24 Ιουνίου 2022

ΒΙΒΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ. ΦΛΕΓΕΤΑΙ Ο ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ.

ΒΙΒΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ.
 
ΦΛΕΓΕΤΑΙ Ο ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΟΣ ΑΠΟ ΒΑΡΒΑΡΟΥΣ ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ. ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΜΕ ΤΟ ΑΝΕΞΙΤΗΛΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΔΙΓΕΝΗ ΑΚΡΙΤΑ, ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ.
 
Επιμέλεια από Αντώνη Αντωνά. 
 
Με πόνο ψυχής βλέπουμε να κατακαίγεται το θρυλικό μας βουνό, που σύλησαν οι Τούρκοι κατακτητές. Εδώ και δεκαετίες έσκαψαν τα σπλάχνα του και παντού λατομεία έφτιαξαν. (Τεράστια είναι η περιβαλλοντική ζημιά, που έχει προκληθεί στην οροσειρά του Πενταδακτύλου από την υπερλατόμευση, που γίνεται εξαιτίας του μεγάλου αριθμού αδειών, που παραχωρήθηκαν από το κατοχικό καθεστώς σε λατομεία.) 
 
Ισοπέδωσαν ότι Ελληνικό και Χριστιανικό υπήρχε και κατάκλεψαν τα πάντα. Αποψίλωσαν τα ωραιότερα του δάση για εμπόριο ξυλείας… Μισούν αυτό το βουνό και το εγκατέλειψαν σε χέρια λωποδυτών του Ερντογανικού Ταταρικού καθεστώτος και του στρατού κατοχής, που φέρουν ακεραία την ευθύνη για την σημερινή βιβλική καταστροφή … 
 
Κάπου βαθιά στον Πενταδάκτυλο βρίσκεται σφηνωμένο ανάμεσα σε βράχια και βλάστηση ένα παλιό τανκ. Παραμένει στο ίδιο σημείο, εγκαταλελειμένο, από το 1974. Ήταν ανάμεσα στο υλικό που χρησιμοποίησαν οι Τούρκοι για να καταλάβουν τη μισή Κύπρο. Σήμερα αποτελεί αξιοθέατο – για τους εξτρεμιστές της ΤΜΤ και Γκρίζους Λύκους… Είναι κάτι σαν αυτά, που άφησαν οι ναζί εισβολείς και εγκληματίες στην Ελλάδα το ’44 φεύγοντας. (Το 1974 οι εισβολείς συναντώντας ηρωϊκή αντίσταση της Ε.Φ. στον Πενταδάκτυλο, ανηλεώς τον βομβάρδισαν με τις απαγορευμένες εμπρηστικές βόμβες ναπάλμ και κατέκαψαν τα δάση του). 
 
Το άρμα όμως είναι το λιγότερο κακό. Ο μοναδικός Πενταδάκτυλος, δεν έχει συνέλθει από την εισβολή, γιατί κάθε χρόνο καταστρέφεται από τις δυνάμεις κατοχής! Αρχικά, η χημική συντήρηση των άθλιων σημαιών στον Πενταδάκτυλο είναι η κορυφή του παγόβουνου στην περιβαλλοντική καταστροφή των Κατεχόμενων. Από τη δεκαετία του 1970 στην οροσειρά σταθμεύει τεράστιος αριθμός τουρκικών και τουρκοκυπριακών στρατευμάτων και όλα τα απόβλητα των … «αποβλήτων» μολύνουν τα σπλάχνα του βουνού. 
 
Το βουνό είναι μοναδικής στρατηγικής σημασίας. Ανέκαθεν ο Πενταδάκτυλος αποτελούσε ένα τεράστιο φυσικό τείχος που δεν επέτρεπε τη διείσδυση στο εσωτερικό του νησιού από ολόκληρη σχεδόν τη βόρεια ακτή του. «Η ίδια η επιλογή της Λευκωσίας, νότια της οροσειράς, ως πρωτεύουσας της Κύπρου από τα υστεροβυζαντινά χρόνια και αργότερα, βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στην προστασία που της εξασφάλιζε το φυσικό οχυρό της οροσειράς του Πενταδακτύλου. Ελάχιστες δίοδοι επέτρεπαν τη διάβαση της οροσειράς». 
 
Τα χρόνια περάσαν αλλά η καταστροφή συνεχίστηκε. Το 2017 η πρώην Επίτροπος (ΕΕ) για το Περιβάλλον Ιωάννα Παναγιώτου είχε εκδώσει μελέτη στην οποία ανέφερε ότι «μετά την τουρκική εισβολή του 1974 ο Πενταδάκτυλος, ως οικότοπος με όλα τα μοναδικά είδη και υποείδη χλωρίδας και πανίδας τα οποία φιλοξενεί, έχει υποστεί τεράστια και ανεξέλεγκτη πίεση από μη βιώσιμες δραστηριότητες (λατομεία, δόμηση κ.α) που έχουν επηρεάσει τη μορφολογία της οροσειράς και τους φυσικούς οικοτόπους και απειλούν με εξαφάνιση είδη χλωρίδας και πανίδας». 
 
Και το καλοκαίρι του 1995, το δυτικό τμήμα οροσειράς, υπέστη, τεράστια οικολογική καταστροφή, εξ αιτίας μιας γιγαντιαίων διαστάσεων πυρκαγιάς που έπληξε την περιοχή. Η φωτιά κατέστρεψε, μεγάλο μέρος της εξαίρετης φυσικής ομορφιάς του Πενταδακτύλου -δάση και άγρια βλάστηση, αλλά και καταπράσινους οπωρώνες και άλλα δέντρα. Η φωτιά κατέστρεφε για μέρες, αλλά οι κατοχικές και τουρκοκυπριακές δυνάμεις αποδείχθηκαν ανίκανες να την αντιμετωπίσουν. Η Κυπριακή Δημοκρατία και πάλι τότε προσέφερε κάθε δυνατή βοήθεια, αλλά οι κατοχικές δυνάμεις αρνήθηκαν να επιτρέψουν την επέμβαση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας στα Κατεχόμενα. Σήμερα το Ταταρικό καθεστώς λόγω της ανεξέλεγκτης καταστροφικής πυρκαϊάς απεδέχθη την βοήθεια της Κυπριακής Δημοκρατίας σε εναέρια πυροσβεστικά μέσα … Από Τουρκία μέχρι σήμερα δεν απεστάλη πυροσβεστική βοήθεια …. Εν αναμονή βρίσκονται μέχρι να ο Πενταδάκτυλος … κατακαεί …. 
 
Ούτε ο ίδιος ο Διγενής Ακρίτας δεν άντεξε να τον μολύνουν οι βάρβαροι κατακτητές. Πύρρεια δάκρυα ρέουν για την βιβλική καταστροφή του κατεχόμενου Πενταδάκτυλου μας … 
Απόσεισέ τους Πενταδάκτυλε...
 
Κώστας Μόντης, 
 
«Στιγμές της Εισβολής»
Είναι δύσκολο να πιστέψω πως μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνειας, είναι δύσκολο να πιστέψω πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας. Πικρή θάλασσα της Κερύνειας που πρέπει να αποσύρουμε πια τους στίχους που σου γράψαμε. Σκέψου να μας γίνει βραχνάς η οροσειρά της Κερύνειας σκέψου να την κοιτάμε με τρόμο, σκέψου να την υποψιαζόμαστε, σκέψου να τη μισάμε! Ανασήκωσε την πλάτη κι απόσεισέ τους Πενταδάκτυλέ μου, ανασήκωσε την πλάτη κι απόσεισέ τους. 
 
ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟΣ: 
 
Ο Πενταδάκτυλος αποτελείται από αλυσίδα βουνοκορφών, με ψηλότερο βουνό το Κυπαρισσόβουνο, το οποίο φτάνει τα 1025 μέτρα. Το μήκος της οροσειράς ξεπερνά τα εκατό χιλιόμετρα, ενώ το πλάτος της σε ελάχιστες περιπτώσεις υπερβαίνει τα πέντε. Στο δυτικό μέρος υψώνεται απότομα κοντά στο βορειοδυτικό ακρωτήριο Κορμακίτη, ενώ ανατολικά το ύψος των κορυφών μειώνεται για να καταλήξει βαθμιαία στη χερσόνησο της Καρπασίας, η οποία αποτελεί προέκταση του βουνού. Στα βόρεια, η οροσειρά χωρίζεται από τη θάλασσα με μια στενή παράκτια πεδιάδα, ενώ στα νότια απλώνεται η πεδιάδα της Μεσαορίας.  
 
Πενταδάχτυλος, 
 
Ιούλιος - Αύγουστος 1974 
 
Να που χρειάστηκε τώρα
Η μούντζα της απαλάμης σου,
Να που ξηγήθηκε τώρα
Η ανεξήγητη μούντζα της υψωμένης απαλάμης σου. 
 
Μούντζωσέ μας, Πενταδάχτυλε ακριβέ,
έτσι π αφήσαμε τόσο άφρονα να τουρκοπατηθείς.

 
Κώστας Μόντης 
 
Πενταδάκτυλος, σκλαβωμένος  
 
«Βουνό μου Πενταδάχτυλε πατημασιά τ’ Ακρίτα
θα λάμψει τ’ άστρο μια νυχτιά και το εν τούτω νίκα ..» 
 
Πλησιάζοντας στη Λευκωσία από την κεντρική οδική αρτηρία, φόντο μπροστά βρίσκεται ο κατεχόμενος Πενταδάκτυλος. Στην πλαγιά της οροσειράς πελώριες σημαίες του ψευδοκράτους και της Τουρκίας όπως προαναφέρθηκε, οι οποίες φωταγωγούνται και τα βράδια. Αυτή η εικόνα είναι η συνεχής υπενθύμιση σε όλους για την κατοχή εδάφους της Κύπρου από την Τουρκία. Αυτή η εικόνα είναι το ξυπνητήρι και η μαχαιριά στο στομάχι μας για να μην ξεχνάμε την κατοχή. 
 
Τα απεχθή μνημεία των τεράστιων τουρκικών σημαίων, που έστησε η Τουρκία και ο εγκληματίας Ντενκτάς μολύνει καθημερινά το τοπίο όχι μόνο συμβολικά, αλλά και περιβαλλοντικά. Γιατί όμως είναι τόσο επικίνδυνες αυτές οι σημαίες; Διότι χρειάζονται κάθε λίγο τόνους χημικών μπογιών, για να συντηρηθούν, αλλά και αλόγιστη σπατάλη ηλεκτρικού ρεύματος από μια ΤΚ κοινωνία που πραγματικά ζει μέσα στη φτώχεια. 
 
Σημειώνεται ότι ο χώρος που «φιλοξενούνται» οι τεράστιες βάρβαρες τουρκικές σημαίες κατοχής χαρακτηρίζεται αυστηρά στρατιωτικός, όπως και όλο το βουνό και καταλαμβάνουν δεκάδες τ. στρέμματα. Τα ωραιότερα κέδρα και πεύκα κόπηκαν γύρω, για να είναι ορατά τα απεχθή σύμβολα από την ελεύθερη Κύπρο.  
 
Η κάθε σημαία έχει 425 μέτρα πλάτος και 250 μέτρα ύψος. Σ΄αυτήν αναγράφεται η φράση "Ne mutlu Türküm diyene" που σημαίνει "Τι ευτυχία το να μπορεί να λέει κάποιος ότι είναι Τούρκος". 
 
Η φράση αυτή ανήκει στον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ που χρησιμοποίησε τη φράση αυτή στην 10η Επέτειο της δημιουργίας της Τουρκικής Δημοκρατίας, στις 29 Οκτωβρίου του 1933. 
 
Ο Πενταδάκτυλος φωνάζει την κατοχή… 
 
Η πρώτη τεράστια σημαία του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους στον Πενταδάκτυλο, δημιουργήθηκε την δεκαετία του 1980 για να προκαλεί. Για να προκαλεί τους ανθρώπους που έφυγαν από τα σπίτια τους το 1974. Δημιουργήθηκε για να προκαλεί τους ΕΛΛΗΝΕΣ Κύπριους και να τους υπενθυμίζει καθημερινά ότι οι τόποι τους και τα σπίτια τους τελούν υπό κατοχή. 
 
Και λάβετε υπ΄ όψιν βάρβαροι εισβολείς, ότι και καμένη γη όταν ξεκουμπιστείτε να μας παραδώσετε, ως ο θρυλικός φοίνικας θα αναγεννηθεί από τις στάχτες της. Είναι ιερή ΕΛΛΗΝΙΚΗ γη, που ποτέ δεν σας ανήκε …. Και Ελληνική θα παραμείνει. Ο ΚΑΙΡΟΣ ΓΑΡ ΕΓΓΥΣ…. 
 
Φοίνικας. Το μυθικό πτηνό των Ελλήνων. 
 
Και προσθέτω τιμής ένεκεν, περί του Βυζαντινού Διγενή Ακρίτα και τη σχέση του με το θρυλικό κατεχόμενο σήμερα βουνό… 
 
Απόσπασμα από παλαιότερο αφιέρωμα του Αντώνη Αντωνά. 
 
ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ Ο ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. 
 
Η Κυπριακή λαογραφία και δημοτική ποίηση, τον υμνεί επικά στη κυπριακή διάλεκτο. 
Ο Διγενής Ακρίτας, η αγαπημένη του Κύπρος, ο Σαρακηνός, ο Πενταδάκτυλος, η Πέτρα του Ρωμιού ή του Διγενή. 
 
Ο θρυλικός Βυζαντινός Διγενής Ακρίτας, ήταν από τους πιο θαρραλέους Ακρίτες που φύλαγαν τα Βυζαντινά εδάφη. Οι κατακτητές και πειρατές, σε φυγή ετρέποντο, όταν τους κυνηγούσε με τους ανδρειωμένους ανίκητους άνδρες του. 
 
Όταν κάποτε κυνηγούσε το πρωτοπαλλήκαρο των Σαρακηνών και τον στρατό του, ο οποίος πολλές μάχες έχασε από τον Διγενή, αυτός ντροπιασμένος έφευγε…Με τα καράβια του κατευθύνθηκε στη Κύπρο με σκοπό να την λεηλατήσει ακόμη και να την καταλάβει,,,Όταν ο Διγενής κατάλαβε ότι στη Κύπρο πήγαιναν, τους ακολουθεί με τα δικά του καράβια, για να σώσει την αγαπημένη του Κύπρο που είχε υπό την προστασία του… 
 
Ο Σαρακηνός πρώτος έφτασε στα ακρογιάλια της Κερύνειας αρχίζοντας να λεηλατεί… Δεν πρόλαβε το έργο του να ολοκληρώσει, όταν είδε τα καράβια του Διγενή.., οπότε προσπαθεί να διαφύγει διασχίζοντας το τότε μικρό βουνό του Πενταδάκτυλου… Αφού το πέρασε με βοήθεια μάγου Σαρακηνού ρίχνει λάσπη που αρχίζει να ορθώνεται, για να εμποδίσει τον Διγενή να τον ακολουθήσει.. Όταν ο Διγενής φτάνει ήδη το βουνό ορθώθηκε σαν φράγμα…, ακουμπά τότε το πελώριο του χέρι στο λασπωμένο μαλακό βουνό και με το κοντάρι του στήριγμα το δρασκελίζει… Τα αποτυπώματα του χεριού του παρέμειναν χαραγμένα στο πανώριο βουνό…τον Πενταδάκτυλο.. 
 
Αφού πέρασε το βουνό, από φόβο μην τυχόν και δεν προλάβει τους Σαρακηνούς, οι οποίοι έφτασαν στη Πάφο, όπου τους περίμεναν τα πειρατικά τους καράβια, αρπάζει με τα δυο του χέρια μεγάλο ασήκωτο βράχο του Πενταδάκτυλου και τον πετά στον πειρατικό στόλο βυθίζοντας τον… 
 
Ο γιγάντιος βράχος βρίσκεται σήμερα ακόμη στην παραλία όπου η Κύπριδα Αφροδίτη αναδύθηκε από τους αφρούς στα παράλια της Πάφου… Η κυπριακή παράδοση ονόμασε τον βράχο αυτό «Πέτρα του Ρωμιού ή Πέτρα του Διγενή Ακρίτα». Η τοποθεσία βρίσκεται λίγο έξω από την Πάφο και είναι από τις πιο ειδυλλιακές τοποθεσίες της Κύπρου. 
 
Επιστρέφοντας ο Διγενής με τους ηρωικούς του Ακρίτες, μετά τη νίκη τους κατά των Σαρακηνών, διασκεδάζουν στην ύπαιθρο, οπότε εμφανίζεται ο μαυροφορεμένος χάροντας κρατώντας σφικτά στο ξερακιανό του χέρι το νεκρικό δρεπάνι….Τον καλούν στο τραπέζι τους οι άφοβοι Ακρίτες και αυτός τους λέει.. 
 
Εν ήρτα ‘γιω ο Χάροντας να φα’ να πκιώ μιτά σας
… παρά ‘ρτα γιω ο Χάροντας το κάλλιος σας να πάρω. 
(Ξ. Φαρμακίδη, Κύπρια ‘Επη, σ. 4, στ. 11 και 15). 
 
Όταν ο Διγενής βλέπει ότι ο Χάρος θέλει να πάρει στον Άδη τον ίδιο, τον προκαλεί σε πάλη με τη συμφωνία αν νικήσει ο Διγενής να του χαρίσει τη ζωή. Μετά τη συμφωνία προχωρούν, πιασμένοι χέρι – χέρι, προς την παλαίστρα: 
 
Σιερκές, σιερκές επκιάσασιν τζαι στην παλιώστραν πάσιν.
Τζιαι τζ’ ειν εν’ που παλιώννασιν τρεις νύκτες τρεις ημέρες
τζιει πόπκιαννεν ο Χάροντας τα γαίματα πιτούσαν
τζιει πόπκιαννεν ο Διενής τα κόκκαλα ελειούσαν.
………………………………………. 
(Ακαδημ. Αθηνών, Ελλην. Δημ. Τραγ., Τόμ. Α’, σ. 39, στ. 18-21). 
 
Στη συνέχεια ο χάροντας αντιλαμβάνεται πως θα νικηθεί και δοκιμάζει να ξεγελάσει τον Διγενή, αλλά στο τέλος χάνει την πάλη οπότε καταφεύγει σε μάγια και κατορθώνει να ρίξει τον Διγενή στο κρεβάτι. Ενώ ο Διγενής ψυχομαχεί, έρχονται τα παλικάρια να τον δουν. Τους στρώνει τραπέζι και, ενώ τρώνε και πίνουν, τους διηγείται τα κατορθώματά του: «Στα έρημα τα άγρια μέρη της Αραπκιάς κυνήγησε μέσα στα μαύρα μεσάνυχτα και σκότωσε εκατοντάδες δράκοντες και λιοντάρια μια τεράστια κουφή (= φαρμαρκερό φίδι) «με πέντε τζ’ εφαλάες» και τον υπερφυσικό, κοσμικών διαστάσεων, Σαρακηνό.» 
 
Συνήθως τα τραγούδια τελειώνουν με την περιγραφή για τον Σαρακηνό την ώρα που πεθαίνει και δεν γίνεται αναφορά στον θάνατο του Διγενή. Σε μερικά όμως το τέλος είναι διαφορετικό, όπως στην παραλλαγή από την Κώμα του Γιαλού: 
 
Επίεν τζιει η καλίτσα του να ποσ’αιρετιστούσιν,
στ’ αγκάλια του την έσφιξεν τζι’ εξέην η ψυσ’ή τους. 
………………………………………….. 
(Ακαδ. Αθηνών, ό.π.π. σ. 41, στ. 105-106). 
 
Στη μια από τις δυο παραλλαγές της συλλογής Α. Ελευθεριάδη (Κυπρ. Σπ. ΛΖ’, 1973), σ. 18, στ. 94-99) ο Διγενής ψυχομαχεί, αλλά δεν παρουσιάζεται να πεθαίνει, ενώ στην άλλη αναφέρεται και ο θάνατός του (ό.π.π. σ. 19, στ. 48-55): 
 
Ο Διγενής ψυχομασιεί στον κόσμον αγροικειέται.
Ο Διγενής επέθανεν, τρέξετε, αρκόντοι, τρέξετε.
Ίντα μυστήριον, Α! Ίντα μυστήριον πράμαν!
Που πάνω που τους νώμους του ελιόμυλοι γυρίζαν,
που κάτω στες μασκάλες του περτίτζ’ια κακκαρίζαν
που πάνω εις την ράσιην του σσιύλιοι λαοί ετρέχαν,
που μέσα στα ρουθούνια του βουβάλια ξισταυλίζαν.
Τρέξετε, άρκοντες, τρέξετε, ίντα μυστήριον πράμαν!

…………………………………………. 
 
(13). Διγενή Ακρίτα απόδιωξέ τους… 
Του Αντώνη Αντωνά. 
 
Κάτω απ΄ την Πέτρα του Διγενή Ρωμιού,
τον μυθικό δυσθεόρατο βράχο,
εκεί που αναδύθηκε η Αφροδίτη Κύπριδα,
θαμμένη είν΄ των Σαρακηνών η ναυαρχίδα,
π΄ ο Διγενής εβύθισε μαζί με τους κουρσάρους.
Την Κύπρο την αγαπημένη του δεν ήθελε,
ποτέ να αγγίξουν, ούτε και να μολύνουν.
Χρυσός, σμαράγδια ρουμπίνια και ζαφείρια,
που λεηλάτησε ο πειρατής φοβερός Σαρακηνός,
βυθίστηκαν, κλαίει, οδύρεται…
Τα βογγητά του υπόκωφα ακούγονται,
τις άγριες νύχτες του χειμώνα…
Μόν΄ εσύ θρυλικέ ακρίτα Διγενή μπορείς,
για να σηκώσεις, τον βράχο τον ασήκωτο.
Μόν΄η δική σου θεϊκή δύναμη,
τα δικά σου θεόρατα χέρια…
Όχι, τον κρυμμένο θησαυρό για να βρεις,
αλλά πίσω στον Πενταδάκτυλο,
να τον τινάξεις, τους Τούρκους,
απ΄ το βουνό σου το θρυλικό,
ν΄ αποτάξεις, ν΄ αντινάξεις, ν΄ αποδιώξεις.
Της Κύπρου το θρυλικό βουνό,
απ τα δεσμά τα τουρκικά να το λυτρώσεις.
Ατόφιο νησί Χρυσό, η Κύπρος είναι.
Ρουμπίνι η Κερύνεια, ο Καραβάς,
η Λάπηθος, Ροδοχρωσίτης η Μόρφου.
Σμαράγδια, ειν΄ η Μεσαρκά, τα Καρπάσια.
Από χρυσού ψείγματα, οι αμμουδιές,
της Σαλαμίνιας Αμμοχώστου, Κωνσταντίας, 
το πανέμορφο διαμάντι.
Είν΄ η δική μας η κληρονομιά,
οι πρόγονοι μας οι ένδοξοι,
τα κτίσαν, τα γεννήσαν,
σε εμάς κληροδοτήσαν…
Εσαεί εις τους αιώνες των αιώνων…! 
 
Αποσπασματικές πληροφορίες: Ιστορίες της Κύπρου – Κύπρου λαογραφία, θρύλοι, μύθοι και παραδόσεις, Ιστορικά βιβία του Α. Αντωνά. 
 
Προσωπικές ιστορικές αφηγήσεις σαν παραμύθι, από γενιά σε γενιά, από γνωστούς και άγνωστους Κύπριους παλαιούς λαογράφους, συγγραφείς και γυρολόγους αξέχαστους επικούς «ποιητάρηδες», που απ’ ότι θυμάμαι μέχρι και το 1960 περίπου, γύριζαν την Κύπρο, απάγγελαν, «ντελάλιζαν» και πουλούσαν τα λαογραφικά τους εξαιρετικά ιστορικά ποιήματα, ή τα αντάλλασσαν με ψωμί, αυγά, φρούτα κλπ… Οι Έλληνες Κύπριοι λαογράφοι, ιστορικές παρακαταθήκες μας άφησαν … 
 
Επιμέλεια από Αντώνη Αντωνά.



Share

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Του Μητροπολίτη Προικοννήσου Ιωσήφ
Πέρασ’ ἡ ἐποχὴ ποὺ ἤσουνα ἕνα παλληκαρόβουνο

ἀνάμεσα στὰ ἄλλα·

ἕνα ἀδέρφι τοῦ Τροόδους,

ἕνας ἀ’ρφότεκνος τοῦ Ὀλύμπου,

ἕνας μυρωτικὸς κουμπάρος τοῦ Ταΰγετου

ἤ ἕνας σύντεκνος τοῦ Ψηλορείτη.


Τὰ τελευταῖα χρόνια ἀλλοιώθηκες παράξενα.

Ἔγινες εὐλογία πενταδάχτυλη ἱερόπρεπη

γιὰ τοὺς μισούς, ποὺ σὲ θωροῦν καὶ κλαῖνε.

Κι ἔγινες μούτζα μεγαλόπρεπη

καὶ φάσκελο ἀνοιχτοδάχτυλο

γιὰ τοὺς ἄλλους μισούς,

αὐτοὺς ποὺ σὲ χωρίσαν βίαια ἀπ’ τὰ παιδιά σου,

καὶ σὲ κοκκίνισαν μὲ μισοφέγγαρα,

χλευάζοντας τὶς ρίζες σου καὶ τὶς ἀγάπες τῆς καρδιᾶς σου.

Ανώνυμος είπε...

Πενταδάκτυλος / Του αείμνηστου Λυσσαρίδη Βάσου.

Λάθος. Eσύ δεν αναδύθηκες απ’ τον βυθό.

Ποτέ της θάλασσας το δροσερό νερό δεν ξέπλυνε το αγέρωχο στητό κορμί σου

Kομμάτι από την λάβα την καυτή καρφώθηκες μεσόκαμπα,

φρουρός ποιός ξέρει ποιάς αλήθειας.

Kι ήρθαν μερμύγκια οι άνθρωποι από παλιά

Σπηλιές τους φίλεψαν. Kι αυτοί

γρατσούνιζαν ανήμποροι

τη γρανιτένια σου αθάνατη άτρωτη σάρκα

Aρκάδες, Aχαιοί σ’ ορμήνεψαν γραφή, λαλιά. Kι εσύ

τους χάρισες θεούς, απάτητες κορφές

και πυρωμένη σκέψη.

Aλλόφωνοι σε πάτησαν για λίγο.

Στο ξύπνιο τους κατάπιε η

οργή σου στον ίδιο τον βυθό που βύζαξες παιδί.

Kι η ουμπλιέτ τους κράτησε νεκρές

σκιές στη ξεχασμένη πια σελίδα.

Όμως και τότε συντροφιά η γνώριμη λαλιά.

Kι ας ήτανε ο ουρανός μουγκός

κι η θάλασσα πικρή κι ο κάμπος χέρσος.

Tώρα σου κάρφωσαν πέτρινους

Ήλους. Σημαίες ξένες

και κακόφωνη λαλιά

πασχίζουν να φιμώσουν την αρχαία

γραφή και να ξεγράψουν μόνιμα

τοπολαλιές και μνήμη

Mερμύγγια οι άνθρωποι δουλεύουν του αφέντη το τροχό.

Mόνη φρικτή παλληκαριά ένα τραγούδι που κι αν αντρίκια ακούεται

μυρίζει μοιρολόϊ.

M’ άδειες ψυχές και δυνατές φωνές

μακρυά από μάχη, αλάργα απ’ τον εχθρό απόσεισε

φωνάζουν Πενταδάκτυλε απόδιωξε τους.

Mα θέλει η λευτεριά δουλειά πολλή.

Xέρια και σκέψη και μυαλό και αίμα.

Aυτή η κραυγή νεκρή ακούεται

γιατί νεκρές ψυχές τη διαφεντεύουν.

Eσένα Πενταδάκτυλε να

ξεριζώσουν δεν μπορούν.

Eμάς δυό μέτρα συρματόπλεγμα

δυό μπαταριές και μια βρισιά γιατί μας αποδιώχνουν.

Σ’ ακούω που πασχίζεις φωνή

στον άλαλο το βράχο να δανείσεις.

Σ’ ακούω που σαρκάζεις όταν ακούς να αναμετρούν

στρατούς με το τραγούδι.

Ξέρουν πως χέρια στο γρανίτη δεν υπάρχουν.

Kαι τα κακόφωνα μερμύγκια διαφεντεύουν κυκλάμινα, λεμονανθους και κρίνα.

Πούναι ο στρατός τραγουδιστές και ποιητές του ανέμου.

Πούναι το ηφαίστειο της λεβεντιάς που γέννησε τον βράχο.

H Pωμιοσυνη εννά χαθεί όντας το πάθος λείψει.

Eγώ...δεν έχω άλλο να σου πω.

Eγώ τη λίγη πνοή δεν σπαταλώ κραυγάζοντας τραγούδια.

Eγώ και μόνος θενά πορευτώ

όσο μπορώ κι όπως μπορώ

τους ήλους να ξηλώσω.

Kι αν το γλυκό της θάλασσας νερό δεν σούπλυνε το μούτρο

Tο αίμα μου χρωστώ να σου δανείσω

δροσιά στην αφιλόξενη σου συντροφιά.

Ανώνυμος είπε...

Εξαιρετική παρουσίαση και επιμέλεια του άρθρου από koukfamily.
M.Ρ.

ΔΑΝΑΟΣ είπε...

ΠΟΛΥ ΑΣΧΗΜΟ ΠΡΑΓΜΑ Η ΦΩΤΙΑ Κ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟ.
ΤΟ ΠΙΟ ΚΑΚΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΥΤΗ ΗΤΑΝ ΟΤΙ ΕΚΑΝΕ ΛΑΘΟΣ Κ ΕΚΑΨΕ ΔΑΣΟΣ !
ΑΝ ΕΙΧΕ ΛΟΓΙΚΗ Κ ΔΕΝ ΤΗΝ ΠΗΓΑΙΝΕ ΠΕΡΑ ΔΩΘΕ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΘΑ ΕΚΑΙΓΕ ΟΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΠΡΕΠΕ ....ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΠΑΤΗΤΕΣ - ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ.

Ανώνυμος είπε...

Μας λείπει ένας Διγενής... Δυστυχώς.

ΓΝΠ

Ανώνυμος είπε...

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΜΑΣ ΛΕΙΠΕΙ ΕΝΑΣ ΔΙΓΕΝΗΣ ΑΚΡΙΤΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ...
ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΕΝΑ ΓΕΩΡΓΙΟ ΓΡΙΒΑ ΔΙΓΕΝΗ ΚΑΙ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΜΑΣ ΜΑΖΙ.... , ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΟΥΣ, ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΔΕΣ, ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΕΣ ...
Χαρακτηριστικό και συμβολικό το πιο κάτω...
Μπάρμπα Γιάννη Μακρυγιάννη και όλοι ήρωες μας μαζί, πάρτε μαύρο γιαταγάνι κι ελάτε στην ζωή μας πίσω, το στραβό να κάντε ίσο ....
Π.Β.

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.