 1974
http://www.bbc.co.uk, On this day
http://www.kypros.org, Κύπρος 1974 – Φωτογραφικό Αρχείο
http://www.americanhellenic.org, The invasion of Cyprus by Turkey in July and August 1974 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Πόρισμα Κυπριακής Βουλής (για τα γεγονότα της Κύπρου το 1974), Μάρτιος 2011
• Κύπρος 1974, Η Μεγάλη Προδοσία, Κώστας Μαυροσκούφης – Εκδόσεις , Ιούλιος 2009
• Ο Πασάς και ο Στρατηγός , Ερμπίλ Τουσάλπ, Στρατηγικές Εκδόσεις 2000 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Αντιγραφή Μέλια. από pdf του Συλλόγου Ελλήνων Εφέδρων Πεζοναυτών για το ιστολόγιο Αβέρωφ

πηγή



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 10:30 π.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.