20 Μαρτίου 2022

Αστυνομικές πρακτικές κατά το 19ο αιώνα: Η «Ισχύς του νόμου» και ο «Λουκούμης»

Ο Δ. Μπαϊρακτάρης
 
Του Παύλου Παπανότη, συνταξιούχου εκπαιδευτικού 
 
Κατά την περίοδο της βασιλείας του Όθωνα έγινε προσπάθεια για ανασυγκρότηση του Αστυνομικού Σώματος. Δημιουργήθηκε λοιπόν στην Αθήνα και στον Πειραιά η Διοικητική Αστυνομία, η οποία είχε ως αποστολή την πάταξη της εγκληματικότητας αλλά και τη διάλυση αντιμοναρχικών διαδηλώσεων που – όσο κι αν φαίνεται περίεργο – γίνονταν στην πρωτεύουσα κυρίως από τους φοιτητές.
 
Οι αστυνόμοι και οι «αστυνομικοί κλητήρες» (έτσι λέγονταν τότε οι αστυφύλακες) ήταν φουστανελοφόροι, ενώ οι δεύτεροι κρατούσαν ρόπαλα, βαμμένα με τα εθνικά χρώματα και με την επιγραφή «Ισχύς του νόμου». Στα ρόπαλα αυτά στηριζόταν εν πολλοίς η εφαρμογή των νόμων. Όσοι πολίτες τους παρέβαιναν «γνώριζαν» για τα καλά την υλική δύναμη του Κράτους.  
 
«Επειδή όμως η αρχή «πάσσαλος πασσάλω εκκρούεται» είναι παλαιοτάτη [.], και οι πολίται ωπλίσθησαν κατ’ απομίμησιν (των αστυνομικών ροπάλων) με οζώδεις (= με ρόζους) μαγκούρας. Η μαγκούρα χωρίς να φέρη καμμίαν διακριτικήν επιγραφήν αντετάσσετο εις το αστυνομικόν ρόπαλον και τότε ηδύναντο να μαρτυρήσουν αι κεφαλαί των αστυνομικών κλητήρων κατά τινα τρόπον οι συνταγματικοί πολίται υπεστήριζον τα δικαιώματά των» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 10ης Αυγούστου 1925).   
 
Για το λόγο αυτό στα τέλη της δεκαετίας του 1860 ή στις αρχές της δεκαετίας του 1870 η Διοικητική Αστυνομία αναδιοργανώθηκε, για να γίνει πιο αποτελεσματική στην επιτέλεση του έργου της. Ο μεταρρυθμιστής της ήταν ο Αστυνομικός Διευθυντής Δημοσθένης Βρατσάνος. Αυτός καθιέρωσε την ερυθρά στολή των αστυνομικών οργάνων και έδωσε έτσι «ευρωπαϊκή» μορφή στο Αστυνομικό Σώμα. Αλλά, επειδή «το ράσο δεν κάνει τον παπά», η ερυθρά στολή δεν μετέβαλε πολύ τα ήθη της Αστυνομίας.  
 
«Ούτω το κρέμασμα με την κεφαλήν προς τα κάτω, η τοποθέτησις ζεστών αυγών υπό τας μασχάλας, η βάσανος της δίψης και το μπερντάχι, ως εκαλείτο ο βουρδουλισμός, ήσαν εν κοινή χρήσει εις τα κρατητήρια. Ο Τύπος φυσικά διεμαρτύρετο· αι συνεδριάσεις της Βουλής κατηναλίσκοντο προς διεκτραγώδησιν των αστυνομικών υπερβασιών, αλλά ταύτα πάντα είχον θεωρητικήν σημασίαν και εχρησίμευον μόνον προς ρητορικήν άσκησιν των νεαρών πολιτευομένων. Συνήθειαι πολυχρόνιοι δεν ηδύναντο να μεταβληθώσιν ως εκ μαγείας διά της αλλαγής μόνον της στολής» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 10ης Αυγούστου 1925).  
 
Στις αρχές της δεκαετίας του 1880 (το γνωρίζουμε από ένα σατιρικό ποίημα του Σουρή χρονολογούμενο από το 1883) ανέλαβε αστυνομικός διευθυντής ο Κοσσονάκος. Επί των ημερών του η Διοικητική Αστυνομία Αθηνών άρχισε να χρησιμοποιεί ένα νέο «όπλο»: τον «Λουκούμη». Ήταν ένας ρωμαλέος σκύλος που ανήκε στον αστυνόμο Κωνσταντίνο Αλεξανδρόπουλο. Ακολουθώντας το αφεντικό του ο «Λουκούμης» ξημεροβραδιαζόταν στο κτίριο της Αστυνομικής Διεύθυνσης, κοντά στην πλατεία Κλαυθμώνος. Έτσι εξοικειώθηκε με τους αστυνομικούς κλητήρες και σταδιακά έγινε απαραίτητο όργανό τους. Όταν αυτοί καταδίωκαν λωποδύτες, χαρτοπαίχτες ή άλλα κακοποιά στοιχεία, ηγείτο της καταδίωξης ο «Λουκούμης». Τους δάγκωνε, τους ξέσκιζε τα ρούχα και τους ακινητοποιούσε.  
 
Έτσι «κατήντησεν ο επικινδυνωδέστερος ανιχνευτής των ατάκτων στοιχείων της πόλεως. Οι αστυνομικοί κλητήρες τον εσυνήθισαν να πηδά και να αρπάζη τις σταχτιές ρεπούμπλικες από τας κεφαλάς των οδηγουμένων εις το Τμήμα χαρτοπαικτών και των τραμπούκων εκείνων, οίτινες χωρίς να είναι χαρτοπαίκται έφερον επίσης σταχτιές ρεπούμπλικες αλλά με πένθος(= με μαύρη κορδέλα στη βάση της ρεπούμπλικας). Ακόμη τον είχαν διδάξει να συλλαμβάνη από το αυτί περιπλανωμένους γαϊδάρους ή κατσίκες και να τους οδηγή εις το αστυνομικόν τμήμα, να επιπίπτη δε κατά των κανταδόρων, όταν διετάρασσαν τον νυκτερινόν ύπνον αγαθών γονέων ερωτευμένων θυγατέρων. Υπερέβαινε την σφαίραν των καθηκόντων του, διότι εις τον βούρδουλαν των κλητήρων προσέθετε και αυτός τα δόντια του, άνευ απολύτου ανάγκης» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, ό. π.).  
 
Όλα αυτά είχαν κάνει τον «Λουκούμη» διάσημο. Οι εφημερίδες της εποχής γέμιζαν από εξιστορήσεις των κατορθωμάτων του. Ο Σουρής έγραψε κατ’ επανάληψη στο «Ρωμηόν» του στίχους γι’ αυτόν, ενώ στη Βουλή είχε αναφερθεί το όνομά του.  
 
Αργότερα (στα τέλη του 19ου αιώνα) η Διοικητική αντικαταστάθηκε από τη Στρατιωτική Αστυνομία, η διεύθυνση της οποίας ανατέθηκε στον Μπαϊρακτάρη. Αυτός κήρυξε αμείλικτο «πόλεμο» στους κουτσαβάκηδες, οι οποίοι είχαν γίνει μάστιγα για τους κατοίκους της Αθήνας. Όμως έδειξε υπερβάλλοντα ζήλο κατά τη διάλυση λαϊκών – κυρίως φοιτητικών – διαδηλώσεων δίνοντας εντολή στους αστυφύλακες να κάνουν χρήση των πιστολιών τους (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 16ης Ιανουαρίου 1897) και χρησιμοποιώντας ως μέσα καταστολής ίλες ένοπλων ιππέων ακόμη και πυροσβεστικές αντλίες (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 3ης Νοεμβρίου 1926).  
 



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 1:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.