Κληρονομιά: Εφιάλτης στα χρόνια της κρίσης (απαντήσεις σε απορίες)

Αυξήθηκαν κατά 413% οι αποποιήσεις μεταξύ 2013 και 2018 (από 30.000 σε 150.000)! Εξι ερωτήσεις και απαντήσεις για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι συγγενείς

Σε εφιάλτη για δεκάδες χιλιάδες πολίτες έχει μετατρέπει η προοπτική αποδοχής ή αποποίησης κληρονομιάς! Ανυποψίαστοι φορολογούμενοι, ακόμη και ανήλικα παιδιά, καλούνται να αποφασίσουν αν θα δεχτούν να κληρονομήσουν κάποιος ακίνητο η άλλο περιουσιακό στοιχείο και να επιφορτιστούν με το φορολογικό βάρος της αποδοχής και της διαχείρισής του.

Μεταξύ 2013 και 2018 οι αποποιήσεις κληρονομιάς αυξήθηκαν κατά 413%. Συγκεκριμένα, το 2018 ο αριθμός των αποποιήσεων κληρονομιάς άγγιξε τις 150.000, όταν το 2013 οι αποποιήσεις δεν είχαν ξεπεράσει τις 30.000.

Βάσει της νομοθεσίας οι κληρονόμοι θα πρέπει να αποποιηθούν μία κληρονομιά μέσα σε τέσσερις μήνες. Οταν παρέλθει το τετράμηνο, η κληρονομιά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Σε περίπτωση που υπάρχει διαθήκη, ο χρόνος αρχίζει να μετρά μετά τη δημοσίευση της διαθήκης. 

Μεγάλη σύγχυση υφίσταται και για τη δυνατότητα αποποίησης των ανήλικων τέκνων. Δεν είναι λίγες οι φορές που τόσο οι ανήλικοι όσο και οι γονείς τους δεν γνωρίζουν ότι είναι κληρονόμοι και θεωρούν λανθασμένα ότι η προθεσμία αποποίησης αρχίζει με την ενηλικίωση ανηλίκων. Η αποποίηση κληρονομιάς, όταν πρόκειται για ανήλικο τέκνο, πρέπει να γίνει από τους γονείς του.

Σε περίπτωση που το τέκνο δεν αποποιηθεί μέσω της δικαστικής διαδικασίας εντός της προθεσμίας, θα πρέπει στην ηλικία των 18 ετών και για ένα έτος να κάνει αποδοχή της κληρονομιάς με επιφύλαξη, δηλαδή με το ευεργέτημα της απογραφής. Με το ευεργέτημα της απογραφής ο κληρονόμος δεν αποποιείται την κληρονομιά, αλλά η κληρονομιά αποτελεί χωριστή ομάδα περιουσίας, ανεξάρτητη από την άλλη περιουσία που έχει ο κληρονόμος.

Οι τάξεις

Σύμφωνα με τη νομοθεσία για την εξ αδιαθέτου (χωρίς διαθήκη) κληρονομική διαδοχή, καθιερώνονται έξι τάξεις, οι οποίες αποτελούνται από συγγενείς του αποβιώσαντος που κληρονομούν κατά σειρά προτεραιότητας. Αυτό σημαίνει ότι, εάν δεν βρεθεί κληρονόμος από την πρώτη τάξη, θα κληρονομήσουν οι κληρονόμοι από τη δεύτερη τάξη, και, εάν δεν βρεθεί ούτε από τη δεύτερη τάξη, θα κληρονομήσουν οι κληρονόμοι από την τρίτη τάξη κ.ο.κ. Στην πρώτη τάξη ανήκουν οι κατιόντες του κληρονομουμένου (τέκνα και εγγόνια) και η σύζυγός του. Αν δεν υπάρχουν κληρονόμοι πρώτης τάξης, κληρονομούν οι κληρονόμοι της δεύτερης τάξης, δηλαδή οι γονείς και τα αδέλφια του αποβιώσαντος (και συνεπώς και τα ανίψια του).

Αν δεν υπάρχουν ούτε κληρονόμοι της δεύτερης τάξης, κληρονομούν οι κληρονόμοι της τρίτης τάξης, δηλαδή οι παππούδες και οι γιαγιάδες.

Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις όπου μπορεί η αποποίηση να είναι άκυρη. Αυτό θα συμβεί εφόσον:

■ Ο κληρονόμος έχει ρητά ή σιωπηρά δηλώσει ότι αποδέχεται την κληρονομιά.
■ Αν περάσει η προθεσμία των τεσσάρων μηνών για αποποίηση, η κληρονομιά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Αρκεί και μία ημέρα καθυστέρηση.
■ Οι φορολογούμενοι δεν έχουν «χριστεί» νόμιμα κληρονόμοι. Αν, για παράδειγμα, ο φορολογούμενος είναι κληρονόμος δεύτερου βαθμού, δεν μπορεί να καταθέσει αποποίηση, αν δεν αποποιηθούν πρώτα οι κληρονόμοι πρώτου βαθμού.
■ Εγινε υπό αίρεση ή προθεσμία ή για μέρος της κληρονομιάς. Οι φορολογούμενοι δεν μπορούν να αποποιηθούν μέρος της κληρονομιάς ή να αποποιηθούν θέτοντας προϋποθέσεις.

Ας δούμε τώρα τις υποχρεώσεις σε θέματα φορολογίας κληρονομιών με τη μορφή απαντήσεων σε συνήθεις ερωτήσεις: 

1 Ποια δικαιολογητικά απαιτούνται κατά την υποβολή δηλώσεων φόρου κληρονομιάς;
α) Ληξιαρχική πράξη θανάτου.
β) Αντίγραφο διαθήκης.
γ) Κληρονομητήριο ή πιστοποιητικό της αρμόδιας δημοτικής ή κοινοτικής Αρχής περί του είδους και του βαθμού συγγενείας προς τον κληρονομούμενο.
δ) Πιστοποιητικό του γραμματέα του Ειρηνοδικείου περί μη δημοσιεύσεως νεότερης διαθήκης ή περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης στην περίπτωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής.
ε) Πιστοποιητικό για την ηλικία του επικαρπωτή, όταν για τον προσδιορισμό της αξίας λαμβάνεται υπόψη η ηλικία αυτού.
στ) Εγγραφο νομιμοποιήσεως, σε περίπτωση πληρεξουσίου.
ζ) Τα έγγραφα που αποδεικνύουν τη μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης.
η) Αποδεικτικά χρεών της κληρονομιάς.

2 Ποιες είναι οι προϋποθέσεις απαλλαγής από τον φόρο κληρονομιών για την απόκτηση της πρώτης κατοικίας;
Ο κληρονόμος (σύζυγος ή τέκνο του κληρονομουμένου) να μην έχει δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, στο οποίο αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες και βρίσκεται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι καλύπτονται αν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων (και των λοιπών αντίστοιχων κληρονομιαίων ακινήτων) είναι 70 τ.μ., προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και για καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.

3 Ποια είναι τα αφορολόγητα ποσά για την απόκτηση πρώτης κατοικίας λόγω θανάτου;
Η απαλλαγή παρέχεται για αξία κατοικίας έως 200.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο και έως 250.000 ευρώ για έγγαμο, η οποία προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και για καθένα από τα επόμενα ανήλικα τέκνα των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος. Στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μίας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα. Επίσης, χορηγείται απαλλαγή για οικόπεδο αξίας έως 50.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο και έως 100.000 ευρώ για κάθε έγγαμο κληρονόμο, προσαυξανόμενη κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και για καθένα από τα επόμενα τέκνα. Τα παραπάνω ισχύουν εφόσον στον δικαιούχο κληρονόμο ή κληροδόχο περιέρχεται ένα οικόπεδο εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου. 

4 Σε πόσες δόσεις καταβάλλεται ο φόρος κληρονομιών;
Σε 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις των 500 ευρώ. Σε περίπτωση κληρονομιάς, αν ο κληρονόμος είναι ανήλικος, ο αριθμός των δόσεων διπλασιάζεται, με την προϋπόθεση ότι κάθε δόση δεν θα είναι μικρότερη των 500 ευρώ, πλην της τελευταίας. 

5 Πότε παραγράφεται το δικαίωμα του Δημοσίου για επιβολή φόρου κληρονομιάς;
Μετά την πάροδο 10 ετών, αν υποβλήθηκε δήλωση, ή 15 ετών, αν δεν υποβλήθηκε δήλωση. Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, το δικαίωμα του Δημοσίου είναι παραγραμμένο για όλες τις υποθέσεις για τις οποίες η φορολογική υποχρέωση «γεννήθηκε» έως τις 31/12/1994. 

6 Ποιο είναι το απαλλασσόμενο ποσό, όταν κληρονόμος είναι σύζυγος ή ανήλικο τέκνο του κληρονομουμένου;
Από τον φόρο κληρονομιάς απαλλάσσεται αξία κληρονομιαίας περιουσίας έως 400.000 ευρώ για κάθε κληρονόμο (με αντίστοιχο περιορισμό των κλιμακίων υπολογισμού του φόρου της α΄ κατηγορίας). 

πηγή

Share