13 Μαΐου 2023

Τρίζει ο θρόνος των τραπεζών;

Αναδημοσίευση από το Αντίφωνο
άρθρο του Ευάγγελου Κοροβίνη 
 
Η πιο ενδιαφέρουσα ανάγνωση της πρόσφατης τραπεζικής αναταραχής επικεντρώνεται στην πλήρη αυτονόμηση του τραπεζικού συστήματος από την πραγματική οικονομία και στην εγγενή αστάθεια του τραπεζικού τομέα. Οι τράπεζες, σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, αντί να υπηρετούν την πραγματική οικονομία, χρηματοδοτούν κυρίως κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Το χρήμα παράγει χρήμα, χωρίς να επενδύεται παραγωγικά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται φούσκες, που κάποια στιγμή σπάνε, και τότε καλείται το κράτος και οι φορολογούμενοι να «βγάλουν το φίδι από την τρύπα». Τα κέρδη είναι ιδιωτικά, οι ζημιές αναλαμβάνονται από το κράτος. «Καπιταλισμός στα κέρδη, σοσιαλισμός στις ζημιές».
***
 
Η παραπάνω προσέγγιση, αν και δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, παρουσιάζει κάποια αξιοσημείωτα κενά. Η αυτονόμηση του τραπεζικού συστήματος, καταρχήν, δεν είναι πλήρης. Ο τραπεζικός τομέας δεν μπορεί να «απελευθερωθεί» εντελώς από τις οικονομικές πραγματικότητες και γι αυτό ακριβώς τα πράγματα οδηγούνται σε συνεχείς κρίσεις που απαιτούν ολοένα και μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση. 
 
Η πιο βασική μακροοικονομική ανισορροπία που γεννά τα προβλήματα σχετίζεται με τα γιγαντιαία εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ των τελευταίων δεκαετιών. Η χώρα αυτή καταναλώνει πολύ περισσότερα αγαθά από αυτά που παράγει και καλύπτει την διαφορά πουλώντας στους προμηθευτές της μετοχές, ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου και ακίνητα. Αυξάνεται έτσι το εξωτερικό χρέος της χώρας. Μια ολόκληρη γενιά Αμερικανών πολιτικών μεγάλωσε νομίζοντας ότι οι συνέπειες της διόγκωσης του χρέους είναι περιορισμένες. 
 
Η πεποίθηση ότι οι παραπάνω ανισορροπίες δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία είχε κάποια βάση μέχρι να αρχίσουν να αυξάνονται οι τιμές των αγαθών και να εκτινάσσεται ο πληθωρισμός. Οι πληθωριστικές πιέσεις δεν συνδέονται μόνον και κυρίως με την αύξηση της κατανάλωσης που προκάλεσαν τα πακέτα τόνωσης της οικονομίας για την αντιμετώπιση των απανωτών κρίσεων της τελευταίας δεκαπενταετίας (κρίση του 2008, πανδημία, ενεργειακή κρίση). Συνδέονται κυρίως με την διάσπαση των εφοδιαστικών αλυσίδων και τον κατακερματισμό της παγκόσμιας αγοράς που επέφεραν τα λοκντάουν στην διάρκεια της πανδημίας καθώς και η επιβολή κυρώσεων στην Ρωσία, όπως και ο εμπορικός και τεχνολογικός πόλεμος εναντίον της Κίνας. 
 
Σήμερα η προσαρμογή στο νέο μακροοικονομικό περιβάλλον των υψηλών επιτοκίων και των έντονων πληθωριστικών πιέσεων είναι δύσκολη. Αν οι αρχές επιμείνουν στην αύξηση των επιτοκίων με στόχο την τιθάσευση του πληθωρισμού, η πιθανότητα χρεωκοπίας και άλλων τραπεζών και ύφεσης της οικονομίας αυξάνεται. Αν πάλι επιλέξουν να χαλαρώσουν την νομισματική τους πολιτική, σταθεροποιώντας ή και μειώνοντας από ένα σημείο και πέρα τα επιτόκια, τότε ο τραπεζικός τομέας θα αντιμετωπίσει μια διαφορετικού είδους πρόκληση. Καθώς θα παύσουν οι προσπάθειες ελέγχου του πληθωρισμού, δεν θα αυξηθεί μόνον το κόστος ζωής των λαϊκών τάξεων, αλλά θα αρχίσουν να διαβρώνονται μέσω του επιμένοντος πληθωρισμού και τα άυλα περιουσιακά στοιχεία των εχόντων και να μειώνεται η πραγματική αξία των πιστώσεων που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες. Το τραπεζικό σύστημα μοιάζει να έχει να επιλέξει ανάμεσα σε ένα απότομο κραχ και σε μια αργή και βασανιστική διαδικασία υπονόμευσης της θέσης του. 
*** 
 
Είναι αλήθεια ότι μετά την πρόσφατη τραπεζική αναταραχή έχει αποκατασταθεί μια κάποια ομαλότητα στις διεθνείς αγορές. Τα προβλήματα όμως παραμένουν απειλητικά και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά τις οικονομικές εξελίξεις. Μια κρίσιμη παράμετρος από την οποία θα εξαρτηθούν πολλά είναι αν και κατά πόσον θα συνεχίσει η αύξηση των μισθών να υπολείπεται αρκετά της αύξησης των τιμών των αγαθών. Σε μια τέτοια περίπτωση ο πληθωρισμός θα είναι αντιμετωπίσιμος. 
 
Πολύ σημαντική είναι, όμως, και μια άλλη παράμετρος, μια διάσταση του προβλήματος που συνδέεται με την ενεργειακή κρίση. Η ωμή και βίαιη αποσύνδεση των ενεργειακών αγορών της Ευρώπης από την Ρωσία, λόγω της επιβολής διαδοχικών κυρώσεων στην τελευταία, ρίχνει νερό στον μύλο του πληθωρισμού. Εάν η ακρίβεια επιμείνει και αυξηθεί δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο οι ευρωπαϊκοί λαοί να αρχίσουν να κάνουν δεύτερες σκέψεις για την αναγκαιότητα των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας καθώς και για την πάση θυσία παράταση του πολέμου στην Ουκρανία. 
 
Μια πρόσθετη, τέλος, απειλή για το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα είναι και η συνεχής μείωση της χρήσης του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές. Η Κίνα, για παράδειγμα, έχει ήδη συνάψει συμφωνίες με 25 χώρες για εμπορικές συναλλαγές που παρακάμπτουν το δολάριο, με τελευταία αυτήν με την Βραζιλία, αυτόν τον γίγαντα της Λατινικής Αμερικής. Αν η διαδικασία αυτή συνεχισθεί και συρρικνωθεί και η ροή πετροδολαρίων προς την Γουώλ Στρητ, τότε τα μαντάτα για το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα θα είναι πολύ άσχημα. 
 
Πηγές: 
Διαρκείς κρίσεις της λογικής «το χρήμα ως προϊόν». Συνέντευξη του Κ. Μελά στον 9.84. YouTube. 
The end of financial hegemony? By Cedric Durand, New Left Review. 138, Nov/Dec 2022 
 
Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα (“Εσωτερικό καταστήματος”, 1929) είναι έργο του Ιωάννη Βάσσου.
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 8:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.