5 Σεπτεμβρίου 2025

Στα λιθόστρωτα των αρχαίων δρόμων στην Παλαιομάνινα

Γράφει ο Γιώργος Βενετσάνος
 
Ο Γιώργος Π. Μπαμπάνης περιγράφει εξαιρετικά και με γλαφυρότητα τους αρχαίους λιθόστρωτους δρόμους: «Στην καρδιά της Παλαιομάνινας, η πέτρα μιλάει ακόμη. Κάθε λιθόστρωτο σκαλοπάτι, κάθε καμπύλη της «Σκάλας», κουβαλάει την ανάσα χιλιάδων χρόνων, ψιθυρίζει ιστορίες αρχαίων κατοίκων, θρύλους και μυστικά που μόνο ο χρόνος μπορεί να φυλάξει. Ο ήλιος σκίζει τις φυλλωσιές και πέφτει στα πέτρινα πατήματα, κάνοντας τις σκιές να χορεύουν πάνω στα τείχη, ενώ ο άνεμος κουβαλά ψίθυρους από αιώνες που πέρασαν. Οι δρόμοι αυτοί, που κάποτε οδηγούσαν σε ναούς, θέατρα και νεκροταφεία, σήμερα απειλούνται από τη λήθη και την αδιαφορία. 
 
Η Παλαιομάνινα διαθέτει δύο τέτοιους δρόμους, σαν δύο αρτηρίες που μεταφέρουν τον παλμό της ιστορίας. Ο ένας διατρέχει το εσωτερικό της πόλης, ανάμεσα στα εντυπωσιακά τείχη μήκους 1.700 μέτρων, ακολουθεί οφιοειδή πορεία από την ακρόπολη ως την «Αυλόπορτα», και είναι σκεπασμένος από πυκνά δέντρα που δημιουργούν μια σκιά μυστηρίου. Τα φύλλα τρίβονται απαλά στα πέτρινα σκαλοπάτια και η γη μοσχοβολά υγρασία και ιστορία.
 
Ο δεύτερος δρόμος, η γνωστή στους ντόπιους «Σκάλα», συνδέει την πόλη με τον μυστηριώδη θολωτό τάφο στη θέση Μήλα της Παλαιομάνινας». Περίπου 250 μέτρα δυτικά της όχθης του Αχελώου ποταμού, ανασκάφηκε από τον Ε. Μαστροκώστα το 1965 και βρέθηκε συλημένος ένας μεγάλος θολωτός (μυκηναϊκός) τάφος ο οποίος σκεπάζεται από χώμα, δέντρα, χορτάρια και πλήρη αδιαφορία! Ανάγεται στην προϊστορική κατοίκηση της Στερεάς Ελλάδος και μάλιστα στην Υστεροελλαδική περίοδο, δηλαδή μεταξύ 1600 π.Χ. και 1100 π.Χ. Πρόκειται περί ενός εκ των μεγαλύτερών θολωτών τάφων όλης της Ελλάδος με διάμετρο 11,20 μέτρων και ανήκει πιθανώς εις την βορειότερα κειμένη προϊστορική πόλη της σημερινής Παλαιομάνινας, που ταυτίζεται υπό του καθηγητού Κ. Ρωμαίου με την Ματρόπολιν (Μητρόπολιν). 
 
«Επίσης η γνωστή «Σκάλα» συνέδεσε αργότερα και με το νεκροταφείο του Αγίου Γεωργίου. Μήκους άνω των δύο χιλιομέτρων, η Σκάλα δεν είναι απλά δρόμος, είναι καλντερίμι που γίνεται κλιμακωτή ράμπα στις απότομες πλαγιές, επιτρέποντας σε ανθρώπους και ζώα να ανεβαίνουν με άνεση. Κάθε πέτρα έχει σχήμα και θέση προσεκτικά μελετημένη, κάθε σκαλοπάτι αγκαλιάζει την πλαγιά και συνυπάρχει με τα ρέοντα νερά των βροχών. Ο ήχος των βημάτων στα πέτρινα πατήματα μοιάζει με μελωδία αιώνων, που όμως λίγοι ακούν πια. Και παρόλο που η πυκνή βλάστηση έχει καλύψει το οχυρό και τους δρόμους με πουρνάρια και ξεχασμένα κλαδιά, οι μελέτες για την αποκατάσταση και ανάδειξή τους υπάρχουν. Ο πολιτικός μηχανικός Μάκος Κατσαρός τις αποτύπωσε πριν από 25 χρόνια, με τεράστια δαπάνη της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας, και περιέγραψε με κάθε λεπτομέρεια τις εργασίες που απαιτούνται για να σωθεί η κληρονομιά. 
 
Η τεχνική έκθεση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, κατασκευή μανδρότοιχων, αναβαθμίδων, φρεατίων περισυλλογής ομβρίων υδάτων, καθώς και καθισμάτων για την ανάπαυση των πεζών, όλα με σεβασμό στα μνημεία και στο περιβάλλον. Κι όμως, μολονότι όλα έτοιμα και πληρωμένα, τίποτα δεν έγινε. Η αδιαφορία χτυπάει κόκκινο, ενώ αλλού στην Ελλάδα λιθόστρωτα πολύ νεότερα αξιοποιήθηκαν για τουρισμό και ανάπτυξη, όπως στα καλντερίμια του Μετσόβου ή της Σκιάθου, που περπάτησε και εμπνεύστηκε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. 
 
O ναός και το θέατρο της Παλαιομάνινας παραμένουν κρυμμένα στη σιγή του χρόνου, αλλά η στιγμή που θα δουν ξανά το φως, μετά από χιλιάδες χρόνια, θα είναι μαγική και η πόλη θα ανασαίνει και πάλι μέσα από τους δρόμους της. Οι έτοιμες μελέτες θα μπορούσαν να αποτελέσουν την αφετηρία: να ξεκινήσουν οι καθαρισμοί, να ανοίξει ο δρόμος και να αναδειχθεί το οχυρό. Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, κι αν ξεκινήσεις κάτι στην Ελλάδα για να ωριμάσει, θέλει χρόνο. Αλλά αυτός ο χρόνος μπορεί να γίνει ο χρόνος της σωτηρίας της ιστορίας της Παλαιομάνινας. 
 
Οι δρόμοι περιμένουν να τους βαδίσουμε στα λιθόστρωτα και να ξαναζωντανέψουμε την ιστορία της. Οι μελέτες υπάρχουν. Η αφετηρία είναι έτοιμη, η σιωπή δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα». 
 
Υπάρχουν πολίτες που αγαπούν τον τόπο και την ιστορία του και το αποδεικνύουν, έχοντας κάνει ειδική μελέτη, με δαπάνες της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας, όπου κατέγραψαν και ανέδειξαν τους δύο εντυπωσιακούς, εντός και εκτός του εσωτερικού χώρου της αρχαίας πόλης, αρχαίους λιθόστρωτους δρόμους πριν από 25 χρόνια. 
 
Βέβαια από εδώ και πέρα το υπουργείο πολιτισμού και η υπουργός η κ Μενδώνη πρέπει να λειτουργήσουν έτσι που να αναδείξουν όχι μόνο τα μονοπάτια αλλά το σύνολο της πόλης και να προσθέσουν στην Αιτωλοακαρνανία έναν σπουδαίο πολιτιστικό και τουριστικό χώρο, μαζί με ότι ανάπτυξη θα φέρει για την ευρύτερη περιοχή. Καιρός να πάψει η σιωπή του κράτους να είναι εκκωφαντικότερη από εκείνη των καλυμμένων από δέντρα, θάμνους και χόρτα αρχαίων μνημείων. 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 11:06 π.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.