Μέρος Α΄
Σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία
Η 80ή επέτειος από την Διάσκεψη της Γιάλτας ( Σημ. Άρχισε την 4η Φεβρουαρίου του 1945) και από την Συμφωνία της Βάρκιζας ( Σημ. Άρχισε στις 2 Φεβρουαρίου 1945) δίνει την ευκαιρία ανασκόπησης των σχέσεων της Δύσης με την Ρωσία και την Ελλάδα.
Από τις αρχές του 18ου αιώνα έως σήμερα οι σχέσεις των μεγάλων και ισχυρών ηγεμονιών/κρατών της Δυτικής Ευρώπης και της Αμερικής με τη Ρωσία εναλλάσσονται από ολόθερμες έως εχθρικές. Η Ρωσία πότε ήταν και είναι παράγων σταθερότητας και προστασίας των συμφερόντων μέρους ή όλων των ηγεμονιών/κρατών της Δύσης, πότε θανάσιμη απειλή. Πότε η Δύση επευφημούσε «Ζήτω η Ρωσία», πότε κραύγαζε «κάτω η Ρωσία». Ειδικότερα στην περίπτωση της Γερμανίας – Ρωσίας οι σχέσεις αυτές αποκτούσαν, ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες και τα δρώντα πρόσωπα χαρακτηριστικά μιας «αλυσίδας ρήξεων, επαναπροσεγγίσεων, συμπαιγνιών και αναφλέξεων», στη διάρκεια των οποίων σημειωνόταν «μια εκτεταμένη μεταλλαγή μεταξύ δέους και θαυμασμού, φοβικής άμυνας και εμφαντικής προσήλωσης». (Βλ. ενδιαφέρον άρθρο Βασίλη Στοϊλόπουλου «Ρωσοφοβία και ρωσοφιλία στη Γερμανία», Περ/κό «Ερμής ο λόγιος», Τεύχος 11ο, Χειμώνας 2015, σελ. 62 κ.ε.).
Από τον Μέγα Πέτρο (1672-1725) και μετά η Ρωσία θέλησε να μετέχει των Ευρωπαϊκών δρώμενων. Έως τότε για τους δυτικοευρωπαίους, αποτελούσε έναν ξεχωριστό, απόμερο κόσμο. Δεν είχε ποτέ φυσικούς συμμάχους και όταν αναγκάσθηκε, αμύνθηκε μόνη της ενάντια στις τόσες απειλές και επιθέσεις: από την μογγολική, που διήρκεσε διακόσια πενήντα χρόνια, έως την εισβολή των ναπολεόντειων στρατευμάτων, το 1812 ( «Η Ρωσία των Τσάρων», Επιμ. Άλντο Φεράρι, Εκδ. εφημ. «Το Βήμα», σελ. 17-18).
Στη Ρωσία ο Μεγάλος Πέτρος (1672 – 1725) και οι διάδοχοί του θέλησαν με αυταρχικό τρόπο να μετατρέψουν τη Ρωσία σε μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη, αλλάζοντας αναλόγως την ιδιοπροσωπία των Ρώσων. Ο Μεγάλος Πέτρος το 1703 ίδρυσε την Αγία Πετρούπολη, μία καθαρά δυτικοευρωπαϊκής μορφής πόλη, και το 1712 την καθιέρωσε πρωτεύουσα του αχανούς κράτους του. Πρωτεύουσα παρέμεινε έως το 1918. Στην επιθυμία του να απομακρυνθεί αμετάκλητα από την παραδοσιακή κληρονομιά των Ρώσων ο Μέγας Πέτρος δεν δίστασε να εκτελέσει για ανυπακοή τον ίδιο του το γιό Αλεξέι, το 1718, εξ αιτίας της αντίθεσής του στις μεταρρυθμίσεις.
Να σημειωθεί ότι οι μετά τον Μεγάλο Πέτρο αυτοκράτορες – αυτοκράτειρες ήσαν Γερμανικής καταγωγής. Γράφει ο Ν. Ζερνώφ: «Οι Αυτοκράτορες και οι Αυτοκράτειρες του 18ου αιώνα, που ακολουθούσαν ο ένας τον άλλο σε γρήγορη διαδοχή, ήσαν επί το πλείστον γεννημένοι στη Γερμανία» («Οι Ρώσοι και η Εκκλησία τους», Εκδ. Οίκος «Αστήρ», Αθήναι, 1972, σελ. 138). Ο Πέτρος Γ΄ το 1745 παντρεύτηκε τη Γερμανίδα δεύτερή του εξαδέλφη Σοφία Αυγούστα Φρειδερίκη. Αυτή, από Λουθηρανή, ασπάστηκε την Ορθοδοξία και πήρε το όνομα Αικατερίνη Αλεξέγεβνα. Είναι η λεγόμενη Μεγάλη Αικατερίνη, η οποία μόνη της, ως χήρα και διάδοχος του Πέτρου Γ΄, βασίλευσε από το 1762 έως τον θάνατό της, το 1796.
Στα περισσότερα από τα 34 χρόνια της ηγεμονίας της η Ρωσία ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση, με επεκτατική νοοτροπία, και παράλληλα δέχθηκε και υποστήριξε οικονομικά τους θεωρητικούς της άθρησκης γαλλικής ιντελιγκέντσιας Βολταίρο, Ντ΄ Αλαμπέρ και Ντιντερό. (Βλ. σχ. Stefania de Nardis « Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας», Εκδ. Το ΒΗΜΑ, 2021, σελ. 67). Μεταξύ των άλλων ένα χρόνο προ του θανάτου της, το 1795, συνεννοήθηκε με την Αυστρία και την Πρωσία και διαμέλισαν την Πολωνία. Όπως γράφει ο Ζερνώφ «δεν υπάρχει παραστατικότερο παράδειγμα που να φανερώνει πόσο άσχετοι ήταν οι κυβερνήτες του κράτους της Αγίας Πετρούπολης με τα πραγματικά συμφέροντα και τις φιλοδοξίες του Ρωσικού λαού, από τον διαμελισμό της Πολωνίας, που έγινε από την Αικατερίνη και συνεχίστηκε από τους διαδόχους της» (Αυτ. σελ. 141).
Εκτός από τους Γάλλους διανοητές η Αικατερίνη εκτιμούσε ιδιαιτέρως τον Έλληνα μεγάλων ικανοτήτων λόγιο Αρχιεπίσκοπο Σλαβινίου και Χερσώνος Ευγένιο Βούλγαρη. Ο εν λόγω κληρικός έβαλε στο μυαλό της αυτοκράτειρας την ιδέα να προχωρήσει σε πόλεμο κατά της μουσουλμανικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με σκοπό την κατάργηση της και τη σύσταση Βαλκανικής Αυτοκρατορίας με επικεφαλής Ρώσο πρίγκηπα και πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη (Βλ. σχ. π. Γεωργίου Μεταλληνού «Τουρκοκρατία», Εκδ. Ακρίτας, 1988, σελ. 167). Η επανάσταση του 1770, κοινώς τα Ορλωφικά, «ανεπαρκώς προετοιμασθείσα και κάκιστα εκτελεσθείσα, οικτρώς απέτυχε…Το μέγα σφάλμα της προετοιμασίας οφείλεται εις την ηθελημένην εξαπάτησιν των Ελλήνων εκ μέρους των Ρώσων, επιιθυμούντων οπωσδήποτε ελληνικήν εξέγερσιν προς εξυπηρέτησιν των ρωσικών βλέψεων επί των εδαφών της οθωμανικής αυτοκρατορίας» (Βλ. σχετικά Διατριβή Τάσου Αθ. Γριτσόπουλου «Τα Ορλωφικά», εν Αθήναις, 1967, σελ. 125-127). Το αποτέλεσμα ήταν οι Αλβανοί να βρουν την ευκαιρία να σφάξουν ανηλεώς και να βασανίσουν απανθρώπως χιλιάδες Ελλήνων» (Αυτ. σελ. 140). Στη δεύτερη, αποτυχημένη επίσης, απόπειρα των Ελλήνων να ελευθερωθούν, κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1787-1792), ήρωας ήταν ο Λάμπρος Κατσώνης. Και τότε η Αικατερίνη πρόδωσε πάλι τα όνειρα των Ελλήνων γιατί προτίμησε τη συνεργασία με την Πρωσία και την Αυστρία για τον διαμελισμό της Πολωνίας, από την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην οποία διάλυση, να γραφεί και αυτό, εύρισκε αντίθετους την Αυστρία, τη Γαλλία και την Αγγλία…
Κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους και ειδικότερα το 1807, ο Βοναπάρτης συμφώνησε με τον Τσάρο η Ρωσία να έπαιρνε ό, τι ήθελε από τη Σουηδία και από την Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά να βοηθούσε να περιορισθεί η Πρωσία και να απέκλειε από τα λιμάνια της την εχθρά της Αγγλία… (Νίκου Τσιφόρου «Ιστορία της Γαλλίας, Εκδ. Εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, σελ. 278). Λίγα όμως χρόνια μετά Γαλλία και Ρωσία τα χαλάσανε και ο Ναπολέων αποφάσισε να της επιτεθεί. Αγγλία, Πρωσία και Αυστρία μηνύσανε τότε στον Τσάρο ότι είναι μαζί του... Η εκστρατεία των στρατευμάτων του Ναπολέοντα στην αχανή Ρωσία απέτυχε και αυτά αποδεκατίσθηκαν. Έτσι βρήκαν την ευκαιρία εξακόσιες χιλιάδες στρατιωτών Ρώσων, Αυστριακών, Πρώσων και Άγγλων να εισβάλουν στη Γαλλία. Ο Ναπολέων υποχρεώθηκε να παραιτηθεί και να εξοριστεί στη νήσο Έλβα (Ιταλικό νησί στη Μεσόγειο, ανοικτά της Τοσκάνης) και στις 31 Μαρτίου 1814 ο τσάρος και ο βασιλιάς της Πρωσίας επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων εισήλθαν στο Παρίσι. Ο Ναπολέων τον Φεβρουάριο του 1815 δραπέτευσε και επέστρεψε στη Γαλλία, ταχύτατα ανασυγκρότησε στρατό, αλλά ηττήθηκε στο Βατερλώ από τους συμμάχους και εξορίστηκε στο νησί Αγία Ελένη, στον μέσον του νότιου Ατλαντικού ωκεανού, όπου και απεβίωσε στις 5 Μαΐου 1821.
Μετά τη νίκη επί των Γάλλων και μετά το Συνέδριο της Βιέννης οι ηγεμόνες των νικητριών Δυνάμεων επηρεάσθηκαν από την Αυστρία και τον Υπουργό Εξωτερικών της Κλέμενς φον Μέτερνιχ και αποφάσισαν «να προφυλάξουν την Ευρώπη από της επαναλήψεως των Επαναστάσεων». Αυτός ήταν ο λόγος που δημιούργησαν την «Ιερά Συμμαχία», της οποίας ηγούντο η Ορθόδοξη Ρωσία, η Ρωμαιοκαθολική Αυστρία και η Προτεσταντική Πρωσία και είχε ως σκοπό και «ελέω θείου δικαιώματος» να επεμβαίνουν εναντίον κάθε εθνικού, πατριωτικού και φιλελεύθερου κινήματος (“The Penguin Atlas of world history”, vol. two, p. 39).
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννης Καποδίστριας βρέθηκε σε δύσκολη θέση, διότι ο Ρώσος Αυτοκράτορας κατεχόμενος από την φοβία των Επαναστάσεων απέκλινε, με την πάροδο του χρόνου, ολοένα και περισσότερο προς την πολιτική του Μέτερνιχ. (Αλεξάνδρου Δεσποτόπουλου «Ο Κυβερνήτης Καποδίστριας και η απελευθέρωσις της Ελλάδος» ΜΙΕΤ, Αθήναι, 2008, σελ. 17). Το κλίμα ήταν σε βάρος της Ελληνικής Επαναστάσεως, αλλά ο Καποδίστριας, παρά το αρνητικό κλίμα που αντιμετώπισε, κινήθηκε δραστηρίως και επέτυχε την αλλαγή της έναντι Αυτής στάσεως του Ρώσου αυτοκράτορα καθώς και των κυβερνήσεων Αγγλίας και Γαλλίας. Οι εντατικές διπλωματικές κινήσεις του Κυβερνήτη οδήγησαν στην πρόσκαιρη συνεργασία των τριών Δυνάμεων (Ρωσίας, Αγγλίας και Γαλλίας) στη ναυμαχία του Ναυαρίνου και στην δημιουργία του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους (Αυτ. σελ. 174-175).
Μέρος Β΄
Σχέσεις Δύσης με Ρωσία
Από το 1850 στον ψυχρό πόλεμο
Λίγα χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, τη δεκαετία του 1850, άρχισαν οι διενέξεις μεταξύ Γάλλων και Ρώσων για τον καθορισμό του προσκυνηματικού καθεστώτος στους Αγίους Τόπους. Οι Γάλλοι ήσαν υπέρ των Λατίνων, οι Ρώσοι υπέρ του Ελληνορθοδόξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, με παράλληλη σκέψη κατακτήσεώς του... Από εκεί η διένεξη Γάλλων και Ρώσων επεκτάθηκε στον έλεγχο των στενών των Δαρδανελίων, της Κριμαίας και των παραδουναβίων ηγεμονιών και τελικά, το 1853, άρχισε η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Ορθόδοξης Ρωσίας από τη μία και της μουσουλμανικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από την άλλη, την οποία, χάριν των συμφερόντων τους, υποστήριξαν οι χριστιανικές αυτοκρατορίες της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Πρωσίας! Πρόκειται για τον Κριμαϊκό πόλεμο, στον οποίο στο πλευρό των Ρώσων και υπέρ των δικαίων του Ελληνισμού και του Έλληνορθοδόξου Πατριαρχείου Ιεροσολύμων πολέμησαν και 1000 Έλληνες, αποτελέσαντες την «Ελληνική Λεγεώνα».
Ο Κριμαϊκός πόλεμος (1853-1856) τελείωσε με την κατάληψη της Ρωσικής Σεβαστουπόλεως από τους Αγγλογάλλους συμμάχους της Τουρκίας και τη Συνθήκη των Παρισίων. Για τους Έλληνες το αποτέλεσμα του Κριμαϊκού πολέμου είχε εξαιρετικά δυσμενή κατάληξη. Η Τουρκία, για καθαρά συμφεροντολογικούς λόγους, έγινε δεκτή στην ευρωπαϊκή οικογένεια, η δε Αγγλία, μαζί με την Γαλλία και την Αυστρία, εγγυήθηκαν την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία του οθωμανικού κράτους και δεσμεύθηκαν κάθε επίθεση εναντίον της Τουρκίας να θεωρείται ως casus belli και εναντίον τους. (Βλ. σχ. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 14η Έκδοση, Παραπολιτικά, 2015, 30ός Τόμος, σελ. 145).
Ο 19ος αιώνας είναι η αποικιοκρατική επέκταση των Δυτικών Ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ σε όλη την Υφήλιο. Κυρίως μετά το 1870 η Αγγλία και η Γαλλία, αλλά και η Ισπανία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Γερμανία, κ.α. ρίχτηκαν σε έναν αγώνα κατακτήσεως των αδύνατων ηπείρων: Αφρικής, Ωκεανίας, Ασίας. Ο διαμοιρασμός της «μαύρης ηπείρου», που άρχισε το 1880, ολοκληρώθηκε το 1912, με το προτεκτοράτο της Γαλλίας, στο Μαρόκο (Βλ. «Ιστορία των Πολιτισμών, Τόμος Β΄ ΒΙΠΕΡ, Έκδ. «Πάπυρος», 1966, σελ. 129 κ.ε.). Αυτή η γεωπολιτική στάση και ο διαγκωνισμός μεταξύ των δυτικών χωρών για το ποια θα κατακτήσει περισσότερους ανήμπορους φτωχούς λαούς έφερε προστριβές και εν τέλει και μετά από εκατό χρόνια τοπικών συγκρούσεων, το 1914, ήταν μία από τις αιτίες του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Μετά από 25 χρόνια ακολούθησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, κατά τον οποίο η διάδοχος της Πρωσίας Γερμανία επιχείρησε να υποδουλώσει όλη την Ευρώπη, και τη Ρωσία. Αποτέλεσμα τα εκατομμύρια θύματα και το μοίρασμα της Ευρώπης σε σφαίρες επιρροής…
Το τυραννικό και ολοκληρωτικό καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης ήταν ιδεολογικά και γεωπολιτικά εχθρικό προς τις χώρες της Δύσης, και φυσικά θα έπρεπε να ήταν και της ναζιστικής Γερμανίας. Όμως το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ περί μη επιθέσεως και φιλίας μεταξύ ΕΣΣΔ και Χιτλερικής Γερμανίας τρόμαξε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά για λίγο. Ο Χίτλερ, στις 22 Ιουνίου 1941, έχοντας τη Δυτική, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη υπό τον έλεγχό του, διέταξε την έναρξη της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα», της εισβολής δηλαδή στη Σοβιετική Ένωση και της υποδούλωσής της. Όταν το έμαθε ο Τσόρτσιλ η πρώτη του αντίδραση ήταν ένα χαμόγελο ικανοποίησης. Ο Χίτλερ είχε να πολεμήσει πλέον σε δύο μέτωπα. ( Giles Milton «Υπόθεση Στάλιν – Η απίθανη συμμαχία που κέρδισε τον πόλεμο», Εκδ. Μίνωας, 2024, σελ. 21). Σημειώνεται ότι πριν τέσσερις ημέρες η Αγγλία είχε δεχτεί αεροπορική επίθεση από τη ναζιστική αεροπορία...
Ο Στάλιν έμεινε εμβρόντητος με την είδηση της εισβολής, όπως και όλοι οι σοβιετικοί πολίτες. Ο Τσόρτσιλ στις 10 Αυγούστου του 1941 ταξίδεψε στη Μόσχα. Καθώς εισερχόταν στον σοβιετικό εναέριο χώρο σκέφθηκε ευλόγως: «Αναλογιζόμουν την αποστολή μου σε αυτό το σκυθρωπό, ζοφερό κράτος των Μπολσεβίκων, που είχα επιχειρήσει κάποτε να στραγγαλίσω εν τη γενέσει του...γιατί το είχα θεωρήσει θανάσιμο εχθρό της πολιτισμένης ελευθερίας. Τώρα προσπαθώ να το βάλω στον πόλεμο για να γλιτώσω από τη Βέρμαχτ» (Αυτ. σελ. 166). Ο Τσόρτσιλ κάλεσε τον Στάλιν να μιλήσουν ως φίλοι, ενώπιον του κοινού εχθρού και αυτός το δέχτηκε.
Στις 12 Ιανουαρίου 1943 έγινε συνάντηση του Τσόρτσιλ με τον Ρούσβελτ στην Καζαμπλάνκα. Ο Στάλιν απουσίασε λόγω της χειμερινής αντεπίθεσης του Κόκκινου Στρατού κατά των χιτλερικών στρατευμάτων. Μεταξύ των αποφάσεών των δύο ηγετών ήταν η Γερμανία να παραδοθεί άνευ όρων και εντός του 1944 να γίνει η εισβολή στην κατεχόμενη Γαλλία. Η πρώτη διάσκεψη, με τη συμμετοχή και των τριών ηγετών, έγινε στην Τεχεράνη του Ιράν από τις 28 Νοεμβρίου έως την 1η Δεκεμβρίου 1943 (Βλ. σχ. «Στάλιν» σελ. 239 κ.ε.). Στο τελικό κείμενο γράφτηκε, μεταξύ άλλων:
«-Εκφράζουμε την αποφασιστικότητά μας ότι τα έθνη μας πρέπει να συνεργαστούν τόσο στον πόλεμο, όσο και στην ειρήνη που θα επακολουθήσει.
- Η αλληλοκατανόηση την οποία επιτύχαμε εγγυάται ότι η νίκη θα είναι δική μας…
- Ήρθαμε εδώ με ελπίδα και αποφασιστικότητα. Αναχωρούμε από εδώ ως φίλοι στην πράξη, στο πνεύμα και στον σκοπό».
Εν όψει της άνευ όρων παράδοσης της Γερμανίας, που έγινε την 8η Μαΐου 1945, συναντήθηκαν στη Γιάλτα, από 4 έως 11 Φεβρουαρίου 1945, οι Ρούσβελτ, Τσόρτσιλ και Στάλιν. Σκοπός τους να σχεδιάσουν τη δομή του μεταπολεμικού κόσμου. Καταδικάστηκαν οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να δεχθούν κομμουνιστικά καθεστώτα και γλύτωσε η Ελλάδα.
Όταν τελείωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, με τα εκατομμύρια των θυμάτων, ο Τσόρτσιλ εκλήθη από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τρούμαν να μιλήσει στο Μιζούρι. Περικυκλωμένος από δημοσιογράφους και έχοντας βήμα που θα ακουγόταν σε όλο τον πλανήτη ο τέως Βρετανός πρωθυπουργός επιτέθηκε με σφοδρότητα στον προ ολίγου χρόνου εταίρο του Ιωσήφ Στάλιν, κατηγορώντας τον ότι «αποτελούσε βαρύτατη απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και σταθερότητα». («Στάλιν», σελ. 353) Η συνεργασία και στην εξουδετέρωση της χιτλερικής Γερμανίας, ως κοινού εχθρού, είναι παρελθόν. Η ανθρωπότητα εισήλθε στην εποχή του ψυχρού πολέμου. Παρά ταύτα ΗΠΑ και Βρετανία κάλεσαν την ΕΣΣΔ να συμμετάσχει στον δημιουργούμενο ΟΗΕ, με το δικαίωμα της αρνησικυρίας (veto).
Μέρος Γ΄
Από την περίοδο του ψυχρού πολέμου στο σήμερα
Τα χρόνια 1945 – 1990 ήσαν τυραννικά για τους κατοίκους της Σοβιετικής Ένωσης και των χωρών δορυφόρων της, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Η όποια αντίδραση στο κομμουνιστικό ολοκληρωτικό καθεστώς καταστελλόταν με την βία, με διώξεις, με εγκλεισμούς σε ψυχιατρεία και σε γκουλάγκ, με φόνους. Νέφος οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι νεομάρτυρες, που διώχθηκαν για την πίστη τους και μόνο. Το 1990 ήρθε η κατάρρευση του απάνθρωπου συστήματος χωρίς να ανοίξει μύτη. Είναι ένα τεράστιου μεγέθους ιστορικό γεγονός να καταρρεύσει σε ελάχιστο χρόνο και να εξατμιστεί ένα σιδερόφρακτο ολοκληρωτικό σύστημα, του οποίου οι ηγέτες διέθεταν οπλικά συστήματα τρομακτικών δυνατοτήτων.
Η διάλυση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη ήταν μια νίκη της φιλελεύθερης ιδεολογίας και έφερε ικανοποίηση σε όσους πίστευαν και αγωνίστηκαν γι’ αυτήν. Ο τελευταίος ηγέτης της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τιμήθηκε το 1990 με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης και είχε σχέσεις θερμές με όλους τους ηγέτες της Δύσης, από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρέιγκαν έως τους Γερμανούς πολιτικούς, που του πίστωναν την ενοποίηση της Γερμανίας. Στις 25 Δεκεμβρίου 1991 παραιτήθηκε από Πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ και της Σοβιετικής Ένωσης και την επόμενη ημέρα το Ανώτατο Σοβιέτ κήρυξε επίσημα την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την κατάλυση του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Το γεγονός έφερε ευφορία σε όλους τους λαούς, των, έστω με ατελές δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης, χωρών και ανάσα ελευθερίας και ελπίδα στους λαούς των πρώην κομμουνιστικών χωρών. Εκλείψαντος του αντίπαλου δέους εξέλιπε και ο ψυχρός πόλεμος νόμιζε η διεθνής κοινή γνώμη. Την απόφαση αυτή εξέφρασε ο Φράνσις Φουκουγιάμα στο βιβλίο του «Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος», που κυκλοφορήθηκε στα αγγλικά το 1992, και ήταν ανάπτυξη του άρθρου που είχε γράψει με τον ίδιο τίτλο στο περιοδικό “The national interest”, το καλοκαίρι του 1989. Στο βιβλίο του υποστηρίζει ότι σε εκείνα τα χρόνια είχε αναδυθεί σε παγκόσμια κλίμακα μια σημαντική καθολική ομολογία περί της ορθότητας της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως συστήματος διακυβέρνησης, καθώς αυτή υπέταξε τις αντίπαλες ιδεολογίες, όπως είναι η κληρονομική μοναρχία, ο φασισμός και ο κομμουνισμός. Και, ακόμη παραπέρα, υποστήριξε ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία μπορεί να αποτελεί το ακροτελεύτιο σημείο της ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας και επομένως την τελική μορφή της ανθρώπινης διακυβέρνησης, έτσι ώστε να συνιστά «το τέλος της ιστορίας» (Σημ. Στην Ελλάδα το βιβλίο κυκλοφορήθηκε από τις εκδόσεις Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη το 1993. Το αναγραφόμενο απόσπασμα βρίσκεται στη σελ. 13) .
Επί πλέον ευοίωνο στοιχείο ήταν ότι μετά την τρομοκρατική επίθεση ισλαμιστών στους διδύμους πύργους, την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους ευχαρίστησε τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν για την στήριξή του και δεσμεύθηκαν για την ανάληψη κοινής προσπάθειας πάταξης της τρομοκρατίας… Οι ΗΠΑ, παρά το κτύπημα, ήταν παντοδύναμη και η Ρωσία συνεργάσιμη. Τί άλλο θα μπορούσε να θέλει ο κόσμος; Και όμως από την ιστορία αποδεικνύεται το ακόρεστο στις βουλήσεις των ισχυρών δυνάμεων. Το επισημαίνει ο Νικολό Μακιαβέλι στον «Ηγεμόνα» του, στις αρχές του 16ου αιώνα: « Η επιθυμία της κατάκτησης είναι, πράγματι, ένα φαινόμενο πολύ φυσικό και σύνηθες, και πάντα, όταν οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν επαινούνται ή δεν κατακρίνονται…» (Νικολό Μακκιαβέλι «Ο ηγεμόνας», Εκδ. Πατάκη, 19η έκδ., 2007, Μεταφρ. Μαρίας Κασωτάκη, σελ. 28).
Στο βιβλίο του «Ποιοι είμαστε;» (Σημ. Εκδόθηκε στις ΗΠΑ το 2004 με τον τίτλο «Who are we?» και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Λιβάνη», με τον προαναφερθέντα τίτλο, το 2005) ο γνωστός Αμερικανός καθηγητής γεωπολιτικής των πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Κολούμπια Σάμιουελ Χάντινγκτον (1927-2008) σημείωσε:
«Η ανάδυση της Αμερικής ως της μόνης υπερδύναμης στον κόσμο είχε παράλληλο αντίκτυπο και στους συντηρητικούς…Στην αρχή της νέας χιλιετίας οι συντηρητικοί αποδέχθηκαν και υιοθέτησαν την ιδέα μιας αμερικάνικης αυτοκρατορίας και τη χρήση της αμερικανικής ισχύος για την αναδιαμόρφωση του κόσμου με βάση τις αμερικανικές αξίες.
«Έτσι η ιμπεριαλιστική παρόρμηση τροφοδοτήθηκε από την πίστη στην υπεροχή της αμερικανικής δύναμης και στην οικουμενική εφαρμογή των αμερικανικών αξιών. Υποστηρίχθηκε ότι η ισχύς της Αμερικής υπερέβαινε κατά πολύ των άλλων μεμονωμένων εθνών και ομάδων εθνών και άρα η Αμερική είχε την ευθύνη να επιβάλει την τάξη και να αντιμετωπίσει το κακό σε όλον τον κόσμο. Σύμφωνα με την (Σημ. γρ. Κατά τις ΗΠΑ) οικουμενική αντίληψη, οι άνθρωποι των άλλων κοινωνιών κατά βάση έχουν τις ίδιες αξίες με τους Αμερικανούς, ή, εάν δεν τις έχουν, θέλουν να τις ασπαστούν, ή εάν δεν θέλουν να τις ασπαστούν κρίνουν λανθασμένα για το τί ωφελεί την κοινωνία τους και οι Αμερικανοί έχουν την ευθύνη να τους πείσουν ή να τους πειθαναγκάσουν να ενστερνιστούν τις οικουμενικές αξίες που εγκολπώνεται η Αμερική. Σε έναν τέτοιο κόσμο η Αμερική χάνει την ταυτότητά της ως έθνος και γίνεται η κυρίαρχη συνιστώσα μιας υπερεθνικής αυτοκρατορίας» (Σελ. 499-500).
Πριν από το βιβλίο αυτό ο εν λόγω Αμερικανός καθηγητής είχε εκδώσει το βιβλίο «Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης» (Σημ. Στις ΗΠΑ κυκλοφορήθηκε το 1996 και η πρώτη έκδοση στην Ελλάδα το 1998, από τις εκδόσεις Terzo Books- Άρης Τερζόπουλος). Το βιβλίο προκάλεσε εντύπωση παγκοσμίως, γιατί έλεγε ότι η Δύση και η Ευρώπη τελειώνουν εκεί που τελειώνει η δυτική Χριστιανοσύνη και αρχίζει η Ορθοδοξία και το Ισλάμ. Στον χάρτη που παρουσιάζει στο βιβλίο του, περιγράφει τα σύνορα της Ευρώπης και της Δύσης με την Ορθοδοξία, που την ταυτίζει με το Ισλάμ, ως εξής:
«Ξεκινάνε από τα σύνορα Φινλανδίας και Ρωσίας και μεταξύ των Βαλτικών χωρών (Εσθονίας, Λετονίας, Λιθουανίας) και της Ρωσίας, περνάνε μέσα από την Ουκρανία διαχωρίζοντας την ουνιτική δύση από την ορθόδοξη ανατολή, συνεχίζουν την πορεία τους μέσα από τη Ρουμανία χωρίζοντας την Τρανσυλβανία με τον ουγγρικής καταγωγής ρωμαιοκαθολικό πληθυσμό της… Από την υπόλοιπη Ευρώπη, προχωρούν μέσα από την πρώην Γιουγκοσλαβία, διαχωρίζοντας τη Σλοβενία και την Κροατία από τις άλλες (Ορθόδοξες δημοκρατίες)…Αυτή η συνοριακή γραμμή αντιπροσωπεύει τα πολιτιστικά σύνορα της Ευρώπης και στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο τα πολιτικά και οικονομικά σύνορα».
Ο Χάντινγκτον αναφέρει την άποψη του Μάϊκλ Χάουαρντ, ηγέτου άλλοτε των Συντηρητικών στη Βρετανία, ότι «πρώτος στόχος, που πρέπει να θέσει η Δυτική Ευρώπη, είναι να απορροφηθούν ξανά οι λαοί της Κεντρικής Ευρώπης στη δική μας πολιτιστική και οικονομική κοινότητα, εκεί δηλαδή που κανονικά ανήκουν» (Βλ. από το βιβλίο του για τη σύγκρουση των πολιτισμών τις σελ. 216-220).
Η λογική των Χάντινγκτον και Χάουαρντ, καθώς και του Pierre Behar, Γάλλου καθηγητού της ιστορίας των πολιτισμών, τον οποίο ο Χάντινγκτον επίσης αναφέρει, είναι πως η Ευρωπαϊκή Ένωση «είναι η πρωταρχική οντότητα της Δύσης στην Ευρώπη» και επομένως θα έπρεπε μέλη της να είναι μόνον οι χώρες, που έχουν ασπασθεί τη Δυτική Χριστιανοσύνη, συμπεριλαμβανομένων και των Ουνιτών. Τότε ο Χάντινγκτον έβλεπε τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) μόνο σε αυτές τις χώρες, τις οποίες θεωρεί «δυτικές» και «κάπως πιο ανεπτυγμένες οικονομικά» Και προσθέτει: «Με βάση αυτό το κριτήριο η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, οι Βαλτικές δημοκρατίες, η Σλοβενία, η Κροατία και η Μάλτα θα γίνουν τελικά μέλη της Ε.Ε. και έτσι η Ένωση θα μπορούσε να συμπέσει με το δυτικό πολιτισμό, όπως αυτός υπήρξε ιστορικά στον ευρωπαϊκό χώρο». (Σημ. Από το βιβλίο του «Η σύγκρουση των πολιτισμών», σελ. 220).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου