Είναι ένα μεγαλοχώρι, κάπου εκεί ψηλά, στον χαμένο σήμερα ελληνικό βορρά.
Μπογδάντσα το λέγαν στα χρόνια εκείνα της Τουρκοκρατίας, όνομα που τόχαν επιβάλει με την φωτιά και το σίδερο οι Βούλγαροι επιδρομείς και Μπογδάντσα ξακολουθούν να τ’ ονομάζουν και σήμερα οι άλλοι Σλάβοι που βρέθηκαν αφεντάδες στο σβέρκο της.
Ελληνοχώρι απ’ τα πιο φανατικά στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα, τι κι αν βρίσκεται στην άκρη της ελληνικής γης, πλημμυρισμένο απ’ την σλάβικη πλημμυρίδα, τι κι αν η γλώσσα των ανθρώπων που την κατοικούσαν είχε φθαρή απ’ την ωμή βία, που χρόνια ασκούσε ο σλαβισμός, πάνω στους δύστυχους ελληνικούς εκείνους πληθυσμούς.
Έλληνες ένιωθαν βαθιά στα τρίσβαθά τους οι άνθρωποι εκείνοι κι ελληνικά ποθούσαν να μάθουν τα παιδιά τους, τι και αν τριγύρω έβραζε του βουλγάρικου Κομιτάτου το ηφαίστειο.
Στο σχολειό τους μια δασκάλα. Ένα εικοσάχρονο κορίτσι. Μια αγνή Ελληνοπούλα.
Όμορφη σαν Αφροδίτη, γνωστική σαν Αθηνά, άφοβη σαν Άρτεμις.
Κατερίνα τήνε λέγανε. Κατερίνα Χατζηγεωργίου, κι ήταν της βασανισμένης ελληνικής γης της Μακεδονίας γέννημα και θρέμμα, γεννημένη στην Γευγελή.
Μέλι έρρεε απ’ το στόμα της. Ερωτευμένη με τα γράμματα, πιότερο όμως με την πατρίδα, την Ελλάδα της. Τα παιδιά κρέμονταν απ’ τα λόγια της κι οι ηλικιωμένοι άκουγαν με προσοχή τις γνώμες της.
Μικροί και μεγάλοι μάθαιναν απ’ το στόμα της την ιστορία τους την αληθινή, κείνη που κρατάει πολλές χιλιάδες χρόνια κι είναι γεμάτη από ηρωισμούς, θυσίες, μεγαλουργήματα και πανανθρώπινες προσφορές. Την ιστορία την πραγματική, των προγόνων τους των αληθινών κι όχι των ψεύτικων, των επιδρομέων και ληστών, αυτών που σφετερίζονται την ελληνική κληρονομιά.
Στείλανε πράκτορες να την συμβουλέψουν, να της προσφέρουν και χρυσάφι.
— Να πάψης τις διδασκαλίες. Εσύ είσαι Μακεδόνα, δεν έχεις καμιά δουλειά με τους Γραικούς.
— Είμαι Ελληνίδα, απάντησε κείνη περήφανα, Ελληνίδα
απ’ τη Μακεδονία, το ίδιο αγνή κι υπερήφανη, όσο κι η Ελληνίδα απ’ τον
Μοριά κι εκείνη απ’ την Αθήνα. Εδώ, στον τόπο όπου γεννήθηκα, Ελλάδα
ήταν απ’ τα παλιά τα χρόνια, Ελλάδα είναι και τώρα κι Ελλάδα θε να μείνη
παντοτινά.
Οι απεσταλμένοι κούνησαν το κεφάλι τους με νόημα.
Το Κομιτάτο ωστόσο δεν αποφάσιζε. Την Κατερίνα την λατρεύανε σ’ ολάκερη την περιοχή.
Έφθασαν στη Μπογδάντσα, σταλμένοι πάλι απ’ το Κομιτάτο, όμορφοι Βούλγαροι αξιωματικοί, μεταμφιεσμένοι σε μεγάλους πραματευτάδες κι επιστήμονες αρχαιολόγους, μπας και πλανέψουν της Κατερίνας τα μυαλά, με τα μπόλικα λεφτά τους, με την ευγένειά τους και τ’ όμορφο το ντύσιμό τους.
Εκείνη μια μονάχα αγάπη είχε στην καρδιά της, την Ελλάδα. Κι οι σταλμένοι γύρισαν στη Σόφια άπρακτοι.
Άρχισαν τότε να καταφθάνουν απειλές. Με υπονοούμενα στην αρχή, ολότελα φανερά αργότερα. Μα στ’ όμορφο και ντελικάτο κοριτσίστικο εκείνο κορμί φώλιαζε λέαινας ψυχή.
Τ’ αψήφησε όλα. Και ξακολουθούσε να δουλεύη για τον μεγάλο και υψηλό σκοπό της με πιότερο ενθουσιασμό, προσπαθώντας να ζωντανέψη των φοβισμένων συμπατριωτών της το ελληνικό φρόνημα.
Και τότε το Κομιτάτο την προέγραψε. Έβαλε και μεγάλη επικήρυξη για το κεφάλι της. Έτσι ήταν πια καταδικασμένη οριστικά.
Το δικό μας Κομιτάτο έμαθε την προγραφή. Και για μεγαλύτερη ασφάλεια πρόσταξε να καταφύγη σ’ άλλο πιο ασφαλισμένο χωριό, την Γρίτσιστα. Έγραψε στον Κατσίγαρη, που με το Σώμα του δρούσε σ’ ολάκερη κείνη την περιοχή, απ’ τους Ευζώνους ως το Βαλάντοβο κι απ’ την Δοϊράνη ως την Στρώμνιτσα:
«Καπετάν Μανώλη,
Οι απεσταλμένοι κούνησαν το κεφάλι τους με νόημα.
Το Κομιτάτο ωστόσο δεν αποφάσιζε. Την Κατερίνα την λατρεύανε σ’ ολάκερη την περιοχή.
Έφθασαν στη Μπογδάντσα, σταλμένοι πάλι απ’ το Κομιτάτο, όμορφοι Βούλγαροι αξιωματικοί, μεταμφιεσμένοι σε μεγάλους πραματευτάδες κι επιστήμονες αρχαιολόγους, μπας και πλανέψουν της Κατερίνας τα μυαλά, με τα μπόλικα λεφτά τους, με την ευγένειά τους και τ’ όμορφο το ντύσιμό τους.
Εκείνη μια μονάχα αγάπη είχε στην καρδιά της, την Ελλάδα. Κι οι σταλμένοι γύρισαν στη Σόφια άπρακτοι.
Άρχισαν τότε να καταφθάνουν απειλές. Με υπονοούμενα στην αρχή, ολότελα φανερά αργότερα. Μα στ’ όμορφο και ντελικάτο κοριτσίστικο εκείνο κορμί φώλιαζε λέαινας ψυχή.
Τ’ αψήφησε όλα. Και ξακολουθούσε να δουλεύη για τον μεγάλο και υψηλό σκοπό της με πιότερο ενθουσιασμό, προσπαθώντας να ζωντανέψη των φοβισμένων συμπατριωτών της το ελληνικό φρόνημα.
Και τότε το Κομιτάτο την προέγραψε. Έβαλε και μεγάλη επικήρυξη για το κεφάλι της. Έτσι ήταν πια καταδικασμένη οριστικά.
Το δικό μας Κομιτάτο έμαθε την προγραφή. Και για μεγαλύτερη ασφάλεια πρόσταξε να καταφύγη σ’ άλλο πιο ασφαλισμένο χωριό, την Γρίτσιστα. Έγραψε στον Κατσίγαρη, που με το Σώμα του δρούσε σ’ ολάκερη κείνη την περιοχή, απ’ τους Ευζώνους ως το Βαλάντοβο κι απ’ την Δοϊράνη ως την Στρώμνιτσα:
«Καπετάν Μανώλη,
Θα προσφέρης μεγάλην υπηρεσίαν εις τον αγώνα μας, αν προστατεύσης την
διδασκάλισσαν Αικατερίνην Χατζηγεωργίου, η οποία υπηρετεί εις την
Μπογδάντσα. Οι εχθροί μας την έχουν οριστικώς προγράψει, αν μείνει εκεί,
και θα χάσωμεν πολυτιμωτάτην δια την Πατρίδα ύπαρξην. Συνώδευσέ την
λοιπόν μέχρι της Γρίτσιστας με τα παληκάρια σου, όταν μεταβής εκεί. Εις
την Αικατερίνην εγράψαμεν να σας ακολουθήση με πάσαν εμπιστοσύνην».
Ο Κατσίγαρης εξετέλεσε πιστά την εντολή του Κομιτάτου κι ασφάλισε την Κατερίνα στην Γρίτσιστα.
Είναι κι αυτό ένα Ελληνοχώρι, ψηλά στου Αξιού την όχθη, εκεί που του Βαλάντοβου το ποτάμι χύνει τα νερά του στον Αξιό. Ο σλαβισμός δεν θέλει ούτε τ’ όνομά του ν’ ακούση, τι κι αν είναι κι εκείνο παρεφθαρμένο απ’ την μιξοβάρβαρη γλώσσα του, και τόχει ονομάσει στα τωρινά τα χρόνια Κράλιεβο Σέλο.
Έλληνες, με οικτρά παραμορφωμένη την γλώσσα τους απ’ του σλαβισμού τις καταστρεπτικές επιδρομές, μα με ακέραιη την ελληνική τους ψυχή οι κάτοικοι της Γρίτσιστας δέχτηκαν την Κατερίνα σαν πρόσωπο ιερό και την πρόσεχαν σαν κάτι πολύτιμο και ακριβό.
Το βουλγάρικο Κομιτάτο λύσσιαξε. Φρόντισε κι έμαθε το καινούργιο της καταφύγιο. Κι έστειλε εντολή στον άγριο κι αιμοβόρο βοεβόδα Λεώνε να εξοντώση με κάθε τρόπο την Ελληνίδα δασκάλα.
Το χωριό έχει κοιμηθή από νωρίς.
Το τελευταίο σπίτι που μένει ακόμα φωτισμένο στην Γρίτσιστα είναι ένα μεγαλόσπιτο στο μεσοχώρι, τ’ αρχοντικό του Άγγελου Σίσκου. Γύρω από το τζάκι, όπου καίει πλούσια φωτιά, γιατί έχουν πια αρχίσει τα πρώτα φθινοπωρινά κρύα, είναι καθισμένοι ο σπιτονοικοκύρης, ο Κώστας Σιωνίδης κι ο Γρηγόρης Μπλόβας.
Η Βασιλική, η γυναίκα του Σίσκου, μπαινοβγαίνει στο δωμάτιο, φέρνοντας κεράσματα. Σε μια γωνιά δυο εννιάχρονα κοριτσάκια κουβεντιάζουν τα δικά τους. Είναι η Ζαχαρούλα, κόρη του Σίσκου, κι η Ανδρομάχη, κόρη του Σιωνίδη.
Οι μεγάλοι ακούν την δασκάλα, την Κατερίνα, που ανακαθισμένη σ’ ένα ντιβανάκι, τους μιλάει αδιάκοπα για την ιστορία του τόπου, για την Πατρίδα, για το ιερό καθήκον κάθε Έλληνα κι ιδιαίτερα κάθε Μακεδόνα Έλληνα.
Όλοι κρέμονται απ’ τα χείλια της.
Καθώς την φωτίζει λοξά η μεγάλη κρεμαστή λάμπα, η μορφή της φαντάζει σαν Παναγίας, μιας γλυκιάς Παναγιάς, που η φλόγα της ψυχής της αντανακλάται στ’ όμορφο πρόσωπό της. Μιλάει με πάθος και με έξαψη.
Ξαφνικά ακούονται δυο-τρία διακριτικά χτυπήματα στην μεγάλη δίφυλλη εξώπορτα. Η κουβέντα κόβεται κι ένα σύγκρυο περνά σ’ ολονών τα κορμιά. Τα δυο κοριτσάκια ζαρώνουν φοβισμένα στη γωνιά τους.
Ο Άγιος, καθώς λένε χαϊδευτικά τον Άγγελο, πετιέται πάνω.
— Χαμηλώστε τη λάμπα, λέει στους άλλους. Πάω να δω ποιος είναι.
Η Κατερίνα τον ακολουθάει.
Βγαίνουν κι οι δυο τους στην σάλα και πλησιάζουν στο παραθύρι, που βρίσκεται πάνω απ’ την πόρτα.
— Ποιος είναι; Ρωτάει ο Άγγελος, προφυλαγμένος για καλό και για κακό, πίσω απ’ τη γωνιά του παραθυριού.
— Εγώ… εγώ είμαι.
Ο Κατσίγαρης εξετέλεσε πιστά την εντολή του Κομιτάτου κι ασφάλισε την Κατερίνα στην Γρίτσιστα.
Είναι κι αυτό ένα Ελληνοχώρι, ψηλά στου Αξιού την όχθη, εκεί που του Βαλάντοβου το ποτάμι χύνει τα νερά του στον Αξιό. Ο σλαβισμός δεν θέλει ούτε τ’ όνομά του ν’ ακούση, τι κι αν είναι κι εκείνο παρεφθαρμένο απ’ την μιξοβάρβαρη γλώσσα του, και τόχει ονομάσει στα τωρινά τα χρόνια Κράλιεβο Σέλο.
Έλληνες, με οικτρά παραμορφωμένη την γλώσσα τους απ’ του σλαβισμού τις καταστρεπτικές επιδρομές, μα με ακέραιη την ελληνική τους ψυχή οι κάτοικοι της Γρίτσιστας δέχτηκαν την Κατερίνα σαν πρόσωπο ιερό και την πρόσεχαν σαν κάτι πολύτιμο και ακριβό.
Το βουλγάρικο Κομιτάτο λύσσιαξε. Φρόντισε κι έμαθε το καινούργιο της καταφύγιο. Κι έστειλε εντολή στον άγριο κι αιμοβόρο βοεβόδα Λεώνε να εξοντώση με κάθε τρόπο την Ελληνίδα δασκάλα.
Το χωριό έχει κοιμηθή από νωρίς.
Το τελευταίο σπίτι που μένει ακόμα φωτισμένο στην Γρίτσιστα είναι ένα μεγαλόσπιτο στο μεσοχώρι, τ’ αρχοντικό του Άγγελου Σίσκου. Γύρω από το τζάκι, όπου καίει πλούσια φωτιά, γιατί έχουν πια αρχίσει τα πρώτα φθινοπωρινά κρύα, είναι καθισμένοι ο σπιτονοικοκύρης, ο Κώστας Σιωνίδης κι ο Γρηγόρης Μπλόβας.
Η Βασιλική, η γυναίκα του Σίσκου, μπαινοβγαίνει στο δωμάτιο, φέρνοντας κεράσματα. Σε μια γωνιά δυο εννιάχρονα κοριτσάκια κουβεντιάζουν τα δικά τους. Είναι η Ζαχαρούλα, κόρη του Σίσκου, κι η Ανδρομάχη, κόρη του Σιωνίδη.
Οι μεγάλοι ακούν την δασκάλα, την Κατερίνα, που ανακαθισμένη σ’ ένα ντιβανάκι, τους μιλάει αδιάκοπα για την ιστορία του τόπου, για την Πατρίδα, για το ιερό καθήκον κάθε Έλληνα κι ιδιαίτερα κάθε Μακεδόνα Έλληνα.
Όλοι κρέμονται απ’ τα χείλια της.
Καθώς την φωτίζει λοξά η μεγάλη κρεμαστή λάμπα, η μορφή της φαντάζει σαν Παναγίας, μιας γλυκιάς Παναγιάς, που η φλόγα της ψυχής της αντανακλάται στ’ όμορφο πρόσωπό της. Μιλάει με πάθος και με έξαψη.
Ξαφνικά ακούονται δυο-τρία διακριτικά χτυπήματα στην μεγάλη δίφυλλη εξώπορτα. Η κουβέντα κόβεται κι ένα σύγκρυο περνά σ’ ολονών τα κορμιά. Τα δυο κοριτσάκια ζαρώνουν φοβισμένα στη γωνιά τους.
Ο Άγιος, καθώς λένε χαϊδευτικά τον Άγγελο, πετιέται πάνω.
— Χαμηλώστε τη λάμπα, λέει στους άλλους. Πάω να δω ποιος είναι.
Η Κατερίνα τον ακολουθάει.
Βγαίνουν κι οι δυο τους στην σάλα και πλησιάζουν στο παραθύρι, που βρίσκεται πάνω απ’ την πόρτα.
— Ποιος είναι; Ρωτάει ο Άγγελος, προφυλαγμένος για καλό και για κακό, πίσω απ’ τη γωνιά του παραθυριού.
— Εγώ… εγώ είμαι.
— Ποιος εσύ; Όνομα δεν έχεις;
— Έλληνας Καπετάνιος, μωρέ, είμαι… Ο Καραμανώλης… θέλω την Κατερίνα.
Η Κατερίνα γνώριζε την φωνή και την ομιλία του Κατσίγαρη, γιατί ο ήρωας εκείνος διατηρούσε ανάλλαγη την κρητική προφορά.
Τούτη η προφορά ήταν χοντρή.
— Βούλγαροι θάναι, ψιθύρισε η Κατερίνα στον Άγιο. Πάνε να μας ξεγελάσουν.
Ο νυχτερινός επισκέπτης, σαν δεν έπαιρνε απάντηση, ξανάκρουσε την πόρτα.
— Θα ανοίξης, τέλος πάντων, κυρά Κατερίνα;
Η Κατερίνα πλησίασε πιότερο στο παραθύρι και με ήσυχη φωνή είπε.
— Εγώ δεν έχω σχέση με κανέναν Καπετάνιο. Πήγαινε, άνθρωπέ μου, στο καλό κι άφησέ με ήσυχη να κοιτάζω την δουλειά μου.
Δυνατές κλωτσιές στην πόρτα ήταν η απάντηση.
— Ανοίξτε για καλό δικό σας.
Ο νυχτερινός επισκέπτης έσπρωχνε με βία την εξώπορτα, θαρρείς και ζητούσε να την ξεκολλήση απ’ τους γάντζους της.
Η πόρτα ήταν γερή. Χαμπάρι δεν έπαιρνε απ’ τις κλωτσιές και τα σκουντήματα.
Ακούσθηκαν τώρα από κάτω βρισιές και βλαστήμιες στα βουλγάρικα.
Ο Άγιος και η Κατερίνα γύρισαν τρομαγμένοι στο δωμάτιο. Οι άλλοι περίμεναν περίτρομοι.
— Τραβάτε στην άλλη κάμαρη, είπε ο Άγιος στην γυναίκα του και στα δυο κορίτσια.
Πήγαινε κι εσύ, Κατερίνα, στο δωμάτιό σου. Εμείς οι άνδρες θα μείνωμε εδώ. Και μη φοβάσθε, η πόρτα και το σπίτι είναι γερά, κρατάν όσο να ξημερώση. Κλειδώστε και τις πόρτες απ’ τις κάμαρες.
Έσβυσαν ολότελα την λάμπα και στο σπίτι απλώθηκε νέκρα. Απ’ το προαύλιο έφθαναν βρισιές και δυνατά κτυπήματα στην πόρτα.
— Ό,τι κι αν κάνουν δεν μπορούν να την σπάσουν, καθησύχασε ο Άγιος τους άλλους δυο άνδρες.
Τα κτυπήματα ξακολουθούσαν.
Η Κατερίνα πίσω απ’ το παραθύρι της κάμαράς της παρακολουθούσε, όσο της επέτρεπε το μισοσκόταδο, τις κινήσεις των Βουλγάρων. Τ’ αυτί της έπιανε τις κουβέντες τους.
Άκουσε κείνον που βαρούσε με μανία την πόρτα να λέη στους άλλους πως ήταν γερή, δεν γινόταν να σπάση.
— Φωτιά, μπρε, να βάλουμε φωτιά, να την κάψωμε την σκύλα, συμβούλεψε κάποιος άλλος.
Μερικές σκιές κινήθηκαν απ’ τις γύρω γωνιές και πλησίασαν προς την πόρτα. Σίγουρα πήγαιναν να βάλουν φωτιά, για να κάψουν ζωντανή την Κατερίνα και τους άλλους του σπιτιού.
Ένα παραθύρι άνοιξε τότε αθόρυβα, ένα γυναικείο κορμί έγειρε στο άνοιγμα και μια πιστολιά τάραξε την νυκτερινή ησυχία. Ένας Βούλγαρος, απ’ εκείνους που πλησίαζαν για να βάλουν την φωτιά, έπεσε λαβωμένος, ουρλιάζοντας απ’ τον πόνο.
Η Κατερίνα, ολόρθη στο παράθυρο, ξαναπυροβόλησε και δεύτερος κομιτατζής έπεσε κτυπημένος.
Οι άλλοι σκόρπισαν τρομαγμένοι στις γωνιές κι άρχισαν να ντουφεκούν στα παράθυρα του σπιτιού.
Η Γρίτσιστα, το μικρό εκείνο ελληνοχώρι της βόρειας Μακεδονίας, συνταραζόταν ολάκερη απ’ το πυκνό τουφεκίδι. Οι Βούλγαροι ρίχνουν βροχή τα βόλια τους στα παράθυρα του μεγαλόσπιτου του Άγιου Σίσκου, δίχως να τολμούν να πλησιάσουν, γιατί κάθε τόσο ένα λεπτό γυναικείο χέρι σημάδευε πίσω απ’ του παραθυριού την γωνιά κι ένας κομιτατζής ούρλιαζε κτυπημένος.
Αντιλαλούσε την σκοτεινή εκείνη νύχτα του 1904 το μικρό χωριουδάκι του Αξιού απ’ τις ντουφεκιές, καθώς ένα αθώο και ντελικάτο κορίτσι, μια εικοσάχρονη Ελληνοπούλα, πολεμούσε ενάντια σε μια πολυάριθμη τσέτα άγριων Βουλγάρων κομιτατζήδων.
Και το κρίμα της ποιο ήταν; Κανένα κρίμα.
— Έλληνας Καπετάνιος, μωρέ, είμαι… Ο Καραμανώλης… θέλω την Κατερίνα.
Η Κατερίνα γνώριζε την φωνή και την ομιλία του Κατσίγαρη, γιατί ο ήρωας εκείνος διατηρούσε ανάλλαγη την κρητική προφορά.
Τούτη η προφορά ήταν χοντρή.
— Βούλγαροι θάναι, ψιθύρισε η Κατερίνα στον Άγιο. Πάνε να μας ξεγελάσουν.
Ο νυχτερινός επισκέπτης, σαν δεν έπαιρνε απάντηση, ξανάκρουσε την πόρτα.
— Θα ανοίξης, τέλος πάντων, κυρά Κατερίνα;
Η Κατερίνα πλησίασε πιότερο στο παραθύρι και με ήσυχη φωνή είπε.
— Εγώ δεν έχω σχέση με κανέναν Καπετάνιο. Πήγαινε, άνθρωπέ μου, στο καλό κι άφησέ με ήσυχη να κοιτάζω την δουλειά μου.
Δυνατές κλωτσιές στην πόρτα ήταν η απάντηση.
— Ανοίξτε για καλό δικό σας.
Ο νυχτερινός επισκέπτης έσπρωχνε με βία την εξώπορτα, θαρρείς και ζητούσε να την ξεκολλήση απ’ τους γάντζους της.
Η πόρτα ήταν γερή. Χαμπάρι δεν έπαιρνε απ’ τις κλωτσιές και τα σκουντήματα.
Ακούσθηκαν τώρα από κάτω βρισιές και βλαστήμιες στα βουλγάρικα.
Ο Άγιος και η Κατερίνα γύρισαν τρομαγμένοι στο δωμάτιο. Οι άλλοι περίμεναν περίτρομοι.
— Τραβάτε στην άλλη κάμαρη, είπε ο Άγιος στην γυναίκα του και στα δυο κορίτσια.
Πήγαινε κι εσύ, Κατερίνα, στο δωμάτιό σου. Εμείς οι άνδρες θα μείνωμε εδώ. Και μη φοβάσθε, η πόρτα και το σπίτι είναι γερά, κρατάν όσο να ξημερώση. Κλειδώστε και τις πόρτες απ’ τις κάμαρες.
Έσβυσαν ολότελα την λάμπα και στο σπίτι απλώθηκε νέκρα. Απ’ το προαύλιο έφθαναν βρισιές και δυνατά κτυπήματα στην πόρτα.
— Ό,τι κι αν κάνουν δεν μπορούν να την σπάσουν, καθησύχασε ο Άγιος τους άλλους δυο άνδρες.
Η Κατερίνα πίσω απ’ το παραθύρι της κάμαράς της παρακολουθούσε, όσο της επέτρεπε το μισοσκόταδο, τις κινήσεις των Βουλγάρων. Τ’ αυτί της έπιανε τις κουβέντες τους.
Άκουσε κείνον που βαρούσε με μανία την πόρτα να λέη στους άλλους πως ήταν γερή, δεν γινόταν να σπάση.
— Φωτιά, μπρε, να βάλουμε φωτιά, να την κάψωμε την σκύλα, συμβούλεψε κάποιος άλλος.
Μερικές σκιές κινήθηκαν απ’ τις γύρω γωνιές και πλησίασαν προς την πόρτα. Σίγουρα πήγαιναν να βάλουν φωτιά, για να κάψουν ζωντανή την Κατερίνα και τους άλλους του σπιτιού.
Ένα παραθύρι άνοιξε τότε αθόρυβα, ένα γυναικείο κορμί έγειρε στο άνοιγμα και μια πιστολιά τάραξε την νυκτερινή ησυχία. Ένας Βούλγαρος, απ’ εκείνους που πλησίαζαν για να βάλουν την φωτιά, έπεσε λαβωμένος, ουρλιάζοντας απ’ τον πόνο.
Η Κατερίνα, ολόρθη στο παράθυρο, ξαναπυροβόλησε και δεύτερος κομιτατζής έπεσε κτυπημένος.
Οι άλλοι σκόρπισαν τρομαγμένοι στις γωνιές κι άρχισαν να ντουφεκούν στα παράθυρα του σπιτιού.
Η Γρίτσιστα, το μικρό εκείνο ελληνοχώρι της βόρειας Μακεδονίας, συνταραζόταν ολάκερη απ’ το πυκνό τουφεκίδι. Οι Βούλγαροι ρίχνουν βροχή τα βόλια τους στα παράθυρα του μεγαλόσπιτου του Άγιου Σίσκου, δίχως να τολμούν να πλησιάσουν, γιατί κάθε τόσο ένα λεπτό γυναικείο χέρι σημάδευε πίσω απ’ του παραθυριού την γωνιά κι ένας κομιτατζής ούρλιαζε κτυπημένος.
Αντιλαλούσε την σκοτεινή εκείνη νύχτα του 1904 το μικρό χωριουδάκι του Αξιού απ’ τις ντουφεκιές, καθώς ένα αθώο και ντελικάτο κορίτσι, μια εικοσάχρονη Ελληνοπούλα, πολεμούσε ενάντια σε μια πολυάριθμη τσέτα άγριων Βουλγάρων κομιτατζήδων.
Και το κρίμα της ποιο ήταν; Κανένα κρίμα.
Η άφοβη εκείνη δασκάλα δεν ήθελε ν’ απαρνηθή τον εθνισμό της. Εκείνο ήταν το μόνο της κρίμα κι οι ψευδελευθερωταί της Σόφιας δεν της το συγχωρούσαν με κανένα τρόπο.
Με το πιστόλι στο χέρι, ωραία σαν θεά, ατρόμητη σαν Αμαζόνα, κρατούσε η Κατερίνα σε απόσταση ολάκερη την συμμορία κι οι κομιτατζήδες είχαν λυσσιάξει.
Ο Λεώνε, ο βοεβόδας τους, είχε γίνει έξαλλος απ’ την οργή του. Είκοσι τόσοι άντρες να μην μπορούν να τα βγάλουν πέρα με μια κοπελίτσα.
Θα πήγαινε χαμένη κι η φήμη του κι η μεγάλη χρηματική επικήρυξη. Απ’ την γωνιά, όπου είχε ταμπουρωθή, φώναζε κάθε τόσο οργισμένος:
— Φωτιά, μπρε, φωτιά να την κάψωμε την σκύλα.
Κανείς ως τόσο δεν αποφάσιζε να πλησιάση στην πόρτα. Κάθε φορά που επιχειρούσε κανένας τους να προχωρήση απ’ την θέση του, δεχόταν την πιστολιά της Κατερίνας, πότε απ’ τόνα, πότε απ’ τ’ άλλο παραθύρι και ή έπιανε τα σπλάχνα του ουρλιάζοντας κτυπημένος απ’ το βόλι της ή τσακιζόταν να ξαναπιάση το ταμπούρι του, προτού τον φάη η δασκάλα.
Οι ώρες περνούσαν, δίχως αποτέλεσμα˙ θα τους έπαιρναν τα ξημερώματα και τότε θάταν αναγκασμένοι να φύγουν απ’ το χωριό, γιατί σίγουρα θα φθάνανε τούρκικα αποσπάσματα ή ελληνικά ανταρτικά σώματα.
Ο Λεώνε πήρε την απόφαση. Μπρος βαθύ και πίσω ρέμα.
— Μια γυναίκα, μπρε, φοβάστε, φώναξε για να δώση ο ίδιος κουράγιο στον εαυτό του κι όρμησε προς την πόρτα.
Κοντά του όρμησαν και μερικοί σύντροφοί του.
Η Κατερίνα ξαναπυροβόλησε. Ένας ακόμα κομιτατζής έπεσε σκοτωμένος. Ξαναπάτησε την σκανδάλη. Το πιστόλι δεν εκπυρσοκρότησε. Είχαν σωθή οι σφαίρες. Σύρθηκε πίσω απ’ το παράθυρο, το ξαναγέμισε και ξαναπυροβόλησε. Στο μεταξύ ο τόπος κάτω απ’ το παραθύρι έλαμψε. Οι Βούλγαροι είχαν προλάβει να βάλουν φωτιά.
Η υπέροχη εκείνη Ελληνίδα πυροβόλησε ξανά τους Βουλγάρους που γύριζαν να ξαναπιάσουν τα ταμπούρια τους. Κι άλλος κομιτατζής έπεσε κτυπημένος.
Χαλάζι φθάσαν την ίδια στιγμή τα βουλγάρικα βόλια κατ’ επάνω της. Ξανάρχισε η μονομαχία, δραματική επική. Μια αυτή, μ’ ένα πιστόλι, μέσα σ’ ένα σπίτι, που το τύλιγαν φλόγες. Δεκάδες εκείνοι, με μπόλικες σφαίρες, ελεύθεροι να κινούνται στο ύπαιθρο.
Η φωτιά φουντώνει από στιγμή σε στιγμή. Οι φλόγες φθάνουν ως στα παραθύρια, γλύφουν οι πορφυρές γλώσσες της τους τοίχους, μπαίνουν κάτω απ’ το πάτωμα.
Οι καπνοί σκεπάζουν πυκνοί το προαύλιο, μπαίνουν στα δωμάτια, ανεβαίνουν προς τον ουρανό.
Η γενναία Ελληνοπούλα δεν μπορεί πια να ιδή απ’ τα δυο παραθύρια της αυλής. Την πνίγουν οι καπνοί, τα μάτια της δακρύζουν. Έχουν αραιώσει κι οι βουλγάρικες ντουφεκιές και σιγά-σιγά σταματούν ολότελα. Οι φλόγες γλύφουν της Κατερίνας τα παραθύρια. Οι κομιτατζήδες ξεθαρρεύουν και δειλά-δειλά προβαίνουν απ’ τις γωνιές και πλησιάζουν στο σπίτι, που καίγεται πια σαν λαμπάδα.
Και ξαφνικά ένα πλάγιο, προς την πλευρά του κήπου, παραθύρι ανοίγει και στο άνοιγμά του, που φωτίζεται ολότελα απ’ της φωτιάς τις κόκκινες ανταύγειες, προβαίνει ωραία και τρομερή η Κατερίνα. Σκύβει ολότελα προς τα έξω, τεντώνει το χέρι της και πυροβολεί.
Ξαναπυροβολεί. Άλλος Βούλγαρος πέφτει στο χώμα. Οι άλλοι πανικόβλητοι ξαναπιάνουν τις γωνιές.
Εκείνη ξακολουθεί να μένη με το μισό κορμί της έξω απ’ το παραθύρι και να ρίχνει πιστολιές.
Οι Βούλγαροι μένουν πτοημένοι. Τα χέρια τους ατονούν, σαν παραλυμένα. Δεν έχουν το κουράγιο να πυροβολήσουν.
Κοιτούν το θέαμα αποσβολωμένοι. Τέτοιος ηρωισμός!
Οι φλόγες έχουν φθάσει πια στη στέγη, έχουν μπη στα δωμάτια. Πατώματα, παράθυρα, οροφές, πόρτες και έπιπλα καίγονται με δυνατούς τριγμούς. Κοριτσίστικες τσιριξιές και φωνές που καλούν σε βοήθεια ξεχωρίζουν ανάμεσα στης φωτιάς τον θόρυβο.
Έρχονται απ’ τα πίσω δωμάτια, όπου βρίσκονται μαζεμένοι οι άλλοι άνθρωποι του σπιτιού. Απ’ το δωμάτιο της Κατερίνας τίποτε. Ούτε επίκληση για βοήθεια, ούτε κραυγή απελπισίας. Τίποτε. Με το άδειο πια πιστόλι στο χέρι της η ηρωίδα έχει καθίσει σε μια γωνιά και περιμένει αγέρωχη, περήφανη, απτόητη τον θάνατο, που την τυλίγει με τα πορφυρά του πλοκάμια, απ’ όλες τις μεριές.
«Υπέρ της εις τον Θεόν των Ελλήνων
πίστεως αγωνιζομένη, πυρί υπό
των Βουλγάρων παραδοθείσα
ενθάδε κείμαι
Αικατερίνη Χατζηγεωργίου διδάσκαλος
14 Οκτωβρίου 1904»
Όρθιοι πια οι κομιτατζήδες παρακολουθούν ικανοποιημένοι το θέαμα του μεγαλόσπιτου πούχει λαμπαδιάσει ολάκερο. Στα δωμάτιά του λαμπαδιάζουν την ίδια ώρα και τα κορμιά τόσων αθώων ανθρώπων, ήσυχων νοικοκυραίων, μικρών κοριτσιών, μα κείνο το πράγμα δεν τους ενοχλεί διόλου. Αυτοί είναι συνηθισμένοι στο έγκλημα. Η καταραμένη τους φυλή χαίρεται να βλέπη χυμένο αίμα ανθρώπινο.
Ένας απαίσιος τριγμός σκεπάζει στερνά κάθε άλλο θόρυβο, κι η στέγη πέφτει με τρομακτικό πάταγο πάνω στα φλογισμένα ερείπια. Ο ουρανός γεμίζει σπιθοβολήματα.
Ύστερα οι φλόγες κατακάθονται σιγά-σιγά, η φωτιά πέφτει κι απομένουν όχτοι από ερείπια που καπνίζουν.
Οι κομιτατζήδες πλησιάζουν. Κοιτάζουν τ’ απομεινάρια που αποκαίονται. Τα έργα των χεριών τους. Καμαρώνουν το έργο τους το σατανικό.
— Τι νάγινε τάχατες η δασκάλα; Σίγουρα θα ψήθηκε. Αυτό της χρειαζόταν. Μας σκότωσε και τόσους συντρόφους. Τέτοιο τέλος της άξιζε. Να ψηθή ζωντανή. Χα! χα! χα!…
Επιχαίρουν οι κακούργοι κι ανάμεσά τους, πρώτος και καλύτερος ο βοεβόδας τους, ο σκληρόκαρδος κι αιμοβόρος Λεώνε.
Χα! χα! χα! Θαρρούσε πως θα ξέφευγε απ’ τα χέρια μου η δασκάλα…
Κάτω από τα ερείπια βρίσκονται καρβουνιασμένοι οι άνθρωποι του σπιτιού, αθώοι Έλληνες και Ελληνίδες, που το τραγικό εκείνο βράδυ βρέθηκαν στο ίδιο σπίτι με την δασκάλα.
Γίναν όλοι τους ολοκαύτωμα για της Πατρίδας την ιδέα και την Ελευθερία. Κι ανάμεσά τους κι η Κατερίνα, η υπέροχη εκείνη Ελληνίδα της Μακεδονίας, το αιώνιο σύμβολο του πατριωτισμού και της αυτοθυσίας, η δασκάλα της Μπογδάντσας.
.png)
Πηγή: ΕΙΔΟΜΕΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου