1866 -1869. Οι Μανιάτες στην Κρήτη. "Ψυχαδερφοσύνης εγκώμιον".

Πετροπουλάκης αρχηγός, χίλιοι Μανιαταρέοι,
γλακάνε να ξοφλήσουνε αδερφοσύνης χρέη. 

 

Εκειά σημά στο Γύθειο εμπήκανε στα πλοία,

στην Κρήτη να κατέβουνε για την ελευθερία.

 

Στον "Άγιο Βασίλειο" κοντά στο μοναστήρι 

τσ' Αγαρινούς κεράσανε θανάτου καριοφίλι.  

 

Στο "Κούμαρο" εβρέθηκαν τα Άγια κόκκαλά τους,  

τιμάει η Ασή Γωνιά τα κατορθώματά τους.  

 

Τώρα στσι Κρήτης τα βουνά κοιμούνται αναπαμένα,  

της Μάνης τ' αετόπουλα τ' αδικοσκοτωμένα.  

 

Λιθάρια Ρεθεμνιώτικα, έχουν προσκεφαλό τους,  

να μαρτυρούν πως έπεσαν για το ψυχαδερφό τους.  

 

Τον Κρητικό ντελικανή που έκαμε σκοπό του,  

να καθαρίσει το νησί από τον τύραννό του.  

 

Οι Κρήτες δεν εξέχασαν τιμούνε τη θυσία, 

τη Μάνη μνημονεύουνε σε κάθε ευκαιρία.  

 

Ψυχαδερφοί μας Κρητικοί όταν θα λειτουργάτε, 

τσι Μάνης τους σταυραετούς μην τους αλησμονάτε.  

 

Αιώνια αναπαή σημά στον Ψηλορείτη,  

το προαιώνιο εχθρό να διώξουν απ' την Κρήτη.  

 

Μανώλης Χαραμής, 

Κίττα Μέσα Μάνης.

 

Το ποίημα αναφέρεται στην συμμετοχή των Μανιατών στην Κρητική Επανάσταση 1866-1869.

Ας δούμε πως περιγράφεται αυτή η άγνωστη στους πολλούς Ελληνες, Ιστορία στα Ρεθεμνιώτικα Νέα....

 

(απόσπασμα από ΕΔΩ) 

 

Η Επανάσταση του 1866-69 έσβηνε μέρα με τη μέρα. Η Κρήτη αποκλεισμένη από τον τουρκικό στόλο, με το λαό αποκαμωμένο από τις κακουχίες του πολέμου και την ευρωπαϊκή διπλωματία να επιμένει στην ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δεν είχε πολλά περιθώρια να δει τ’ όνειρό της να πραγματοποιείται. 

 

Το 1868 η κυβέρνηση Βούλγαρη, πιεζόμενη από τις εξελίξεις αποφάσισε στα τέλη του Νοεμβρίου να στείλει ισχυρό εθελοντικό σώμα υπό τον συνταγματάρχη Δημήτριο Πετροπουλάκη, για να αναζωπυρώσει τον αγώνα. Ο Πετροπουλάκης πήρε μερικούς από την Αθήνα και πήγε να στρατολογήσει και στην ιδιαίτερη του πατρίδα τη Μάνη. Τους έκανε περίπου χίλιους. Μεταξύ αυτών ο αδελφός του Αναστάσιος, ο γιος του Λεωνίδας και οι εγγονοί του Γεώργιος και Σπυρίδων, δηλαδή τρεις γενιές Πετροπουλάκηδες, κι ένα απόσπασμα υπό τον αξιωματικό Μ. Μπαλάφα. Μπάρκαραν από το Γύθειο στο πλοίο «ΕΝΩΣΗ» του ηρωικού Σουρμελή στις 25 Νοεμβρίου και κάτω από άσχημες καιρικές συνθήκες και άγρια καταδίωξη από τουρκικά πλοία αποβιβάζονται ο μεν Λεωνίδας στο Μυλοπόταμο, ο δε Δημήτριος στο Πρασσονήσι Σακτουρίων. Τα δύο σώματα συναντήθηκαν στο Αμάρι, αλλά ξαναγύρισαν στον Άγιο Βασίλειο. 

 

Στις 8 Δεκεμβρίου τραβώντας για τις θέσεις Τράχηλας-Κισσός και Κεντροχώρι, βρέθηκαν μπροστά σε τούρκικο ασκέρι κι αναγκάστηκαν να παραταχθούν για μάχη, μέσα σε μια νεροποντή που δεν τους άφηνε να δουν δυο οργιές απόσταση. Κοντά τους πολέμησαν κάμποσοι Κρητικοί και παλιοί εθελοντές υπό τους Μήστα, Ζήκο, Κιτσομή και Ξανθουδάκη. Από γύρω – γύρω τους είχαν μπλοκάρει τέσσερις πασάδες και η μάχη κράτησε κάπου τρεις ώρες. Οι επαναστάτες λυγίσανε με μεγάλες απώλειες. Εκτός από τους αιχμαλώτους και τους σκοτωμένους, που έφταξαν τους διακόσιους, ο Ακουμιανός ποταμός έπνιξε καμιά δωδεκαριά εθελοντές, που προσπάθησαν να τον περάσουν. 

 

Η απρόσμενη αυτή μάχη ήτανε, μετά από την ολοκαύτωση τ’ Αρκαδίου, η πιο πολύνεκρη θυσία κατά τη διάρκεια του 1866-69. Ήταν η μάχη που έκλεισε οριστικά τον αγώνα.
Η Μοναστηριακή Επιτροπή φρόντισε να κατασκευαστεί ένα καλαίσθητο μνημείο δίπλα από το Μοναστηριακό χώρο στο Άγιο Πνεύμα. Στη βάση του μνημείου σε ειδική μαρμάρινη πλάκα γράφτηκε:
«Στους διακόσιους Λάκωνες, Κρήτες και Ρουμελιώτες αγωνιστές που μαχόμενοι για την ελευθερία της Κρήτης υπό τον Δημήτριο Πετροπουλάκη έπεσαν εδώ την 8η Δεκεμβρίου 1868 το μνημείο τούτο με ευγνωμοσύνη αφιερώνουμε.
Η Μοναστηριακή Επιτροπή 5 Δεκεμβρίου 2004».  

 

Με μία σεμνή τελετή, κατά την οποία έγινε Αρχιερατικό τρισάγιο στη μνήμη των πεσόντων, με τη συμμετοχή των αρχών του νομού, απογόνων της οικογένειας Πετροπουλάκη από το Γύθειο και τιμητικού στρατιωτικού αγήματος έγιναν τα αποκαλυπτήρια του μνημείου στις 5 Δεκεμβρίου 2004.

 

Πολλές και αξιόλογες οι αναφορές  

 

Είναι πολλές οι εργασίες σχετικά με το γεγονός που εντοπίσαμε στο διαδίκτυο και από τις πιο αξιοπρόσεκτες αυτή του Γεωργίου Γαραντωνάκη.
Με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε ο συνταξιούχος δάσκαλος Γεώργιος Γαραντωνάκης, η πρώτη συμπλοκή με τους Τούρκους έγινε πριν το Άγιο Πνεύμα στην θέση Λίμνη με νεκρό έναν Τούρκο.
Το εθελοντικό σώμα εφοδιάστηκε στο μοναστήρι και παρατάχθηκε για μάχη στη θέση Εβγορίτες όπου δέχτηκε την επίθεση των Τούρκων. Αν και απέκρουσαν δύο φορές τις επιθέσεις των εχθρών την τρίτη υποχώρησαν ανατολικότερα ανάμεσα στο Κεντροχώρι και την Κρύα Βρύση.
Τότε έπεσαν στην ενέδρα των Τούρκων στη θέση που σήμερα ονομάζεται «Λιαποκεφαλές» και αποδεκατίστηκαν. Όσοι σώθηκαν πήγαν νοτιοδυτικά κατευθυνόμενοι προς Άρδακτο.
Δυστυχώς όμως παρασύρθηκαν από τον πλημμυρισμένο Ακουμιανό Ποταμό και ολοκληρώθηκε η καταστροφή που είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο 200 εθελοντών και τον τραυματισμό άλλων τόσων. 

 

Οι γενναίοι Πετροπουλάκηδες 

 

Η βασική αναφορά σε κάθε ομιλία σχετική με το γεγονός εστιάζεται στους Πετροπουλάκηδες και ιδιαίτερα στον Δημήτριο. 

 

Ποιος ήταν όμως ο γενναίος Πετροπουλάκης που τιμάμε σε κάθε επίσκεψη συντοπιτών του;
Γεννήθηκε στην Ράχη Γυθείου Μάνης το 1800 και, σύμφωνα με παραδόσεις και ιστορικά στοιχεία, η οικογένεια από την οποία προερχόταν ήταν εγχώρια και πολύ παλαιά. Αποτελούσαν μάλιστα, μαζί με τις οικογένειες Μαυρομιχάλη και Γρηγοράκη, τους τρεις ισχυρότερους μανιάτικους οίκους εκείνης της εποχής, που διαγωνιζόντουσαν για το μπεηλίκι της Μάνης. Οι Πετροπουλάκηδες συμμετείχαν σχεδόν σε όλες τις ελληνικές επαναστάσεις και πολλές φορές κατείχαν ηγετικό ρόλο. Εικάζεται πως η απώτερη καταγωγή της οικογενείας ήταν από την Καλαμάτα, απ’ όπου και πήγε στη Μάνη κάποιος Πετρόπουλος με σκοπό να συμμετάσχει στις επιχειρήσεις των αδούλωτων Μανιατών, γύρω στα 1600. Λέγεται επίσης πως η καταγωγή ήταν από το Ηράκλειο Κρήτης, απ’ όπου και διώχθηκε από τους Οθωμανούς, κάποιος Πετρόπουλος ή Πετροπουλάκης που, για να γλιτώσει και να πολεμήσει με περισσότερη ελπίδα και κύρος τους Τούρκους, κατέφυγε στην πιο κοντινή και φιλική στους Κρήτες, μανιάτικη γη. Άλλοι λένε πως ήταν ντόπιοι Μανιάτες. 

 

Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος, υπήρξε υποστηρικτής του Ιωάννη Καποδίστρια και του Βασιλιά Όθωνα όπου και υπηρέτησε ως αντισυνταγματάρχης της Βασιλικής Φάλαγγας. Το 1844 απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής αλλά το 1850 κατάφερε να εκλεχθεί βουλευτής στην Μάνη. 

 

Παράλληλα με την πολιτική δραστηριότητα ακολούθησε και στρατιωτική σταδιοδρομία. Το 1854 έλαβε μέρος στην εξέγερση της Θεσσαλίας, ως επικεφαλής σώματος εθελοντών στην οποία και διακρίθηκε μαζί με τον Στρατηγό Χατζηπέτρο. Την ίδια χρονιά θα τραυματιστεί στην Μάχη της Καλαμπάκας. Το 1862-63 θα διωχθεί από την Προσωρινή Κυβέρνηση και θα διαταχθεί να εγκαταλείψει την Λακωνία. 

 

Το 1866 θα λάβει μέρος στην Κρητική Επανάσταση (1866-1869) ως αρχηγός μαζί με τον γιο του, ενώ θα επιστρέψει στα τέλη του 1868 για δεύτερη φορά επικεφαλής 1.000 εθελοντών, θα ηττηθεί όμως στην μάχη στις Βρύσες και θα αιχμαλωτισθεί, για να απελευθερωθεί αργότερα με την επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Το 1870 θα προαχθεί στον βαθμό του Συνταγματάρχη. 

Απεβίωσε στην Αθήνα το 1870.

 

Επίσης θα ήθελα να παραθέσω μια ακόμα πληροφορία που βρήκα ΕΔΩ 

 

Όταν σκέπτεται κανείς αυτά, άθελα φέρνει στο νού του μια κουβέντα του Γ. Χατζηδάκη. Ο αείμνηστος σοφός, που τίμησε όχι μόνο την Κρήτη, μα το Ελληνικό όνομα γενικότερα, στο πιο αξιόλογο από τα έργα του, τα «Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά», γράφει πως η ομοιότητα της διαλέκτου των Σφακιανών και των Μανιατών τον οδηγεί στη σκέψη πως, όταν ο Νικηφόρος Φωκάς απελευθέρωσε την Κρήτη στα 960, μετέφερε συμπαγή πληθυσμό από τη Μάνη και τον εγκατέστησε στην περιοχή αυτή της Κρήτης. Μήπως λοιπόν οι Μανιάτες νιώθανε τους αγωνιστές της Κρήτης όχι απλώς ομοεθνείς Ελληνες, αλλά κάτι περισσότερο.

Share