Οι τέσσερις, που βρίσκονται υπό κράτηση από το 2020, αναμένουν την ετυμηγορία στη Χάγη, ενώ τα τελευταία δύο χρόνια των καταθέσεων τους ρίχνουν φως στους ρόλους και τις ευθύνες τους κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο.
Ο UÇK (= Ushtria Çlirimtare e Kosovës- Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσσυφοπεδίου,) σχηματίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως αντάρτικη ομάδα που αγωνιζόταν για τα δικαιώματα των Αλβανών υπό το σερβικό καθεστώς της εποχής. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1998-1999, έγινε η κύρια δύναμη ένοπλης αντίστασης.
Οι πολιτικοί ηγέτες του, συμπεριλαμβανομένου του Χασίμ Θάτσι, εμφανίστηκαν στη διεθνή σκηνή στις αρχές του 1999, όταν συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις του Ραμπουγιέ.
Εκεί, ο UÇK νομιμοποιήθηκε ως διαπραγματευτικό μέρος στη διαδικασία που στόχευε στον τερματισμό του πολέμου και στην προετοιμασία του δρόμου για μια πολιτική λύση για το Κοσσυφοπέδιο.
Όταν η πρώην σερβική επαρχία κήρυξε την ανεξαρτησία της το 2008, ο Θάτσι ήταν πρωθυπουργός. Οκτώ χρόνια αργότερα, εξελέγη πρόεδρος και υπηρέτησε μέχρι το 2020, όταν παραιτήθηκε για να αντιμετωπίσει κατηγορίες από το Ειδικό Δικαστήριο της Χάγης.
«Δεν θα επιτρέψω στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου να εμφανιστεί ενώπιον του δικαστηρίου υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Συνεπώς, προκειμένου να προστατεύσω την ακεραιότητα της Προεδρίας της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου, την ακεραιότητα του κράτους του Κοσσυφοπεδίου, την ακεραιότητα και την αξιοπρέπεια του πολίτη του Κοσσυφοπεδίου, του λαού του Κοσσυφοπεδίου, σεβόμενος παράλληλα τη συνεργασία με τη διεθνή κοινότητα, σήμερα παραιτούμαι από τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου», δήλωσε ο Θάτσι στις 5 Νοεμβρίου 2020.
Εκτός από τον Θάτσι, παραδόθηκαν στο Δικαστήριο και ο Κάντρι Βέσελι, ο οποίος ήταν επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών στον UÇK, ο Γιακούπ Κράσνικι – εκπρόσωπος, και ο Ρετζέπ Σελίμι από το γενικό επιτελείο.
Εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας- εγκλήματα πολέμου
Το κατηγορητήριο εναντίον τους, το οποίο επιβεβαιώθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2020 και δημοσιεύθηκε στις 5 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, κατηγορεί τον καθένα για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από τον Μάρτιο του 1998 έως τον Σεπτέμβριο του 1999, στο Κοσσυφοπέδιο και τη βόρεια Αλβανία.
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο , οι τέσσερις άνδρες ήταν μέρος μιας «κοινής εγκληματικής επιχείρησης» και «μοιράζονταν τον κοινό στόχο της απόκτησης και άσκησης ελέγχου σε ολόκληρο το Κοσσυφοπέδιο μέσω μεθόδων που περιλάμβαναν εκφοβισμό, κακομεταχείριση, άσκηση βίας και παράνομη απομάκρυνση όσων θεωρούνταν αντίπαλοι».
Αυτοί οι «αντίπαλοι» φέρονται να περιλάμβαναν εθνοτικές μειονότητες – Σέρβους, Ρομά και άλλους – καθώς και Αλβανούς που δεν υποστήριζαν τον UÇK.
Τουλάχιστον 102 άτομα θεωρούνται ύποπτα για τη δολοφονία και περισσότερα από 20 άλλα θεωρούνται αγνοούμενα.
Το κατηγορητήριο αναφέρεται επίσης στην ανώτερη ευθύνη των κατηγορουμένων, λόγω των υψηλών ηγετικών θέσεων που κατέχουν εντός του UÇK, για εγκλήματα που διαπράττονται από άτομα υπό τον έλεγχό τους και μέλη της «κοινής εγκληματικής επιχείρησης».
Οι τέσσερις δήλωσαν αθώοι και η δίκη ξεκίνησε στις 3 Απριλίου 2023.
Στην εναρκτήρια δήλωσή του στη δίκη, ο αναπληρωτής ειδικός εισαγγελέας Άλεξ Γουάιτινγκ δήλωσε ότι «η πλειονότητα των θυμάτων των κατηγορουμένων ήταν ομογενείς Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου».
«Στον ζήλο τους να στοχοποιήσουν και να εξαλείψουν όσους θεωρούσαν αντιπάλους, οι κατηγορούμενοι υποστήριξαν και εφάρμοσαν μια πολιτική που συχνά έκανε θύμα τον ίδιο τους τον λαό», δήλωσε ο Γουάιτινγκ.
Κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ετών, η εισαγγελία παρουσίασε εκατοντάδες μαρτυρίες: 117 γραπτές και 125 μάρτυρες που κατέθεσαν στην αίθουσα του δικαστηρίου.
«Από τότε που ήρθε, το ’98, έχω δει με τα ίδια μου τα μάτια τις πράξεις του [του Θάτσι]… Σκέφτηκε να μας εξοντώσει… Σκέφτηκε να μας εξοντώσει… Δεν έχουμε χρόνο, γιατί έχουμε άλλα παραδείγματα να δείξουμε… Έχω πολλά άλλα παραδείγματα. Αυτή είναι η αλήθεια… με όλη την οικογένεια, ο στόχος του ήταν να μας εξοντώσει», δήλωσε ο Φαντίλ Γκετζί, μάρτυρας κατηγορίας, τον Οκτώβριο του 2024.
Η υπεράσπιση του Θάτσι ξεκίνησε την παρουσίαση αποδεικτικών στοιχείων στις 15 Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους. Η ομάδα του Κρασνίκι κάλεσε δύο μάρτυρες στην αίθουσα του δικαστηρίου και δύο γραπτές μαρτυρίες, ενώ οι υπερασπιστές του Βέσελι και του Σελίμι δεν παρουσίασαν κανένα αποδεικτικό στοιχείο.
Οι μάρτυρες υπεράσπισης – κυρίως ανώτεροι δυτικοί αξιωματούχοι με άμεση γνώση των γεγονότων – ξεκίνησαν με τον Τζέιμς Ρούμπιν, πρώην βοηθό υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Η αμυντική στρατηγική ήταν να υποστηριχθεί ότι ο UCK δεν είχε σαφή διοικητική δομή και ότι ο Θάτσι, συχνά εκτός Κοσσυφοπεδίου και σε πολιτικό ρόλο, δεν ασκούσε εξουσία επί των επιχειρήσεων.
Ο Ρούμπιν κατέθεσε για τρεις συνεχόμενες ημέρες, με παρόντες ως παρατηρητές νυν αξιωματούχους του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ο Ρούμπιν κατέθεσε ότι ο Θάτσι «είχε ανωτέρους από τους οποίους έπρεπε να ζητήσει την έγκριση» και ότι ήταν «περισσότερο ένα δημόσιο πρόσωπο που έπρεπε να παρουσιαστεί στη Δύση».
«Ο Χασίμ Θάτσι έπρεπε να απευθυνθεί σε αυτούς τους διοικητές [του UÇK] για πληροφορίες, γνώσεις, αποφάσεις… Έτσι, τον έχω δει να δείχνει σεβασμό απέναντί τους σε ουσιαστικά ζητήματα του UÇK», είπε ο Ρούμπιν.
Η κατάθεσή του υποστηρίχθηκε από μια σειρά προσώπων που τον ακολούθησαν στο εδώλιο – από τον Πολ Γουίλιαμς, πρώην νομικό σύμβουλο του Κοσσυφοπεδίου, μέχρι τον Γουέσλι Κλαρκ, τον στρατηγό που ηγήθηκε της αεροπορικής εκστρατείας του ΝΑΤΟ εναντίον τότε γιουγκοσλαβικών στόχων το 1999.
«Θυμάμαι να βλέπω τον Θάτσι, επειδή ήταν ο εκπρόσωπος. Ήταν καθαρός, καλοντυμένος, έμοιαζε περισσότερο με δυτικό από τους άλλους. Δεν έμοιαζε σαν να ήταν στα βουνά, πολεμώντας για ένα ή δύο χρόνια. Ήταν σαφές ότι δεν ήταν υπεύθυνος», κατέθεσε ο Κλαρκ.
Ο Κλαρκ ήταν ο τελευταίος μάρτυρας υπεράσπισης, ολοκληρώνοντας την κατάθεσή του στις 18 Νοεμβρίου. Μια μέρα αργότερα, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου σχετικά με την πρόοδο της υπόθεσης, ο δικηγόρος του Θάτσι, Λούκα Μισέτιτς, άφησε να εννοηθεί ότι η υπεράσπιση μπορεί να ζητήσει έναν επιπλέον μάρτυρα.
Ωστόσο, η υπεράσπιση και η εισαγγελία συμφώνησαν ότι οι τελικοί φάκελοι θα υποβληθούν έως τις 30 Ιανουαρίου του επόμενου έτους, ή 60 ημέρες μετά το τέλος της παρουσίασης των αποδεικτικών στοιχείων. Με την ευκαιρία αυτή, αναφέρθηκε επίσης ότι οι τελικές αγορεύσεις της εισαγγελίας, της υπεράσπισης και των εκπροσώπων των θυμάτων θα δοθούν μετά την υποβολή των τελικών φακέλων.
Ο εκπρόσωπος του Ειδικού Συμβούλου, Μάικλ Ντόιλ, δήλωσε στο Radio Free Europe/Radio Liberty ότι «οι κανόνες ορίζουν ότι οι δικαστές πρέπει να εκδώσουν ετυμηγορία εντός 90 ημερών από την ολοκλήρωση της υπόθεσης – εκτός εάν οι περιστάσεις απαιτούν περισσότερο χρόνο».
Ο νομικός εμπειρογνώμονας Μαρκ Έλλις αναμένει ότι η δίκη θα ανακοινωθεί την άνοιξη ή στις αρχές του καλοκαιριού. Πιστεύει ότι η υπόθεση βρίσκεται σε ένα ρεαλιστικό σημείο ισορροπίας: τα τρέχοντα στοιχεία επιτρέπουν τόσο την καταδίκη όσο και την αθωότητα. Όλα θα εξαρτηθούν από το πώς οι δικαστές ερμηνεύουν τη δομή διοίκησης του UÇK, είπε.
«Κάθε αποδεικτικό στοιχείο αξιολογείται με βάση τα δικά του πλεονεκτήματα, με βάση την αξιοπιστία, την ακρίβεια και τη συνέπειά του, όχι την πλευρά από την οποία κλήθηκε ο μάρτυρας. Οι δικαστές λαμβάνουν υπόψη παράγοντες όπως η συμπεριφορά του μάρτυρα, η συνοχή της κατάθεσης, τυχόν συμφέροντα ή προκαταλήψεις και το πώς τα αποδεικτικά στοιχεία στέκουν στο δικαστήριο», εξήγησε ο Ellis, διευθυντής του Διεθνούς Δικηγορικού Συλλόγου, στην εκπομπή Expose του Radio Free Europe/Radio Liberty .
Σε αυτή τη δίκη, η εισαγγελία και η υπεράσπιση προσέφεραν δύο εντελώς αντίθετες εκδοχές του UÇK: η πρώτη τον παρουσίαζε ως μια δομημένη οργάνωση με μια αλυσίδα διοίκησης που έφτανε μέχρι τον Θάτσι, ενώ η άλλη ως μια αντάρτικη ομάδα χωρίς επίσημη ιεραρχία.
Ο Έλλις λέει ότι σε υποθέσεις όπως αυτές, οι δικαστές πρέπει να αξιολογούν την αξιοπιστία κάθε εκδοχής, επειδή συχνά και οι δύο πλευρές μπορεί να έχουν στοιχεία αλήθειας. Προσθέτει ότι τα νομικά πρότυπα είναι επίσης κρίσιμα σε αυτή τη διαδικασία.
«Για παράδειγμα, το διεθνές δίκαιο σχετικά με την ευθύνη της διοίκησης και την «κοινή εγκληματική επιχείρηση» δεν απαιτεί απαραίτητα μια συμβατική στρατιωτική ιεραρχία. Ο αποτελεσματικός έλεγχος ή μια λειτουργική οργάνωση για την εφαρμογή ενός κοινού σχεδίου είναι επαρκής. Οι δικαστές θα εξετάσουν εάν ο Θάτσι και οι άλλοι είχαν αποτελεσματικό έλεγχο σε όσους διέπραξαν καταχρήσεις», λέει ο Έλλις.
Μαρκ Έλλις (Mark Ellis), διευθυντής του Διεθνούς Δικηγορικού Συλλόγου
Και η απόδειξη της ύπαρξης μιας ιεραρχίας – τυπικής ή πραγματικής – καθώς και ο προσδιορισμός του ρόλου κάθε κατηγορουμένου εντός αυτής θα είναι κρίσιμης σημασίας για την στοιχειοθέτηση της ποινικής ευθύνης, καταλήγει ο Έλλις.
Αυτή η δίκη είναι η πιο σημαντική μέχρι σήμερα για το Ειδικό Δικαστήριο, το οποίο αποτελεί μέρος μιας διεθνούς προσπάθειας για τη διερεύνηση των εσωτερικών συγκρούσεων στο Κοσσυφοπέδιο κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο για την ανεξαρτησία στα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Όποια και αν είναι η απόφαση, αναμένεται να έχει επιπτώσεις πέρα από το Κοσσυφοπέδιο – ίσως ακόμη και στις ΗΠΑ, επειδή, όπως επεσήμανε ο Ρούμπιν στην κατάθεσή του, ο Θάτσι συνεργάζεται στενά με την Ουάσινγκτον εδώ και χρόνια για την ειρήνη και την ανεξαρτησία.
Ο Τζο Μπάιντεν, ως αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, τον αποκάλεσε « Τζορτζ Ουάσινγκτον του Κοσσυφοπεδίου » όταν επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο το 2010.
Ο Ρίτσαρντ Γκρένελ, ο οποίος ήταν ο ειδικός απεσταλμένος για τις διαπραγματεύσεις για την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας κατά τη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, χαρακτήρισε την κράτηση του Θάτσι ως «σοβαρή αδικία».
Ο Απελευθερωτικός Στρατός του Κοσσυφοπεδίου, αν και διαλυμένος, παραμένει μια δημοφιλής οργάνωση για πολλούς Κοσοβάρους, οι οποίοι αποδίδουν σε αυτόν τον πόλεμο που οδήγησε στην ανεξαρτησία.
Ως εκ τούτου, πολλοί πολίτες πιστεύουν ότι το Ειδικό Δικαστήριο στη Χάγη είναι προκατειλημμένο κατά του UÇK και στοχεύει να δυσφημίσει τον ρόλο του. Αυτό έχει προκαλέσει αρκετές διαμαρτυρίες όχι μόνο στην Πρίστινα, αλλά και στα Τίρανα, τη Χάγη και άλλες πόλεις.
Τα Ειδικά Επιμελητήρια, επίσημα γνωστά ως Ειδικά Επιμελητήρια του Κοσσυφοπεδίου και Γραφείο του Ειδικού Εισαγγελέα, λειτουργούν ως μέρος του δικαστικού συστήματος του Κοσσυφοπεδίου, αλλά στελεχώνονται από διεθνείς δικαστές και εισαγγελείς. Όσον αφορά το προσωπικό, οι Αμερικανοί αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα μετά τους Ολλανδούς.
Η απόφασή τους θα καθορίσει όχι μόνο την ευθύνη των κατηγορουμένων, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο το Κόσοβο βλέπει και αφηγείται ένα ευαίσθητο κομμάτι της πρόσφατης ιστορίας του.
.jpeg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου