Του Πέτρου Χασάπη
Μετά τη βιομηχανική επανάσταση, τη μαζική παραγωγή και τη δημιουργία των κρατών
– εθνών, έκαναν την εμφάνισή τους και συγκρούστηκαν μεταξύ τους τρεις μεγάλες
ιδεολογίες: Ο φιλελευθερισμός, ο κομμουνισμός και ο φασισμός. Από τις
συγκρούσεις αυτές, οι δύο τελευταίες ιδεολογίες έχασαν μάλλον οριστικά τον
πόλεμο και νικήτρια αναδείχθηκε η ιδεολογία του φιλελευθερισμού.
Ο φιλελευθερισμός
κέρδισε κατά κράτος τις άλλες δύο ιδεολογίες, όχι γιατί είχε καλύτερους
προπαγανδιστές και καλύτερους πολεμιστές, αλλά γιατί απλά ταίριαζε περισσότερο
στη φύση του ανθρώπου. Ο άνθρωπος κυριαρχείται από δύο βασικά χαρακτηριστικά που
είναι βαθιά ριζωμένα στα ένστικτά του. Από το ένα μέρος είναι η αγελαία φύση
του (το αγελαίο ένστικτο) και από το άλλο, είναι η ορμή προς ατομική κυριαρχία
(ένστικτο εξουσίας), η επέκτασή του δηλαδή του ατόμου στο χώρο και στο χρόνο.
Αυτές οι δύο ανθρώπινες καταστάσεις, μοιάζουν ανταγωνιστικές μεταξύ τους, αλλά
στην πραγματικότητα δεν είναι. Και δεν είναι γιατί η μεν αγελαία φύση επιζητεί
μια οργανωμένη και ασφαλή κοινωνική ομάδα, η δε ατομική κυριαρχική φύση,
προϋποθέτει την κοινωνική ομάδα για να εκδηλωθεί. Έξω από την κοινωνική ομάδα,
δεν έχει νόημα η ατομική κυριαρχία.
Η μεν αγελαία φύση του
ανθρώπου είναι περισσότερο μηχανιστική και εύκολα διαχειρίσιμη με διάφορα
προπαγανδιστικά τεχνάσματα, από τις εξουσιαστικές δομές του συστήματος, όμως η
άλλη φύση του η κυριαρχική, κινείται στη σφαίρα των φαντασιώσεων και θέλει όσο
το δυνατόν περισσότερο ελεύθερο χώρο μέσα στο κοινωνικό σύνολο για να
ικανοποιηθεί. Η δε ικανοποίηση αυτής της παραμέτρου είναι πολυποίκιλη. Θα
αρκεστούμε εδώ σε δύο μόνο εκδηλώσεις της, την οικονομική και την πολιτική.
Ο κομμουνισμός βάσισε
τα πάντα πάνω στην αγελαία φύση του ανθρώπου. Πίστεψε πως εξισώνοντας τα
ανθρώπινα όντα και φτιάχνοντας μια ισχυρή κοινωνική ομάδα με συγκεντρωτική
εξουσία και με τον μονοκομματικό «πατερούλη» επικεφαλής, θα ικανοποιούσε την
αγέλη και όλα θα λειτουργούσαν τέλεια. Παράβλεψε όμως την άλλη, την φαντασιακή
φύση του ατομικού ανθρώπου και για το λόγο αυτό κατέρρευσε εκ των έσω. Ούτε
οικονομική ελευθερία έδωσε στους ανθρώπους, ούτε πολιτική. Επομένως δεν άφησε
καθόλου χώρο στην ατομική προσωπικότητα να αναπτυχθεί.
Ο φασισμός βασίστηκε κι
αυτός στην αγελαία φύση του ανθρώπου με τον δικτάτορα και το καθεστώς του στη
θέση του σιδερένιου ηγέτη της αγέλης. Μάλιστα ο φασισμός προχώρησε λίγο πιο
πέρα από τον κομμουνισμό και έδωσε μεν την οικονομική ελευθερία στα μέλη της
κοινωνίας, φτάνει να υπηρετούσαν το καθεστώς, όμως έκανε το λάθος να στερήσει
εντελώς την πολιτική ελευθερία των ατόμων. Το αποτέλεσμα ήταν να επιβάλλεται με
απάνθρωπη βία, προκειμένου να εξοντώνει κάθε φωνή αντίδρασης ή διαμαρτυρίας.
Και η ιδεολογία αυτή όμως κατέρρευσε εκ των έσω και όπου κατέρρευσαν τα
φασιστικά καθεστώτα επακολούθησαν σκληρές τιμωρίες για τα μέλη των καθεστώτων
αυτών, προκειμένου να εκτονωθεί το αίσθημα της ατομικής καταπίεσης.
Ο φιλελευθερισμός, δεν
υπήρξε μια οργανωμένη ιδεολογία. Υπήρξαν μεν διάφορες θεωρίες οικονομολόγων,
αλλά δεν ήταν αυτές που καθόρισαν τη μορφή και τη νίκη του. Ο φιλελευθερισμός
έδωσε διεξόδους στις δύο πιο πάνω βασικές φύσεις του ανθρώπου και τα πράγματα
λειτούργησαν από μόνα τους. Αφενός ικανοποίησε την αγελαία φύση του ανθρώπου με
το να φτιάξει ένα συγκεντρωτικό αντιπροσωπευτικό πολιτικό σύστημα, κεντρικά
ελεγχόμενο, ώστε να δίνει στα μέλη της ομάδας τη σιγουριά της δομημένης
εξουσιαστικά ομάδας (Θα ακούτε προφανώς πολιτικούς να λένε ότι «η χώρα πρέπει
να κυβερνηθεί», φοβίζοντας την αγέλη υπέρ της ολιγαρχίας). Αφετέρου, έδωσε
πλήρη ελευθερία ικανοποίησης του ατομικού κυριαρχικού ενστίκτου, είτε με τη
μορφή της πολιτικής ανέλιξης, είτε με τη μορφή της οικονομικής ανέλιξης, είτε
ακόμα και με τη μορφή του καταναλωτισμού και της ικανοποίησης της φαντασιακής
ματαιοδοξίας μέσω της καταναλωτικής επίδειξης και ευδαιμονίας.
Αφού λοιπόν τα μέλη των
κοινωνιών ένοιωθαν την ασφάλεια της κεντρικής εξουσίας από το ένα μέρος, στην
εκλογή της οποία μάλιστα πίστευαν ότι συμμετείχαν και τα ίδια, αλλά και την ελευθερία
της ικανοποίησης του ατομικού κυριαρχικού ενστίκτου τους από το άλλο, ήταν
ικανοποιημένα με αυτή την κατάσταση, η οποία επικράτησε να λέγεται
φιλελευθερισμός. Όσο μάλιστα οι εθνικές οικονομίες λειτουργούσαν κάπως ανεκτά
για τον πολύ κόσμο, τα μέλη των κοινωνιών ήταν σε γενικές γραμμές
ικανοποιημένα.
Όμως, ο απόλυτος
νικητής στη μάχη των ιδεολογιών, έμεινε τελικά μόνος του χωρίς αντίπαλο, τα δε
μέλη της κοινωνίας ξαφνικά έχασαν τις ανταγωνιστικές πολιτικές ιδεολογίες, με
τις οποίες κρατούσαν τον φιλελευθερισμό σε μια μετριοπαθή κατάσταση και έκτοτε
έμειναν απροστάτευτα. Το αποτέλεσμα φυσικά ήταν αναμενόμενο. Ο ανεξέλεγκτος
πλέον φιλελευθερισμός αποχαλινώθηκε, εκφυλίστηκε με τρομερή ταχύτητα και μεταλλάχθηκε
σε πολύ σκληρότερη μορφή, δηλαδή σ’ αυτό που επικράτησε να λέγεται
νεοφιλελευθερισμός. Στην ουσία, μια ολιγαρχία ισχυρών ιδιωτών - παραγωγών του
χρήματος και των παραγώγων του, πήρε απροσχημάτιστα πλέον τον πλήρη έλεγχο της
πολιτικής εξουσίας και απέκτησε πλήρη ισχύ επί ζωής και θανάτου των μελών της
κοινωνίας. Ο νεοφιλελευθερισμός μάλιστα, αντιλήφθηκε γρήγορα πως δεν θα είχε
καμία τύχη αν παρέμενε στα στενά όρια του εθνικού κράτους, όπου σίγουρα θα
δημιουργούσε αντίρροπες δυνάμεις και γι΄ αυτό γρήγορα βγήκε έξω από τα εθνικά
όρια, επιδιώκοντας πλέον, να κυριαρχήσει στον πλανήτη. Έτσι έχουμε το φαινόμενο
της παγκοσμιοποίησης.
Ο νεοφιλευθερισμός
κατάφερε γεννηθεί και κατάφερε να ελέγχει πλέον τις τύχες των λαών, όχι από το
πουθενά, αλλά με την απόλυτη συνεργασία των συγκεντρωτικών αντιπροσωπευτικών εθνικών
πολιτικών συστημάτων, τα οποία, όπως είπαμε, έχει πλέον θέσει πλήρως υπό τον
απόλυτο έλεγχό του. Τα μέλη των κοινωνιών και ειδικά εκείνα που είναι κάτω από
διεφθαρμένα, σκληρά, αντιδημοκρατικά, συγκεντρωτικά πολιτικά συστήματα, όπως το
ελληνικό, δεν νοιώθουν πλέον σαν μέλη αγέλης που τους εξασφαλίζει ασφάλεια,
αλλά σαν μέλη αγέλης που οδηγούνται προς σφαγή και εξανδραποδισμό.
Προς το
παρόν εμείς οι Έλληνες, δεν έχουμε χάσει ακόμα την αίσθηση της ελευθερίας
ικανοποίησης του ατομικού κυριαρχικού ενστίκτου, γι’ αυτό και μένουμε αδρανείς.
Έχουμε την ελευθερία να ανελιχθούμε οικονομικά, αλλά η ίδια η οικονομία
πεθαίνει. Έχουμε την ελευθερία να ανελιχθούμε στην πολιτική, αλλά το πολιτικό
σύστημα είναι κλειστό και ασφυκτικά ελεγχόμενο από την οικονομική ολιγαρχία,
λίγες οικογένειες και τους δανειστές. Έχουμε την ελευθερία να καταναλώνουμε,
αλλά δεν έχουμε χρήματα για να το κάνουμε. Αν για παράδειγμα απαγόρευαν αυτές τις
ελευθερίες με ένα διάταγμα, τότε θα συνειδητοποιούσαμε βίαια την πραγματικότητα.
Μας αφήνουν όμως στις ψευδαισθήσεις μας και μας διαμελίζουν φέτα φέτα, χωρίς να
μπορούμε να δούμε πίσω από τους καπνούς τον «αόρατο» εχθρό μας για να του
επιτεθούμε. Κάποιες πιο δημοκρατικές κοινωνίες που διαθέτουν κάποια δημοκρατικά
αντισώματα, δεν έχουν νοιώσει ακόμα στο πετσί τους τον τρόμο της επερχόμενης
σφαγής. Εμείς όμως αρχίζουμε σιγά σιγά να τον νοιώθουμε γι’ αυτό και
προβληματιζόμαστε πιο πολύ.
Έτσι σήμερα, μετά και
την ήττα του φιλελευθερισμού, δεν υπάρχει ούτε ορατή πολιτική ιδεολογία μέσα
στο εθνικό κράτος για να την πολεμήσουμε (ο εχθρός είναι αόρατος), ούτε
διαθέτουμε την κατάλληλη ιδεολογία για να αντισταθούμε. Επιτακτική λοιπόν
προβάλει η ανάγκη να βρεθεί γρήγορα μια νέα ισχυρή ιδεολογία, που αφενός να
ταιριάζει στην ανθρώπινη φύση (σύμφωνα με τα πιο πάνω), αφετέρου να είναι σε
θέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον νεοφιλελευθερισμό της
παγκοσμιοποίησης.
Αυτή η νέα ιδεολογία
δεν μπορεί να είναι άλλη από εκείνη, που θα αφαιρεί από τα χέρια της διεθνούς
νεοφιλελεύθερης ολιγαρχίας το βασικό όπλο της. Που θα της αφαιρεί δηλαδή τη
δυνατότητα να επεμβαίνει άμεσα πάνω στις τύχες των λαών, ελέγχοντας τα πολιτικά
τους συστήματα. Με απλά λόγια, θα πρέπει να αποσπαστεί ο έλεγχος της πολιτικής
εξουσίας από την οικονομική ολιγαρχία πρώτα σε εθνικό επίπεδο. Τα υπόλοιπα θα
έρθουν μόνα τους. Στην ουσία δηλαδή μιλάμε για σημαντική, αν όχι πλήρη,
υποχώρηση των αντιπροσωπευτικών πολιτικών συστημάτων, υπέρ των αντίστοιχων κοινωνικών
βάσεων, υπέρ της πραγματικής δημοκρατίας. Σήμερα δε, με την ανάπτυξη της
τεχνολογίας, μπορεί να ικανοποιείται πλήρως το αγελαίο ένστικτο, με ισχυρό
δημοκρατικό εξουσιαστικό σύστημα, χωρίς να έχουμε την ανάγκη ενός κεντρικού
ηγέτη – πατερούλη ή ενός φασίστα που θα οδηγεί την αγέλη.
Πρέπει λοιπόν να προχωρήσουμε
σε μια επανάσταση συνείδησης και να συνειδητοποιήσουμε ότι επείγει να έρθει στα
χέρια μας η πολιτική εξουσία. Ξέρουμε πως αυτό αφήνει αδιάφορα τα περισσότερα
μέλη της αγέλης, τα οποία δεν ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με την πολιτική και
τις πολιτικές αποφάσεις. Ευτυχώς όμως, υπάρχουν χιλιάδες άλλα μέλη που
ενδιαφέρονται και σ΄ αυτά θα πρέπει να εναποθέσουμε τις τύχες της ομάδας και
όχι στα ελεγχόμενα από την οικονομική ολιγαρχία μέλη. Μια νέου τύπου δημοκρατία
για όσους, τέλος πάντων, ενδιαφέρονται να είναι ενεργοί πολίτες, είναι η
απόλυτη ιδεολογία, που θα πολεμήσει τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και θα
διασώσει τις κοινωνικές ομάδες στο σύνολό τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου