27 Δεκεμβρίου 2025

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ συμβατότητα της καθολικής ψηφιακής ταυτοποίησης μέσω «Προσωπικού Αριθμού» και οι επιπτώσεις της στα θεμελιώδη δικαιώματα.

Γράφει ο Δρ Αλέξιος Π. Παναγόπουλος* 

Ι. Αντικείμενο και μεθοδολογία 
 
Η παρούσα γνωμοδότηση εξετάζει εάν η καθιέρωση ενιαίου και υποχρεωτικού «Προσωπικού Αριθμού» συνάδει με το Ελληνικό Σύνταγμα, το ενωσιακό δίκαιο και την ΕΣΔΑ. Η ανάλυση στηρίζεται σε θεσμικές πηγές (Σύνταγμα, GDPR, ΕΣΔΑ, νομολογία ΔΕΕ/ΕΔΔΑ) και σε κριτική αξιολόγηση σύγχρονων θεωρητικών θέσεων περί τεχνολογικής διακυβέρνησης (ενδεικτικά Harari), χωρίς αποδοχή εξωθεσμικών ισχυρισμών. 
 
ΙΙ. Συνταγματικό πλαίσιο. 
Αξία του ανθρώπου (άρθρο 2 §1 Σ.). 
 
Η Πολιτεία υποχρεούται να προστατεύει την αξία του ανθρώπου ως πρόσωπο. Η ολιστική σύνδεση ταυτοτικών, οικονομικών, υγειονομικών και κοινωνικών δεδομένων σε έναν μοναδικό δείκτη εγείρει ζήτημα αντικειμενοποίησης του προσώπου, ιδίως εάν υπερβαίνει τη λειτουργική αναγκαιότητα. 
 
Ελεύθερη ανάπτυξη προσωπικότητας (άρθρο 5 §1 Σ.) 
Η υποχρεωτικότητα, χωρίς πραγματικές εναλλακτικές ή εξαιρέσεις, μπορεί να συνιστά δυσανάλογο περιορισμό της προσωπικής αυτονομίας. 
 
Προστασία προσωπικών δεδομένων (άρθρο 9Α Σ.) 
Η συγκέντρωση και διαρκής διασύνδεση δεδομένων οφείλει να πληροί αυστηρά τις αρχές αναγκαιότητας και αναλογικότητας (άρθρο 25 §1 Σ.). 
 
ΙΙΙ. Ενωσιακό και διεθνές δίκαιο. 
 
GDPR (ΕΕ) 2016/679: 
Άρθρα 5 (ελαχιστοποίηση/σκοπός), 6 (νόμιμη βάση), 9 (ευαίσθητα δεδομένα), 22 (αυτοματοποιημένες αποφάσεις). Η καθολική ταυτοποίηση πρέπει να αποδεικνύει ότι δεν υφίστανται ηπιότερα μέσα. 
 
ΕΣΔΑ: 
Άρθρο 8 (ιδιωτική ζωή) και 9 (ελευθερία σκέψης/συνείδησης). Η σύνδεση πρόσβασης σε βασικά αγαθά με υποχρεωτική ψηφιακή ταυτοποίηση ενδέχεται να προκαλέσει έμμεσο εξαναγκασμό. 
 
Νομολογία ΔΕΕ: 
Digital Rights Ireland (C-293/12) και Schrems II (C-311/18): αυστηρός έλεγχος γενικευμένης συλλογής/διασύνδεσης δεδομένων και έμφαση στον πυρήνα των δικαιωμάτων. 
 
IV. Ελεγκτική αξιολόγηση σύγχρονων θεωρητικών θέσεων. 
 
Στον δημόσιο λόγο έχουν διατυπωθεί απόψεις (π.χ. Yuval Noah Harari) περί μελλοντικών κοινωνιών έντονου τεχνολογικού ελέγχου, «αλγοριθμικής διακυβέρνησης» και μετασχηματισμού της εργασίας/πολιτειότητας. 
 
Ελεγκτική αποτίμηση: 
Οι θέσεις αυτές είναι θεωρητικές και περιγραφικές, όχι δεσμευτικές πολιτικές. 
Δεν αποτελούν απόδειξη κρατικής πρόθεσης, αλλά προειδοποιητικό πλαίσιο για πιθανούς κινδύνους συγκέντρωσης εξουσίας. 
 
Η συνταγματική αξιολόγηση οφείλει να εστιάζει όχι στις προθέσεις, αλλά στα αποτελέσματα των μέτρων και στις εγγυήσεις που τα συνοδεύουν. 
 
Συναφώς, η αναφορά σε ανθρωπολογικές ή θεολογικές ανησυχίες (ως π.χ. πατερική κριτική της καθολικής υποταγής) δεν εισάγεται ως νομικό αξίωμα, αλλά ως βασικό νομικό στοιχείο ελευθερίας της συνείδησης, την οποία το Σύνταγμα και η ΕΣΔΑ προστατεύουν ανεξαρτήτως κοσμοθεωρίας. 
 
V. Έλεγχος αναλογικότητας 
 
Για να κριθεί συνταγματικά ανεκτός ο «Προσωπικός Αριθμός», πρέπει σωρευτικά να αποδειχθεί: 
  • Καταλληλότητα για συγκεκριμένο, σαφώς οριοθετημένο σκοπό. 
  • Αναγκαιότητα, δηλαδή έλλειψη ηπιότερου ισοδύναμου μέσου. 
  • Στάθμιση, ώστε το όφελος να υπερτερεί της προσβολής δικαιωμάτων. 
Η υποχρεωτικότητα χωρίς ουσιαστικές εξαιρέσεις, η ολιστική διασύνδεση και η ενδεχόμενη εξάρτηση πρόσβασης σε βασικά αγαθά επιβαρύνουν σοβαρά τη συνταγματική στάθμιση. 
 
VI. Συμπέρασμα – Γνωμοδοτική κρίση. 
 
Υπό το ισχύον συνταγματικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο, η καθολική ψηφιακή ταυτοποίηση μέσω ενιαίου «Προσωπικού Αριθμού» δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτοδικαίως συνταγματικά ανεκτή. Η συμβατότητά της εξαρτάται από:  
  • αυστηρό περιορισμό σκοπών, 
  • ελαχιστοποίηση και μη ολιστική διασύνδεση δεδομένων, 
  • πραγματικές εναλλακτικές/εξαιρέσεις για λόγους συνείδησης, 
  • ισχυρό ανεξάρτητο έλεγχο και απαγόρευση έμμεσου εξαναγκασμού. 
Ελλείψει των ανωτέρω, ανακύπτει σοβαρός κίνδυνος αντισυνταγματικότητας σε σχέση με τα άρθρα 2 §1, 5 §1, 9Α και 25 §1 του Συντάγματος, καθώς και με τα άρθρα 8 και 9 της ΕΣΔΑ. 
 
Η οποιαδήποτε μορφή Υποχρεωτικότητας είναι Αντισυνταγματική και ανατρεπτική των ηθικών και θεσμικών Αρχών ενός Κράτους Δικαίου. Η προσπάθεια αναίρεσης των συστατικών στοιχείων του Κράτους Δικαίου οδηγούν σε σύγχρονες μορφές ηλεκτρονικής δικτατορίας που εύκολα μπορεί να θυμίζει σενάρια Ωκεανίας Όργουελ. Ο Έλληνας Νομοθέτης καλείται να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να εφαρμόσει τις ηθικές και συνταγματικές αρχές του Κράτους Δικαίου και όχι του Κράτους Αδίκου.
 
* Ακαδημαϊκός – Μέλος Τριών ξένων Ακαδημιών των Επιστημών τάξης ν/πολιτικών επιστημών. Συγγραφέας και αρθρογράφος. 
Καθηγητής Ξένων Πανεπιστημίων. Δρ. Νομικών/Πολιτικών Επιστημών. Δρ. Βιοηθικής και Ιατρικής Ανθρωπολογίας, και Δρ. Θεολογικών Ανθρωπιστικών Επιστημών. Πτυχιούχος Ξένων Πανεπιστημίων, Πτυχιούχος Ιστορίας/Φιλολογίας, Πτυχιούχος Νομικής, Πτυχιούχος Θεολογίας. Με Μεταδιδακτορικά και Διατριβή – Δίπλωμα Υφηγεσίας. 
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 12:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.