Τα Ψαρά είναι νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου, βρίσκεται βορειοδυτικά της νήσου Χίου και ανήκει στην περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Η έκταση του νησιού είναι 40 τ.χλμ. με μήκος των ακτών στα 45 χιλιόμετρα. Κατά την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του ήταν 446 πολίτες. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστό με το όνομα ή «Ψυρίη», κατοικούνται χωρίς διακοπή από την Τελική Νεολιθική περίοδο έως τον 5ο αι.π.Χ., ενώ η περίοδος ακμής του είναι την ύστερη εποχή του Χαλκού. Στην ιστορική Μαύρη Ράχη ή Παλαιόκαστρο υπάρχει οικισμός των ελληνιστικών χρόνων, στις περιοχές Φτελιό και Λήμνο βρεθεί κεραμική της ίδιας εποχής, στον Ξηρόκαμπο κατάλοιπα από εγκατάσταση των ρωμαϊκών ετών και στον σημερινό οικισμό νεκρόπολη της ύστερης ρωμαιοκρατίας με επιτύμβιες στήλες. Οι πολλοί ύφαλοι που προστατεύουν με φυσικό τρόπο το νησί οδήγησαν τους κατοίκους του να αισθάνονται ασφάλεια και να μην κατασκευάσουν ακρόπολη ή άλλα αμυντικά έργα.
Γνωστά στην ελληνική και παγκόσμια ιστορία για την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστησαν κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των Οθωμανών, που φέτος συμπληρώνουν 200 χρόνια από την Καταστροφή τους. Τα Ψαρά είχαν σπουδαία θαλασσινή παράδοση και ήταν η Τρίτη ναυτική δύναμη της Ελλάδας, μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες, με ονομαστούς πυρπολητές, όπως ο Παπανικολής, ο Κανάρης και ο Πιπίνος και ήταν από τα πρώτα νησιά που ξεσηκώθηκαν ενάντια στον τουρκικό ζυγό, όταν την ημέρα του Πάσχα (1821) φτάνει στα Ψαρά από τις Σπέτσες με το πλοίο του και με υψωμένη τη σημαία της επανάστασης ο πλοίαρχος Γκίκας Τσούπης. Η χαρά και ο πατριωτικός ενθουσιασμός με τον οποίον τον υποδέχονται οι Ψαριανοί και τον συνοδεύουν στο κατάστημα της Δημογεροντίας είναι απερίγραπτος, εκεί αφού έγινε η δοξολογία, για την ευόδωση του αγώνα και ορκίστηκαν «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ή ΘΑΝΑΤΟΣ», υπέστειλαν και κατέστρεψαν την τουρκική σημαία με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις φωνάζοντας «Χριστός Ανέστη, η Ελλάς Ανέστη» .
Ο σουλτάνος όμως που είχε ενοχληθεί από τα προβλήματα που του είχαν δημιουργήσει στον τουρκικό στόλο με τα πυρπολικά τους, και γνωρίζοντας ότι αν δεν κατέστρεφε τον στόλο των Ελλήνων και δεν εξουδετέρωνε τις ναυτικές βάσεις του, θα ήταν αδύνατο να πέτυχουν οι κατά ξηρά προσπάθειές τους για την καταστολή της επανάστασης, έδωσε εντολή στον Χοσρέφ Πασά να εξαφανίσει από προσώπου γης τα Ψαρά. Η μοιραία μέρα για το νησί έρχεται στις 21 Ιουνίου 1824, όταν το πρωί της 20ης Ιουνίου ο τουρκικός στόλος από 176 πολεμικά καράβια απέπλευσε από το Σίγρι Μυτιλήνης με προορισμό τα Ψαρά. Η τουρκική αρμάδα έφτασε στον αβαθή ορμίσκο Κάναλος, στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, το απόγευμα της ίδιας μέρας, ακολουθεί ισχυρότατος κανονιοβολισμός από τα πολεμικά πλοία, και οι Τούρκοι με το προκάλυμμά του καπνού των κανονιών κατορθώνουν να αποβιβάσουν μια τεράστια δύναμη 14.000 ανδρών. Απέναντι τους υπήρχαν 7.000 Ψαριανοί και 1.000 Μακεδόνες, οι Τούρκοι όμως ήταν πολυάριθμοι και κατόρθωσαν να βρουν περάσματα για να καταλάβουν όλο το νησί. Όταν οι Έλληνες είδαν ότι πλέον δεν υπάρχει ελπίδα, πήραν την απόφαση να ανατιναχθούν και να πάρουν μαζί τους στον θάνατο όσους περισσότερους εχθρούς μπορούσαν, έτσι ο Αντώνης Βρατσάνος ανατίναξε το Παλαιόκαστρο (Μαύρη Ράχη), ενώ άλλοι Ψαριανοί και Μακεδόνες ανατινάχθηκαν στο Δασκαλιό. Αποτέλεσμα ήταν από τους 20.000 πρόσφυγες από τη Χίο και τα Μικρασιατικά παράλια, να περάσουν από μαχαίρι 15.000 πρόσφυγες και 3.500 Ψαριανοί, ενώ πολλές νεαρές κοπέλες καταλήξαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Οι κάτοικοι που κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν το νησί ήταν ελάχιστοι, τα δε Ψαρά σβηστήκαν από τον χάρτη. Οι διασωθέντες Ψαριανοί κατευθύνθηκαν σε διάφορα νησιά του Αιγαίου: Άνδρο, Σκύρο, Τήνο, Πάρο, Μύκονο, την Κέα, Σύρα και Σπέτσες, παράλληλα ένα γαλλικό πλοίο μετέφερε 156 Έλληνες στο Ναύπλιο. Από δε τον Ψαριανό στόλο σώθηκαν μόνο 16 βρίκια και 7 πυρπολικά τα οποία συνέχισαν τον αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Η καταστροφή των Ψαρών κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις θυσίες που πρόσφερε το γένος στον βωμό της ελευθερίας. Το μεγάλο αυτό δράμα, που συγκλόνισε το πανελλήνιο και συγκίνησε τους πολιτισμένους λαούς, αποτελεί άφθαστο παραδείγματα ηρωισμού και θυσίας, και συμβολίζει το ανεξάντλητο και ακατάβλητο αγωνιστικό πάθος της φυλής για την ελευθερία. Σήμερα τα Ψαρά είναι ένας τόπος ηρεμίας για τους επισκέπτες του, αλλά και προσκυνήματος για όλους όσους άφησαν την τελευταία τους πνοή στον βωμό του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου