26 Σεπτεμβρίου 2025

Η Σουηδία και η Αυτονομία στην Αμυντική Βιομηχανία. Τι σημαίνει αποτροπή. Τι δεν κάναμε στην Ελλάδα.

Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης. 
 
Στη δεκαετία του 1950, τόσο η Ελλάδα όσο και η Σουηδία βρέθηκαν αντιμέτωπες με έντονες γεωπολιτικές προκλήσεις, υπό συνθήκες που σε πολλά σημεία ήταν συγκρίσιμες. Ο πληθυσμός τους ήταν παρόμοιος (7–8 εκατομμύρια), ενώ το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν τους ήταν σε αντίστοιχα επίπεδα, περιορίζοντας τους οικονομικούς πόρους που μπορούσαν να διαθέσουν για την άμυνα. Παράλληλα, και οι δύο χώρες αντιμετώπιζαν απειλές από ισχυρούς γείτονες: η Σουηδία από τη Σοβιετική Ένωση, και η Ελλάδα από την Τουρκία και την ευρύτερη γεωπολιτική αβεβαιότητα στην περιοχή της. Ωστόσο, οι επιλογές που έκαναν για να αντιμετωπίσουν αυτές τις απειλές ήταν ριζικά διαφορετικές και καθόρισαν την τεχνολογική και βιομηχανική τους πορεία για πολλές δεκαετίες.
 
Η Σουηδία, ήδη από τη δεκαετία του 1950, αποφάσισε ότι δεν μπορούσε να στηρίζεται αποκλειστικά σε εισαγωγές οπλικών συστημάτων. Η εγγύτητα στη Σοβιετική Ένωση και η αυξημένη στρατιωτική ισχύ της τελευταίας έκαναν σαφές ότι σε περίπτωση κρίσης οι ξένοι προμηθευτές θα μπορούσαν να περιορίσουν ή να διακόψουν την παροχή εξοπλισμού. Αντίθετα από άλλες μικρές χώρες, η Σουηδία αποφάσισε να ακολουθήσει μια στρατηγική αυτονομίας στην άμυνα, επενδύοντας στην ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
 
Πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι ένα κράτος-πελάτης της τεχνολογίας δεν θα ήταν βιώσιμο. Η χώρα στράφηκε στον σχεδιασμό και την παραγωγή δικών της συστημάτων και εξοπλισμού. Ο στόχος ήταν διττός: αφενός να εξασφαλιστεί η ανεξαρτησία, αφετέρου να αναπτυχθεί τεχνογνωσία υψηλής τεχνολογίας που θα μπορούσε να υποστηρίξει τόσο την άμυνα όσο και την οικονομία της. 
 
Στο πλαίσιο αυτό, ιδρύθηκαν ή αναπτύχθηκαν σημαντικές εταιρείες όπως η Saab AB, η οποία ανέλαβε την κατασκευή αεριωθούμενων μαχητικών αεροσκαφών (Draken, Viggen, Gripen) και προηγμένων συστημάτων ηλεκτρονικών και ραντάρ. Παράλληλα, η Bofors επικεντρώθηκε στην παραγωγή πυροβόλων και αντιπυραυλικών συστημάτων. Η Σουηδία επένδυσε επίσης στην Ericsson για στρατιωτικές επικοινωνίες, ενώ η Hägglunds και η Volvo Defense ανέλαβαν την παραγωγή τεθωρακισμένων οχημάτων και στρατιωτικών μεταφορών. Πολύ σύντομα, η εγχώρια τεχνογνωσία επεκτάθηκε και σε συστήματα που μπορούσαν να εφαρμοστούν σε πολιτικές τεχνολογίες, όπως αεροναυπηγική, ηλεκτρονικά και τηλεπικοινωνίες. 
 
Οι πρώτες προσπάθειες της Σουηδίας στον τομέα των μαχητικών αεροσκαφών ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1950 με το Saab 35 Draken, το οποίο πέταξε για πρώτη φορά το 1955 και μπήκε σε υπηρεσία το 1960. Τη δεκαετία του 1960, ξεκίνησε η ανάπτυξη του Saab 37 Viggen, ενός από τα πλέον προηγμένα μαχητικά της εποχής του, με πρώτη πτήση το 1967 και είσοδο σε υπηρεσία το 1971. Παράλληλα, η Σουηδία επένδυσε σε προηγμένα συστήματα ραντάρ και πυραύλων, αναπτύσσοντας τεχνογνωσία που αργότερα ενσωματώθηκε και σε πολιτικά συστήματα, όπως ελεγκτικά συστήματα αεροναυτιλίας και ηλεκτρονικά συστήματα για πολιτικά αεροσκάφη. 
 
Η στρατηγική της Σουηδίας απέδωσε καρπούς και σε οικονομικό επίπεδο. Οι εταιρείες όπως η Saab και η Bofors έγιναν διεθνώς αναγνωρισμένες και ξεκίνησαν εξαγωγές όπλων και τεχνολογίας, εξασφαλίζοντας έσοδα που ενίσχυσαν περαιτέρω την ανάπτυξη της βιομηχανίας. Η τεχνογνωσία που αναπτύχθηκε για την άμυνα διεύρυνε τον κύκλο της σε civil εφαρμογές, με αποτέλεσμα η Σουηδία να αποκτήσει μια ισχυρή θέση και σε πολιτική αεροναυπηγική και σε προηγμένα ηλεκτρονικά και τηλεπικοινωνίες. 
 
Η τεχνογνωσία που απέκτησε η Σουηδία μέσω της αμυντικής της βιομηχανίας βρήκε εφαρμογές και στον πολιτικό τομέα της αεροναυπηγικής. Οι τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν για μαχητικά αεροσκάφη, όπως τα Saab Draken, Viggen και Gripen, αξιοποιήθηκαν σε πολιτικά αεροσκάφη και συνεργασίες με ευρωπαϊκές εταιρείες, όπως η ΒΑΕ (British Aerospace) για την κατασκευή και συντήρηση αεροσκαφών τύπου BAe 146. Συγκεκριμένα, η Σουηδία συνέβαλε σε συστήματα πτήσης, ελέγχου και ηλεκτρονικά συστήματα των αεροσκαφών, καθώς και σε αεροκινητήρες και υποσυστήματα κινητήρων, που είχαν αναπτυχθεί αρχικά για στρατιωτικά μαχητικά, αλλά προσαρμόστηκαν για πολιτική χρήση. 
 
Παράλληλα, η Σουηδία αξιοποίησε την τεχνογνωσία της σε ηλεκτρονικά, τηλεπικοινωνίες και κινητές επικοινωνίες, με εταιρείες όπως η Ericsson να δημιουργούν προϊόντα και υποδομές που ήταν τεχνολογικά αιχμής και εξαγώγιμα διεθνώς. Τα συστήματα ραντάρ και οι τεχνολογίες πλοήγησης που αναπτύχθηκαν για μαχητικά αεροσκάφη αξιοποιήθηκαν για πολιτικές εφαρμογές, όπως αεροναυτιλιακά συστήματα, ελεγχόμενα συστήματα ασφαλείας και αυτοματισμούς πολιτικών αεροσκαφών. Με αυτόν τον τρόπο, η Σουηδία κατάφερε να ενισχύσει την εξαγωγική της ισχύ και να καθιερωθεί ως ηγέτιδα στην παγκόσμια αγορά υψηλής τεχνολογίας, δείχνοντας πώς η επένδυση στην εγχώρια γνώση μπορεί να έχει πολλαπλά οικονομικά και τεχνολογικά οφέλη πέρα από την άμυνα. Σήμερα δε, κοιτάζει και στο διάστημα! 
 
Αντίθετα, η Ελλάδα στη δεκαετία του 1950 επέλεξε μια διαφορετική πορεία. H Ελλάδα προτίμησε να αγοράζει όπλα από το εξωτερικό, αντί να αναπτύξει δικές της βιομηχανικές δυνατότητες. Η στρατηγική αυτή είχε το μειονέκτημα ότι εξάρτησε τη χώρα από ξένους προμηθευτές, περιορίζοντας την ικανότητα αυτονομίας σε περίπτωση κρίσης και στερώντας τη χώρα από την τεχνογνωσία που προκύπτει από την παραγωγή και τον σχεδιασμό εγχώριων συστημάτων. 
 
Η σύγκριση αυτή δείχνει με τον πιο σαφή τρόπο πώς η στρατηγική επιλογή της αυτονομίας και της επένδυσης στην εγχώρια τεχνογνωσία μπορεί να φέρει πολλαπλά οφέλη: ανεξαρτησία στον τομέα της άμυνας, ανάπτυξη υψηλής τεχνολογίας και δυνατότητα εξαγωγών που ενισχύουν τη βιομηχανία και την οικονομία συνολικά. Η Σουηδία απέδειξε ότι η επένδυση στην τεχνογνωσία δεν είναι απλώς αμυντικό μέτρο· είναι στρατηγική επένδυση στην εθνική τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη. 
 
Αντίθετα, η Ελλάδα συνεχίζει να παρουσιάζει τις αγορές υλικού από το εξωτερικό ως στρατηγική συνεργασία ή ως σύμμαχο σχέδιο, ενώ στην πραγματικότητα η χώρα παραμένει απλώς πελάτης. Πρόσφατα, οι παραγγελίες φρεγατών Belharra από τη Γαλλία παρουσιάστηκαν στο ελληνικό κοινό ως «συνεργασία με τη Γαλλία» και «ενίσχυση στρατηγικής σχέσης», αλλά στην ουσία η Ελλάδα περιορίζεται σε ρόλο αγοραστή. Το ίδιο ισχύει και για τα αμερικανικά συστήματα: ό,τι αγοράζεται, αγοράζεται ως πελάτης, χωρίς συμμετοχή στην παραγωγή ή στην τεχνογνωσία. 
 
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η παραγγελία των F-35 από τις ΗΠΑ. Την ίδια περίοδο, η Ελλάδα και η Ελβετία παρήγγειλαν περίπου τον ίδιο αριθμό αεροσκαφών με περίπου ίδιο κόστος. Παρά τις πολύ μικρότερες ανάγκες ασφάλειας, η Ελβετία ζήτησε και πήρε 10% συμμετοχή στη συμπαραγωγή των αεροσκαφών. Η Ελλάδα, αντίθετα, δεν πήρε τίποτα, γιατί ποτέ δεν ζήτησε τίποτα – όπως ουσιαστικά δεν έχει ζητήσει ποτέ ανάλογη συμμετοχή σε καμία μεγάλη προμήθεια. Η διαφορά αυτή δείχνει ξεκάθαρα ότι η Ελλάδα παραμένει αγοραστής εξοπλισμού, χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη εγχώριας τεχνογνωσίας, σε αντίθεση με την Σουηδία που, από τη δεκαετία του 1950, επέλεξε να επενδύσει στην ανεξαρτησία και στην τεχνολογική της αυτονομία. 
 
Σημειώσεις 
 
1 .The Evolution Towards the Partial Strategic Autonomy of Sweden’s Essential Security Interests https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10242694.2021.1992713 
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 6:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.