27 Ιουλίου 2017

Η απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (25 Ιουλίου 1261)

…μια άγνωστη, αλλά ιδιαίτερα σημαίνουσα ημερομηνία για την Βυζαντινή Αυτοκρατορία 

“Χάρη λοιπόν στη Θεία Πρόνοια, η Κωνσταντινούπολη πέρασε ξανά στην εξουσία του βασιλιά των Ρωμαίων, όπως ήταν δίκαιο και όπως έπρεπε την εικοστή Πέμπτη Ιουλίου, κατά την τέταρτη επινέμηση και κατά το έτος έξι χιλιάδες εφτακόσια εξήντα εννιά από γενέσεως κόσμου, ενώ ήταν υπό κατοχή για πενήντα οχτώ χρόνια…” 

Η επέτειος της απελευθέρωσης της Κωνσταντινούπολης από τη φράγκικη τυραννία πριν από 750 χρόνια (το άρθρο γράφτηκε το 2011) περνά απαρατήρητη. Σημειώνεται ότι η πανηγυρική είσοδος του Αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου στην Πόλη έγινε ανήμερα της Παναγίας, στις 15 Αυγούστου του 1261. Στα πολλά μας και σοβαρά προβλήματα επιβίωσης λησμονήσαμε μια από τις σημαντικές επετείους της Ιστορίας του Ελληνισμού. 

Ο καθηγητής Γεώργιος Θ. Ζώρας, σε άρθρο του στο περιοδικό “Παρνασσός” – του ομωνύμου Φιλολογικού Συλλόγου- έγραψε στην 700ή επέτειο, το 1961: 

Η ανάκτησις της Κωνσταντινουπόλεως δεν είναι αξιοσημείωτος μόνον διότι επεξέτεινε κατά δύο όλους αιώνας την ζωή της μεσαιωνικής ελληνικής αυτοκρατορίας, αλλά – και κυρίως – διότι ετόνωσε το εθνικόν φρόνημα και έσωσεν από την πλήρη καταστροφήν τον Ελληνισμόν και την Ορθοδοξίαν. Αν οι Φράγκοι περέμενον επί τινας αιώνας εις την Ελλάδα και τούτους διεδέχετο αμέσως η τουρκική κυριαρχία είναι πολύ αμφίβολον αν ο Ελληνισμός θα είχε δυνηθή να επιζήση. Αλλ’ η επί δύο αιώνας αναζωπύρωσις έδωκε την ηθικήν δύναμιν εις το Έθνος δια την πραγμάτωσιν της ενδόξου θυσίας του 1453 και της μακράς αντιστάσεως κατά τα μακρά έτη της τουρκοκρατίας. Χωρίς το 1261 ίσως να μην υπήρχε το 1821“. 

Η άλωση της Βασιλεύουσας από τους Φράγκους, το 1204, δεν έχει όμοια της στην Ιστορία, γράφει ο Στίβεν Ράνσιμαν, στην εξιστόρηση του των Σταυροφοριών. Και συνεχίζει πως οι μεν Βενετοί γνωρίζοντας την αξία του πολιτισμικού πλούτου της Κωνσταντινούπολης αφαίρεσαν τα αριστουργήματα της και τα μετέφεραν στην πόλη τους, για να στολίσουν πλατείες, παλάτια και εκκλησίες. Όμως οι Φράγκοι και οι Φλαμανδοί κατέστρεψαν ό,τι έβρισκαν στο δρόμο τους. Δεν άφησαν τίποτε που να μην το καταστρέψουν.
 

Στην Αγία Σοφία μπήκαν οι μεθυσμένοι Φράγκοι και βεβήλωσαν την Αγία Τράπεζα, κατασκίσανε τα πολύτιμα μεταξωτά υφάσματα που είχε πάνω της, κομμάτιασαν το ασημένιο εικονοστάσι του τέμπλου, έκαμαν παρανάλωμα του πυρός πολύτιμα χειρόγραφα και ποδοπάτησαν εικόνες. Τραυμάτιζαν, και σκότωναν αδιακρίτως παιδιά, γυναίκες και γέροντες, και βίαζαν νεαρά κορίτσια. Και όπως γράφει ο Νικήτας Χωνιάτης ακόμη και οι αλλόθρησκοι Σαρακηνοί έδειξαν στους Έλληνες περισσότερο έλεος από τους, υποτιθέμενους, χριστιανούς. 

Με περισσή πολιτισμική, πολιτική, θρησκευτική, γλωσσική, ηθική και κοινωνική βία οι Φράγκοι προσπάθησαν να ξεριζώσουν τις ρίζες των Ελλήνων. 

Στη μεγάλη αυτή συμφορά ο Ελληνισμός διασώθηκε από την πολιτική και την εκκλησιαστική ηγεσία του. Θα περιγράψουμε απλά τα τότε γεγονότα και τα σχόλια και οι συγκρίσεις του κάθε αναγνώστη. Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης ο Θεόδωρος Α’ Λάσκαρης και μια πλειάδα σημαντικών Ελλήνων βρήκαν καταφύγιο στη Νίκαια και ο Θεόδωρος ίδρυσε εκεί την εν εξορία Αυτοκρατορία της Νικαίας και στέφθηκε ο πρώτος της αυτοκράτορας από τον Πατριάρχη Μιχαήλ Αυτωρειανό, που τον είχε ακολουθήσει. Από τον πάτο που βρισκόταν ο Ελληνισμός άρχισε να βρίσκει τα πατήματα του προς τα πάνω.
Και για να ανεβούν του καλού τη σκάλα πρώτα ομολόγησαν τα αμαρτήματα τους, που οδήγησαν στην άλωση της Πόλης. Γράφει σχετικά ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος στο βιβλίο του ‘Άσματα Δημοτικά της Ελλάδος”:

Η μοναρχία έδωκε πασίδηλον ομολογίαν των προηγουμένων αυτής αμαρτημάτων’ καθαρίζεται εις τα νάματα της δυστυχίας ειλικρινώς και ανυποκρίτως, ασπάζεται την αυθεντίαν της πνευματικής αρχής, και συμμαχεί μετά του ήδη αγωνιζομένου Ελληνισμού άνευ επιβουλής και δολιότητος.

Διαδέχονται ο εις τον άλλον άνδρες ενάρετοι και πολεμικοί, βασιλείς τιμώντες μεν την θεολογίαν, τιμώντες δε και τα γράμματα, πολιτευόμενοι εμπείρως μετά των Γενουιτών, των Σικελών και των Ενετών, φειδόμενοι πατρικώς των δημοσίων χρημάτων, συντόνως διοικούντες επ’ αγαθώ των υπηκόων τα τε κοσμικά και τα εκκλησιαστικά της Δύσεως πράγματα, εξοικονομούμενοι το περί ενώσεως Εκκλησιών ζήτημα ( όπερ ήτο ακριβώς ό,τι σήμερον διατελεί το Ανατολικόν ζήτημα) μετά σπανιωτάτης ικανότητος και τέλος πάντων διακρινόμενοι καθ’ ημέραν επί ανδρεία και ηρωισμώ εις τους κατά βαρβάρων και Λατίνων πολέμους“. Επαναλαμβάνω δικά σας τα σχόλια και η σύγκριση με το σήμερα. 

Ο Θεόδωρος Λάσκαρης απεβίωσε το 1222 και τον διαδέχθηκε ο γαμπρός του Ιωάννης Βατάτζης. Όταν αυτός απέθανε, το 1254, άφησε μιαν ισχυρή ελληνική αυτοκρατορία, έτοιμη να απελευθερώσει την Κωνσταντινούπολη. Χαρακτηριστικά ο υιός του Θεόδωρος Β’ Λάσκαρης έγραψε για τον πατέρα του:

Ένωσε τη χώρα, που είχε τεμαχιστεί από τους Λατίνους, Πέρσες, Βουλγάρους, Σκύθας, Μογγόλους και άλλους τυραννικούς ξένους. Ετιμώρησε τους άρπαγες και προστάτεψε τη χώρα του“. 

Ο αρχιμανδρίτης και καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών π. Νικόλαος Ιωαννίδης στην μελέτη του για τον Νικηφόρο Βλεμμύδη σημειώνει πως παράλληλα με τις μεγάλες πολεμικές επιτυχίες που είχαν οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες της αυτοκρατορίας της Νικαίας και για να επιτύχουν το σκοπό τους, που ήταν η ανάκτηση της Κωνσταντινουπόλεως, θέλησαν να διατηρήσουν και να συνεχίσουν την παράδοση του Βυζαντίου. Γι’ αυτό και εργάσθηκαν για την άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών τόσο, που ορισμένοι λόγιοι παρομοίασαν τη Νίκαια με την αρχαία Αθήνα!. Επίσης η Νίκαια εκτός από κέντρο των γραμμάτων αναδείχθηκε και κέντρο κοινωνικής προνοίας. Σημειώνει σχετικά ο π. Νικ. Ιωαννίδης:

” Η κοινωνική πολιτική της αυτοκρατορίας της Νικαίας ήταν έργο κοινό Εκκλησίας και Πολιτείας. Επί της βασιλείας του Ιωάννη Γ’ Βατάτζη κτίσθηκαν νοσοκομεία, γηροκομεία, πτωχοκομεία και φιλανθρωπικά καταστήματα. Ο ίδιος ο Βατάτζης ονομάστηκε “ελεήμων” λόγω του φιλανθρωπικού του έργου“. 

Παράλληλα με την κοινωνική πρόνοια ο Βατάτζης έδωσε ζωή και ανάπτυξη στην οικονομία. Επί των ημερών του άνθισαν το εμπόριο, η βιοτεχνία, η γεωργία, η κτηνοτροφία και η κτιριακή ανοικοδόμηση. Άνθιση είχε και η πολεμική βιομηχανία, που ήταν απαραίτητη για την αμυντική πολιτική της αυτοκρατορίας.

Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι, όπως γράφει ο ιστορικός Βασίλιεφ, το όνομα του Ιωάννη Βατάτζη ήταν τόσο αγαπητό και σεβαστό από τον Ελληνικό Λαό, ώστε λίγο μετά τον θάνατο του έγινε ένας Άγιος στη λαϊκή ψυχή. Θαύματα άρχισαν να συνδέονται με τη μνήμη του και συγχρόνως συνετέθη ” Ο βίος του Αγίου Ιωάννου του Ευσπλάχνου”. Η μνήμη του εορταζόταν πάντα, έως το 1922, στις 4 Νοεμβρίου, στη Μαγνησία της Μικράς Ασίας, όπου ήταν και ο τάφος του. Την ιερή αυτή παράδοση συνεχίζει σήμερα η Μητρόπολη Διδυμοτείχου. 

Σήμερα περνάμε μιαν ανάλογη κατάσταση με εκείνη που περνούσαν οι Έλληνες μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους. Ένας Λάσκαρης και ένας Βατάτζης μας λείπουν.

- Για περισσότερη μελέτη του θέματος

– Γ. Θ. Ζώρα ” Η 700ή επέτειος της ανασυστάσεως της βυζαντινής αυτοκρατορίας”, “Παρνασσός – περιοδικόν σύγγραμμα κατά τριμηνίαν εκδιδόμενον”. Περίοδος Δευτέρα, Τόμος Γ’ αρ. 1 (Ιανουάριος-Μάρτιος 1961).
– Σπ. Ζαμπελίου “Άσματα Δημοτικά της Ελλάδος – Εκδοθέντα μετά μελέτης ιστορικής περί μεσαιωνικού Ελληνισμού”. Τυπ. “Ερμής”, Κέρκυρα, 1852.
– Κωνστ. Παπαρρηγόπουλου ” Ιστορία του Ελληνικού Έθνους”, Εκδ. Οίκος “Ελευθερουδάκης”, Εν Αθήναις, 1925
– Α. Α. Βασίλιεφ “Ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας 324-1453″ Εκδ. Μπεργαδή, Αθήνα, 1954.
– Αρχιμ. Νικολάου Ιωαννίδη, καθ. Παν/μίου Αθηνών ” Ο Νικηφόρος Βλεμμύδης και η περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος διδασκαλία του”, Αθήνα, 2006.
– Steven Runciman ” A history of the Crusades “, Penguin History. 

άρθρο του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η περιγραφή του ιστορικού της Λατινοκρατίας και αυτόπτη μάρτυρα Γεώργιου Ακροπολίτη 

"… Ξαφνικά λοιπόν ο καίσαρας Αλέξιος Στρατηγόπουλος εξορμώντας κατά τη διάρκεια της νύχτας, προσέγγισε την Κωνσταντινούπολη. Καθώς όμως είχε μαζί του και κάποιους άνδρες που προέρχονταν από την Πόλη και γνώριζαν επακριβώς τι συνέβαινε σ΄  αύτήν και αφού τους ρώτησε έμαθε ότι υπήρχε κάποια τρύπα στην περιφέρεια του τείχους της Πόλης, από την οποία θα μπορούσε να εισχωρήσει στρατιώτης. Χωρίς λοιπόν διόλου να χρονοτριβήσει, ανέλαβε την επιχείρηση. Και πέρασε από την τρύπα έναν και τον ακολούθησε άλλος, εκείνον  ύστερα άλλος κι έτσι έγινε ως τον δέκατο πέμπτο. Σε σύντομο χρονικό διάστημα μπήκαν περισσότεροι άνδρες στην Πόλη. Όταν όμως ανακάλυψαν κατά το τείχος της πόλης έναν από αυτούς που ήταν επιφορτισμένοι με την υπεράσπισή του, σκαρφαλώνοντας και πιάνοντάς τον από τα πόδια κάποιοι από τους δικούς μας τον γκρέμισαν έξω από την πόλη. Οι υπόλοιποι παίρνοντας στα χέρια τους αξίνες και σπάζοντας τις αμπάρες των πυλών κατέστησαν απρόσκοπτη την είσοδο του στρατεύματος στην πόλη. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν ο καίσαρ Στρατηγόπουλος κι όλοι όσοι, Ρωμαίοι και Σκύθες τον ακολουθούσαν βρέθηκαν μέσα στην Πόλη.(…) 

Ο ηγεμόνας της πόλης Βαλδουίνος κατευθύνθηκε στο μεγάλο παλάτι. Και οι Λατίνοι που είχαν μεταβεί στη Δαφνουσία ( εννοεί το στρατιωτικό σώμα των Λατίνων που είχε βγει από την Πόλη και κινήθηκε για να καταλάβει τη νήσου Δαφνουσία) χωρίς να έχουν μάθει τίποτα, κάνοντας την αντίθετη κίνηση, επέστρεψαν  στην πόλη (…) μόλις έφτασαν και πληροφορήθηκαν τα γεγονότα κινήθηκαν βιαστικά για να εισβάλλουν στην πόλη. Αλλά οι Ρωμαίοι στρατιώτες, όταν το αντιλήφθηκαν, έβαλαν φωτιά στα σπίτια των Λατίνων που βρίσκονταν κοντά στην προκυμαία και τα πυρπόλησαν και πρώτα τα σπίτια των Βενετών, στην περιοχή "κάμποι". Κι όταν οι Λατίνοι στρατιώτες είδαν την πόλη να καίγεται, γρονθοκοπώντας τα μάγουλά τους και παίρνοντας μαζί τους όσους μπόρεσαν στις τριήρεις τους τράπηκαν σε φυγή μαζί με τον αυτοκράτορά τους Βαλδουίνο, που παραλίγο θα είχε συλληφθεί. 

Χάρη λοιπόν στη Θεία Πρόνοια, η Κωνσταντινούπολη πέρασε ξανά στην εξουσία του βασιλιά των Ρωμαίων, όπως ήταν δίκαιο και όπως έπρεπε την εικοστή Πέμπτη Ιουλίου, κατά την τέταρτη επινέμηση και κατά το έτος έξι χιλιάδες εφτακόσια εξήντα εννιά από γενέσεως κόσμου, ενώ ήταν υπό κατοχή για πενήντα οχτώ χρόνια". 

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΚΡΟΠΟΛΙΤΗΣ, η χρονική συγγραφή της λατινοκρατίας (1204-1261).  
πηγές: 




Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.