Γράφει η Κατερίνα Οικονομάκου
Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι είναι κλεισμένοι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, η ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου είναι ανύπαρκτη και το άγρυπνο μάτι του καθεστώτος παρακολουθεί τους πάντες. Ακόμη και τους ξένους αθλητές, που καλούνται να παίξουν με τους όρους που βάζει το Πεκίνο.
Εάν κάποιος αποφασίσει να γράψει την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου, μπορεί να ξεκινήσει την αφήγηση με μια συνέντευξη που έδωσε τον Φεβρουάριο του 2019 στην ελβετική εφημερίδα Tagesanzeiger ο τότε πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Σκι και επίτιμο μέλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Τζιανφράνκο Κάσπερ. Ο Κάσπερ, ο οποίος πέθανε τον περασμένο Ιούλιο σε ηλικία 77 ετών, ήταν ένας από τους «αθάνατους» της ΔΟΕ, οι οποίοι το 2015 είχαν επιλέξει το Πεκίνο Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2022 για να φιλοξενήσει τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2022.
Ο Τζιανφράνκο Κάσπερ συμμετέχει στο συνέδριο Forum Alpinum την παραμονή της έναρξης της σεζόν με το παγκόσμιο κύπελλο σκι της FIS στο Soelden της Αυστρίας στις 26 Οκτωβρίου 2018. [Barbara Gindl/APA/AFP]
Ο ανταγωνισμός, βέβαια, δεν ήταν σπουδαίος. Η Κρακοβία, το Λβιβ, το Μόναχο, το Όσλο, η Στοκχόλμη και το ελβετικό Νταβός είχαν αποσύρει τις υποψηφιότητές τους, επικαλούμενες το τεράστιο κόστος και την έλλειψη υποστήριξης μεταξύ των πολιτών τους. Για την κολοσσιαία διοργάνωση είχαν απομείνει να ερίζουν η Κίνα και το Καζακστάν.
«Οι δικτατορίες μπορούν να φέρουν σε πέρας τέτοιες διοργανώσεις, διότι δεν χρειάζεται να ζητούν τη γνώμη του λαού», είχε πει ο Κάσπερ, απαντώντας στους δημοσιογράφους που τον είχαν ρωτήσει εάν οι ευρωπαίοι πολίτες έχουν γίνει υπερβολικά λογικοί ώστε να συναινούν με διεθνή αθλητικά γεγονότα τέτοιου μεγέθους, που αφήνουν βαρύ οικολογικό αποτύπωμα, χωρίς να προσφέρουν ανάλογα οφέλη.
«Για εμάς, όλα είναι ευκολότερα στις δικτατορίες. Από επιχειρηματικής πλευράς, μπορώ να πω το εξής: Προτιμώ τις δικτατορίες, γιατί δεν μπορώ να τσακώνομαι με τους οικολόγους». Παρεμπιπτόντως, ο Κάσπερ ήξερε ήδη ότι θα ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων που θα χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά τεχνητό χιόνι, για την παραγωγή του οποίου απαιτούνται τεράστιες ποσότητες νερού, κι αυτό σε μια περιοχή της Κίνας που υποφέρει από μεγάλη ξηρασία. Λίγες μέρες μετά από εκείνη τη συνέντευξη, που όπως ήταν αναμενόμενο προκάλεσε θόρυβο, ο Κάσπερ έδωσε στη δημοσιότητα μια ανακοίνωση| CNN με την οποία επιχειρούσε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις. Δεν μιλούσε κυριολεκτικά, είπε.
Η πανδημία επιβάλλει μια «φούσκα» προστασίας
Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες που ξεκινούν στο Πεκίνο την Παρασκευή και πρόκειται να ολοκληρωθούν στις 20 Φεβρουαρίου θα πραγματοποιηθούν με βάση το πιο αυστηρό υγειονομικό πρωτόκολλο που έχει ποτέ εφαρμοστεί σε μεγάλη αθλητική διοργάνωση. Με την πανδημία να βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, ο λόγος είναι προφανής, αν και τα μέτρα θα είναι πολύ πιο αυστηρά από ό,τι ήταν στους θερινούς Ολυμπιακούς του Τόκιο. Όλοι οι αγώνες και οτιδήποτε έχει σχέση με αυτούς θα πραγματοποιηθούν μέσα σε αυτό που οι διοργανωτές ονομάζουν «σύστημα κλειστού βρόχου», δηλαδή σε μια ερμητικά κλειστή «φούσκα» που θα είναι μοιρασμένη ανάμεσα στο Πεκίνο, την επαρχία Γιανκίνγκ και το Τσιαντζιάκου.
Οι χιλιάδες ξένοι και κινέζοι αθλητές, οι αξιωματούχοι, οι εργαζόμενοι και οι δημοσιογράφοι που θα καλύψουν τους Αγώνες θα παραμείνουν μέσα στη «φούσκα» από τη στιγμή που θα φτάσουν μέχρι τη στιγμή που θα εγκαταλείψουν τη χώρα. Όλοι οι ξένοι επιβάλλεται να είναι εμβολιασμένοι, αν δεν θέλουν να περάσουν είκοσι μέρες σε καραντίνα, ενώ από τη στιγμή που θα φτάσουν θα κάνουν υποχρεωτικά τεστ κόβιντ σε καθημερινή βάση. Ο σκοπός δεν είναι τόσο να μην κολλήσουν εκείνοι τον ιό, όσο να μην τον μεταφέρουν στον κινεζικό πληθυσμό, στο πλαίσιο της αυστηρής zero covid πολιτικής που εφαρμόζει το Πεκίνο.
Μετά το τέλος των Αγώνων οι κινέζοι αθλητές και εργαζόμενοι θα παραμείνουν τουλάχιστον μια εβδομάδα σε καραντίνα στη «φούσκα», προτού επιστρέψουν στις πόλεις τους. Και αφού επιστρέψουν, θα πρέπει να περάσουν δύο εβδομάδες σε καραντίνα στο σπίτι τους. Θεατές των Αγώνων από άλλες χώρες δεν θα υπάρχουν. Σε ό,τι αφορά το κοινό, αυτό θα περιοριστεί σε ομάδες ειδικά επιλεγμένων κινέζων πολιτών, οι οποίοι θα μπορούν να χειροκροτούν τους αθλητές, αλλά όχι και να φωνάζουν.
Ένα υποχρεωτικό app «σουρωτήρι»
Όσοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην «φούσκα» των Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο, έχουν εγκαταστήσει στα κινητά τους τηλέφωνα την εφαρμογή MY2022. Όλοι όσοι πήγαν ή πρόκειται να πάνε αυτές τις μέρες στους Αγώνες, έχουν ειδοποιηθεί ότι πρέπει να έχουν κατεβάσει την εφαρμογή 14 ημέρες πριν την άφιξή τους στο Πεκίνο και στη διάρκεια αυτών των δυο εβδομάδων να καταχωρίζουν κάθε μέρα τη θερμοκρασία τους.
Εκτός από τα στοιχεία αυτά, μέσω της εφαρμογής οι κινεζικές αρχές θα έχουν πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό τους καθώς και σε πληροφορίες για τις χώρες στις οποίες έχουν προηγουμένως ταξιδέψει. Όπως έχουν ενημερωθεί οι χρήστες της εφαρμογής, θα μπορούν να τη χρησιμοποιούν για να κάνουν chat, να στέλνουν και να λαμβάνουν έγγραφα, φακέλους και βίντεο, για να ενημερώνονται για τον καιρό, καθώς και για όλες τις ειδήσεις που αφορούν τους Αγώνες.
Όπως αποκάλυψε όμως το καναδέζικο Citizen Lab του πανεπιστημίου του Τορόντο, η εφαρμογή έχει ένα μικρό αλλά ολέθριο ελάττωμα που επιτρέπει σε όποιον το επιδιώξει να παρακάμψει με ευκολία την κρυπτογράφηση και να αποκτήσει πρόσβαση στα αρχεία που ανταλλάσσουν οι χρήστες. Ευάλωτα στο χακάρισμα είναι επίσης τα στοιχεία διαβατηρίου και το ιατρικό ιστορικό που ανεβαίνει στο app – στο μεταξύ το Citizen Lab υπενθυμίζει ότι οι δημιουργοί της εφαρμογής δεν έχουν ξεκαθαρίσει με ποιους οργανισμούς θα μοιραστούν τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα που θα συγκεντρώσουν.
Οι ερευνητές του Citizen Lab, οι οποίοι γνωρίζουν καλά το κινεζικό διαδίκτυο και τους κανόνες που ισχύουν για τους κινέζους πολίτες που το χρησιμοποιούν, αναφέρουν επίσης ότι η συγκεκριμένη εφαρμογή επιτρέπει στους χρήστες της να ενημερώσουν τις αρχές αν πέσει στην αντίληψή τους πολιτικά ευαίσθητο περιεχόμενο. Ποιο μπορεί να είναι αυτό, καταλαβαίνει κανείς αν γνωρίζει έστω και λίγο την Κίνα, όπου για παράδειγμα απαγορεύονται οι αναφορές στην εξέγερση της Τιεν Αν Μεν. Σε κάθε περίπτωση, η εφαρμογή περιλαμβάνει μια λίστα με 2.442 πολιτικά ευαίσθητες λέξεις-κλειδιά, που μεταξύ άλλων παραπέμπουν στην κατάσταση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σιντζάνγκ, το Θιβέτ και το Χονγκ Κονγκ. Μέχρι τη στιγμή, όμως, που γινόταν η έρευνα του Citizen Lab, αυτή η λίστα λογοκρισίας δεν είχε ενεργοποιηθεί.
Συμβουλές ασφαλείας για τους ξένους επισκέπτες
Μια σειρά από ξένες αποστολές δεν περίμεναν τις αποκαλύψεις του Citizen Lab για να δώσουν οδηγίες στα μέλη τους γύρω από την προστασία των δεδομένων τους. Η Βρετανία, η Ολλανδία και η Γερμανία, για παράδειγμα, είναι ανάμεσα στις χώρες που συμβούλευσαν τους πολίτες τους να αφήσουν πίσω στο σπίτι τα κινητά τους. Η ισχυρή σύσταση είναι να εγκαταστήσουν το MY2022 σε ένα καθαρό κινητό το οποίο θα ξεφορτωθούν μόλις επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Ευρωπαίοι ειδικοί ασφαλείας, μάλιστα, επισημαίνουν ότι όχι μόνο το κινητό, αλλά κάθε ηλεκτρονική συσκευή που θα μπει στη χώρα μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο κατασκοπίας.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel, στους γερμανούς αθλητές –αρκετοί από τους οποίους υπηρετούν στον γερμανικό Στρατό και την Αστυνομία– έχουν δοθεί συμβουλές να πάρουν μαζί τους συσκευές που θα έχουν το μίνιμουμ των προσωπικών δεδομένων, να μην αφήνουν καμιά συσκευή στο χρηματοκιβώτιο του ξενοδοχείου, αλλά και να μην δέχονται κανένα αίτημα φιλίας στα σόσιαλ μίντια όσο βρίσκονται στην Κίνα.
Ο αμερικανός δημοσιογράφος Στήβεν ΜπάτλερSteven Butler | Alliance for Journalists’ Freedom, ο οποίος έχει εργαστεί ως ανταποκριτής στην Ασία για πάνω από δυο δεκαετίες, είναι ακόμη πιο προσεκτικός, όταν δίνει συμβουλές στους δημοσιογράφους που πρόκειται να ταξιδέψουν στην Κίνα για να καλύψουν τους Αγώνες. Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου που οργάνωσε στις 31 Ιανουαρίου η Sports & Rights Alliance –μια διεθνής οργάνωση-ομπρέλα στην οποία συμμετέχουν ΜΚΟ και ενώσεις εργαζομένων από τον χώρο του αθλητισμού– ο Μπάτλερ είπε ότι όσο ένας δημοσιογράφος βρίσκεται στην Κίνα δεν πρέπει να κάνει login σε κανέναν απολύτως από τους λογαριασμούς του. Αυτή τη συμβουλή δεν την έχει ξαναδώσει. «Φτιάξτε μια ηλεκτρονική διεύθυνση που θα χρησιμοποιείτε μόνο όσο είστε στο Πεκίνο και δημιουργήστε έναν λογαριασμό στα σόσιαλ μίντια τον οποίο θα χρησιμοποιείτε μόνο εκεί. Επιστρέφοντας, σβήστε τα όλα», είπε.
«Θεωρήστε δεδομένο ότι όσο βρίσκεστε εκεί, θα παρακολουθείται η κάθε σας κίνηση», συνέχισε ο Μπάτλερ, ο οποίος μιλούσε και ως εκπρόσωπος της οργάνωσης Committee to Protect Journalists, που έχει εκδώσει αναλυτικές οδηγίες για τους δημοσιογράφους που καλύπτουν τους Αγώνες στο Πεκίνο. «Οι κινεζικές αρχές είναι αδίστακτες», είπε επί λέξει, θυμίζοντας ότι η Κίνα έχει τον μεγαλύτερο αριθμό φυλακισμένων δημοσιογράφων στον κόσμο. Λίγες ώρες πριν από τη συνέντευξη Τύπου, η Ένωση Ξένων Ανταποκριτών στην Κίνα είχε εκδώσει την ετήσια έκθεσή της για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στα ξένα μέσα ενημέρωσης.
Μέσα σε έναν μόνο χρόνο, η κατάσταση έχει γίνει δυσχερέστερη από ό,τι ήδη ήταν. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, η παρακολούθηση είναι ένα μόνο από τα προβλήματα των ξένων δημοσιογράφων, οι οποίοι –μαζί με τις οικογένειές τους– υφίστανται συστηματικά διαδικτυακές επιθέσεις από τρολς υποστηριζόμενα από την κυβέρνηση, ενώ έρχονται αντιμέτωποι με ανυπέρβλητα εμπόδια στην προσπάθειά τους να κάνουν τη δουλειά τους. Το αποτέλεσμα, όπως σημειώνεται, είναι ότι η δημοσιογραφική κάλυψη της Κίνας όλο και περισσότερο εξελίσσεται σε ρεπορτάζ εξ αποστάσεως.
Υπόσχεση για «φιλική επίσκεψη» των Ηνωμένων Εθνών στην Σιντζάνγκ
Πριν από λίγες ημέρες, η εφημερίδα South China Morning Post είχε ένα αποκλειστικό δημοσίευμα, επικαλούμενο «ανώνυμες πηγές»: Η Ύπατη Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Μισέλ Μπασελέ πρόκειται μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2022 –αλλά οπωσδήποτε μετά την ολοκλήρωση των Αγώνων– να πραγματοποιήσει επίσκεψη στην επαρχία Σιντζάνγκ της Κίνας Σιντζάνγκ: Είναι αυτή η μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή του κόσμου;. Η Μπασελέ προσπαθεί εδώ και τρία χρόνια να πείσει το Πεκίνο να επιτρέψει στα Ηνωμένα Έθνη να επισκεφθούν τα στρατόπεδα όπου κρατούνται πάνω από ένα εκατομμύριο Ουιγούροι.
Η Μιτσέλ Μπατσελέ είναι Χιλιανή πολιτικός, η οποία υπηρέτησε ως πρόεδρος της Χιλής από το 2014 ως το 2018 και νωρίτερα από το 2006 ως το 2010. Εδώ στο Σαντιάγο της Χιλής τον Δεκέμβριο του 2021. [Javier Torres/AFP]
Μιλώντας τον περασμένο Σεπτέμβριο στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη, η Μπασελέ είχε πει ότι όσο επιμένει στις προσπάθειές της, οι συνεργάτες της ολοκληρώνουν «την αξιολόγηση των διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με τους ισχυρισμούς για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εν λόγω περιοχή με σκοπό να τις δημοσιοποιήσουμε». Πλήθος από ντοκουμέντα που έχουν δει τα τελευταία χρόνια το φως της δημοσιότητας τεκμηριώνουν ότι στη βορειοδυτική επαρχία της Κίνας, εκατομμύρια άνθρωποι παρακολουθούνται 24 ώρες το 24ωρο ακόμη και μέσα στα σπίτια τους, συλλαμβάνονται και φυλακίζονται χωρίς να έχουν διαπράξει αδικήματα, πέφτουν θύματα βασανιστηρίων, κάνουν καταναγκαστική εργασία, υποβάλλονται σε υποχρεωτική στείρωση και ζουν σε καθεστώς τρόμου.
Τον τελευταίο καιρό μεγάλες διεθνείς ΜΚΟ ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Human Rights Watch, ζητούσαν από την Μπασελέ να δώσει στη δημοσιότητα την έκθεση για την Σιντζάνγκ. Αντί γι’ αυτό, προέκυψε το δημοσίευμα της South China Morning Post, το οποίο επιβεβαίωσαν τόσο το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών, όσο και τα Ηνωμένα Έθνη. Η Ύπατη Αρμοστής είναι σε συζητήσεις με την κινεζική ηγεσία για μια επίσκεψη στην Σιντζάνγκ, όπου επιθυμεί να έχει ελεύθερη πρόσβαση σε τόπους και πρόσωπα, ανέφερε εκπρόσωπος της Μπασελέ στο πρακτορείο Reuters. Αυτό, όμως, δεν φαίνεται να είναι στο πρόγραμμα, καθώς η κινεζική πλευρά κάνει λόγο για «φιλική επίσκεψη».
Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις εκτιμούν ότι το Πεκίνο υποχώρησε στο αίτημα της Μπασελέ για επίσκεψη, με αντάλλαγμα να μην δώσει στη δημοσιότητα την έκθεση πριν από τους Αγώνες – εκδοχή που μοιάζει πολύ πιθανή. Όπως πιθανό είναι, επίσης, ότι η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών στην Σιντζάνγκ θα έχει την ίδια ελευθερία κινήσεων που είχε και η επιτροπή των εμπειρογνωμόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, όταν πήγε να διερευνήσει το ξεκίνημα της πανδημίας.
Το Πεκίνο ορίζει τι επιτρέπεται στους αθλητές να πουν
Πηγαίνοντας στους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι αθλητές όλου του κόσμου γνωρίζουν τον περίφημο «Κανόνα 50» που απαγορεύει «κάθε έκφραση πολιτικής, θρησκευτικής ή φυλετικής προπαγάνδας» και έχει γίνει στόχος σφοδρών επικρίσεων καθώς θεωρείται όχι μόνο παρωχημένος αλλά και υποκριτικός. Υποχωρώντας στις πιέσεις που έχουν ασκηθεί κατά καιρούς, η ΔΟΕ δέχτηκε πέρσι, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων στο Τόκιο, να χαλαρώσει λίγο τους περιορισμούς που επιβάλλει. Πλέον επιτρέπεται στους αθλητές να προβούν σε συμβολικές χειρονομίες ή να φορέσουν κάποιο ρούχο με σύνθημα προκειμένου να εκφράσουν τις απόψεις τους ή να υποστηρίξουν έναν σκοπό.
Αλλά αυτά και πάλι επιτρέπονται μόνο πριν αρχίσει ο αγώνας τους. Ό,τι κάνουν θα το κάνουν εκτός του αγωνιστικού χώρου και οπωσδήποτε όχι στη διάρκεια της απονομής των μεταλλίων ή κατά τις τελετές έναρξης και λήξης. Υπάρχει, όμως, μια κρίσιμη λεπτομέρεια: τι λέει η Κινεζική Ολυμπιακή Επιτροπή για αυτόν τον «κανόνα 50», όπως είναι γνωστός; Απλώς τον παρακάμπτει, όπως φαίνεται. Στις 18 Ιανουαρίου, ο εκπρόσωπος της Οργανωτικής Επιτροπής των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου Γιανγκ Σιου προειδοποίησε τους αθλητές ότι «κάθε συμπεριφορά ή έκφραση που είναι ενάντια στο Ολυμπιακό πνεύμα –ειδικά ενάντια στους κινεζικούς νόμους και κανονισμούς– θα τιμωρείται με συγκεκριμένες ποινές». Στις 22 Ιανουαρίου η Washington Post δημοσίευε ένα εντιτόριαλ με έναν τίτλο που συνόψιζε την κατάσταση: «Η Κίνα έχει ένα μήνυμα για τους αθλητές των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων: Σκάστε και κάντε σκι».
Οι Ουιγούροι; Ποιοι Ουιγούροι;
Οι κινεζικοί νόμοι και κανονισμοί, πάντως, δεν έχουν κάποια σχέση με το Ολυμπιακό πνεύμα – όπως από τη διατύπωση της φράσης του θα έλεγε κανείς ότι πιστεύει ο Γιανγκ Σου. Ή μήπως έχουν; «Τι θα συμβεί εάν μια αθλήτρια ή ένας αθλητής, την ώρα που βρίσκεται στο Ολυμπιακό χωριό, κάνει ανάρτηση στα σόσιαλ μίντια και γράψει ότι οι Κινέζοι διεξάγουν γενοκτονία κατά των Ουιγούρων;» ρώτησε τον περασμένο Δεκέμβριο ο δημοσιογράφος Μαξιμίλιαν Ρίγκερ τον Καναδό Ρίτσαρντ Πάουντ, το παλαιότερο μέλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, από τον οποίον έπαιρνε συνέντευξη για λογαριασμό της γερμανικής ραδιοφωνίας.
«Δεν γνωρίζω αρκετά πράγματα γύρω από τα γεγονότα. Τα βλέπω στα μέσα ενημέρωσης, αλλά εσείς γνωρίζετε τα μέσα αρκετά καλά ώστε να ξέρετε ότι μερικές φορές αυτά που εμφανίζονται ως γεγονότα δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Σκέφτομαι, λοιπόν, ότι ίσως θα βοηθούσε αν υπήρχε κάποια ανεξάρτητη τεκμηρίωση της κατάστασης. Ίσως αυτό θα ήταν ένα βήμα που οι Κινέζοι θα μπορούσαν να εξετάσουν», απάντησε ο Πάουντ.
«Αυτό σημαίνει ότι αμφισβητείτε πως οι Ουιγούροι είναι κλεισμένοι σε στρατόπεδα και αμφισβητείτε επίσης τις εκθέσεις των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα ρεπορτάζ μέσων όπως το Buzzfeed και οι New York Times» επέμεινε ο Ρίγκερ. «Δεν τα αμφισβητώ. Απλώς δεν γνωρίζω», απάντησε ο Καναδός, προσθέτοντας ότι διστάζει όταν πρέπει να πάρει μια απόφαση πάνω σε κάτι για το οποίο δεν γνωρίζει αρκετά. Ο δημοσιογράφος, όμως, θα συνεχίσει: «Μα πώς είναι δυνατό να μην γνωρίζετε; Οι συγκεκριμένες πληροφορίες υπάρχουν εδώ και χρόνια» του λέει, για να πάρει την απάντηση «Υπάρχουν; Αλήθεια;» Ο Ρίγκερ δεν τα παρατάει. Επαναλαμβάνει ότι υπάρχουν ρεπορτάζ, μαρτυρίες, φωτογραφίες από δορυφόρο. «Κι εσείς δεν γνωρίζετε τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Σιντζάνγκ;» αναρωτιέται. «Δεν το γνωρίζω. Μπορείτε να με κατηγορήσετε για την άγνοιά μου, αν το θέλετε. Αλλά δεν το γνωρίζω».
Ο Ρίγκερ θα επανέλθει στο αρχικό του ερώτημα. Τι θα γίνει λοιπόν αν κάποιος αθλητής ασκήσει κριτική στην Κίνα εξαιτίας της γενοκτονίας στην Σιντζάνγκ ή των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Χονγκ Κονγκ; Εκεί ο Πάουντ απαντάει με μεγαλύτερη άνεση: «Θα πρέπει να ξέρουν ότι στην Κίνα ισχύουν άλλοι νόμοι από ό,τι στον Καναδά ή στη Γερμανία και να συμπεριφερθούν αναλόγως. Αλλά έχουμε μια συμφωνία με την Οργανωτική Επιτροπή ότι οι αθλητές θα μπορούν να εκφράζονται πιο ελεύθερα στις συνεντεύξεις Τύπου».
Πρόσκληση σε δείπνο υπό επιτήρηση
Τον περασμένο Νοέμβριο η τριπλή Ολυμπιονίκης του τένις Πενγκ Σουάι έκανε μια ανάρτηση στο Weibo, μια δημοφιλή κινεζική πλατφόρμα σόσιαλ μίντια – θα μπορούσε κανείς να το φανταστεί ως το κινεζικό τουίτερ. Η 36χρονη αθλήτρια αποκάλυψε ότι στο παρελθόν είχε ερωτικό δεσμό με τον Ζανγκ Γκαολί, έναν από τους πιο ισχυρούς πολιτικούς άντρες της Κίνας, ο οποίος όμως αργότερα –χρόνια μετά τον χωρισμό τους– την είχε εξαναγκάσει να έχει σεξουαλικές σχέσεις μαζί του.
Ο Ζανγκ, ο οποίος είναι 40 χρόνια μεγαλύτερός της, ήταν έως το 2018 μέλος του πολιτικού γραφείου του ΚΚΚ, καθώς και επικεφαλής της επιτροπής για την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου. Η ανάρτηση της Πενγκ Σουάι έμεινε ονλάιν για μόλις 20‘. Τόσος χρόνος χρειάστηκε στην κινεζική λογοκρισία για να εξαφανίσει την καταγγελία της αθλήτριας, ενώ μέχρι και σήμερα στο κινεζικό διαδίκτυο δεν υπάρχει καμιά αναφορά στο γεγονός.
Αλλά 20’ ήταν αρκετά για να διαδοθεί η είδηση που έκανε τον γύρο του κόσμου και απασχόλησε όλα τα μεγάλα διεθνή μέσα ενημέρωσης, που επιχείρησαν να έρθουν σε επαφή μαζί της. Δημοσιογράφοι και συναθλητές της Πενγκ Σουάι προσπαθούσαν επί μέρες να επικοινωνήσουν με την αθλήτρια. Ήταν άφαντη. Αυτά μέχρι τις 21 Νοεμβρίου, οπότε και φωτογραφήθηκε την ώρα που συμμετείχε σε βίντεο-κλήση με τον πρόεδρο της ΔΟΕ Τόμας Μπαχ.
Ο Μπαχ δήλωσε αργότερα ότι η αθλήτρια «εξήγησε ότι είναι ασφαλής, είναι καλά και βρίσκεται στο σπίτι της» και ότι έχει επιλέξει να περνάει χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους της, μακριά από τη δημοσιότητα. Ο Μπαχ είπε, επίσης, ότι η Πενγκ του φάνηκε να είναι απολύτως καλά και χαλαρή. Την κάλεσε, μάλιστα, σε δείπνο. Οι δυο τους κανόνισαν, λέει, να συναντηθούν στο Πεκίνο όταν αρχίσουν οι Αγώνες.
Με άλλα λόγια, ο πρόεδρος της ΔΟΕ θέλησε να περάσει στη διεθνή κοινότητα το μήνυμα ότι η τενίστρια είναι έχει ελεύθερα επιλέξει να απέχει από τη δημοσιότητα και να μην έχει επαφές με όσους επίμονα την αναζητούν. Ο Μπαχ δεν έκανε καμιά απολύτως αναφορά στην ανάρτηση της γυναίκας – ούτε στο περιεχόμενο, ούτε στο γεγονός ότι εξαφανίστηκε σε χρόνο ρεκόρ από το διαδίκτυο. Εάν μια αθλήτρια σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου είχε καταγγείλει ότι έχει πέσει θύμα βιασμού από ισχυρό πολιτικό πρόσωπο –με το οποίο μάλιστα ο Μπαχ είχε στο παρελθόν συχνή επικοινωνία– θα ήταν άραγε ίδια η στάση του προέδρου των «αθανάτων»;
Στο μεταξύ, κανένα από τα μέλη του Women’s Tennis Association, όπως και κανένας ξένος αθλητής ή δημοσιογράφος, δεν έχει καταφέρει να επικοινωνήσει μέχρι και σήμερα με την κινέζα τενίστρια. Στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου δημοσιεύτηκε μια συνέντευξή της σε μια εφημερίδα της Σιγκαπούρης, όπου η Πενγκ Σουάι εμφανίζεται να διαψεύδει ότι κατηγόρησε ποτέ οποιονδήποτε για σεξουαλική κακοποίηση. Αρνήθηκε, επίσης, ότι βρίσκεται υπό παρακολούθηση. «Γιατί να με παρακολουθούν; Ήμουν πάντα ελεύθερη» είπε.
Ο τρόπος που ο Μπαχ χειρίζεται την υπόθεση της αθλήτριας έχει ξεσηκώσει έντονη κριτική εναντίον του. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και δυτικοί αρθρογράφοι, κατηγορούν τον ίδιο και συνολικά τη ΔΟΕ ότι ξεπλένουν την κινεζική ηγεσία. Δεν βοηθάει, άλλωστε, το γεγονός ότι στο δείπνο που ο Μπαχ θα μοιραστεί με την Πενγκ Σουάι, συμφώνησαν, όπως είπε, να είναι παρούσα και η αντιπρόεδρος της Κινεζικής Ολυμπιακής Επιτροπής Λι Λινγκουέι.
Οι σπόνσορες φοβούνται τους κινέζους καταναλωτές
Σιωπηλοί απέναντι στις εκκλήσεις των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων παραμένουν και οι επίσημοι σπόνσορες των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου – η Airbnb, η Atos, η Bridgestone, η Coca-Cola, η Intel, η Omega, η Panasonic, η Procter & Gamble, η Samsung, η Toyota, η Visa και η γερμανική Allianz, που είναι η μόνη από τις πολυεθνικές που δέχτηκε έστω να συναντηθεί με εκπρόσωπους τους, στο Βερολίνο. Εκείνο, ωστόσο, που παρατηρούν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης είναι πως για πρώτη φορά οι εταιρείες που σπονσοράρουν τους Αγώνες κρατούν ιδιαίτερα χαμηλό προφίλ, αποφεύγοντας να διαφημίσουν τη συμμετοχή τους μέσα από τα σόσιαλ μίντια.
Το επιχείρημα που επικαλούνται οι εταιρείες είναι ότι σπονσοράρουν Αγώνες, όχι πόλεις, κράτη ή πολιτικές. «Δεν παίρνουμε εμείς τις αποφάσεις για τις πόλεις που φιλοξενούν τους Αγώνες», είχε πει ο αντιπρόεδρος της Coca Cola Πολ Λάλι, μιλώντας το περασμένο καλοκαίρι σε επιτροπή του αμερικανικού Κογκρέσου, όπου συζητήθηκαν οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα. «Εμείς υποστηρίζουμε και ακολουθούμε τους αθλητές όπου και αν αγωνίζονται». Η αμερικανική εμπειρία, όμως, από τη στάση των πολυεθνικών απέναντι σε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα στις ΗΠΑ αντιφάσκει με τη στάση της σιωπηλής ουδετερότητας που υιοθετούν στο Πεκίνο.
Πολύ πιο πειστική είναι μια άλλη εξήγηση: Οι μεγάλες πολυεθνικές φοβούνται ότι αν πάρουν θέση κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, θα ξυπνήσουν την οργή των κινέζων καταναλωτών. Υπάρχει άλλωστε το προηγούμενο της H&M και της NikeNike: Όταν οι δύο εταιρείες εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι μπορεί το βαμβάκι που προμηθεύονται από την Κίνα να είναι προϊόν καταναγκαστικής εργασίας των Ουιγούρων στην Σιντζάνγκ, ήρθαν αντιμέτωπες με ένα οργανωμένο ξέσπασμα μίσους στα κινεζικά σόσιαλ μίντια, που εξελίχθηκε σε μποϊκοτάζ των προϊόντων τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι πωλήσεις της H&Μ στην Κίνα έπεσαν μέσα σε ένα τρίμηνο κατά 23%.
Σε αναδίπλωση υποχρεώθηκε και η αμερικανική, που είχε δώσει οδηγία στους προμηθευτές της να μην χρησιμοποιούν πρώτες ύλες που είναι προϊόντα καταναγκαστικής εργασίας από την Σιντζάνγκ. Η εφημερίδα Global Times, που είναι όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, χαρακτήρισε γελοίες της κατηγορίες περί καταναγκαστικής εργασίας, προσθέτοντας ότι η Intel «δαγκώνει το χέρι που την ταΐζει». Και σημείωσε ότι αν μια εταιρεία προσβάλει την Κίνα, θα πρέπει να της κοστίζει πολύ ακριβά. Το κάλεσμα για μποϊκοτάζ των προϊόντων της Intel διαδόθηκε αστραπιαία στα κινεζικά σόσιαλ μίντια. Η Intel έσπευσε να εκδώσει ανακοίνωση με την οποία ζητούσε συγγνώμη από τους κινέζους πελάτες της και το κινεζικό κοινό.
Διπλωματικό μποϊκοτάζ και λίστα προσκεκλημένων στα εγκαίνια
Η λίστα των υψηλών προσκεκλημένων στο Πεκίνο θα είναι περιορισμένη. Όχι μόνο λόγω της πανδημίας. Τον Δεκέμβριο οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν θα κάνουν διπλωματικό μποϊκοτάζ, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα. Τον ίδιο δρόμο ακολούθησαν στη συνέχεια η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Μεγάλη Βρετανία, η Ιαπωνία και η Λιθουανία. Στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων ξέρουμε ότι θα παραστεί οπωσδήποτε ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς και οι πρόεδροι της Πολωνίας, της Σερβίας, του Καζακστάν, του Τουρκμενιστάν και της Αιγύπτου. Παρών θα είναι, επίσης, ο πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας. Και πλάι στον πρόεδρο της ΔΟΕ, θα κάθονται ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες και ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους.
Κανείς δεν έχει πλέον την ψευδαίσθηση ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορεί να αποτελέσουν μια ευκαιρία για να ανοιχτεί μια κλειστή κοινωνία στον κόσμο. Πολύ περισσότερο, κανείς δεν περιμένει ότι ένα αυταρχικό καθεστώς που φιλοξενεί τη διοργάνωση έχει την πρόθεση να την αξιοποιήσει για να δείξει στη διεθνή κοινότητα ότι κάνει βήματα εκδημοκρατισμού ή ότι σημειώνει πρόοδο στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην πραγματικότητα η Κίνα του 2022 είναι πολύ πιο κλειστή και αυταρχική από την Κίνα του 2008, τότε που το Πεκίνο υποδεχόταν τον κόσμο στους καλοκαιρινούς Ολυμπιακούς Αγώνες.
Έκτοτε, άλλωστε, έχει αλλάξει και η στόχευση της κινεζικής ηγεσίας. Τώρα ο κόσμος θα πρέπει να δεχτεί την Κίνα όπως ακριβώς είναι – αυτό μοιάζει να είναι το μήνυμα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2022. «Το αν μια χώρα είναι δημοκρατική θα πρέπει να κρίνεται από τον λαό της και όχι να υπαγορεύεται από μια χούφτα ξένους. Το αν μια χώρα είναι δημοκρατική θα πρέπει να αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα και όχι να αποφασίζεται αυθαίρετα από λίγους αυτόκλητους δικαστές. Δεν υπάρχει σταθερό μοντέλο δημοκρατίας – αυτή εκδηλώνεται με πολλές μορφές» – έτσι βλέπει τον κόσμο ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ.
Στο μήνυμά του για τη νέα χρονιά, ο πρόεδρος της ΔΟΕ Τόμας Μπαχ διαβεβαίωνε ότι «Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου 2022 θα είναι μια στιγμή που θα ενώσει τον κόσμο, μέσα σε πνεύμα ειρήνης, αλληλεγγύης και φιλίας».
το είδαμε ΕΔΩ
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου