12 Σεπτεμβρίου 2025

Ο δάσκαλος που ύψωσε τη σημαία στην Άνδρο έστησε σχολείο πρότυπο για όλη την Ελλάδα και πέθανε κρατούμενος (άγνωστη ελληνική ιστορία)

Από την πρώτη σημαία στην Άνδρο ως το σχολείο-εργαστήριο που άλλαξε την εκπαίδευση, ο Θεόφιλος Καΐρης έζησε σαν δάσκαλος και τελείωσε σαν κρατούμενος.
 
 
Άνδρος, 10 Μαΐου 1821. Ο Θεόφιλος Καΐρης σηκώνει τη σημαία στο Άγιο Γεώργιο. Λόγος φλογερός, ο κόσμος δακρύζει. Από εκείνη τη μέρα ο ιερέας-φιλόσοφος γίνεται και οργανωτής πολέμου· συγκροτεί σώμα Κυδωνιατών, τραυματίζεται τρεις φορές, επιστρέφει στη γραμμή σαν να μην συνέβη τίποτα. Ένας δάσκαλος που ντύθηκε στρατιώτης. 
 
Πριν από αυτό είχε μαθητεύσει στην Ευρώπη. Πίζα για μαθηματικά και φυσική, Παρίσι για φιλοσοφία. Δίπλα στον Αδαμάντιο Κοραή μαθαίνει τι θα πει δημόσια παιδεία. Γυρίζει στις Κυδωνιές, στήνει τυπογραφείο, φέρνει όργανα για αστρονομία και χημεία, εμπλουτίζει βιβλιοθήκες. Ο νεαρός Θωμάς έχει γίνει πια ο Θεόφιλος. 
 
Στις εθνοσυνελεύσεις εμφανίζεται προετοιμασμένος. Παρεμβαίνει για νόμους, σχολεία, δικαστήρια. Δεν κυνηγά αξίωμα. Κυνηγά λειτουργικό κράτος. Όταν το Ναύπλιο χτυπιέται από τύφο το 1824, υπηρετεί στους θαλάμους. Η υγεία του επιδεινώνεται, όμως μένει. Κάπως πεισματάρης , κάπως ανέτοιμος να φύγει. 
 
Το 1835 ιδρύει στην Άνδρο το Ορφανοτροφείο του. Ένα μικρό πανεπιστήμιο για παιδιά του πολέμου και για νέους που πληρώνουν δίδακτρα για να «συνδιαλέγονται». Φυσική με πειράματα, αστρονομία με τηλεσκόπια, γεωγραφία με σφαίρες, μηχανική με εργαλεία. Μαθήματα που θυμίζουν Ευρώπη του 19ου αιώνα και όχι επαρχία του Αιγαίου. 
 
Οι τάξεις είναι ανοιχτές. Τα παιδιά μιλούν, ρωτούν, αμφισβητούν. Ο Καΐρης γράφει «συνδιαλέξεις» αντί για παραδόσεις. Ζητά από τους μαθητές να μετρήσουν τον άνεμο, να σχεδιάσουν γέφυρες, να φτιάξουν μικρά εκθέματα. Η γνώση γίνεται εμπειρία· όχι αποστήθιση. 
 
Ο καινοτόμος δάσκαλος που είπε «όχι» στις τιμές 
 
Το 1835 του απονέμεται ο Χρυσός Σταυρός του Σωτήρος. Δεν τον δέχεται. Το 1837 του προσφέρεται έδρα Φιλοσοφίας στο νέο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πάλι αρνείται. Θέλει να μείνει στην Άνδρο, με τα παιδιά του Ορφανοτροφείου, με τα όργανα φυσικής στο εργαστήρι. Έτσι το είχε σκεφτεί, έτσι το κάνει. 
 
Το σχολείο μεγαλώνει. Μαθητές από εύπορες οικογένειες κάθονται δίπλα σε ορφανά του Αγώνα. Το απόγευμα παρατηρούν ουρανό, τη νύχτα γράφουν αναφορές για τα άστρα. Τα πρωινά φτιάχνουν μηχανές, ζυγίζουν μέταλλα, ασκούνται στη γεωμετρία. Στην αυλή κρέμεται ένας ανεμόμυλος που γύριζε και σταματούσε για να μετρούν ροπές. 
 
Ο Καΐρης δεν είναι αθόρυβος, ούτε πολιτικά. Στις συζητήσεις για το νέο κράτος υποστηρίζει κοσμική διοίκηση, ανεξάρτητη παιδεία, δικαστήρια με κανόνες. Θέλει κράτος που λογοδοτεί. Για αυτό συγκρούεται με πρόσωπα ισχυρά. Κερδίζει μαθητές, χάνει φίλους στην εξουσία. 
 
Έρχεται η δεκαετία των συγκρούσεων. Ανακρίσεις, μεταγωγές, δικαστήρια. Το Ορφανοτροφείο πιέζεται οικονομικά. Εκείνος ταξιδεύει για δωρεές, ξαναγυρίζει, συνεχίζει το μάθημα σαν να μην τρέχει τίποτα. Στο γραφείο του μια υδρόγειος, μια μικρή αντλία κενού, σημειώσεις με πρόχειρα σκίτσα. Κάπου λείπει ένας τόνος, κάπου ένα κόμμα περισσεύει. 
 
Το 1852 καταδικάζεται σε φυλάκιση. Η υγεία του είναι βαριά. Στις 13 Ιανουαρίου 1853 πεθαίνει στη Σύρο. Λίγες μέρες μετά, ο Άρειος Πάγος τον αθωώνει. Αργά. Η μνήμη του όμως μένει στην Άνδρο: ένας δάσκαλος που ύψωσε τη σημαία και έφερε τα εργαστήρια φυσικής στα νησιά όταν ακόμα η Ελλάδα μάθαινε να περπατά. 
 
Κληρονομιά; Ένας τρόπος διδασκαλίας που έκανε τα παιδιά να σκέφτονται με τα χέρια και με το μυαλό. Ένα σχολείο που έδειξε πως η παιδεία μπορεί να αλλάξει τόπο ολόκληρο, χωρίς στολές και εντολές. Κι ένας χαρακτήρας που είπε «όχι» στις τιμές για να πει «ναι» στους μαθητές του.
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 2:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.