Πέρυσι η βρετανική κυβέρνηση είχε απορρίψει αίτημα να διεξαγάγει έρευνα για το φόνο του Λιτβινένκο, ο οποίος πέθανε αφού ήπιε τσάι δηλητηριασμένο μ' ένα σπάνιο ραδιενεργό ισότοπο στο Millenium Hotel, ένα πολυτελές ξενοδοχείο του Λονδίνου, με αποτέλεσμα να διατυπωθούν σε βάρος της κατηγορίες ότι θέλει να κατευνάσει το Κρεμλίνο, το οποίο ανέκαθεν αρνούνταν οποιαδήποτε ανάμιξη στο φόνο.
Αυτή η απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης ανατρέπεται τώρα, καθώς ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον ηγείται των εκκλήσεων για επιβολή σκληρών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, περιλαμβανομένου του παγώματος των περιουσιακών στοιχείων στενών συμμάχων του Πούτιν, μετά την κατάρριψη ενός επιβατικού μαλαισιανού αεροπλάνου την περασμένη εβδομάδα στην Ουκρανία.
"'Έχουν περάσει περισσότερο από επτά χρόνια από το θάνατο του Αλεξάντρ Λιτβινένκο και έχω πολλές ελπίδες ότι αυτή η έρευνα θα προσφέρει κάποια ανακούφιση στη χήρα του", αναφέρει σε ανακοίνωσή της η βρετανίδα υπουργός Εσωτερικών Τερέζα Μέι.
Οι σχέσεις ανάμεσα στη Βρετανία και τη Ρωσία επιδεινώθηκαν σημαντικά μετά το θάνατο του 43χρονου πρώην πράκτορα της Ρωσίας και επικριτή του Κρεμλίνου, στον οποίο είχε χορηγηθεί βρετανική υπηκοότητα. Απεβίωσε ημέρες μετά τη δηλητηρίασή του με πολώνιο-210, αφού προηγουμένως κατηγόρησε τον Πούτιν για τη δολοφονία του.
Ποιος ήταν ο Λιτβινένκο
Ο Αλεξάντερ (Σάσα) Λιτβινένκο (4 Δεκεμβρίου 1962 – 23 Νοεμβρίου 2006) ήταν συγγραφέας και πρώην πράκτορας της KGB και της μετέπειτα Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB).
Γεννήθηκε στο Βορονέζ (Voronezh) της Ρωσίας και ο πατέρας του, ουκρανικής καταγωγής, ήταν ιατρός. Το 1988 εισήλθε στη μυστική υπηρεσία της Ρωσίας (KGB). Τον Νοέμβριο του 1998 ως πράκτορας της FSB μαζί με κάποιους άλλους σε συνέντευξη τύπου κατηγόρησε τον Ρώσο πρόεδρο Μπόρις Γέλτσιν ότι μέσω της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB) σκόπευε να οργανώσει δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων του. Με εντολή του αρχηγού της FSB, Βλαντιμίρ Πούτιν, απολύθηκε από την υπηρεσία. Όπως δήλωσε χρόνια αργότερα ο Πούτιν, πήρε την απόφαση να τον απολύσει επειδή οι αξιωματούχοι της FSB δεν πρέπει να οργανώνουν συνεντεύξεις τύπου και να δημιουργούν σκάνδαλα.
Μετά την απόλυσή του συνελήφθη αρκετές φορές από την ρωσική αστυνομία και τον Νοέμβριο του 2000, ύστερα από πολλές περιπέτειες, κατέληξε στο Λονδίνο όπου ζήτησε πολιτικό άσυλο. Στις 14 Μαΐου 2001 του δόθηκε πολιτικό άσυλο και τον Οκτώβριο του 2006 απέκτησε την αγγλική υπηκοότητα. Σύμφωνα με δικηγόρο της συζύγου του, ο Λιτβινένκο δούλευε για την βρετανική MI6, ενώ του είχε ζητηθεί να συνεισφέρει σε έρευνα για την ρωσική μαφία και από τις ισπανικές υπηρεσίες.
Ο Αλεξάντερ Λιτβινένκο μαζί με τον Ρώσο ακαδημαϊκό Γιούρι Φελστίνσκι συνέγραψε το βιβλίο Blowing Up Russia (Ανατινάζοντας τη Ρωσία), στο οποίο αποκαλύπτεται ότι εκείνες οι βομβιστικές επιθέσεις, πριν την διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών, ήταν σχεδιασμένες από την FSB και τον ίδιο τον Πούτιν, ο οποίος εκλέχτηκε πρόεδρος της Ρωσίας υποσχόμενος την πάταξη της τσετσένικης τρομοκρατίας. Από το Λονδίνο ο Λιτβινένκο ασκούσε συνεχώς κριτική στην κυβέρνηση Πούτιν για την αυταρχικότητα που επιδείκνυε ενώ δεν δίστασε να κατηγορήσει τον ίδιο και για παιδοφιλία. Επίσης τον κατέδειξε ως ηθικό αυτουργό για την επίθεση στο κοινοβούλιο της Αρμενίας, όπου στοίχισε τη ζωή του προέδρου της χώρας, για την ομηρία στο θέατρο της Μόσχας το 2003 από Τσετσένους τρομοκράτες και για την δολοφονία της δημοσιογράφου Άννας Πολιτκόφσκαγια. Μια από τις τελευταίες του έρευνες σχετιζόταν με την εταιρεία Yukos.
Ύστερα από τη δολοφονία της γνωστής δημοσιογράφου Άννας Πολιτκόφσκαγια, ο Αλεξάντερ Λιτβινένκο ξεκίνησε έρευνες προκειμένου να αποδείξει την εμπλοκή της FSB στην δολοφονία της. Στα πλαίσια της έρευνάς του την συναντήθηκε στο ξενοδοχείο Millennium του Λονδίνου με τον Αντρέι Λουγκοβόι, πρώην πράκτορα της KGB, και με ένα άγνωστο άντρα, ο οποίος τελικά αποδείχτηκε ότι λεγόταν Ντιμίτρι Κοβτούν και ήταν επιχειρηματίας. Στο ίδιο ξενοδοχείο συναντήθηκε επίσης, με τον πρώην πράκτορα της KGB Σοκολένκο και με τον Βιασεσλάβ Κοτολένκο, επικεφαλής ρωσικής ιδιωτικής εταιρείας ασφαλείας. Λίγες ώρες αργότερα συναντήθηκε σε εστιατόριο με τον Ιταλό ακαδημαϊκό Μάριο Σκαραμέλα, ο οποίος τον προειδοποίησε ότι διατρέχει κίνδυνο η ζωή του. Σύμφωνα με τον Σκαραμέλα, ο ίδιος είχε δεχτεί απειλητικό email, στο οποίο περιέχονταν ονόματα όπως αυτά της Άννα Πολιτκόφσκαγια, του Λιτβινένκο, του Γκουζάντι και του Μπόρις Μπερζόφσκι, καθώς και κατά του ιδίου.
Λίγες ώρες αργότερα από αυτή τη συνάντηση ο Λιτβινένκο άρχισε να παρουσιάζει συμπτώματα δηλητηρίασης και αμέσως μεταφέρθηκε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Λονδίνου. Σύμφωνα με τις εξετάσεις είχαν υποστεί βλάβη τα νεφρά του και ο μυελός των οστών του ενώ είχε χάσει και όλα τα μαλλιά του. Λόγω της σοβαρότητας της κατάστασης η Σκότλαντ Γιαρντ εγκατέστησε φρουρές έξω από τον ιατρικό θάλαμο που νοσηλευόταν. Την υπόθεση της δηλητηρίασής του ανέλαβε η αντιτρομοκρατική υπηρεσία της Σκότλαντ Γιαρντ. Η φωτογραφία που δημοσιοποιήθηκε με τον Λιτβινένκο παραμορφωμένο στο θάλαμο της εντατικής συγκλόνισε τη διεθνή κοινότητα και συγκέντρωσε ακόμη περισσότερο την προσοχή των δημοσιογράφων. Ο καθηγητής τοξικολογίας John Henry, ο γιατρός ο οποίος είχε εξετάσει και τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βίκτορ Γιούστσενκο υποστήριξε ότι δηλητηριάστηκε από θάλλιο.
Οι εξετάσεις όμως απέδειξαν ότι ο Λιτβινένκο είχε σημαντική ποσότητα Πολωνίου 210, ενός τοξικού ραδιενεργού ισοτόπου. Μετά από αυτή την εξέλιξη ο John Henry παραιτήθηκε από την υπόθεση. Το πολώνιο μέσω του αίματος διασκορπίζεται στον οργανισμό καταστρέφοντας παράλληλα τα κύτταρα των περισσότερων βασικών οργάνων αλλά και μεγάλο αριθμό εγκεφαλικών κυττάρων. Σύμφωνα με τον καθηγητή Πατ Τρούπ της βρετανικής Υπηρεσίας προστασίας της Υγείας η ραδιενεργή ουσία εισήχθη στο σώμα του Λιτβινένκο είτε μέσω φαγητού, είτε μέσω της αναπνευστικής οδού ή κάποιου τραύματος.
Ήταν παντρεμένος με την Μαρίνα Λιτβινένκο και είχε τρία παιδιά. Ενταφιάστηκε σε μουσουλμανικό νεκροταφείο αφού λίγους μήνες πριν πεθάνει είχε ασπαστεί τον μουσουλμανισμό.
Διπλωματική διαμάχη
Ο τρόπος θανάτου του Λιτβινένκο και η φημολογούμενη ανάμιξη της Ρωσίας δημιούργησε διπλωματική διαμάχη μεταξύ Ρωσίας - Βρετανίας. Ενδεικτικό παράδειγμα της σημασίας που δόθηκε στην υπόθεση από τη βρετανική αστυνομία είναι ότι από τη στιγμή της δημοσιοποίησης της δηλητηρίασης του Λιτβινένκο η κυβερνητική επιτροπή χειρισμού επειγόντων περιστατικών της βρετανικής κυβέρνησης (COBRA) που απαρτίζεται από εξέχοντες πολιτικούς και αξιωματούχους συνεδρίασε πολλές φορές προκειμένου να καθορίσει την αντίδραση και την όλη στάση της βρετανικής κυβέρνησης και αστυνομίας.
Η αναμενόμενη απάντηση της Ρωσίας στο αίτημα του Λονδίνου για έκδοση του Λουγκοβόι φόρτισε την ήδη τεταμένη κατάσταση. Παρόλο που το ρωσικό σύνταγμα δεν επιτρέπει την έκδοση Ρώσων πολιτών είναι σίγουρο ότι η ρωσική κυβέρνηση δεν είχε καμία διάθεση διαπραγμάτευσης λόγω της δυσαρέσκεία της για τη στάση της βρετανικής κυβέρνησης, η οποία έχει χορηγήσει πολιτικό άσυλο σε πολλούς Ρώσους, αντιπολιτευόμενους στην πολιτική Πούτιν, με προεξέχοντα τον πολυεκατομμυριούχο Μπορίς Μπερεζόφσκι.
Παράλληλα η Μάργκαρετ Μπέκετ, υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, με δηλώσεις της ζήτησε από την ρωσική κυβέρνηση την πλήρη συνεργασία.
Ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ κατηγόρησε την βρετανική ηγεσία ότι προσπαθεί να πολιτικοποιήσει την όλη υπόθεση με την βρετανική να αρνείται τις κατηγορίες. Στην υπόθεση αναμείχθηκε και ο Ρώσος πρόεδρος, ο οποίος χαρακτήρισε το αίτημα της αγγλικής δικαιοσύνης ανόητο, αφού υποτίθεται ότι γνώριζαν ότι το σύνταγμα δεν επιτρέπει την έκδοση Ρώσων υπηκόων, ενώ πρόσθεσε ότι εάν το γνωρίζουν αυτό, αλλά συνεχίζουν να ζητούν την έκδοση, είναι γιατί πρόκειται για μία επιχείρηση δημοσίων σχέσεων και πολιτικής αφήνοντας σαφείς αιχμές στη βρετανική κυβέρνηση.
Η διαμάχη πήρε μεγάλες διαστάσεις στις 16 Ιουλίου 2007 όταν και η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να απελάσει τέσσερις Ρώσους διπλωμάτες και σταματήσει την έκδοση βίζας σε Ρώσους αξιωματούχους προκαλώντας την αντίδραση του ρωσικού υπουργείου εξωτερικών που χαρακτήρισε τις συγκεκριμένες ενέργειες ανήθικεςκαι προκλητικες. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν ξεκαθάρισε ότι η αγγλική κυβέρνηση δεν έχει να δικαιολογηθεί για κάτι ενώ ο Ρώσος υφυπουργός εξωτερικών Αλεξάντερ Γκρούσκο δήλωσε: «Μας τιμωρούν γιατί εφαρμόζουμε το Σύνταγμά μας».
Από την πλευρά της η Ρωσία προέβη με την σειρά της στην απέλαση τεσσάρων Βρετανών διπλωματών ενώ σταμάτησε τις ενέργειες για έκδοση βίζας σε Βρετανούς αξιωματούχους.
Στην διπλωματική κρίση μπήκε και η Πορτογαλία, η οποία τότε είχε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκφράζοντας την απογοήτευσή της για την μη συνεργασία των Ρώσων. ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών επέρριψε ευθύνες στον Μπράουν δηλώνοντας: «Όταν μία κυβέρνηση αναλαμβάνει καθήκοντα καμιά φορά ψάχνεται στην αρχή».
Επίσης υποστήριξε ότι η αγγλική κυβέρνηση δεν έχει ικανοποιητικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την ενοχή του Αντρέι Λουγκοβόι. Στις 7 Δεκεμβρίου ο Λουγκοβόι εκλέχτηκε βουλευτής στη Δούμα προκαλώντας την ακόμα μεγαλύτερη αντίδραση της Βρετανίας.
Στις 13 Δεκεμβρίου 2007 η ρωσική κυβέρνηση αποφάσισε τον τερματισμό λειτουργίας παραρτημάτων του Βρετανικού Συμβουλίου εξαιτίας φορολογικών παραβάσεων, απόφαση που θεωρήθηκε ως συνέχιση των ρωσικών αντιποίνων για την απέλαση των τεσσάρων διπλωματών από το Λονδίνο. Στις αρχές Ιανουαρίου του 2008 ο Βρετανός πρέσβης εκλήθη στο υπουργείο εξωτερικών προκειμένου να δώσει εξηγήσεις για την μη υπακοή των υπαλλήλων των παραρτημάτων του Βρετανικού Συμβουλίου που παρά την εκδοθείσα απόφαση δεν ανέστειλαν την λειτουργία αυτών. Στις 16 Ιανουαρίου τα γραφεία του Βρετανικού συμβουλίου στην Αγία Πετρούπολη έκλεισαν με την αγγλική κυβέρνηση να καταγγέλλει τις ρωσικές αρχές για εκφοβισμό.
Εικασίες
Οι ισχυρισμοί του ίδιου του Λιτβινένκο και του φιλικού και οικογενειακού περιβάλλοντός του σε συνδυασμό με τον τρόπο θανάτου του αλλά και την αντιπολιτευτική του δράση οδήγησαν γρήγορα στην επικράτηση της άποψης ότι η δηλητηρίασή του ήταν έργο των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών.
Από την πρώτη στιγμή η βρετανική κυβέρνηση χωρίς να κατηγορήσει ευθέως τις ρωσικές αρχές επέρριψε ευθύνες στη γενικότερη στάση τους. Τα στοιχεία που συνηγορούν στο ότι ήταν μια ακόμα ενέργεια των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών είναι αρκετά. Πρώτον η κριτική που ασκούσε στον Πούτιν ο Λιτβινένκο είχε αρχίσει να παίρνει σοβαρές διαστάσεις. Δεύτερον η άρνηση της Ρωσίας να συνεργαστεί στην υπόθεση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την μη έκδοση του Λουγκοβόι και τρίτον το φονικό όπλο που χρησιμοποιήθηκε.
Συγκεκριμένα το Πολώνιο 210 είναι ένα ραδιενεργό στοιχείο, το οποίο παράγεται κατά κύριο λόγο σε ένα εργαστήριο στη Ντούμπνα κοντά στη Μόσχα. Κατά τον επικεφαλής της ρωσικής ατομικής ενέργειας Σεργκέι Κιριγιένκο η προμήθευση πολωνίου από την Ρωσία είναι απίθανη λόγω της μικρής παραγωγής της, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας αποστέλλεται σε αμερικανικές εταιρίες αποκλειστικά και μόνο μέσω της εταιρίας Thekxsnabexport. Η χρήση του πολωνίου 210 παραπέμπει από την εποχή του ψυχρού πολέμου στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες.
Παρόλα αυτά πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι η Ρωσία δεν θα είχε συμφέρον από τον θάνατο του Λιτβινένκο αφού κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε, όπως και έγινε, αντιδράσεις και θα δημιουργούσε εντυπώσεις. Αναλυτές αμφισβητούν την βεβαιότητα του Λονδίνου ισχυριζόμενοι ότι έτσι ενισχύεται μια οργανωμένη εκστρατεία δυσφήμησης της Ρωσίας στην Ευρώπη.
Επιμέλεια: Γιώτα Χουλιάρα για το Geopolitics and Daily News
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου