10 Νοεμβρίου 2025

Ο Έλληνας που έκανε τον αρχαίο κόσμο να γελά για αιώνες και μετά χάθηκε από την Ιστορία μέχρι να τον ξαναβρούν σε μια έρημο της Αιγύπτου

Ο Μένανδρος, ο άνθρωπος που δίδαξε την κωμωδία στον αρχαίο κόσμο, χάθηκε για δύο χιλιάδες χρόνια και ξαναγεννήθηκε μέσα από έναν πάπυρο στην Αίγυπτο.
 
 
Πολύ πριν εμφανιστούν τα stand up και οι τηλεοπτικές κωμωδίες, υπήρχε ένας Έλληνας που έκανε όλο τον αρχαίο κόσμο να γελά. Ονομαζόταν Μένανδρος, γεννήθηκε στην Αθήνα γύρω στο 340 π.Χ. και θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος που κατάφερε να μετατρέψει την καθημερινότητα σε θέατρο. Για αιώνες, τα έργα του παιζόντουσαν από τη Μεσόγειο μέχρι την Αλεξάνδρεια. Και ύστερα, εξαφανίστηκαν. 
 
Ο Μένανδρος ήταν το παιδί της «Νέας Κωμωδίας». Δεν έγραφε για θεούς και μυθολογίες, αλλά για γείτονες, έρωτες, παρεξηγήσεις, ανθρώπινες μικρότητες. Οι ήρωές του μιλούσαν όπως οι θεατές. Οι σκηνές του θύμιζαν ζωή. Η επιρροή του ήταν τεράστια: οι Ρωμαίοι τον λάτρεψαν, ο Πλαύτος και ο Τερέντιος αντέγραψαν τη φόρμα του, και η μετέπειτα ευρωπαϊκή κωμωδία – από τον Μολιέρο ως τον Σαίξπηρ – πατά επάνω στη δική του σάτιρα. 
 
Κι όμως, για σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια, ο άνθρωπος που δίδαξε στον κόσμο το χιούμορ χάθηκε εντελώς. Τα έργα του υπήρχαν μόνο μέσα από αποσπάσματα, παραπομπές ή μεταφράσεις στα λατινικά. Οι λόγιοι της Αναγέννησης ήξεραν το όνομά του, αλλά όχι τη φωνή του. Κανείς δεν μπορούσε να διαβάσει ολοκληρωμένο έργο του. Ο Μένανδρος έγινε φάντασμα της ίδιας του της δόξας. 
 
Η ανακάλυψη στην αιγυπτιακή άμμο 
 
Το 1952, ένας παπυρολόγος που εργαζόταν κοντά στο Κάιρο ξετύλιξε έναν πάπυρο που είχε βρεθεί σε ένα ταπεινό σπήλαιο. Πάνω του υπήρχε ελληνικό κείμενο σχεδόν άθικτο. Ήταν ο «Δύσκολος» – η ιστορία ενός μοναχικού γερο-γκρινιάρη που μισεί τους πάντες, μέχρι που η ζωή τού φέρνει κοντά την κόρη του και έναν ερωτευμένο νέο. Ήταν το πρώτο ολοκληρωμένο έργο του Μενάνδρου που ερχόταν ξανά στο φως μετά από είκοσι αιώνες σιωπής. 
 
Η ανακάλυψη συγκλόνισε τον κόσμο της αρχαιολογίας. Για πρώτη φορά μπορούσαν να δουν ολόκληρο έργο ενός ανθρώπου που όλοι θεωρούσαν χαμένο. Η γλώσσα του ήταν καθαρή, γεμάτη καθημερινές λέξεις, οι χαρακτήρες του οικείοι και αληθινοί. Οι μελετητές μίλησαν για το πιο ανθρώπινο θέατρο της αρχαιότητας. Ο Μένανδρος ξαναγεννήθηκε, αυτή τη φορά μέσα από την αιγυπτιακή άμμο. 
 
Η δεύτερη ζωή του Μενάνδρου 
 
Από τότε, κομμάτια κι άλλων έργων του βρέθηκαν σε παπύρους της Οξύρυγχου και αλλού. Δεν σώθηκε ποτέ ολόκληρο το έργο του, αλλά αρκούσαν αυτά για να αποδείξουν γιατί ήταν τόσο αγαπητός. Ο Μένανδρος ήταν ένας συγγραφέας χωρίς μίσος, χωρίς ηθικολογία, χωρίς διδακτισμό. Έδειχνε τους ανθρώπους όπως ήταν – αστείους, τρυφερούς, μικρούς και μεγάλους μαζί. Ίσως γι’ αυτό επιβίωσε στη μνήμη του κόσμου, ακόμη κι όταν τα λόγια του χάθηκαν. 
 
Σήμερα, λίγοι γνωρίζουν το όνομά του. Κι όμως, κάθε φορά που βλέπουμε μια ρομαντική κωμωδία, έναν έρωτα που μπλέκεται, μια παρεξήγηση που λύνει μια ιστορία, βλέπουμε ένα μικρό κομμάτι του. Ο Μένανδρος δεν επινόησε μόνο το γέλιο, αλλά τον τρόπο που το θέατρο – και αργότερα ο κινηματογράφος – μιλά για την ανθρώπινη ζωή. 
 
Ίσως γι’ αυτό, όταν βρέθηκε εκείνος ο πάπυρος στην Αίγυπτο, οι μελετητές ένιωσαν πως δεν διάβαζαν απλώς ένα αρχαίο έργο, αλλά μια φωνή που επέστρεφε ύστερα από δύο χιλιάδες χρόνια σιωπής. Μια φωνή που, όσο κι αν θάφτηκε, δεν σταμάτησε ποτέ να γελά.
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 11:00 π.μ.
Κατηγορία Θέματος , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.