“Το Κέντρο στο χωριό Enham”
Το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο στα πλαίσια των εποχιακών του εκθέσεων και δραστηριοτήτων, ανάρτησε πρόσφατα ένα εξαίρετο άρθρο, με σκοπό, όπως τονίζει, να μοιράζεται ιστορίες που συνδέουν τους ανθρώπους της δεκαετίας του 2020 με εκείνους της δεκαετίας του 1920…
Τίτλος: «Η αποκατάσταση των στρατιωτών, αναπήρων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου – Το Κέντρο στο χωριό Enham».
Τον Νοέμβριο του 1919 ο Field-MarshalHaig, (επικεφαλής των Βρετανικών Δυνάμεων κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου) είχε γράψει:
«Με μεγάλο ενδιαφέρον διάβασα για το άνοιγμα του Κέντρου στο Χωριό Enham, και εντυπωσιάστηκα πολύ με την ταχύτητα εγκατάστασης της πρώτης εκατοντάδας ανθρώπων. Είναι μόνο με ιδρύματα αυτού του είδους που μπορούμε να πληρώσουμε μέρος του χρέους μας σε αυτούς που πολέμησαν για μας, και σας εύχομαι κάθε επιτυχία για το μέλλον».
«I have read the account of the opening of the Enham Village Centre with much interest, and I was much struck by the promptitude with which you have got your first hundred men installed. It is only by institutions of this sort that we can repay some of the debt that we owe to those who fought for us, and I wish you every success for the future.»
Field–MarshalHaig, November 1919
Το Κέντρο άνοιξε αρχές του 1919 ως φιλανθρωπικό ίδρυμα, για να βοηθήσει ανάπηρους του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, να εργαστούν και να ζήσουν τη ζωή τους πλήρως, ως ανεξάρτητοι άνθρωποι, όσο καλύτερα μπορούσαν. Συνεχίζει επιτυχώς μέχρι σήμερα ως EnhamTrust. Το άρθρο αναφέρεται στις αρχές της ίδρυσής του και τη δουλειά που έκανε.
Ξεκινώντας εξηγεί ότι ως αποτέλεσμα του πολέμου, πέραν του ενός εκατομμυρίου ανδρών έμειναν ανάπηροι είτε από ασθένειες είτε από τραύματα. Πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις είχαν ιδρυθεί τότε σε όλη τη χώρα για να βοηθήσουν τους ανθρώπους εκείνους, να ξανά εξασκήσουν το επάγγελμά τους, ή να μάθουν κάποια νέα τέχνη. Και το «Κέντρο» στο χωριό Enham ήταν ένα από αυτά. Οι στόχοι του ήσαν:
Η εξασφάλιση κρατικής βοήθειας για τη γρήγορη αποκατάσταση της υγείας των αναπήρων. Η λήψη μέτρων για τη δημιουργία συνθηκών για κοινωνική ζωή. Η προσφορά στέγης στις οικογένειες των αναπήρων σε προσιτές τιμές ή επιστροφή στα δικά τους σπίτια με τη βοήθεια κρατικής σύνταξης και επίσης η εξεύρεση νέων θέσεων εργασίας στη γεωργία ή άλλα επαγγέλματα.
Ο χώρος στο EnhamPlace, επιλέχτηκε γιατί είχε 1,027 στρέμματα καλής καλλιεργήσιμης γης με τέσσερεις φάρμες, τρία μεγάλα σπίτια, δύο μικρότερα σπίτια και πέραν των 30 εξοχικών κατοικιών και άλλες ευκολίες. Η δε ανταπόκριση του κόσμου σε βοήθημα, είτε υπό μορφή χρηματικού ποσού είτε διαφόρων ειδών για την ίδρυση του Κέντρου ήσαν εντυπωσιακές.
Ο πρώτος ένοικος του Κέντρου έγινε δεκτός το Μάιο του 1919 και μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 1919, 150 άνδρες είχαν εγκατασταθεί πέριξ του EnhamPlace. Δύο χρόνια μετά ο αριθμός έφθασε τους 510 με ένοικους με όλων των ειδών αναπηρίες…
Οι περισσότερες ασχολίες περιστρέφονταν, λόγω της αγροτικής περιοχής, στην γεωργία και δασονομία. Όμως, είχαν δοθεί οδηγίες όπως προσφέρεται επανεκπαίδευση και για πολλές άλλες ασχολίες, όπως ηλεκτρολογία, μπλέξιμο καλαθιών, διορθώσεις παπουτσιών, χειροποίητα έπιπλα κ.α. Οι υπεύθυνοι του ιδρύματος πίστευαν ότι «μόνο συνδυάζοντας την θεραπεία με την εκπαίδευση» θα είχαν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Γι΄αυτό είχε ιδρυθεί και ένα τμήμα στο χώρο αυτό, χάρη στο Βρετανικό Ερυθρό Σταυρό, το οποίο προσέφερε διευκολύνσεις για την εξάσκηση και εκπαίδευση στα γυμναστήρια, με θερμόλουτρα κτλ.
Καθώς ο χρόνος προχωρούσε εντός της δεκαετίας του 1920 προστέθηκαν περισσότερα κτίρια φιλοξενίας και αυτό επειδή τα νοσοκομεία και άλλα ιδρύματα συνέχιζαν να αντιμετωπίζουν τις συνέπειες του πολέμου… Και το γεγονός ότι πολλοί ανάπηροι άνδρες (με διάφορες αναπηρίες) που έπρεπε να εισαχθούν στο Κέντρο αυτό άφηναν τις οικογένειες τους πίσω, έπρεπε να διευθετούνταν και φιλοξενίες για τις οικογένειες των ούτως ώστε να ενθαρρύνονταν οι άνδρες αυτοί να μένουν εκεί όσο καιρό χρειαζόντουσαν για την αποθεραπεία τους,
Η αποκατάσταση των ανάπηρων πρώην στρατιωτών, βετεράνων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, σε μια περιοχή όπου έγινε τόσο μεγάλη και σημαντική δουλειά όπως στο EnhamTrust, ίσως να μην έγινε ευρύτερα γνωστή, γράφει το σχετικό άρθρο ολοκληρώνοντας πως «Ας ελπίζουμε ότι αυτή η ανάρτηση ρίξει κάποιο φώς σε αυτό το κεφάλαιο (της ιστορίας)».
Άποψη εισόδου (βόρεια πλευρά)
Σε εργασία σε φάρμα
Άποψη του Ιδρύματος (νότια πλευρά) με το νέο ιατρικό κέντρο
«Ο Aνάπηρος»
Η συζήτησή μου για την ανάρτηση αυτή του Εθνικού Αρχείου με τον αγαπητό Δρ. Κλέαρχο Α. Κυριακίδη του θύμισε ένα σχετικό και σπουδαίο ελληνικό λαϊκό τραγούδι το οποίο λίγο είναι γνωστό δυστυχώς. Και τον ευχαριστώ για την ενημέρωση.
Όπως με ενημέρωσε ο Δρ. Κυριακίδης, το τραγούδι τιτλοφορείται «Ο Ανάπηρος» (ColumbiaDG-6798). Κυκλοφόρησε το 1949, στον απόηχο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, και αφορά ένα βετεράνο πολέμου ο οποίος έχασε το ένα του πόδι στο πεδίο των μαχών. Η μουσική και οι στίχοι είναι του Γιώργου Μητσάκη και η φωνή του Πρόδρομου Τσαουσάκη. Αμφότεροι μεγάλωσαν στην Κωνσταντινούπολη προτού την εγκαταλείψουν λόγω των εξαναγκαστικών συνθηκών που επικρατούσαν εκεί μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο… Ο Τσαουσάκης στη συνέχεια πολέμησε και υπέφερε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που δίνει ενισχυμένη απήχηση στο τραγούδι. Παραθέτω τους στίχους του τραγουδιού, που όντως πρέπει να τυπωθούν στην καρδιά κάθε Έλληνα ούτως ώστε η θυσία των νεκρών και τραυματιών των πολέμων να μην ξεχαστεί ποτέ.
Ηχητικό εδώ:
Αφήστε τα ποτήρια σας
που τα `χετε γεμίσει
και δώστε στον ανάπηρο
μια θέση να καθίσει
Σ’ αυτόν αξίζει πάντοτε
να λέμε με ψυχή
«ανάπηρος περνάει
σταθείτε προσοχή»
Κι αυτός σαν Ελληνόπουλο
και άξιο παλληκάρι
σε κάποια μάχη άφησε
το ένα του ποδάρι
Για αυτόν οπού τον βλέπετε
να λέτε με ψυχή
«ανάπηρος περνάει
σταθείτε προσοχή»
Ας πούμε το τραγούδι μας
περήφανα κι αντρίκια
γιατί για μας κρεμάστηκε
στα δυο του δεκανίκια
Σ’ αυτόν αξίζει πάντοτε
να λέμε με ψυχή
«ανάπηρος περνάει
σταθείτε προσοχή»
Δυστυχώς τα λόγια του τραγουδιού μεταδίδουν με πόνο ψυχής και καημό, την έλλειψη αξιοπρεπούς αναγνώρισης από την κοινωνία μας της προσφοράς των αναπήρων πολέμων. Και όχι μόνο του ΠΠΠ. Αλλά και όσων θυσίασαν την ζωή τους σε νεαρή ηλικία που ραγίζει καρδιές. Στην περίπτωση της Κύπρου θυμίζει και το 1974. Όπως και τον Τύμβο, το κοιμητήριο Κωνσταντίνου και Ελένης…
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ: ΣΗΜΕΡΙΝΗ 9/1/2022 onisilos.gr
3 σχόλια:
ΕΥΓΕ ΣΤΗΝ ΦΙΛΤΑΤΗ ΜΟΥ ΦΑΝΟΥΛΛΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΣΑ.
Όλοι με ευλάβεια πρέπει να στεκόμαστε προσοχή μπροστά στους αγωνιστές της βιοπάλης και αυτούς που πρόσφεραν την ψυχή τε και σώματι στην πατρίδα τους.
Προσθέτω ένα συγγενές συνταρακτικό πραγματικό γεγονός. Αφήγηση από αυτόπτη μάρτυρα.
Τότε πάντα κάθε πρωί, όπως ίσως θα θυμούνται οι παλαιοί, γινόταν έπαρσις σημαίας στο Σύνταγμα και εσταματούσαν τα πάντα, όπως και εις την δύσιν του ηλίου γινόταν υποστολή. Ήταν στιγμές ωραίες, απίθανες που εζούσαν τότε οι άνθρωποι. Το άγημα αποδόσεως τιμών εις τον χώρον του, και ακούμε τον σαλπιγκτή να δίδη το σύνθημα δια την υποστολήν της σημαίας. Το άγημα παρουσιάζει όπλα. Ο αξιωματικός χαιρετά και παίζεται ο Θούριος. Όλοι οι παριστάμενοι εκεί και οι περαστικοί, στεκόμαστε εις στάσιν προσοχής. Αποδίδεις με αυτόν τον τρόπο την τιμήν εις το ιερόν μας σύμβολον, εις την γαλανόλευκην σημαίαν. Την στιγμήν που ο αρμόδιος αξιωματικός χαιρετούσε, η ματιά του πέφτει λοξά και βλέπει κάτι παράξενον, και η ψυχή του ταράζεται ....
Όταν ετελείωσε η διαδικασία της υποστολής της σημαίας, οι διαβάτες συνεχίζουν τον δρόμο τους, ενώ εγώ παρέμεινα από συνήθειαν λίγο ακόμα. Τότε βλέπω τον νεαρόν αξιωματικόν να κατευθύνεται θυμωμένος πρός ένα γεροδεμένον πλανόδιον καστανά. Βλέπετε τότε η πλατεία ήταν κενή και εις τας γωνίας ήταν πάντα στιλβωτές (λούστροι) και καστανάδες, που μας λείπουν τώρα. Και του είπε: «διατί δεν εσηκώθηκες όρθιος δια να τιμήσης την σημαίαν μας. Δεν έχεις φιλότιμον κ.λπ.». Ό άνθρωπος έμεινε βουβός, ενώ εγώ παρηκολούθησα έντρομος και φοβερά συγκλονισμένος το τι έγινεν. Μετά βλέπω τον καστανά ότι έγινε κατακόκκινος και άρχισε να τρέμη. Ήθελεν να φωνάξη, αλλά τον είδα με έκπληξιν να συγκρατείται, σκύβοντας το κεφάλι του και να αρχίσει να κλαίει με λυγμούς. Όμως συνήλθεν γρήγορα, εσκούπισεν τα δάκρυά του και με την δύναμιν των χεριών του (που ήταν γερά) εστύλωσεν το σώμα του δυνατά, έσπρωξεν τον πάγκον με τα κάστανα μπροστά και εφώναξεν με όλην την ψυχήν του εις τον νεαρόν αξιωματικόν δυνατά «πως να σηκωθώ κύριε; Της τα έδωσα της πατρίδας μου και τα δύο». Και σηκώνοντας τα μπατζάκια του παντελονιού, εφάνηκαν δυό πόδια κομμένα, πάνω από τα γόνατα. Και ξανάρχισεν να κλαίη. Ο κόσμος, όπως και εγώ γύρω του, έκλαιγεν και χειροκροτούσεν, όμως περισσότερον από όλους έκλαιγεν ο νεαρός αξιωματικός.
ΑΑ
Και χειροκροτώντας στάθηκαν ΟΛΟΙ, προσοχή ...
Το κείμενο είναι του Αιδεσιμολ. Δημητρίου Λυμπεροπούλου Εφημερίου Ιερού Ναού Προφήτου Ηλιού Τριπόλεως.. Απόσπασμα με πρόσθετα σχόλια.
Προσθέτω μέρος του τιμητικού αφιερώματος ...Θυμάμαι την δεκαετίαν του 1950, κάθε Σάββατον πρωί στην λαικήν αγοράν στην πλατεία Βαλτετσίου Τριπόλεως, σε μιά πρόχειρη παράγκα με τσίγκους, κάτω στο χώμα, άναβε ο μπάρμπα Κώστας ο καστανάς τη φωτιά με ξύλα, έβαζε την σιδεροστιά, επάνω ένα μικρό καζάνι με νερό και έβραζε τα κάστανα. Τα έβαζε σε ένα καλάθι και άρχιζε να διαλαλή την πραμάτεια του: ≪τα μαρώνια, τα μπομπόλια, καίνε και αχνίζουνε.≫
Έχουν περάσει τόσα χρόνια. Ποιός ξέρει τι να γίγνεται. Εκείνην την στιγμήν πάντως έγινεν κάτι το αλησμόνητον, μια φοβερή σκηνή. Ο αξιωματικός σκύβει και αγκαλιάζει και φιλά τον καστανά, και εις την συνέχειαν στέκεται ευθυτενής μπροστά εις τον ήρωα, φέρνει το δεξί χέρι εις την άκρην του γείσου του πηλικίου του και τον χαιρετά στρατιωτικά. Του απονέμει «τας κεκανονισμένας τιμάς» που δεν ημπόρεσεν εκείνος τυπικά να αποδώση εις την σημαίαν μας, διατί της εχάρισεν τα δύο πόδια του εις τα βορειοηπειρώτικα βουνά μας, δια να ημπορή να κυματίζει σήμερα ψηλά η κυανόλευκη σημαία μας, εις ελεύθερην πατρίδα.
Και οι άλλοι, οι πολλοί να ημπορούν να πηγαίνουν με γρήγορον βήμα εις την ειρηνικήν απασχόλησίν τους, χωρίς να γνωρίζουν ότι περπατούν μπροστά από ένα ήρωα του αλβανικού μετώπου, τον Έλληνα ήρωα πολεμιστήν, όποιον επάγγελμα και να ‘χη. Άλλοι δεν μιλούν, άλλοι όμως ειρωνεύονται. Δι’ αυτό οι νέες γενιές πρέπει να μάθουν, να διδαχθούν από την οικογένειαν και από το Σχολείον όχι μόνο, δια το έπος του 1940, αλλά και για όλη την ένδοξη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ιστορία. Δημήτριος Ντούλιας Πλωτάρχης Π. Ν.έ ά.
Η υψωμένη Σημαία σύμβολον των ιδανικών και των αξιών του Έθνους, είναι απόδειξις της υπάρξεως και της ανεξαρτησίας μας δεν υποστέλλεται και εμείς στέκουμε προσοχή ενώπιων των ηρώων μας ....
Θέλουμε τη Σημαία μας, περήφανα να κυματίζει ψηλά στον ιστό της, με τον Σταυρόν στην κορυφήν, που δυστυχώς τον έχουν καταργήσει ανθέλληνες πολιτικοί. Η γαλανόλευκη, προπομπός στις παρελάσεις, να επαναφέρουμε στη μνήμη του λαού, τους αγώνες και τις θυσίες των προγόνων μας, για την απελευθέρωσιν της δοξασμένης μας Πατρίδος από τους εκάστοτε κατακτητάς. Το Ιερόν τούτο σύμβολον, το τιμημένο τούτο πανί, που έστηναν οι φαντάροι μας νικηταί στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας το Έπος του 1940, κει όταν τα ελληνικά χωριά της βορείου Ηπείρου υποδέχονταν τον Στρατό μας νικητή, πλημμυρισμένα στην γαλανόλευκη
"Δυστυχώς σήμερα οι θιασώτες της στυγνής Παγκοσμιοποιήσεως, επιθυμούν να μείνει το Ελληνικό έθνος χωρίς αξίες και ιδανικά " αλλά το Ελληνικό Πνεύμα ποτέ δεν φυλακίζεται ... Πλανάται στους Ελληνικούς αιθέρες, πάνω από τις θάλασσες μας και τα ιερά μας χώματα, τα ποτισμένα με τιμημένο αίμα των προπατέρων μας .....
ΑΑ
ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΓΚΡΙ ΧΥΛΟΥ ΠΟΥ ΕΤΟΙΜΑΖΟΥΝ,ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΗΚΑΝ Κ ΣΑΚΑΤΕΥΤΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΚΙΑ ΜΑΣ ΜΕΧΡΙΣ ΠΡΙΝ 2-3 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ ΒΑΡΙΔΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, ΣΤΗΝ ΣΑΠΙΛΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ.
Δημοσίευση σχολίου