καθηγητή της νομικής στο Πανεπιστήμιο Queen Mary
του Λονδίνου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ φημίζεται για τις επιθέσεις του σε δημοσιογράφους και ΜΜΕ. Απέκλεισε επικριτικούς ρεπόρτερ από επίσημες εκδηλώσεις, τους απείλησε με μηνύσεις και χαρακτήρισε τα κυρίαρχα των ΗΠΑ ΜΜΕ ως «εχθρούς του λαού». Από πέρυσι, οι ΗΠΑ έχουν πέσει δέκα βαθμίδες στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου (World Press Freedom Index). Τώρα στην 55η θέση, η χώρα βρίσκεται πολύ πίσω από πολλές ευρωπαϊκές και άλλες δημοκρατίες.
Είναι λοιπόν ειρωνικό, το ότι ο αμερικανός αντιπρόεδρος J.D. Vance έσπευσε, την περασμένη εβδομάδα, στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου, να επιπλήξει τους Ευρωπαίους για τις υποτιθέμενες αποτυχίες τους όσον αφορά στην ελευθερία του λόγου και τη δημοκρατία.
Μιλώντας στους Ευρωπαίους ηγέτες, ο Vance εξέφραζε την στενοχώρια του: «Η απειλή εναντίον της Ευρώπης για την οποία ανησυχώ περισσότερο, δεν είναι η Ρωσία, δεν είναι η Κίνα, δεν είναι κάποιος άλλος εξωτερικός παράγοντας». Είναι μάλλον «η απειλή εκ των έσω». Αυτή η επανάληψη του «τροπαρίου» για τον «εχθρό μέσα» αποτελεί μέρος του τραμπικού λεξιλογίου, δανεισμένου από τις πιο απαίσιες απολυταρχίες του 20ου αιώνα.
Ένας από τους βασικούς ισχυρισμούς του Vance για την παρακμή της ελευθερίας του λόγου στην Ευρώπη άφησε πολλούς παρατηρητές του Ηνωμένου Βασιλείου άναυδους: Επίπληξε την κυβέρνηση της Σκωτίας επειδή έστειλε επιστολές τον Οκτώβριο του 2024, προειδοποιώντας τους πολίτες ότι, σύμφωνα με τα λόγια του, «ακόμη και η ιδιωτική προσευχή μέσα στα σπίτια τους μπορεί να ισοδυναμεί με παραβίαση του νόμου».
Ο Vance αναφερόταν στον Νόμο για τις Ζώνες Ασφαλούς Πρόσβασης της Σκωτίας, ο οποίος απαγορεύει στους διαδηλωτές να συγκεντρώνονται σε απόσταση 200 μέτρων από κλινικές που πραγματοποιούν αμβλώσεις. Ωστόσο, η κατηγορία που εξαπέλυσε, διδάσκει πολλά για τον Τραμπισμό. Το να το αποκαλούμε απλή παραπλάνηση θα ήταν διπλωματικό: είναι ένα ξεκάθαρο ψέμα. Η κυβέρνηση της Σκωτίας επιβεβαίωσε ότι οι επιστολές που στάλθηκαν σε κατοίκους κοντά σε ζώνες ασφαλούς πρόσβασης δεν έδιναν εντολή στους ανθρώπους να σταματήσουν να προσεύχονται στην ιδιωτικότητα των σπιτιών τους.
Ωστόσο, οι επιστολές απέτρεπαν τους πολίτες από συμπεριφορές όπως η τοποθέτηση αφισών ή πανό κατά των αμβλώσεων ή τη διαμαρτυρία εντός της ιδιοκτησίας τους με τρόπους που θα μπορούσαν να φανούν ή να ακουστούν κοντά στις κλινικές ή να ενθαρρύνουν μια τέτοια δραστηριότητα σε αυτές τις περιοχές.
Ο σκωτσέζικος νόμος απηχεί παρόμοιους νόμους σε άλλες δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων αρκετών πολιτειών των ΗΠΑ. Ναι, το δικαίωμα στη διαμαρτυρία είναι ουσιαστικό για τις δημοκρατικές κοινωνίες, αλλά αυτές οι κοινωνίες αποδέχονταν πάντα ότι οι διαδηλωτές δεν πρέπει να παρενοχλούν ή να απειλούν πολίτες που κάνουν τις καθημερινές τους δουλειές, πόσο μάλλον όταν αναζητούν βασικές υπηρεσίες όπως ιατρικά ραντεβού.
Ομολογουμένως, οι «ζώνες ασφαλείας» γύρω από τις κλινικές αμβλώσεων δεν μπορούν και δεν χρειάζεται να επεκταθούν τόσο πολύ ώστε να εμποδίζουν την ελευθερία έκφρασης των διαδηλωτών, επομένως μπορεί και πρέπει να διεξαχθεί μια συζήτηση σχετικά με την ακριβή εμβέλεια στην οποία αναφέρεται ο σκωτσέζικος νόμος. Ωστόσο, όπως παρατηρείται στην Αγγλία και την Ουαλία, οι «ζώνες ασφαλείας» δεν έχουν σχεδιαστεί, σε γενικές γραμμές, με υπερβολικά ευρεία περίμετρο.
Σαφώς, το βλέμμα του Vance ήταν περισσότερο στραμμένο προς τη δική του μελλοντική προεδρική υποψηφιότητα, παίζοντας περισσότερο με θρησκευτικούς φονταμενταλιστές στην πατρίδα του, παρά με οποιονδήποτε μπορεί να ενδιαφέρεται σοβαρά για την ελεύθερη έκφραση. Κατά τη διάρκεια της 18λεπτης ομιλίας του, επικαλέστηκε τον Θεό τρεις φορές και την «προσευχή» εννέα φορές, ενώ δεν είπε απολύτως τίποτα για το κύριο ζήτημα για το οποίο είχαν συγκεντρωθεί στο Μόναχο οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών χωρών: την απρόκλητη επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία (σ.Π/Β: Καθόλου απρόκλητη, μόνο που εκείνος που την προκάλεσε ήταν η πατρίδα του Vance, οι ΗΠΑ, και όχι οι ευρωπαϊκές χώρες).
Παραδόξως, ο Vance δεν άρθρωσε ούτε λέξη κριτικής σχετικά με την καταστολή, από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, διαδηλώσεων με αντικείμενο που, στις ΗΠΑ, ο Τραμπ φοβάται περισσότερο, όπως διαμαρτυρίες ενάντια σε συγκεκριμένες κυβερνητικές πολιτικές και πρακτικές.
Δεν χρειάζεται να επισημάνω ότι εκείνοι που αντιτίθενται στις αμβλώσεις στη Σκωτία, παραμένουν εντελώς ελεύθεροι να διακηρύξουν τις απόψεις τους, δημόσια, έντυπα και με αμέτρητους άλλους τρόπους πολιτικής έκφρασης. Αυτό το δικαίωμα έχει αναγνωριστεί από καιρό ως προστατευόμενο από τη νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου και κατοχυρώνεται στον Νόμο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Ο μοναδικός αντίκτυπος του νέου νόμου της Σκωτίας είναι να εμποδίσει τους κατοίκους που ζουν σε απόσταση 200 μέτρων από κλινικές που πραγματοποιούν αμβλώσεις να επιδεικνύουν πλακάτ ή να διοργανώνουν εκδηλώσεις που θα στόχευαν τις γυναίκες που επισκέπτονται τέτοιες εγκαταστάσεις. Ομολογουμένως, κάποιος που «μόνο στέκεται και προσεύχεται» κοντά σε μια κλινική μπορεί να παρουσιάσει μια οριακή περίπτωση – αλλά εντός των ορίων που μπορούν να αξιολογηθούν μέσω των δημοκρατικών διαδικασιών μας, τις ίδιες τις διαδικασίες που οι πιστοί του Τραμπ περιφρονούν όλο και περισσότερο.
Μπορούμε να συζητήσουμε τις επιτυχίες και τα σφάλματα του σκωτζέζικου νόμου, αλλά οποιαδήποτε υπόνοια ότι περιορίζει στα σοβαρά την ελευθερία του λόγου – σε σύγκριση με τα είδη των επιθέσεων κατά της ελευθερίας του λόγου που κάνει ο ίδιος ο Τραμπ – θα αποτελούσε φαρσοκωμωδία.
Ομολογουμένως, παρ’ ότι η Σκωτία ορθά προστατεύει τις ιατρικές της εγκαταστάσεις, μερικοί άνθρωποι θα αναρωτηθούν εάν ένας νόμος μπορεί δίκαια να επεκταθεί τόσο, ώστε να ρυθμίσει τις απόψεις που οι άνθρωποι θέλουν να εμφανίζουν στα παράθυρα και τους κήπους τους. Τα τελευταία χρόνια, πολλά σπίτια του Ηνωμένου Βασιλείου φέρουν σημαίες της Ουκρανίας ή της Παλαιστίνης, κάτι που ορισμένοι γείτονες μπορεί να θεωρήσουν ανάρμοστο. Ωστόσο, η βρετανική νομοθεσία προστατεύει αυτό το δικαίωμα.
Σαφώς λοιπόν, μπορούμε να συζητήσουμε ουσιαστικά, σχετικά με το κατά πόσο εκτείνεται η ελεύθερη έκφραση εντός του σπιτιού μας, αλλά τίποτα από όσα είπαν ή έκαναν οι αξιωματούχοι του Τραμπ στο δικό τους σπίτι δεν υποδηλώνει ότι αυτή είναι η πραγματική τους ανησυχία.
Η ελευθερία του λόγου σε υποχώρηση;
Όπως συμβαίνει, ο Vance δεν είχε εντελώς άδικο όταν ανησύχησε πως: «Στη Βρετανία και σε ολόκληρη την Ευρώπη, η ελευθερία του λόγου, φοβάμαι, βρίσκεται σε υποχώρηση». Επί σειρά ετών, οι Ούγγροι αντιμετωπίζουν ανελέητες επιθέσεις κατά της ελευθερίας του λόγου υπό τον Βίκτορ Όρμπαν – τον αυταρχικό ηγέτη τον οποίο, οι οπαδοί του Τραμπ – συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Vance – έχουν επαινέσει τόσο συχνά. (σ.Π/Β: όσο για την αναφορά στις αγαπημένες του Τράμπ και βαθιά ολοκληρωτικές Ρωσσία και Τουρκία, θα χρειαζόταν πολλές πολλές σελίδες)
Σε αρκετές περιπτώσεις στο The Conversation και αλλού, έχω υποστηρίξει την ελευθερία του λόγου και έχω κάθε πρόθεση να συνεχίσω να το κάνω. Είμαι επίσης πρόθυμος να παραδεχτώ ότι, παρά τις επίμονες επιθέσεις του Τραμπ κατά της ελευθερίας του λόγου, οι υποστηρικτές του έχουν εκφράσει ορισμένες βάσιμες ανησυχίες σχετικά με την καταστολή της γνώμης στην αριστερά.
Η άμβλωση αποτελεί παράδειγμα ζητήματος που πυροδοτεί εκτεταμένες ηθικές διαμάχες. Οποιαδήποτε δημοκρατία πρέπει να διασφαλίσει ότι οι ομιλητές από όλες τις πλευρές έχουν ασφαλή μέσα για να εκφράσουν τις απόψεις τους στη δημόσια σκηνή. Όλοι στις σημερινές δημοκρατίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μερικά μαθήματα για την ελευθερία του λόγου – και η ομάδα Τραμπ βρίσκεται στην κορυφή της λίστας.
Πηγή: The Conversation (αναδημοσιεύεται υπό την άδεια Creative Commons)
Απόδοση: Πετροβούβαλος/Αβέρωφ
Η εικόνα είναι από το Pinterest
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου