4 Μαΐου 2023

Το σχέδιο Μεταξά για χτύπημα στο ανατολικό Αιγαίο

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος 
 
Οι επιδιώξεις και τα σχέδια των Τούρκων να «πατήσουν πόδι στο Αιγαίο», κρατούν περισσότερο από… ένα αιώνα!
 
Στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο η Ελλάδα χάρις το ένδοξο θωρακισμένο καταδρομικό Αβέρωφ, όχι μόνο είχε κυριαρχήσει πλήρως σε όλο το Αρχιπέλαγος απελευθερώνοντας τα νησιά του από τον Οθωμανικό ζυγό, αλλά είχε κλείσει τον τουρκικό στόλο στα Δαρδανέλλια από όπου αυτός όσες φορές προσπάθησε να εκπλεύσει γνώρισε τη συντριβή. 
 
Η επανάληψη των ελληνοτουρκικών σχέσεων επισφραγίστηκε με την υπογραφή της συνθήκης των Αθηνών μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Ελλάδος. 
 
Τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου, εκτός από την Ίμβρο και την Τένεδο, εκχωρούνταν στην Ελλάδα υπό τον όρο ότι θα παρέμειναν ανοχύρωτα, δεν θα χρησιμοποιούνταν για ναυτικό ή στρατιωτικό σκοπό, θα καταπολεμούνταν τα λαθρεμπόριο μεταξύ των νησιών και της Μικράς Ασίας και θα δίνονταν εγγυήσεις προστασίας των μουσουλμανικών μειοψηφιών. 
 
Η διακοίνωση προέβλεπε ότι τα νησιά θα εντάσσονταν οριστικά στην Ελλάδα. 
 
Στις 3/16 Φεβρουαρίου 1914 ο μέγας βεζίρης, Σαΐντ Χαλίμ πασάς, απέρριψε τη διπλωματική διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων, θεωρώντας τα νησιά αναπόσπαστο μέρος των ασιατικών κτήσεων της Αυτοκρατορίας. 
 
Ο Τούρκος πρέσβης στην Αθήνα σε συζήτηση με τον Άγγλο ομόλογό του τον Ιανουάριο του 1914, υπογράμμισε την νομιμότητα των τουρκικών διεκδικήσεων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, δηλώνοντας ότι αν η Ελλάδα δεν παραχωρούσε οικειοθελώς τη Χίο και τη Μυτιλήνη, η Τουρκία θα τα αποσπούσε διά της βίας. 
 
Η κατάσταση ήταν έκρυθμη. 
 
Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΑΙ Ο ΜΕΤΑΞΑΣ 
 
Ο Βενιζέλος ήθελε οπωσδήποτε να αποφύγει έναν νέο πόλεμο για τον λόγο αυτό απέστειλε απεσταλμένο στην Κωνσταντινούπολη με τη μυστική αποστολή να προτείνει στην Τουρκία συγκυριαρχία στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. 
 
Ο αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Μεταξάς ως υπαρχηγός του Γενικού επιτελείου στις πολλές συναντήσεις του με τον πρωθυπουργό, του τόνιζε ότι αν η Τουρκία αποκτούσε την ναυτική υπεροπλία δεν θα περιοριζόταν στα νησιά, αλλά ίσως επεδίωκε μια νέα αναμέτρηση στη Μακεδονία, καθώς λόγω των μη επαρκών συγκοινωνιών, η Ελλάδα δεν θα προλάβαινε να μεταφέρει εγκαίρως στρατεύματα στον Βορρά. 
 
Αναμφίβολα ο Βενιζέλος είχε βρεθεί σε δυσχερή θέση, καθώς ο Βασιλιάς, το Γενικό επιτελείο, η αντιπολίτευση, η κοινή γνώμη, αλλά και οι πρόσφυγες που είχαν εκδιωχθεί από την Μικρά Ασία απαιτούσαν δυναμική απάντηση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ ο ίδιος προωθούσε μια πολιτική κατευνασμού και συμβιβασμού. 
 
Σε εκείνη την δύσκολη συγκυρία ο Μεταξάς μελέτησε και συνέταξε από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο του 1914 το περίφημο άκρως απόρρητο σχέδιο εκπόρθησης των Δαρδανελλίων χωρίς προηγούμενη κήρυξη πολέμου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. 
 
Το σχέδιο προέβλεπε ένα ταχύ Ελληνικό προληπτικό συντριπτικό χτύπημα εναντίον του εχθρού με αιφνιδιαστική μεταφορά τριών μεραρχιών από την ηπειρωτική Ελλάδα στα στενά των Δαρδανελλίων. 
 
Πιο συγκεκριμένα, τα Α΄, Β΄ και Γ΄ Σώματα Στρατού θα προετοίμαζαν μια μεραρχία πλήρους σύνθεσης, κατάλληλα εφοδιασμένη και εξοπλισμένη χωρίς να προβούν σε τοπική επιστράτευση ώστε να μην προκαλέσουν υποψίες στον εχθρό. 
 
Το σύνολο του εκστρατευτικού Σώματος θα ήταν 27.000 οπλίτες που θα επιβιβάζονταν σε επιταγμένα ατμόπλοια στον Πειραιά και στην Θεσσαλονίκη. 
 
Τα ατμόπλοια θα μετέφεραν το Εκστρατευτικό Σώμα στην Λήμνο, όπου θα ενοποιούνταν οι δύο στολίσκοι και ακολούθως θα αποβίβαζαν τις ελληνικές δυνάμεις αιφνιδιαστικά στα Δαρδανέλλια στον μυχό του κόλπου του Ξηρού, όπου θα είχαν μεγάλη αριθμητική υπεροχή έναντι των μικρών δυνάμεων του εχθρού που δεν θα είχε προλάβει να επιστρατευτεί. 
 
Η ΑΠΟΒΑΣΗ 
 
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή απόβαση θα ήταν ότι ο ελληνικός στόλος θα είχε επιτεθεί και θα είχε βυθίσει το σύνολο του τουρκικού στόλου που βρισκόταν ανεπτυγμένος στην περιοχή, κάτι που θα ήταν πολύ πιθανό αφού ο ελληνικός στόλος θα χτυπούσε πρώτος συντριπτικά, χωρίς να έχει προηγηθεί κήρυξη πολέμου. 
 
Η απόβαση θα ξεκινούσε το μεσονύκτιο θα διαρκούσε 24 ώρες και η επιχείρηση θα έπρεπε να ολοκληρωθεί σε 5 μέρες. 
 
Οι Έλληνες θα υπερείχαν έναντι των Τούρκων 4:1, τα τουρκικά στρατεύματα που δεν ξεπερνούσαν τους 7.000 ενόπλους ήταν διεσπαρμένα στη χερσόνησο και η στρατιωτική συντριβή τους ήταν σχεδόν βέβαιη. 
 
Αφού το εκστρατευτικό σώμα θα καταλάμβανε τα οχυρά των Στενών από τους Τούρκους, ο ελληνικός στόλος θα έπλεε ανενόχλητος προς τον Βόσπορο και θα απειλούσε με τα πυροβόλα του την Κωνσταντινούπολη. 
 
Ταυτόχρονα το εκστρατευτικό σώμα θα προωθούσε τις δυνάμεις του προς την Κωνσταντινούπολη για να καθηλώσει τα τουρκικά στρατεύματα που θα αποστέλλονταν από Βορρά για να επανακαταλάβουν τα πυροβολεία των Στενών. 
 
Καθώς η Τουρκία θα είχε δεχθεί ένα συντριπτικό ναυτικό και κυρίως ηθικό χτύπημα, η Ελλάδα θα πρότεινε εκεχειρία και διαπραγματεύσεις ζητώντας κυρίως να εξασφαλίσει τα κεκτημένα.
 
Το σχέδιο ουσιαστικά παραβίαζε κάθε διεθνή νομιμότητα αφού δεν προέβλεπε κήρυξη πολέμου ούτε διακοπή διπλωματικών σχέσεων, αλλά καθιστούσε πολύ πιθανή μια ελληνική νίκη καθώς και την εξασφάλιση των ελληνικών κεκτημένων. 
 
Η διεθνής καταφορά εναντίον της Ελλάδας θα σιγούσε, αφού η Ελλάδα βρισκόταν ουσιαστικά σε αυτοάμυνα αντιμετωπίζοντας την συνεχή πολεμική απειλή των Τούρκων σε λόγια και σε έργα. 
 
Η ΣΥΜΦΩΝΗ ΓΝΩΜΗ ΚΑΙ Η… ΛΥΣΗ 
 
Υπέρ του προληπτικού συντριπτικού χτυπήματος στα Δαρδανέλια είχαν εκφραστεί ο Βασιλιάς (αν και δεν είχε φτάσει στην τελική έγκρισή του στο σχέδιο), ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Β. Δούσμανης, ο υπουργός Ναυτικών Κ. Δεμερτζής, αλλά ο Βενιζέλος δίσταζε καθώς θεωρούσε ότι είχε μικρές πιθανότητες επιτυχίας. Καθώς όμως η κατάσταση με την Τουρκία συνεχώς επιδεινωνόταν και το δημόσιο φρόνημα εκφραζόταν απροκάλυπτα υπέρ μιας νέας ένοπλης αντιπαράθεσης με την γείτονα, ο Βενιζέλος προέτρεπε τον Μεταξά να ολοκληρώσει τη μελέτη του. 
 
Στις 28 Ιουνίου 1914 ο αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάρδος, διάδοχος του θρόνου των Αψβούργων, δολοφονήθηκε από τον Σέρβο εθνικιστή Γαβρίλο Πρίντσιπ στο Σεράγεβο της Βοσνίας. 
 
Η δολοφονία αυτή οδήγησε σε πολεμική ανάφλεξη όλη την Ευρώπη και συνεπακόλουθα η Αγγλία δέσμευσε τα δύο ελλιμενισμένα τουρκικά θωρηκτά, σώζοντας απρόσμενα την Ελλάδα την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή. 
 
Ο Βενιζέλος βρισκόταν ήδη στις Βρυξέλες για να συναντηθεί με τον Μεγάλο Βεζύρη Χαλίμ Πασά με πρόθεση για παραχωρήσεις και μια συμφωνία αμοιβαίας ανταλλαγής πληθυσμών. 
 
Η έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατέστησε τις παραχωρήσεις αυτές περιττές. 
 
Η εκστρατεία των Δαρδανελλίων όμως, έμελλε να βρεθεί ξανά στο προσκήνιο μόλις ένα έτος μετά… 
 
Πληροφορίες 
Ιωάννης Β. Δασκαρόλης 
Μεταξάς Ιωάννης, Το προσωπικό του ημερολόγιο (τόμος Β1), εκδόσεις Γκοβόστη. 
Μελέτη περί των δυνατών πολεμικών επιχειρήσεων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. 
Υπεράσπιση των νήσων Λέσβου, Χίου και Σάμου εναντίον Τουρκικής επιθέσεως 
Σχέδιο εκστρατείας βάσει της καταστάσεως της 10ης Ιουνίου 1914 
Η Ιστορία του εθνικού διχασμού κατά την αρθρογραφία του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Ιωάννη Μεταξά, εκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 1994. 
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 4:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.