Ένα κοινό σημείο συζήτησης μεταξύ των woke είναι ο ισχυρισμός ότι η λέξη «woke» είναι απλώς ένας όρος κατάχρησης που δεν έχει σαφές νόημα. Δεν είναι σαφές αν πολλοί από αυτούς το πιστεύουν πραγματικά αυτό ή απλώς συσκοτίζουν, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν είναι αλήθεια. Θα πρότεινα ότι αυτό που έχουν κατά νου οι επικριτές του wokeness αποτυπώνεται αρκετά προφανώς στον ακόλουθο ορισμό:
H Wokeness είναι μια παρανοϊκή παραληρηματική υπερ-δικαιωματική νοοτροπία που τείνει να βλέπει την καταπίεση και την αδικία εκεί που δεν υπάρχουν ή να τις υπερτονίζει σε μεγάλο βαθμό εκεί που υπάρχουν.
Παραδείγματα θα ήταν: Ο χαρακτηρισμός ως ρατσιστικών «μικροεπιθέσεων» συμπεριφορών που στην πραγματικότητα είναι είτε εντελώς αθώες είτε στη χειρότερη περίπτωση απλώς συνηθισμένη αγένεια- η καταδίκη κάποιου οικονομικού αποτελέσματος ως ρατσιστικής «ανισότητας» παρότι δεν υπάρχει καμία απολύτως εμπειρική απόδειξη ότι οφείλεται σε ρατσισμό- η καταδίκη ως «τρανσφοβικής» της αναγνώρισης του κοινού και επιστημονικού γεγονότος ότι το φύλο είναι δυαδικό, καταδικάζοντας ως «ρατσιστική» την άποψη ότι η δημόσια πολιτική πρέπει να είναι τυφλή ως προς το χρώμα και ότι οι φυλετικές διακρίσεις είναι λάθος, ανεξάρτητα από τη φυλή των ατόμων που υφίστανται διακρίσεις- καταδικάζοντας ως «αντι-ομοφυλοφιλική» την άποψη ότι δεν είναι σωστό για τα δημοτικά σχολεία να ασχολούνται με θέματα σεξουαλικότητας στην τάξη χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων- και ούτω καθεξής.
Αν σκέφτεστε «Περίμενε, τι κακό έχουν όλα αυτά;», τότε μάλλον έχετε αφυπνιστεί και θα πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια, γιατί πρόκειται για βαθιά παράλογες στάσεις. Το βιβλίο μου: All One in Christ: Α Catholic Critique of Racism and Critical Race Theory εξηγεί τι είναι λάθος με πολλά από αυτά που παρουσιάζονται ως «αντιρατσιστικά», αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα τέτοιο. (Θα βρείτε μεγάλο μέρος του βιβλίου χρήσιμο ακόμη και αν δεν είστε Καθολικός, επειδή η επιχειρηματολογία είναι σε μεγάλο βαθμό φιλοσοφικής και κοινωνικοεπιστημονικής φύσης και όχι θεολογικής).
Χαρακτηρίζοντας τη wokeness ως παρανοϊκή και παραληρηματική δεν πετάω όρους κατάχρησης, αλλά περιγράφω πραγματικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά της woke στάσης. Στο βιβλίο τους The Coddling of the American Mind (για το οποίο λέω λίγα πράγματα στο δικό μου βιβλίο), οι Greg Lukianoff και Jonathan Haidt σημειώνουν ότι το πλαίσιο του νου που ενθαρρύνεται από τις woke ιδέες (Critical Race Theory, Gender Theory, ρητορική του «Πολεμιστή της Κοινωνικής Δικαιοσύνης» και άλλα παρόμοια) μοιάζει πολύ με μια νοοτροπία που η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία αναγνωρίζει ως μια σημαντική αιτία ψυχολογικών διαταραχών.
Χαρακτηριστικά αυτής της νοοτροπίας περιλαμβάνουν τη συναισθηματική λογική, ή το να αφήνουμε τα συναισθήματά μας να καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουμε την πραγματικότητα αντί να αφήνουμε την πραγματικότητα να καθορίσει αν τα συναισθήματά μας είναι τα κατάλληλα- την καταστροφολογία, ή το να εστιάζουμε εμμονικά στο φανταστικό χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα αντί σε αυτά που τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι πιο πιθανά αποτελέσματα- την υπεργενίκευση, ή το να βγάζουμε σαρωτικά συμπεράσματα με βάση ένα ή λίγα περιστατικά- τη διχοτομική σκέψη, ή το να βλέπουμε τα πράγματα με όρους είτε-είτε-είτε, ενώ μια πιο νηφάλια ανάλυση θα αποκάλυπτε περισσότερες δυνατότητες, ανάγνωση του μυαλού (mind reading), ή βιαστικά συμπεράσματα για το τι σκέφτονται οι άλλοι άνθρωποι- ετικετοποίηση, ή μια απλοϊκή περιγραφή κάποιου προσώπου ή φαινομένου που παρακάμπτει την πολυπλοκότητά του- αρνητικό φιλτράρισμα και έκπτωση των θετικών, ή αναζήτηση μόνο επιβεβαιωτικών στοιχείων για κάποια απαισιόδοξη υπόθεση, ενώ αρνούνται ή υποβαθμίζουν επιβεβαιωτικά στοιχεία που δείχνουν ότι τα πράγματα δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο άσχημα- και ενοχοποίηση, ή επικέντρωση σε άλλους ως πηγές των αρνητικών συναισθημάτων αντί να αναλαμβάνει ο ίδιος την ευθύνη γι' αυτά.
Προφανώς, όσο πιο επιμελώς επιρρεπής είναι κανείς σε αυτές τις συνήθειες σκέψης, τόσο πιο πιθανό είναι να βλέπει τον κόσμο με υπερβολικά αρνητικούς όρους και να είναι δυστυχισμένος ως αποτέλεσμα. Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία στοχεύει λοιπόν στο να βοηθήσει τους ασθενείς να εντοπίσουν αυτές τις κακές νοητικές συνήθειες και να τις εξουδετερώσουν.
Όμως η «wokeness» ενθαρρύνει θετικά όλες αυτές τις γνωστικές στρεβλώσεις.
Για παράδειγμα, διδάσκει τη συναισθηματική λογική στο βαθμό που αντιπαραθέτει τις προσωπικές «αφηγήσεις» της καταπίεσης με τα ιδανικά του ορθολογισμού και της αντικειμενικότητας και στο βαθμό που καθιστά τις υποκειμενικές αντιδράσεις των προσβεβλημένων ατόμων το μέτρο για το αν είναι θύματα «μικροεπιθέσεων».
Ενθαρρύνει την απόδοση ευθυνών, αντιμετωπίζοντας τις κατηγορίες για μικροεπιθέσεις και άλλα παράπονα σαν να μην μπορούν ποτέ λογικά να θεωρηθούν ότι προέρχονται από υπερευαισθησία ή παράνοια εκ μέρους του προσβεβλημένου ατόμου.
Επιδίδεται σε αρνητικό φιλτράρισμα και προεξοφλεί τα θετικά στο βαθμό που ορίζει αυθαίρετα όρους όπως «ρατσισμός», «σεξισμός», «τρανσφοβία», «ομοφοβία» και τα παρόμοια, τόσο ευρέως ώστε οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί ρατσιστικό, σεξιστικό, τρανσφοβικό ή ομοφοβικό, ακόμη και αυτά που ιστορικά θα θεωρούνταν ως παραδειγματικά ισότιμες πολιτικές (όπως πολιτικές χωρίς χρώμα ή φυλετικά ουδέτερες πολιτικές και αντίθεση σε κάθε φυλετική διάκριση).
Με τον ίδιο τρόπο, επιδίδεται σε ταμπέλες, αγνοώντας όλες τις σύνθετες αιτίες των ανισοτήτων και τα διαφορετικά κίνητρα πίσω από διάφορες δράσεις και πολιτικές, και απλώς τους κολλάει χαρακτηρισμούς όπως «ρατσιστής», «σεξιστής» κ.λπ.
Προωθεί τη διχοτομική σκέψη, στο βαθμό που επιμένει ότι κάποιος είτε συμφωνεί με τις ιδέες του woke είτε πρέπει να απορριφθεί ως «ρατσιστής», «τρανσφοβικός» κ.λπ. Παρουσιάζει καταστροφολογία στο βαθμό που επιμένει ότι οτιδήποτε άλλο εκτός από την εφαρμογή των πιο ακραίων πολιτικών συστάσεων θα μας αφήσει με μια άδικη κοινωνία που έχει σημειώσει ελάχιστη ή και καθόλου πραγματική πρόοδο. Ενθαρρύνει την ανάγνωση του μυαλού με το να καταλογίζει «ρατσισμό», «φανατισμό», «μίσος», «έμμεση προκατάληψη», «λευκή ευθραυστότητα» και άλλες τέτοιες συμπεριφορές σε όλους τους επικριτές, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν αντικειμενικές αποδείξεις για αυτές τις κατηγορίες. Γενικεύει υπερβολικά αντιμετωπίζοντας κάθε συγκεκριμένη περίπτωση πραγματικής ή αντιλαμβανόμενης αδικίας σαν να ισοδυναμεί με επιβεβαίωση ολόκληρης της woke κοσμοθεωρίας.
Εν ολίγοις, οι woke ιδέες ενθαρρύνουν θετικά παρανοϊκές συνήθειες του νου, οι οποίες είναι ανάλογες με αυτές που παρουσιάζουν τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη, άγχος και άλλες ψυχολογικές διαταραχές. Η θεώρηση του κόσμου μέσα από τους woke φακούς οδηγεί κάποιον να βλέπει καταπίεση και αδικία ακόμη και εκεί που δεν υπάρχουν, να αισθάνεται έντονα θιγμένος για αυτή τη φανταστική καταπίεση και αδικία και στη συνέχεια να αντιμετωπίζει την αφήγηση της θλίψης που προκύπτει σαν να ήταν επιβεβαιωτική απόδειξη της πραγματικότητας της φανταστικής καταπίεσης και αδικίας.
Οι ψυχολογικοί παράγοντες που διέπουν την wokeness εξηγούν δύο χαρακτηριστικά της woke που είναι πολύ οικεία σε όποιον έχει ασχοληθεί ποτέ μαζί τους, αλλά μπορεί να φαίνονται αταίριαστα. Από τη μία πλευρά, οι wokesters είναι εξαιρετικά σίγουροι για την άποψή τους για τον κόσμο, θεωρώντας την τόσο προφανώς σωστή που δεν μπορούν να καταλάβουν πώς μπορεί κάποιος να διαφωνεί μαζί της. Ταυτόχρονα, όμως, φαίνονται σχεδόν καταστατικά ανίκανοι για ψύχραιμη και ορθολογική δέσμευση με τους επικριτές. Επιτίθενται πάντοτε στον επικριτή και όχι στους ισχυρισμούς και τα επιχειρήματα που προβάλλει ο επικριτής.
Φανταστείτε ένα άτομο που πάσχει από την παρανοϊκή ψευδαίσθηση ότι όλοι θέλουν να τον πιάσουν. Επειδή υπερερμηνεύει μαζικά τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων -διαβάζοντας κακόβουλα κίνητρα στα πιο αθώα σχόλια και πράξεις- νομίζει ότι οι αποδείξεις ότι όλοι θέλουν να τον σκοτώσουν είναι συντριπτικές, παρόλο που στην πραγματικότητα είναι στην καλύτερη περίπτωση εξαιρετικά μικρές. Ταυτόχρονα όμως, ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο, θεωρεί αδύνατο να συζητήσει ήρεμα και λογικά το θέμα με οποιονδήποτε διαφωνεί μαζί του. «Είναι τόσο προφανές! Αν δεν μπορείτε να το δείτε, πρέπει να είστε τρελοί! Στην πραγματικότητα, πρέπει να είσαι κι εσύ μέρος της συνωμοσίας!» Θα μπορούσατε να πείτε ότι ένα τέτοιο παρανοϊκό παραληρηματικό άτομο νομίζει ότι έχει «ξυπνήσει» από την πραγματικότητα ότι όλοι θέλουν να τον πιάσουν, ενώ στην πραγματικότητα έχει χαθεί στη φαντασία. Σκεφτείτε την ερμηνεία του Russell Crowe ως John Nash στην ταινία A Beautiful Mind - βλέπει συνωμοσίες και συνωμότες παντού, ακόμη και σε μέρη όπου κυριολεκτικά δεν υπάρχει κανείς.
Η διαφορά μεταξύ του wokeness και άλλων μορφών παραληρηματικής παράνοιας είναι ότι οι αυταπάτες και η παράνοια του wokester αντανακλούν αυτό που ανέφερα παραπάνω ως υπερ-ομολογιακή αντίληψη του κόσμου. Σημειώστε ότι δεν λέω ότι όλες οι μορφές ισονομίας είναι κακές. Αντιθέτως, όπως υποστηρίζω στο βιβλίο All One in Christ («Όλοι ένα εν Χριστώ»), επειδή οι άνθρωποι όλων των φυλών έχουν την ίδια φύση, έχουν τα ίδια βασικά δικαιώματα και την ίδια αξιοπρέπεια. Ως εκ τούτου, θα ήταν, για παράδειγμα, άδικο για μια κυβέρνηση να προστατεύει τις ζωές, τις ελευθερίες και τα περιουσιακά δικαιώματα των πολιτών μιας φυλής, ενώ δεν κάνει το ίδιο για τους πολίτες άλλων φυλών. Αυτό θα ήταν μια σαφής περίπτωση άδικης ανισότητας.
Αυτό που αποκαλώ υπερ-εξισωτικό είναι η τάση να υποπτεύεται κανείς ότι όλες οι ανισότητες είναι per se άδικες - για παράδειγμα, να υποθέσει ότι αν το 10% του πληθυσμού μιας χώρας είναι μιας συγκεκριμένης φυλής, αλλά λιγότερο από το 10% των χρηματιστών στη χώρα αυτή είναι αυτής της φυλής, αυτό ισοδυναμεί με μια «ρατσιστική» ανισότητα που δεν μπορεί να δοθεί μια αθώα εξήγηση και πρέπει με κάποιον τρόπο να εξαλειφθεί με κυβερνητική πολιτική. (Σκεφτείτε την περίφημη παρατήρηση του Ibram X: «Όταν βλέπω φυλετικές ανισότητες, βλέπω ρατσισμό»). Και πάλι, φανταστείτε την ερμηνεία του Russell Crowe στην ταινία A Beautiful Mind, αλλά υποθέστε ότι αντί να βλέπει παντού κρυφά μηνύματα, σοβιετικές συνωμοσίες και συναδέλφους κατασκόπους, βλέπει παντού ρατσισμό, σεξισμό, ομοφοβία, τρανσφοβία κ.λπ. και χωρίζει τον κόσμο σε «φανατικούς» που στοχεύουν να διατηρήσουν αυτό το σύστημα «διατομεακής» «καταπίεσης» και σε «συμμάχους» που συνεργάζονται μαζί του για να το ανατρέψουν. Η αυταπάτη μοιάζει τρομακτικά πραγματική, αλλά στην πραγματικότητα διατηρείται στη θέση της με κυκλικούς συλλογισμούς και προσωπικές επιθέσεις σε όποιον προσπαθεί να τον πείσει για το αντίθετο.
Για να είμαι σίγουρος, δεν λέω ότι όλοι οι wokesters είναι τόσο τρελοί όσο ο χαρακτήρας του Russell Crowe. Ούτε καν όλοι οι wokesters είναι τόσο τσιριχτοί όσο ο στερεότυπος διαδικτυακός Πολεμιστής της Κοινωνικής Δικαιοσύνης ή ο όχλος του Twitter. Όπως και άλλες μορφές παραληρηματικής παράνοιας, η wokeness έχει βαθμούς. Αλλά αν πιστεύετε ότι απόψεις όπως η Κριτική Φυλετική Θεωρία (Critical Race Theory), η Θεωρία Φύλου (Gender Theory) κ.λπ. είναι τόσο προφανώς σωστές που κανένας αξιοπρεπής και καλά πληροφορημένος άνθρωπος δεν θα μπορούσε να έχει αντίρρηση σε αυτές, και σας είναι τουλάχιστον δύσκολο να συζητήσετε ήρεμα και λογικά με οποιονδήποτε πιστεύει το αντίθετο, είστε woke. Και ακριβώς επειδή δυσκολεύεστε να διασκεδάσετε ήρεμα και λογικά την πιθανότητα να κάνετε λάθος, η στάση σας είναι παραδειγματικά παράλογη.
Περαιτέρω ανάγνωση:
Countering disinformation about Critical Race Theory Αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης σχετικά με την Κριτική Φυλετική Θεωρία
“Diversity, equity, and inclusion”: Good, bad, or indifferent? «Διαφορετικότητα, ισότητα και ένταξη»: Καλό, κακό ή αδιάφορο;
The Gnostic heresy’s political successors Οι πολιτικοί διάδοχοι της γνωστικής αίρεσης
Woke Ideology Is a Psychological Disorder Η ιδεολογία του woke είναι μια ψυχολογική διαταραχή
All One in Christ: A Catholic Critique of Racism and Critical Race Theory Όλοι ένα εν Χριστώ: Μια καθολική κριτική του ρατσισμού και της θεωρίας της κριτικής φυλής
Ο Edward Feser είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Κολ΄΄λεγιο της Πασαντίνα. Η ιστοσελίδα του είναι www.edwardfeser.com.
Δικτυογραφία:
Edward Feser: How to define “wokeness”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου