«Ειδήσεις. Νέος βιασμός. Παιδί δολοφονήθηκε. Πόλεμος κάπου. Χιλιάδες θέσεις εργασίας πάνε. Αλλά αυτά δεν μας νοιάζουν, ο βασιλιάς γιορτάζει τα γενέθλια του».
Σάρα Κέην – Η αγάπη της Φαίδρας
Γιατί όμως μας νοιάζουν τα γενέθλια του βασιλιά; Μήπως τα ΜΜΕ μας αναγκάζουν να μας ενδιαφέρουν τέτοια ανούσια θέματα;
Είναι προφανές ότι η προβολή τέτοιων ειδήσεων αποτελούν μέρος της χυδαιότητας των συστημικών μέσων μαζικής ενημέρωσης που αποτελούν, με τη σειρά τους, σημαντικό τμήμα της ψυχοπαθητικής κοινωνίας στην οποία είχα αναφερθεί στο κείμενο μου «Διαφθορά – η νέα ηθική».
Η περιρρέουσα χυδαιότητα την οποία προβάλλουν και επιβάλλουν τα μέσα αποτελεί πλέον τρόπο ζωής. Τα πάντα εκχυδαΐζονται. Χυδαιότητα είναι η επικράτηση ενός ακαλαίσθητου μαζικού στυλ με στοιχεία πορνείου, η έλλειψη καλών τρόπων αλλά κυρίως η εμπορευματοποίηση των ηθικών αξιών.
Οι πολιτικοί αλλά και εκκλησιαστικοί ταγοί σχολιάζουν το ντύσιμο και την κόμμωση πενθούντων γονέων αγνοώντας αυτό που έχει επισημάνει ο Μπερτράντ Μπυφόν «αν ένα πράγμα ή άτομο έχει προσόντα, οι χυδαίοι τα υποτιμούν, τα αρνούνται ή τα κρύβουν και εξετάζουν μόνο τα ελαττώματα του». Οι "χυδαίοι" στη συγκεκριμένη περίπτωση ακόμα και την προσεγμένη εμφάνιση την θεωρούν ελάττωμα (!), ένα στοιχείο που δεν θα έπρεπε να συνυπάρχει με το πένθος λες και το πένθος δεν είναι ψυχικό αλλά θα πρέπει να είναι επιφανειακό και στερεοτυπικό όπως είναι οι ίδιοι. Το πένθος το ταυτίζουν με την ασχήμια και όχι με την ομορφιά της αιώνιας ζωής και την τιμή στον νεκρό που αποδίδει η προσεγμένη εμφάνιση των ζώντων.
Η εμφάνιση των πενθούντων χρησιμοποιήθηκε από τους ταγούς και ως μέσο επιβολής του αυταρχισμού. Επεμβαίνουν και υπαγορεύουν πως πρέπει να συμπεριφέρεται ένας πολίτης όταν πενθεί, ειδικά μία μητέρα. Παρατηρούμε δηλαδή την εργαλειοποίηση της χυδαιότητας από τον αυταρχισμό αναδεικνύοντας τη ως μέσο κοινωνικής χειραγώγησης πίσω από μία ρηχή ηθικολογία. O tempora o mores!
Κάποιοι από τους ταγούς υποστήριξαν ότι το πένθος θα αποτελέσει εμπόδιο στον τουρισμό, δεν θα έρθουν τουρίστες, με άλλα λόγια, στη χώρα γιατί η κοινωνία πενθεί ενώ οι ιθαγενείς θα έπρεπε να είναι συνεχώς χαρωποί (όπως πράττει μία καλή Μπανανία) ως άλλοι παλιάτσοι προς τέρψη των τουριστών. Όλα στον βωμό του Μαμωνά λοιπόν. Στον βωμό αυτό δεν υπάρχουν ηθικοί φραγμοί, αισθητική, καλή συμπεριφορά, ενσυναίσθηση. Υπάρχει μόνο το κέρδος, ο ατομικισμός και η απαραίτητη συνακόλουθη χυδαιότητα.
Ένα μεγάλο μέρος του καλλιτεχνικού κόσμου ακολουθεί, δεν υπάρχει καλλιτεχνική παραγωγή υψηλής ποιότητας. Τραγουδίστριες περιφέρουν τη γυμνή τους σάρκα με στόχο να προκαλέσουν την προσοχή και σίγουρα όχι να σαγηνεύσουν, ακόμα και πιανίστες κλασικής μουσικής εμφανίζονται με σεξουαλικό ντύσιμο λερώνοντας έτσι τα μάτια μας και εμποδίζοντας τα αυτιά μας, το μυαλό μας και την καρδιά μας να απολαύσουν τη μουσική. Καθίστανται οι καλλιτέχνες γυναίκες με τρόπους άξεστους και γλώσσα μαινάδας για να παραφράσω τη ρήση του Σενέκα για τη γυναίκα του Σωκράτη.
Τα παραπάνω δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά στην κοινωνία μας, καλλιεργούνται με συστηματικό τρόπο τα τελευταία πενήντα χρόνια. Η χυδαιολογία εναντίον των διανοούμενων (οι κουλτουριάρηδες), η προώθηση των μπουζουκιών, η διαφήμιση της επίδειξης και της αλαζονείας μέσω της προβολής μίας συγκεκριμένης εμφάνισης και συμπεριφοράς από περιοδικά ποικίλης ύλης είναι κάποιοι από τους λόγους που φτάσαμε εδώ.
Σήμερα, όμως, το φαινόμενο έχει γίνει πολύ έντονο, ξέφρενο, έχουν πέσει και οι τελευταίες μάσκες. Οι παράγοντες είναι πολλοί, η οικονομική κρίση για παράδειγμα σε συνδυασμό με την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση που προκαλεί απώλεια των θέσεων εργασίας και δυστυχώς όχι αναπλήρωση τους, η συνειδητοποίηση του ανθρώπου ότι το μέλλον του είναι αβέβαιο και αρκετά ζοφερό τον ωθούν στη χυδαιότητα ως μέσο ανάδειξης του εαυτού και ύπαρξης ακόμα και οικονομικής επιβίωσης.
Η δημιουργία του Only Fans για παράδειγμα και η συμμετοχή σε αυτό για οικονομικό προσπορισμό αναδεικνύει την εμπορευματοποίηση της σεξουαλικότητας, τη χυδαιότητα αλλά και την κρυμμένη απελπισία. Την απελπισία της οικονομικής πίεσης και της κοινωνικής απομόνωσης του ανθρώπου που μέσα από μία οθόνη βλέπει και προσπαθεί να ικανοποιηθεί ερωτικά αποφεύγοντας την εγγύτερη επαφή.
Αυτή η χυδαιότητα των ταγών της ψυχοπαθητικής κοινωνίας διαπερνά όπως είδαμε τα πάντα. Διαφήμιση της σεξουαλικής συμπεριφοράς, επίδειξη γυμνού κρέατος αναγκάζοντας τους πάντες να το βλέπουν είτε το θέλουν είτε όχι, επιβολή της αγένειας ως εργαλείο κοινωνικής επικοινωνίας και συνδιαλλαγής είναι κάποιες από τις εκδηλώσεις της χυδαιότητας όπως και ο ναρκισσισμός και η αλαζονεία. Η αλαζονεία του ανθρώπου που δεν έχει ιστορική προέλευση, δεν ανήκει σε κάποια κοινωνία αλλά ανήκει μόνο στον εαυτό του και προσπαθεί τον χυδαίο αυτόν εαυτό να τον επιβάλλει στους άλλους.
Ποιά μπορεί να είναι η αντίδραση μας σε όλα αυτά; Μπορούμε να ακολουθήσουμε τη ρήση του Οράτιου «μισώ τον χυδαίο βέβηλο και τον αποφεύγω» και να αποφύγουμε τους χυδαίους. Αρκεί όμως κάτι τέτοιο; Όχι, δυστυχώς, η αποφυγή είναι το πρώτο στάδιο. Το δεύτερο είναι η συλλογική αντίδραση μέσω της αισθητικής «επανάστασης».
Της επαναφοράς μίας αισθητικής καλών τρόπων και εμφάνισης (ναι, να φροντίζουμε την εμφάνιση μας ακόμα και όταν πενθούμε ή μάλλον κυρίως τότε άλλωστε η ευαισθησία στο ωραίο αυξάνει και την ηθική ευαισθησία), ενσυναίσθησης , συλλογικότητας και σεβασμού μέσα από την προσωπική στάση ζωής. Ας προσπαθήσουμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας (όχι όμως ματαιόδοξα ως άλλοι Ντόριαν Γκρέι), να είμαστε ευγενικοί προς τους άλλους και κυρίως να επιδεικνύουμε τη μέγιστη ευγένεια καθημερινά (ουσιαστικά με ενσυναίσθηση και κοινωνική αλληλεγγύη και όχι υποκριτικά) είτε είναι στο σπίτι μας είτε στον χώρο εργασίας. Ευγένεια που σημαίνει ανθρωπιά. Ας απομονώσουμε τους χυδαίους μέσω της κοινωνικής κατακραυγής και αποφυγής.
Η αισθητική επανάσταση δεν είναι μία ελιτίστικη στάση είναι η στροφή προς το ωραίο που μπορεί να έχει ευρεία πολιτική και κοινωνική διάσταση. Αντικείμενο της είναι η αλλαγή της προσωπικής στάσης τόσο ιδιωτικά όσο και στον δημόσιο χώρο. Η αισθητική μπορεί να είναι μία αντίδραση στην κουλτούρα του καταναλωτισμού αλλά και αντίσταση στον μηδενισμό και στην παρακμή όπως υποστήριζε ο Νίτσε. Η αισθητική από μόνη της μπορεί να οδηγήσει σε θεσμικές παρεμβάσεις σε διάφορους τομείς βλ. αρχιτεκτονική κτλ. αρκεί αυτοί που επιθυμούν να ηγηθούν και να διοικήσουν να είναι και οι ίδιοι λάτρεις της.
Η αισθητική επανάσταση δεν θα λύσει όλα τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου όπως δεν έκαναν και άλλα αντίστοιχα κινήματα στο παρελθόν βλ. Ρομαντισμός.
Ωστόσο όπως ο Ρομαντισμός αντιτάχθηκε στον ορθολογισμό και εισήγαγε νέες αισθητικές αξίες έτσι και η σύγχρονη αισθητική επανάσταση, εάν και σε διαφορετικό ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, αντιτάσσεται στη χυδαιότητα με τον σεβασμό, την ευγένεια και την ανθρωπιά που θα προωθήσει θα συμβάλει στη δημιουργία μίας συλλογικής και όχι ατομικής συνείδησης ενός υπερδιογκωμένου Εγώ και μέσα από αυτή θα επέλθει και η αλλαγή. Η κατάργηση του αλαζονικού Εγώ θα βοηθήσει στην πνευματική αναγέννηση. Η αισθητική συνείδηση μπορεί να αναπτύξει και ηθική συνείδηση, γιατί σύμφωνα με τον Καντ, η ενασχόληση με το Ωραίο (επαναλαμβάνω όχι με την έννοια της ματαιοδοξίας) μας εκπαιδεύει να σκεφτόμαστε πέρα από τον εαυτό μας και να εκτιμάμε την αρμονία και την ανιδιοτέλεια.
Αλλωστε ας θυμηθούμε και τους αρχαίους Αθηναίους που συζητούσαν τα προβλήματα τους στην Αγορά όλοι μαζί χωρίς διάθεση επιβολής και ανούσιας προβολής ενώ υποστήριζαν το Καλόν Καγαθόν δηλαδή ότι η ομορφιά είναι και εσωτερική αρετή. Ο έρωτας για το Καλό και το Ωραίο οδηγεί την ψυχή στην ανώτερη γνώση όπως μας δίδαξε ο Πλάτωνας.
Στις ημέρες μας τα κοινωνικά μέσα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν τον ρόλο της Αγοράς ωστόσο, αυτό που παρατηρούμε είναι ότι χρησιμοποιούνται ως μέσο ναρκισσιστικής επίδειξης και δυστυχώς και λογοκρισίας. Συνεπώς η Αγορά θα μπορούσε να είναι μέσα από τις δικές μας μικρές ομάδες στους χώρους που ανήκουμε εάν και ο χώρος θα μπορούσε να είναι κάτι απλό όπως για παράδειγμα μέσω παρεμβάσεων στον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, μία εβδομαδιαία συνάντηση ανταλλαγής απόψεων ή λέσχες ανάγνωσης κειμένων για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και κυρίως ολοσχερή εγκατάλειψη της τηλεθέασης.
Μία τέτοια επαναφορά στις ημέρες μας αποτελεί πλέον ριζοσπαστική κίνηση διαφοροποίησης και αντίστασης στην ομοιογενοιοποίηση όλων προς το χείριστο. Δεν αρκεί να αποδεχόμαστε ότι η ζωή είναι οικτρή και να αποφασίζουμε να την περάσουμε αναλογιζόμενοι την, όπως έλεγε ο Αρθουρ Σοπενάουερ, αλλά οφείλουμε με τις δικές ενέργειες να την αλλάξουμε.
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου