Ίσως η σημαντικότερη γεωπολιτική εξέλιξη της τρέχουσας δεκαετίας, η οποία αναμένεται να επιδράσει με κοσμογονικό τρόπο στη διαμόρφωση του μελλοντικού διεθνούς συστήματος στα επόμενα χρόνια, είναι η ανάπτυξη από πλευράς της Κίνας της περιβόητης OBOR (One Belt One Road), του «νέου Δρόμου του Μεταξιού», που αναφέρεται πλέον ως BRI (Belt and Road Initiative).Η BRI είναι ένα σχεδιαζόμενο κολοσσιαίο πλέγμα υποδομών στα νότια ευρασιατικά παράλια, την Κεντρική Ασία, αλλά και τον απώτατο αρκτικό βορά, με τελικό στόχο την Ευρώπη. Οι υποδομές της περιλαμβάνουν αυτοκινητόδρομους, σιδηροδρομικές γραμμές, αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου και πετρελαίου, ποτάμια δίκτυα επικοινωνίας, λιμάνια κλπ. Ακόμη και ολόκληρες πόλεις. Το κόστος για την κατασκευή τους θα ανέλθει σε αρκετά τρις δολάρια, ενώ η ευρύτερη οικονομική τους αξία είναι απλά ανυπολόγιστη.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, όλες αυτές οι υποδομές θα διαμορφώσουν μια νέα ανθρωπογεωγραφική πραγματικότητα στην Ευρασία και συνακόλουθα στο διεθνές σύστημα, με τεράστιες δυνητικές γεωπολιτικές συνέπειες. Κατά την άποψη του υπογράφοντος η BRI αποτελεί κομβικό στοιχείο μιας νέας γεωπολιτικής μηχανικής που οδηγεί στην ενοποίηση της Ευρασίας και εν συνεχεία στην αυτονόμησή της από το ωκεάνιο δίκτυο επικοινωνιών. Άρα, σε βάθος χρόνου ενδέχεται να οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου διπολικού παγκόσμιου συστήματος, που θα διαδεχθεί το σημερινό, υπό διαμόρφωση πολυπολικό. Αλλά αυτό είναι μια άλλη και πολύ μεγάλη κουβέντα.
Το θεμέλιο της υψηλής στρατηγικής της Κίνας
Σε κάθε περίπτωση, η BRI είναι η κορωνίδα και το θεμέλιο της υψηλής στρατηγικής της Κίνας και συνακόλουθα αποτελεί και βασικό στοιχείο της διαμόρφωσης της γεωπολιτικής στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Ευρώπης. Η BRI προκαλεί μεγάλες προσδοκίες για τα οικονομικά και γεωπολιτικά της οφέλη αλλά και φόβους και αντιδράσεις, θεωρούμενη από μεγάλο μέρος του μηχανισμού διαμόρφωσης της υψηλής στρατηγικής της Δύσης ως μια προσπάθεια «έμμεσης στρατηγικής» της Κίνας να επιτύχει ηγεμονικό ρόλο στον πλανήτη.
Από πλευράς της, η Κίνα, προσπαθεί να τονίσει την οικονομική διάσταση αυτού του κοσμογονικού εγχειρήματος, που δεν έχει προηγούμενο στην παγκόσμια ιστορία, να εξασφαλίσει ότι η συμμετοχή σε αυτό θα είναι επωφελής για τους πάντες (win win), ακόμη και για ανταγωνιστές της, όπως η Ινδία και δεν θα υπάρξουν γεωπολιτικές τριβές. Στο πλαίσιο αυτής της δύσκολης προσπάθειας είναι μεγάλης σημασίας η συμμετοχή στην BRI χωρών που θα λειτουργήσουν ως αποσβεστήρες κραδασμών στις αντιδράσεις που τυχόν προκύψουν από τους ισχυρούς δρώντες του Δυτικού Κόσμου, οι οποίοι βλέπουν την άνοδο της Κίνας με φόβο και καχυποψία.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Έτσι, λοιπόν, στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία αποτελεί σημαντικό κομμάτι της BRI, ο ρόλος της Ελλάδας είναι σημαντικός ακριβώς γιατί μπορεί να λειτουργήσει ως παράγοντας μείωσης των τριβών μεταξύ των ισχυρών δρώντων.
Μεταξύ των άλλων, οι υποδομές που προβλέπονται να κατασκευαστούν στο πλαίσιο της BRI, όπως για παράδειγμα, η δημιουργία ενός ποτάμιου δικτύου μεταφορών στα Βαλκάνια, που θα διασυνδέεται με το ποτάμιο δίκτυο μεταφορών της Κεντρικής Ευρώπης, ενδέχεται να διευκολύνει τη μεταφορά των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη, κάτι που είναι κρίσιμο στοιχείο της υψηλής στρατηγικής της Δύσης, δεδομένου ότι έτσι θα μειωθεί η εξάρτηση της Δυτικής Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Αντιθέτως, η συμμετοχή της Τουρκίας στην BRI θα μπορούσε να προκαλέσει την αντίδραση των μεγάλων διεθνών δρώντων, ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά πιθανώς και της Ρωσίας. Αυτό θα συνέβαινε γιατί έτσι θα προέκυπτε μια υπερβολικά ισχυρή Τουρκία, κάτι που οι δύο μεγάλες Δυνάμεις επιδιώκουν να αποφύγουν, ακριβώς γιατί έτσι πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να την ελέγξουν.
Επιπροσθέτως, μια Τουρκία αυτονομημένη από τη Δύση και με στενές σχέσεις με τη Μόσχα, αν αποκτούσε και αυξημένο ρόλο στην BRI θα μπορούσε να εντείνει τους φόβους και την καχυποψία της Ουάσιγκτον, δεδομένης και της στενής σχέσης Κίνας – Ρωσίας. Συνακόλουθα, ο ήδη υπάρχων φόβος και καχυποψία των ΗΠΑ έναντι της Κίνας θα συνδυαζόταν με το φόβο και την καχυποψία των Αμερικανών έναντι της Ρωσίας και της Τουρκίας, με αποτέλεσμα να κινδυνεύσει να προκληθεί μια βίαιη αντίδραση από πλευράς τους, που θα μπορούσε να υπονομεύσει την BRI.
Με μια αρχική ματιά, λοιπόν, προκύπτει το συμπέρασμα ότι ενδέχεται να υφίσταται μια αρχική στιβαρή βάση οικοδόμησης μιας νέας στρατηγικής σχέσης Ελλάδας – Κίνας, χωρίς να θίγονται κρίσιμα δυτικά συμφέροντα. Αντιθέτως, ενδέχεται να επιτυγχάνονται σοβαρές συνέργειες με αυτά. Βέβαια, αυτό είναι ένα εξαιρετικά πολύπλοκο και πολυσύνθετο θέμα για να εξαντληθεί στο στενό πλαίσιο αυτού του κειμένου. Ωστόσο, το γεγονός παραμένει ότι μια μεγάλη δυνητική στρατηγική ευκαιρία για την Ελλάδα είναι ενώπιον της.
Μια Ελληνίδα στην υψηλή στρατηγική της Κίνας
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον δε είναι το γεγονός ότι στο πλέγμα των ειδικών που συμμετέχουν σε ακαδημαϊκό επίπεδο στη συνδιαμόρφωση της υψηλής στρατηγικής της Κίνας για την BRI και μάλιστα σε ένα από τα πιο ιδιόρρυθμα σημεία της, τον Αρκτικό, συμμετέχει και μια Ελληνίδα. Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Πελαγία Καρπαθιωτάκη, που διδάσκει στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Πεκίνου και είναι υπεύθυνη Διεθνών Σχέσεων της Academy of China Open Economy Studies Διεθνών Σχέσεων του ίδιου πανεπιστημίου, το οποίο αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά της Κίνας.
Επίσης, η κ. Καρπαθιωτάκη ανέλαβε προσφάτως την επιστημονική επιμέλεια (editing) της μελέτης «Mapping the Arctic’s Geo-economic Importance in the Global Future», καθώς και τη συγγραφή δύο κεφαλαίων της μελέτης που εξετάζουν θέματα διακυβέρνησης, εθνικής κυριαρχίας και ασφάλειας στον Αρκτικό. Η μελέτη διεξάγεται από κοινού από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Πεκίνου με το Κέντρο Διεθνούς Εμπορίου και Οικονομικών Ερευνών (International Trade and Economics Research Center) του Guangdong University for Foreign Studies που εδρεύει στην Γκουαντζού, στη Νότιο Κίνα και αποτελεί επίσης ένα άλλο από τα κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας.
Για την ίδια μελέτη ο υπογράφων έχει αναλάβει δύο κεφάλαια για τις στρατιωτικές ισορροπίες στον Αρκτικό και τον εν δυνάμει ρόλο του Αρκτικού στη διαμόρφωση του διεθνούς συστήματος. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας συμμετείχα προσφάτως με την κ. Καρπαθιωτάκη σε συνάντηση στην Γκουαντζού όπου οι συγγραφείς της μελέτης παρουσίασαν τα αρχικά συμπεράσματά τους σε πανεπιστημιακούς και ανώτατα στελέχη κρατικών οργανισμών της Κίνας που ασχολούνται με το σχετικό αντικείμενο, όπως ήταν το Ίδρυμα Ναυτικής Στρατηγικής.
Εκεί είχα την ευκαιρία να ακούσω από πρώτο χέρι για τη σημασία που δίνουν οι Κινέζοι ιθύνοντες στην ανάπτυξη της BRI με όσο το δυνατόν λιγότερες γεωπολιτικές τριβές, την προσήλωσή τους σε στρατηγικές win win, επωφελείς για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και συνακόλουθα τον ρόλο χωρών όπως η Ελλάδα σε αυτήν την προσπάθεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρόμοιες προσπάθειες στην Κίνα δεν έχουν μόνο ακαδημαϊκό χαρακτήρα, αλλά εντάσσονται σε έναν ευρύτερο μηχανισμό για τη διαμόρφωση της υψηλής στρατηγικής της χώρας και η συγκεκριμένη προσπάθεια δείχνει να έχει σοβαρή δυναμική.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το όλο εγχείρημα εποπτεύει ο καθηγητής Lin Guijun, πρόεδρος της Ακαδημαϊκής επιτροπής του Οικονομικού Πανεπιστημίου του Πεκίνου (UIBE), Διευθυντής της Academy of China Open Economy Studies, (UIBE) και ακαδημαϊκός υπεύθυνος του Boao Forum. Όπου το Boao Forum είναι το «Νταβός της Ασίας» και στην πραγματικότητα μάλλον σημαντικότερο από αυτό δεδομένου ότι η ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας βρίσκεται πλέον στην Ασία και όχι στην Ευρώπη. Εν κατακλείδι, η BRI δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα στην ευρασιατική σκακιέρα και η Ελλάδα πιθανώς να έχει σοβαρό ρόλο να παίξει στη διαμόρφωσή της, αναβαθμίζοντας τον ρόλο της και προωθώντας τα εθνικά της συμφέροντα.
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου