7 Νοεμβρίου 2025

1963/64 - To τουρκικό σχέδιο πραξικοπήματος και η στάση των Βρετανών

Γράφει η Φανούλα Αργυρού*
 
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1963 ο Δρ Φαζίλ Κουτσιούκ, αντιπρόεδρος της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας, και ο Ραούφ Ντενκτάς, πρόεδρος της τότε Κοινοτικής Συνέλευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπέγραψαν ένα απόρρητο έγγραφο, στο οποίο κατέγραψαν το προμελετημένο τουρκικό εγκληματικό σχέδιό τους, εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, βασισμένο στο σχέδιο Δρoς Νιχάτ Ερίμ, Νοεμβρίου 1956, για «επανάκτηση» της Κύπρου.
 
Στο βιβλίο του «Τα δύσκολα χρόνια - Αναμνήσεις μιας ζωής», ο πρώην Υπουργός Άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας και Επαρχιακός Διοικητής Λεμεσού, Χριστόδουλος Βενιαμίν (πέθανε 16.11.2016), δημοσίευσε στην ολότητά του το έγγραφο εκείνο, το οποίο οι Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας βρήκαν στο γραφείο τού Τουρκοκύπριου Υπουργού Γεωργίας, Φαζίλ Πλουμέρ. Ο οποίος, προφανώς, στη βιασύνη του να εγκαταλείψει το γραφείο του στις 22 Δεκεμβρίου 1963, εφόσον οι σχεδιασμένες τουρκικές επιθέσεις εναντίον των Ελλήνων ξαφνικά ξεκίνησαν 3 μέρες νωρίτερα -αρχικά ήταν προγραμματισμένες για την ημέρα των Χριστουγέννων, όταν ο κόσμος θα βρισκόταν στις εκκλησίες- το εγκατέλειψε μεταξύ άλλων εγγράφων. Το αποκαλυπτικό περιεχόμενό του προηγήθηκε των 13 σημείων Αρχ. Μακαρίου. Συντομευμένο από το βιβλίο Βενιαμίν στο βιβλίο της γράφουσας «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019».
 
Ένα μικρό απόσπασμα:
 
«...Τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου δεχθήκαμε ως προσωρινό μεταβατικό στάδιο… Με αυτές αναγνωρίσθηκαν σε διεθνές επίπεδο τα δικαιώματα της Τουρκίας επί της Κύπρου... Θα ωφεληθούμε από τα λάθη των Ρωμιών και αφού ετοιμασθούμε καλύτερα... θα περιμένουμε την ημέρα που θα θέλουν να χαλάσουν τις Συμφωνίες, οπότε θα επιτύχουμε την πλήρη ελευθερία μας... πρέπει να υποστηρίζεται ο αγώνας μας αυτός από πολλούς εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες, αλλά πρωτίστως από τη Μητέρα Πατρίδα… Οι Ρωμιοί θα αντιδράσουν εναντίον των Τούρκων εμπράκτως και έτσι θα αρχίσει ένας αγώνας μεταξύ των δύο κοινοτήτων και το αποτέλεσμα θα καθορίσει τον αγώνα. Όταν αρχίσει ο αγώνας, η τουρκική κοινότητα η οποία είναι διεσπαρμένη εις όλην τη νήσο να μαζευτεί εις μία ζώνη διά της βίας και να είναι υποχρεωμένη όπως κρατήσει εκείνη τη ζώνη...».
 
Η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» αναφέρθηκε στο συγκεκριμένο έγγραφο στις 21 και 23 Φεβρουαρίου 1964.
 
H κυπριακή Κυβέρνηση καλεί τη Βρετανία να βοηθήσει!
 
Μετά το προμελετημένο τουρκικό πραξικόπημα τον Δεκέμβριο του 1963, η κυβέρνηση Αρχ. Μακαρίου ζήτησε από τη Βρετανία βοήθεια για ν’ αντιμετωπίσει την κατάσταση. Οι Βρετανοί ανταποκρίθηκαν με τα στρατεύματά τους στην Κύπρο, με επικεφαλής τον Βρετανό στρατηγό Peter Young, ο οποίος και επέβαλε τη δεύτερη διχοτομική γραμμή στη Λευκωσία. Την ούτω καλούμενη έκτοτε χαρακτηριστικά «Πράσινη Γραμμή» - ήταν συνέχεια της προηγούμενης διχοτομικής γραμμής στην κεντρική Λευκωσία, που επέβαλαν οι ίδιοι ως αποικιοκράτες το 1956, την Mason - Dixon…
 
«Η ιστορία της ‘‘Πράσινης Γραμμής’’ 1963», Φ.Α. 29.1.2024
 
Δεν άργησαν όμως οι Βρετανοί να δείξουν τις επιδιώξεις τους, για ν’ αρχίσουν κυπριακή Κυβέρνηση και λαός να τους επικρίνουν για τους ξεκάθαρους φιλο-τουρκισμούς τους. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Χριστόδουλου Βενιαμίν, ο Στρατηγός Young ήθελε να τραβήξει διχοτομική γραμμή και στη Λεμεσό, αλλά χάρη στην επέμβασή του (Βενιαμίν) αποτράπηκε.
 
Στις 31.12.1963 ο Βρετανός τότε Πρωθυπουργός Sir Alec Douglas-Home (πέθανε το 1995) εξέδωσε την πιο κάτω οδηγία προς τον Υπουργό Κοινοπολιτείας που βρισκόταν στην Κύπρο. «...Δεν έχουμε πρόθεση να χρησιμοποιήσουμε τις δυνάμεις μας, έστω και αν οι Τούρκοι εισβάλουν, και δεν νομίζω ότι με το να μπλοφάρουμε θα μας βοηθήσει...». Η ίδια απόφαση πάρθηκε και τον Ιανουάριο του 1972 και εκτελέστηκε το 1974…
 
Ο Sir Alec Douglas-Home
 
Στις 3 Ιανουαρίου 1964 οι Βρετανοί στο Φόρεϊν Όφις ξεκίνησαν μελέτη/σχέδιο ανασύστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας, που οι ίδιοι ίδρυσαν, σε δύο ‘‘constituent states’’, ένα ελληνικό και ένα τουρκικό…
 
Στις 16 Ιανουαρίου 1964 ο Ντενκτάς απαίτησε γεωγραφική ομοσπονδία στη συνάντηση στο Λονδίνο…
 
Επειδή τα μακριά εκείνα γεγονότα θα γίνουν σε λίγες εβδομάδες πιο κοντά γι’ ακόμα μια χρονιά, στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο υπάρχει και η πιο κάτω επιστολή του Στρατηγού Παντελίδη, διοικητή τότε του στρατού της Κύπρου, με ημερομηνία 7 Φεβρουαρίου 1964, προς τον Βρετανό Στρατηγό Peter Young.
 
«Αγαπητέ Στρατηγέ,
Νιώθω υποχρεωμένος να εκφράσω την έκπληξή μου για τη συμπεριφορά των στρατιωτών σας προς το ελληνικό στοιχείο στην Κύπρο, που τελικά αποτελεί την πλήρη επιβεβαίωση ότι η βρετανική αντιμετώπιση στην Κύπρο είναι εχθρική προς τους Έλληνες σε εμφανή αντίθεση με τη συμπεριφορά της προς τους Τούρκους, η οποία είναι φιλική, ευνοϊκή και μεροληπτική.
 
»Επομένως και ως εκ τούτου οι Έλληνες δεν έχουν πλέον καμία εμπιστοσύνη στον βρετανικό στρατό να περιπολεί για να κρατήσει την ειρήνη.
 
»Τραγικό παράδειγμα είναι το ακόλουθο συμβάν:
»O 2oς Υπολοχαγός Κώστας Βύρωνος (τραγική ειρωνεία φέρει το ίδιο όνομα με τον μεγάλο Άγγλο Φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα), επιστρέφοντας χθες απόγευμα, 6 Φεβρουαρίου 1964, στη Λεμεσό… χάλασε το αυτοκίνητό του λίγο μετά τη Σκαρίνου (ελληνικό χωριό), όταν ο ίδιος και ο συνοδός του βοηθήθηκαν από Βρετανούς στρατιώτες να τους μεταφέρουν στον αστυνομικό σταθμό της Σκαρίνου (ελληνικός σταθμός). Αντιθέτως όμως οι Βρετανοί στρατιώτες, δίχως να σταματήσουν στον ελληνικό σταθμό της Σκαρίνου, προχώρησαν προς τον τουρκικό αστυνομικό σταθμό της Κοφίνου… Οπόταν αμφότεροι αναγκάστηκαν να πηδήξουν από το αυτοκίνητο, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν σοβαρά και να μεταφερθούν στον νοσοκομείο Δεκέλειας.
 
»Σήμερα ενημερώθηκα ότι ο Κώστας Βύρωνος είναι σε σοβαρή κατάσταση στο νοσοκομείο Δεκέλειας…
 
»Με διακατέχει βαθιά λύπη γι’ αυτό το συμβάν καθώς σκέφτομαι με αγανάκτηση τη συμπεριφορά των Βρετανών εναντίον των Ελλήνων, που είναι απαράδεκτη, άδικη και ακατανόητη…
 
»Κατά τους δύο πολέμους οι Έλληνες πολέμησαν δίπλα στους Βρετανούς και εγώ προσωπικά. Πολέμησα στο Μακεδονικό μέτωπο τον Σεπτέμβριο το 1918… και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο εναντίον των Ιταλών και Γερμανών στη βόρεια Ήπειρο…
 
»Δεν νομίζω η Ιστορία να κατέγραψε συμμετοχή των Τούρκων σε αυτούς τους δύο πολέμους. Ξέρουμε όμως ότι χιλιάδες Βρετανών πολεμιστών σκοτώθηκαν από τους Τούρκους στην Καλλίπολη!
 
»Γι’ αυτούς τους λόγους είναι που διερωτώμαι για τα αισθήματα των Βρετανών στρατιωτών έναντι των Ελλήνων της Κύπρου και δεν βρίσκω δικαιολογία τον καιρό του αγώνος της ΕΟΚΑ, τότε ήταν φυσικό…
 
»Οι Έλληνες ήταν πάντα με τους Βρετανούς, επομένως γιατί η δηλητηριασμένη αλλαγή! Πιστεύω είναι ανάγκη σοβαρής προσπάθειας για αλλαγή μεθόδων.
 
»Με εκτίμηση,
»Μ. Παντελίδης
»Αντίγραφα – Πρόεδρο της Δημοκρατίας
»Βρετανό ΄Υπατο Αρμοστή
»κ. Λέλλο Δημητριάδη»
 
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
 


 
«Φιλελεύθερος» - 21 Φεβρουαρίου 1964.



Share

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.