Η ναυτική ιστορία είναι γεμάτη από στιγμές ποικίλης φύσεως. Ηρωισμός, τραγικότητα, θάρρος, δειλία, ακόμα και χιούμορ. Στο συγκεκριμένο κείμενο, παρατίθενται διάφορα ανεκδοτολογικά γεγονότα που προσδίδουν μια κωμικοτραγική νότα.
Το υποβρύχιο που βυθίστηκε λόγω… τουαλέτας
Κατά την διάρκεια του Β΄ ΠΠ, τα γερμανικά υποβρύχια διέθεταν ένα αρκετά περίπλοκο αποχετευτικό σύστημα. Επρόκειτο περί ενός συστήματος βαλβίδων κένωσης οι οποίες έπρεπε να χρησιμοποιηθούν με την σωστή σειρά. Ένα λάθος μπορούσε να προκαλέσει εισροή υδάτων, με ολέθριες συνέπειες. Ως εκ τούτου, δεν ήταν σπάνιο το φαινόμενο, κάθε υποβρύχιο να διαθέτει έναν ειδικά εκπαιδευμένο ναύτη, μοναδική αποστολή του οποίου ήταν να… τραβά το καζανάκι. Περιττό να αναφέρουμε ότι, ο εν λόγω ναύτης αποτελούσε το επίκεντρο των πειραγμάτων των συναδέλφων του. Άλλωστε, ουδείς θα ήθελε η ειδικότητά του να αναγράφει «Χειριστής συστήματος εκκένωσης τουαλέτας».
Το U-1206 ήταν ένα από τα τελευταία και πιο σύγχρονα σκάφη που ναυπήγησε η Γερμανία προς το τέλος του πολέμου. Στις 14.4.1945, βρισκόταν σε περιπολία στα ανοιχτά της Σκωτίας. Αποστολή του ήταν ο εντοπισμός, και η συνακόλουθη προσβολή, συμμαχικών νηοπομπών.
Σύμφωνα με την επικρατέστερη αφήγηση, κάποιο μέλος του πληρώματος, πιθανώς αξιωματικός, (μερικοί ισχυρίζονται πως επρόκειτο περί του κυβερνήτη) χρειάστηκε να τιμήσει δια της παρουσίας του την τουαλέτα. Ολοκληρώνοντας την επίσκεψή του, για αδιευκρίνιστο λόγο, αποφάσισε να τραβήξει μόνος του το καζανάκι αντί να καλέσει τον ειδικευόμενο ναύτη. Όπως ήταν αναμενόμενο, η προσπάθειά του δεν στέφθηκε από την αναμενόμενη επιτυχία. Αντιλαμβανόμενος πως τα πράγματα δεν έβαιναν καλά, την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενος, απευθύνθηκε, επιτέλους, στον ειδικό. Το πρόβλημα ήταν πως το κακό είχε ήδη συμβεί. Παρά τις προσπάθειες του χειριστή, το σύστημα εκκένωσης δεν ανταποκρινόταν. Όχι μόνο αυτό, αλλά σημειώθηκε ακατάσχετη και έντονη εισροή θαλασσινού ύδατος – μετά του περιεχομένου της λεκάνης – στο υποβρύχιο.
Ήταν τέτοια η ένταση και το μέγεθος της ζημιάς που το νερό ήρθε σε επαφή με τις μπαταρίες του υποβρυχίου! Αποτέλεσμα ήταν να προκληθεί χημική αντίδραση και να απελευθερωθεί αέριο χλωρίνης στο εσωτερικό του σκάφους. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι αντλίες απορρόφησης ύδατος παρουσίασαν βλάβη και δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν! Πλέον το πλήρωμα βρισκόταν αντιμέτωπο με το εξής δίλημμα. Είτε θα πέθαινε από πνιγμό είτε από δηλητηριώδη αέρια. Μην έχοντας εναλλακτική, ο κυβερνήτης διέταξε άμεση ανάδυση, αν και βρισκόταν σε κοντινή απόσταση από τις ακτές. Όπως ήταν αναμενόμενο, το υποβρύχιο εντοπίστηκε από περιπολούντα αεροσκάφη της RAF, τα οποία και το προσέβαλαν. Ως εκ τούτου, διατάχθηκε η εγκατάλειψη και αυτοβύθισή του. 46 μέλη του πληρώματος αιχμαλωτίστηκαν και 4 σκοτώθηκαν κατά την εγκατάλειψη.
Η περίπτωση του U-1206 παραμένει μοναδική και ανεπανάληπτη στα παγκόσμια στρατιωτικά χρονικά. Είναι η μόνη φορά που υποβρύχιο βυθίστηκε, όχι από εχθρική προσβολή, αλλά από εσφαλμένη χρήση της τουαλέτας.
Μια αψιμαχία με πατάτες
Τον Απρίλιο του 1943, το ιαπωνικό υποβρύχιο RO-34 πραγματοποιούσε πολεμική περιπολία στον Ειρηνικό. Η ζωή στα υποβρύχια της εποχής ήταν εξαιρετικά δυσχερής. Το εσωτερικό τους ανέπτυσσε υψηλές θερμοκρασίες και υγρασία. Αυτό, σε συνδυασμό με τις διάφορες δυσάρεστες οσμές (υλικά, καύσιμα, απουσία υγιεινής, κ.ά.), δημιουργούσε μια αποπνικτική ατμόσφαιρα. Μοναδική διέξοδος ήταν οι λίγες, νυκτερινές κυρίως, ώρες που το σκάφος έπλεε στην επιφάνεια για να επαναφορτίσει τις μπαταρίες του. Αυτή η ρουτίνα διεξήχθη και το βράδυ της 5ης Απριλίου. Μάλιστα, οι άνδρες του πληρώματος αποφάσισαν να ανέλθουν στο κατάστρωμα όπου, αφού αποχωρίστηκαν το σύνολο της ενδυμασίας τους και κράτησαν τα απολύτως απαραίτητα, ξάπλωσαν για να απολαύσουν την δροσερή νυχτερινή αύρα του ωκεανού. Περιττό να αναφερθεί πως καμία μέριμνα δεν λήφθηκε για την τοποθέτηση, έστω και υποτυπώδη, κάποιου οπτήρα σε επιφυλακή.
Εν αγνοία των Ιαπώνων, στην περιοχή έτυχε να περιπολεί το αμερικανικό αντιτορπιλικό, κλάσης Fletcher, USS O’Bannon. Εκείνη τη νύχτα, ο χειριστής του ραντάρ ανέφερε τον εντοπισμό στόχου σε απόσταση 9.000 γιάρδων. Αμέσως σήμανε συναγερμός και το πλοίο άρχισε να κατευθύνεται ολοταχώς προς το σημείο της επαφής. Μέσα στο σκοτάδι, οι οπτήρες εντόπισαν τη σιλουέτα ενός υποβρυχίου. Ο κυβερνήτης του αντιτορπιλικού αποφάσισε να εμβολίσει το εχθρικό σκάφος. Καθώς ο χρόνος περνούσε και η απόσταση μειωνόταν, μια απορία βασάνιζε τους Αμερικανούς. Γιατί το υποβρύχιο δεν αντιδρούσε; Σίγουρα θα έπρεπε να τους είχε εντοπίσει ή, έστω, ακούσει. Κι όμως, το εχθρικό σκάφος συνέχιζε μακάρια την πορεία του, σαν να μην συνέβαινε απολύτως τίποτα. Αίφνης, μια δυσοίωνη σκέψη επικράτησε στο μυαλό του κυβερνήτη; Μήπως το υποβρύχιο είχε αποστολή την πόντιση ναρκών; Αν ίσχυε αυτό, τότε η επερχόμενη σύγκρουση μπορούσε να αποβεί μοιραία για το πλοίο του. Αμέσως διέταξε την εκτέλεση στροφής. Οι μηχανές του αντιτορπιλικού βρυχήθηκαν, οι λαμαρίνες έτριξαν, αλλά το O’Bannon κατάφερε, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, να στρίψει και να τεθεί παράλληλα προς το υποβρύχιο, όπου και σχεδόν ακινητοποιήθηκε. Η απόσταση των δύο σκαφών ήταν τόσο μικρή που οι Αμερικανοί ναύτες μπορούσαν να δουν τους Ιάπωνες να κοιμούνται μακάρια στο κατάστρωμα, χωρίς να έχουν αντιληφθεί το παραμικρό!
Όπως ήταν αναμενόμενο, ο ελιγμός του αντιτορπιλικού προκάλεσε έναν ελαφρύ κυματισμό, ο οποίος, με την σειρά του, σάρωσε το κατάστρωμα του υποβρυχίου. Μουσκεμένοι, πλέον, οι Ιάπωνες άρχισαν να συνέρχονται και να αναρωτιούνται τί στην ευχή συνέβαινε. Αυτό που ακολούθησε ήταν μερικά λεπτά πλήρους αμηχανίας και σιωπής, καθώς αμφότερα πληρώματα κοιτούσαν αμίλητα το ένα το άλλο προσπαθώντας να επεξεργαστούν την κατάσταση. Όταν, επιτέλους, συνειδητοποίησαν το τί γινόταν, αποφάσισαν να δράσουν. Σχεδόν μηχανικά, και οι δύο πλευρές έφεραν τα χέρια τους στην θέση όπου, υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα ήταν ανηρτημένα τα φορητά τους όπλα. Ωστόσο, οι μεν Ιάπωνες τα είχαν αφήσει στο εσωτερικό του υποβρυχίου, μαζί με το σύνολο του ρουχισμού τους, οι δε Αμερικανοί, είχαν ξεχάσει τελείως να τα λάβουν καθώς δεν ανέμεναν μια τέτοια εξέλιξη. Τότε οι Ιάπωνες θυμήθηκαν πως το RO-34 διέθετε πυροβόλο καταστρώματος 3 ιντσών, το οποίο και έσπευσαν να επανδρώσουν. Με την σειρά τους οι Αμερικανοί έτρεξαν στα δικά τους πυροβόλα. Ωστόσο, λόγω της μικρής απόστασης, δεν μπορούσαν να τα χαμηλώσουν επαρκώς ώστε να πλήξουν τον αντίπαλο. Μέχρις ότου, όμως, το αντιτορπιλικό μπορέσει να βρεθεί στην κατάλληλη θέση, ήταν μαθηματικά βέβαιο πως θα δεχόταν καίρια πλήγματα από το ιαπωνικό πλήρωμα. Έπρεπε, πάση θυσία, να κερδηθεί χρόνος και να μην επιτραπεί στους εχθρούς να κάνουν χρήση του πυροβόλου τους. Το πλήρωμα του O’Bannon, έσπευσε στην αποθήκη του σκάφους σε αναζήτηση φορητού οπλισμού. Εκεί, μετά λύπης τους, παρατήρησαν πως το πλοίο μπορεί να μην διέθετε φορητά όπλα, αλλά ήταν πλήρως εφοδιασμένο με αρκετούς σάκους πατάτες από το Maine. Τα αυτοσχέδια πολεμοφόδια μεταφέρθηκαν ταχύτατα στο κατάστρωμα όπου και άρχισαν να εκτοξεύονται κατά των Ιαπώνων.
Οι τελευταίοι, μέσα στην αναστάτωση της στιγμής και το σκοτάδι, εξέλαβαν τις πατάτες για χειροβομβίδες και έσπευσαν να απομακρυνθούν από το πυροβόλο καταστρώματος. Ορισμένοι γενναίοι Ιάπωνες, όμως, γεμάτοι αυταπάρνηση, άρπαξαν τις «χειροβομβίδες» και τις εκσφενδόνισαν πίσω στους Αμερικανούς. Ακολούθησε ένας έντονος πατατοπόλεμος, έως ότου το O’Bannon κατάφερε, επιτέλους, να αυξήσει την απόσταση αρκετά ώστε τα πυροβόλα του να πλήξουν το RO-34. Αντιμέτωπο με συντριπτικά ανώτερη ισχύ πυρός, το ιαπωνικό υποβρύχιο άρχισε να καταδύεται. Τελικά, βλήθηκε από βόμβες βάθους και βυθίστηκε.
Η ως άνω ιστορία δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες και έγινε ανάρπαστη. Εσφαλμένως – ή λόγω της συνήθους δημοσιογραφικής τάσης για υπερβολή – αναφέρθηκε πως το αμερικανικό αντιτορπιλικό είχε βυθίσει το υποβρύχιο χρησιμοποιώντας μόνο πατάτες! Όταν ο σύλλογος καλλιεργητών πατάτας του Maine πληροφορήθηκε το συμβάν, έστειλε μια αναμνηστική πλακέτα με την επιγραφή: «Ένα δώρο στους αξιωματικούς και άνδρες του USS O’Bannon για την ευρηματικότητά τους να χρησιμοποιήσουν τις πλέον περήφανες πατάτες μας για να βυθίσουν ένα ιαπωνικό υποβρύχιο την άνοιξη του 1943.».
Δικά μου είναι τα αστακουδάκια.
Η εν λόγω παιδιάστικη φράση συμπυκνώνει τη σταδιακή κλιμάκωση των διμερών σχέσεων Γαλλίας – Βραζιλίας την περίοδο 1961 – 1963. Συγκεκριμένα, το 1961, Γάλλοι ψαράδες αστακών, οι οποίοι δραστηριοποιούνταν στην ευρύτερη περιοχή της Μαυριτανίας, αποφάσισαν να επεκτείνουν την επικερδή τους δραστηριότητα και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, φτάνοντας μια ανάσα από τις ακτές της Βραζιλίας. Όπως ήταν αναμενόμενο, η ως άνω ενέργεια προκάλεσε την αντίδραση των ντόπιων αλιέων τα συμφέροντα των οποίων θίγονταν. Η βραζιλιάνικη κυβέρνηση διέταξε δύο κορβέτες να πλεύσουν στην περιοχή και να απομακρύνουν τους Γάλλους, πέραν των ορίων της υφαλοκρηπίδας της χώρας, εντός των οποίων μόνο βραζιλιάνικα πλοία είχαν το δικαίωμα να δραστηριοποιούνται.
Εξυπακούεται πως η Γαλλία του Ντε Γκωλ δεν μπορούσε να αφήσει των παραπάνω ενέργεια αναπάντητη. Με τη σειρά της, διέταξε τον απόπλου ενός αντιτορπιλικού το οποίο και θα συνόδευε τα γαλλικά αλιευτικά σκάφη. Με την σειρά της, η Μπραζίλια κινητοποίησε δικά της πολεμικά που απώθησαν για δεύτερη φορά τους Γάλλους. Το Βραζιλιάνικο Ναυτικό συνέχισε να αναπτύσσεται και να αποκρούει κάθε γαλλική πρόκληση, καθώς ήταν αποφασισμένο να διαφυλάξει τα εθνικά συμφέροντα. Μάλιστα, ο τότε Βραζιλιάνος Πρόεδρος Γκουλάρ, έδωσε προθεσμία 48 ωρών στους Γάλλους να απομακρυνθούν από την ευρύτερη περιοχή. Η συστηματική άρνηση των τελευταίων, οδήγησε στη σύλληψη γαλλικού πλοίου τον Ιανουάριο του 1962. Αυτό που είχε ξεκινήσει ως απλό αλιευτικό επεισόδιο, άρχισε πλέον να κλιμακώνεται επικίνδυνα. Ευτυχώς, τα πράγματα ηρέμησαν με την υπογραφή διμερούς συνθήκης το 1964.
Η ανωτέρω διένεξη επέδρασε στον τομέα του Διεθνούς Δικαίου. Μολονότι κανένα από τα εμπλεκόμενα μέρη δεν είχε προσχωρήσει στη Σύμβαση του 1958 για την Υφαλοκρηπίδα, εντούτοις αμφότερα επικαλούνταν επιχειρήματα επί τη βάση αυτής. Αφενός, η Βραζιλία υποστήριζε πως οι αστακοί έρπουν και κατ’ επέκταση αποτελούν τμήμα της υφαλοκρηπίδας. Ως εκ τούτου, μόνο δικά της σκάφη είχαν δικαίωμα να τους αλιεύουν. Αφετέρου, η Γαλλία ισχυριζόταν πως κολυμπούν, επομένως βρίσκονται στην ανοιχτή θάλασσα. Άρα, τα γαλλικά αλιευτικά μπορούσαν να δράσουν ελεύθερα. Η ίδια προβληματική απασχόλησε και αργότερα τους νομικούς κύκλους κατά την ερμηνεία αντίστοιχης διάταξης της Σύμβασης του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας. Για την ιστορία, τελικά δικαιώθηκαν τα βραζιλιάνικα επιχειρήματα.
Το Πολεμικό Ναυτικό της PEPSI
Η γνωστή εταιρεία αναψυκτικού τύπου Cola είναι διάσημη τόσο για τα προϊόντα της, όσο και για την έντονη διαμάχη της με τον μεγάλο της ανταγωνιστή, την Coca Cola. Ωστόσο, το 1989, η εταιρεία, πέρα από κολοσσός της βιομηχανίας αναψυκτικών, υπήρξε και παγκόσμια ναυτική δύναμη στον πλανήτη, έστω και βραχύβια.
Η Pepsi εισήχθη στην αγορά της ΕΣΣΔ το 1972. Επρόκειτο περί του πρώτου δυτικού καταναλωτικού αγαθού που κυκλοφόρησε στα ράφια της Σοβιετικής Ένωσης. Δεδομένου, όμως, ότι, η διεθνής συναλλαγματική αξία του ρουβλιού προσδιοριζόταν από το Κεντρικό Σοβιέτ, η αγοραστική του ισχύς στις διεθνείς αγορές ήταν σχεδόν μηδαμινή. Ως εκ τούτου, η Pepsi απαιτούσε την αποπληρωμή του προϊόντος της σε είδος. Η σοβιετική διοίκηση δεν άργησε να βρει ένα εσωτερικό αγαθό, διεθνούς εμβέλειας, τη βότκα Stolichnaya. Το ανταλλακτικό εμπόριο αναψυκτικού – βότκας κατοχυρώθηκε και λειτούργησε αποτελεσματικά για σειρά ετών. Δυστυχώς, δεν έμελλε να μακροημερεύσει.
Το 1989, η εσωτερική ζήτηση για το αμερικανικό αναψυκτικό υπερέβη κάθε προσδοκία, με συνέπεια η προσφερόμενη βότκα να μην επαρκεί για την κάλυψη του ισοζυγίου. Ευρισκόμενη μπροστά σε ένα νέο πρόβλημα, η Σοβιετική Ηγεσία προέβη σε μια, ενδιαφέρουσα, λύση. Σε αντάλλαγμα ποσότητας Pepsi, αξίας 3 δισ. Δολαρίων, η ΕΣΣΔ πούλησε στην εταιρεία 1 καταδρομικό, 1 αντιτορπιλικό, 1 φρεγάτα και 17 υποβρύχια! Βέβαια, επρόκειτο περί παλαιών πλοίων τα οποία προορίζονταν για παροπλισμό και απόσυρση. Αυτό όμως, δεν αναιρεί το γεγονός ότι, η αμερικανική εταιρεία μετατράπηκε σε παγκόσμια ναυτική δύναμη!
Όπως ήταν αναμενόμενο, η, καθ’ όλα νόμιμη, συναλλαγή προκάλεσε αναστάτωση στις ΗΠΑ και, πιο συγκεκριμένα στο Πεντάγωνο, το οποίο έσπευσε να ασκήσει τις δέουσες πιέσεις στην εταιρεία. Εν τέλει, τα σκάφη πουλήθηκαν για παλιοσίδερα. Σχολιάζοντας καυστικά την όλη υπόθεση, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Pepsi δήλωσε: «Αφοπλίζουμε τους Σοβιετικούς πιο γρήγορα και από την κυβέρνηση!».
Πηγές – Βιβλιογραφία
Νατσούλης, Τ. (2013). 3.000 λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις. Εκδόσεις Σμυρνιωτάκης
Wukovits, J. (2017). Tin Can Titans: The Heroic Men and Ships of
World War II’s Most Decorated Navy Destroyer Squadron. Da Capo Press.
Carter, E. (2015). “The High-Tech Toilet That Sank a Submarine”. War is Boring.
Osmańczyk, Edmund Jan; Mango, Anthony (2004). Encyclopedia of the United Nations and International Agreements. Vol. 2 G-M. Routledge
Musgrave, P. (2021). “The Doomed Voyage of Pepsi’s Soviet Navy”. Foreign Policy
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου