Στὴν Ὀρθόδοξη Παράδοσι ὅμως ἐπικρατεῖ κάτι ἄλλο. Ὁσάκις ἡ Γραφὴ ὁμιλεῖ περὶ προσευχομένου Ἁγίου Πνεύματος μέσα στὸν ἄνθρωπο, ὅταν δηλαδὴ λέγῃ ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα προσεύχεται μέσα στὸν Προφήτη ἢ μέσα στὸν Ἀπόστολο, δὲν ὁμιλεῖ περὶ λογικῆς προσευχῆς, ἀλλὰ περὶ νοερᾶς. Αὐτὴ δηλαδὴ ἡ λατρεία, δὲν εἶναι λογικὴ λατρεία, ἀλλὰ νοερά102.
Ἔτσι ὑπάρχει μὲν ἡ λογικὴ λατρεία, ποὺ γίνεται μὲ τὴν λογικὴ τοῦ ἀνθρώπου, τὴν ὁποία προσφέρομε στὸν Θεό, ὅταν διαβάζωμε ἢ ψάλλωμε τὶς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Θεία Λειτουργία π.χ. εἶναι λογικὴ λατρεία, ὅπως λογικὲς λατρεῖες εἶναι ὅλες οἱ τυπωμένες σὲ κείμενα ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ νοερὰ λατρεία ὅμως, ποὺ εἶναι ποιοτικὰ ἀνώτερης μορφῆς λατρεία, δὲν εἶναι λατρεία ποὺ προσφέρεται στὸν Θεὸ ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο μὲ πρωτοβουλία τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ τοῦτο διότι σὲ κάποιο στάδιο τῆς πνευματικῆς ἀναπτύξεως τοῦ ἀνθρώπου ἦλθε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο στὸν ἄνθρωπο αὐτόν, στὴν καρδιά του, καὶ μετέφερε τὴν λατρεία τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὸν ἐγκέφαλο στὸν χῶρο τῆς καρδιᾶς. Ὁπότε στὸν ἄνθρωπο αὐτὸν γίνεται πλέον ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ νοερῶς στὸν χῶρο τῆς καρδιᾶς. Τότε ἡ διάνοια παρακολουθεῖ τὴν νοερὰ προσευχή, ἀλλὰ δὲν συμμετέχει μὲ λογικὰ σχήματα. Ἁπλῶς ἀφουγκράζεται τὴν προσευχὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στὴν καρδιά. Αὐτὴ εἶναι ἡ εὐχὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου.
Ὅταν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα προσεύχεται νοερὰ μέσα στὸν ἄνθρωπο, ὅπως εἴπαμε προηγουμένως, τότε ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος τὴν περίοδο ἐκείνη γίνεται ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ μάλιστα ὁ χῶρος τῆς καρδιᾶς του γίνεται τὸ θυσιαστήριο αὐτοῦ τοῦ ναοῦ. Καὶ τὸ αἰσθάνεται αὐτὸ ὁ ἄνθρωπος. Ὁ ἄνθρωπος τότε γίνεται ἀκροατὴς τῆς εὐχῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος103. Τότε ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου γίνεται παπᾶς καὶ ψάλτης καὶ ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος βιώνει της ἐσωτερική - μυστικὴ ἱερωσύνη. Τότε γίνεται μέλος τοῦ Βασιλείου Ἱερατεύματος. Τότε γίνεται ἐνεργείᾳ μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, δηλαδὴ τῆς Ἐκκλησίας, διότι τὸ ἴδιο τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τὸν εἰσήγαγε στὸ μυστικὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, στὴν ὄντως Ἐκκλησία. Τὸ Χρῖσμα, τὸ ὁποῖο ἐδέχετο ὁ Χριστιανὸς στὴν ἀρχαία Ἐκκλησία, ἦταν ἀκριβῶς ἡ ἐπιβεβαίωσις, ἡ σφραγῖδα ὅτι ὁ Χριστιανὸς ἐκεῖνος εἶχε γίνει μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ.
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος, στὸν ὁποῖο ἐνεργεῖται ἡ προσευχὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στὴν καρδιά, θελήσῃ νὰ προσευχηθῇ λογικά104, μπορεῖ νὰ τὸ κάνῃ αὐτὸ καὶ νὰ προσεύχεται μὲ ἄλλους στίχους ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἀκούει μυστικὰ μέσα στὴν καρδιά του. Μπορεῖ ὅμως ἐπίσης νὰ ἀφεθῇ καὶ νὰ ἐπαναλαμβάνῃ ἢ νὰ ἀπαγγέλλῃ ἐκεῖνα ποὺ ἀκούει νὰ λέγονται μέσα στὴν καρδιά του.
Στὴν Ὀρθόδοξη Παράδοσι ὅμως ἕνας ὁ ὁποῖος δὲν βρίσκεται σὲ αὐτὴν τὴν πνευματικὴ κατάστασι τῆς νοερῆς προσευχῆς, δὲν κάνει αὐτοσχέδιες προσευχές, ἀλλὰ προσεύχεται λογικὰ χρησιμοποιῶντας τὶς προσευχὲς τῶν ἀκολουθιῶν τῆς Ἐκκλησίας. Διότι ἡ αὐτοσχέδια προσευχὴ πνευματικὰ εἶναι πάρα πολὺ ἐπικίνδυνη γιὰ ὅσους δὲν ἔχουν τὶς ἀνάλογες πνευματικὲς προϋποθέσεις105. Ἐκεῖνος ποὺ ξέρει πῶς νὰ προσεύχεται σωστὰ εἶναι ὁ Παράκλητος, δηλαδὴ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ὁ Ὁποῖος διδάσκει τὸν ἄνθρωπο πῶς νὰ προσεύχεται σωστά, καθὼς ἐπίσης καὶ ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει διδαχθῇ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα πῶς νὰ προσεύχεται σωστά.
Αὐτὴ ἡ κατάστασις γιὰ τὴν ὁποία ὁμιλεῖ ὁ Χριστός, ὅταν λέγῃ ὅτι θὰ ἔλθῃ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον νὰ κατοικήσῃ μέσα σας καὶ μαζὶ μὲ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο θὰ ἔλθω καὶ ἐγὼ μαζὶ μὲ τὸν Πατέρα μου καὶ θὰ κατοικήσωμε μέσα σας - τὸ λέγει καθαρὰ αὐτὸ ὁ Χριστός -, καὶ μᾶς λέγει καὶ πῶς θὰ γίνῃ αὐτὸ καὶ ἐπίσης μᾶς λέγει «αἰτεῖτε καὶ δοθήσεται ὑμῖν»106 καὶ μιλάει γιὰ προσευχὴ καὶ μιλάει γιὰ ἀγάπη, ὅλα αὐτὰ ἂν τὰ συνδυάσῃ κανείς, τί συμπέρασμα βγάζει; Ὅτι μιλάει ὁ Χριστὸς γιὰ μία κατάστασι, κατὰ τὴν ὁποία, ὅταν ἔλθῃ ὁ Χριστὸς καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο καὶ κατοικήσῃ μέσα στὸν ἄνθρωπο, ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς θὰ τὸ ξέρῃ ὅτι γίνονται αὐτὰ μέσα του; Ἢ μήπως, ὅταν γίνουν αὐτὰ σὲ ἕναν ἄνθρωπο, ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς δὲν θὰ τὸ ξέρῃ, δὲν θὰ τὸ καταλάβῃ; Δηλαδὴ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο, ὅταν ἔρχεται μέσα στὸν ἄνθρωπο, ἔρχεται ἀπαρατήρητα ἢ μετὰ παρατηρήσεως (ἐσωτερικῆς); Ἢ μήπως θὰ ἔλθῃ, ἐπειδὴ τὸ εἶπε κάποιος Δεσπότης ἢ κάποιος παπᾶς;
Θυμᾶμαι, ὅταν ἤμουν νεοχειροτονημένος παπᾶς, ἔλεγα καὶ ἐγὼ ἐκεῖνο ποὺ λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «ἡμεῖς ἐσμὲν ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος»107 καὶ ἂν φθείρετε τὸν ναὸν τοῦτον... κλπ. καὶ συζητούσαμε καὶ λέγαμε καὶ λέγαμε κάνοντας ἠθικολογία ἐπάνω σ᾿ αὐτὰ ποὺ ἔλεγε ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Ἀλλὰ ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀπευθυνόμενος στὴν ἐνορία τῆς Κορίνθου, στὸ σημεῖο ποὺ ἔλεγε ὅτι ἡμεῖς ἐσμὲν ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡμεῖς ἐσμὲν μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἔχετε τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο μέσα σας κλπ., ἂν διαβάσετε ὅλα αὐτὰ προσεκτικά, θὰ δῆτε ὅτι ἀναφέρεται σὲ τί εἶδος πιστῶν; Διότι λέγει: «Θέλω πάντας ὑμᾶς λαλεῖν γλώσσαις»108. Δηλαδὴ ἀναφέρεται στοὺς λαλοῦντας γλώσσαις (σ᾿ ἐκείνους δηλαδὴ ποὺ εἶχαν στὴν κατοχὴ τους διάφορα εἴδη τῆς νοερᾶς προσευχῆς).
Λένε οἱ παπᾶδες ἀπὸ τὸν ἄμβωνα: ξέρετε, ἀγαπητοί μου Χριστιανοί, δὲν πρέπει νὰ στεναχωριέστε... Νά, ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγει ὅτι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο εἶναι, μέσα μας καὶ μᾶς καθοδηγεῖ καὶ ξέρει τὸ Πνεῦμα τί ἀνάγκες ἔχομε καὶ πῶς νὰ προσευχηθῇ... κλπ.. Δηλαδὴ κάνουν μία ὁμιλία, μιλᾶνε γιὰ κάποια προσευχὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στὸν ἄνθρωπο, τὴν ὁποία ὁ ἄνθρωπος δὲν αἰσθάνεται οὔτε ξέρει ὅτι ἐνεργεῖται μέσα του οὔτε τὴν διακρίνει μέσα του, τὴν ὁποία δηλαδὴ δὲν ἀκούει ὁ ἄνθρωπος νὰ τελῆται ἐσωτερικά, μέσα του.
Ὅμως ἐκείνη ἡ προσευχὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιὰ τὴν ὁποία μιλάει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, εἶναι αἰσθητὴ ἢ ὄχι; Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος δηλαδὴ μιλάει ἔτσι ἀόριστα γιὰ κάποια προσευχὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιὰ ἀόριστη συμμετοχὴ στὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ; Ἢ μᾶς δίνει συγκεκριμένα βιωματικὰ στοιχεῖα γιὰ τὸ πῶς συμβαίνει αὐτό; Δηλαδὴ ὑπάρχει νοερὰ αἴσθησις, αἰσθητῆ ἐσωτερικὴ ἀντίληψις ἢ ὄχι σ᾿ ἐκεῖνα γιὰ τὰ ὁποῖα μιλάει ἔτσι ὁ ἀπόστολος Παῦλος;
Διαβάζοντας ὅμως τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, βλέπομε τὸ ἑξῆς: Ὅτι δηλαδὴ ἀποκλείεται κάποιος νὰ εἶναι ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ νὰ μὴ τὸ καταλαβαίνῃ, νὰ μὴν ἔχῃ δηλαδὴ αἴσθησι ὁ ἴδιος ὅτι εἶναι ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Διότι «τὸ Πνεῦμα συμμαρτυρεῖ τῷ πνεύματι ἡμῶν ὅτι ἐσμὲν τέκνα Θεοῦ»109. Τὸ Πνεῦμα ὅμως πῶς συμμαρτυρεῖ «τῷ πνεύματι ἡμῶν»; Δὲν εἶναι αὐτὸ ἡ νοερὰ προσευχή; Διότι, ἂν δὲν εἶναι αὐτὸ ἡ νοερὰ προσευχή, τότε τί εἶναι; Εἶναι καμμιὰ φαντασία κανενὸς φαντασμένου ἀνθρώπου;
Λοιπὸν μὲ τὴν φράση: «τὸ Πνεῦμα συμμαρτυρεῖ τῷ πνεύματι ἡμῶν ὅτι ἐσμὲν τέκνα Θεοῦ» δὲν ἐννοεῖται τίποτε ἄλλο, παρὰ ἡ νοερὰ προσευχή. Καὶ αὐτὴ ἡ νοερὰ αἴσθησις, αὐτὴ ἡ κατάστασις, αὐτὴ ἡ ἐμπειρία τοῦ Χριστιανοῦ, ὅταν ἐνεργεῖται ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, αὐτὴ ἡ εἶναι ἡ Πατερικὴ παράδοσις ἀπὸ γενεὰ σὲ γενεά. Βάσει αὐτῆς ἕνας πνευματικὸς πατέρας ξέρει πότε τὸ πνευματικό του παιδὶ ἔχει φθάσει ἀπὸ τὴν κάθαρσι στὸ φωτισμό. Μπορεῖ ἕνας πνευματικὸς πατέρας νὰ τὸ ξέρῃ αὐτὸ ἢ ὄχι; Καὶ πῶς τὸ ξέρει αὐτό; Πῶς δηλαδὴ ξέρει ἂν τὸ πνευματικό του παιδὶ ἔφθασε στὴν κατάστασι φωτισμοῦ; Ἀπὸ αὐτὰ ποὺ εἴπαμε. Ἔτσι, ὅταν μιλᾶμε γιὰ ἐμπειρικὴ Θεολογία μιλᾶμε γιὰ ἐμπειρικὴ εὐσέβεια (ὄχι γιὰ εὐσεβισμό). Ἡ Θεολογία εἶναι ἐμπειρικὴ εὐσέβεια. Δὲν εἶναι λόγια, ἀλλὰ εἶναι κάτι τὸ πολὺ συγκεκριμένο.
Σημειώσεις:
102. Γίνεται δηλαδὴ μὲ τὴν καρδιά, τὴν ὁποία κινεῖ ἡ θεία Χάρις καὶ ὄχι μὲ τὴν λογική.
103. Α' Πέτρ. 2, 9.
104. Διαβάζοντας ἢ ψάλλοντας κάτι μέσα στὸν ναὸ ἢ κάνοντας αὐτοσχέδια προσευχὴ ἢ ἐπαναλαμβάνοντας μία μονολόγιστη εὐχή.
105. Παράδειγμα εἶναι ὁ Φαρισαῖος τοῦ Εὐαγγελίου, ὁ ὁποῖος ἔπεσε σὲ ὑπερηφάνεια.
106. Ματθ. 7, 7.
107. Ἡ ἀκριβὴς διατύπωσις εἶναι: «Οὐκ οίδατε ὅτι ὁ ναὸς Θεοῦ εστε καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν; Εἰ,Εἶ τὶς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ φθείρει, φθερεῖ τοῦτον ὁ Θεός· ὁ γὰρ ναὸς τοῦ Θεοῦ ἅγιὸς εστιν, οἵτινες εστε ὑμεῖς» (Α' Κορ. 3, 16-17).
108. Α' Κορ. 14, 5.
109. Ρωμ. 8, 16.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου