Τον εαυτό του παιδί απ’ το χέρι κρατάει. (μέρος 1ο)

Γράφει ο Μάκης Μάκκας

Τελευταία συχνά ο νους και η ψυχή μου επιστρέφoυν εκεί, στα παιδικά μου χρόνια, λες και έχει κολλήσει η ταινία της ζωής σε αυτές τις εικόνες που τις βλέπω ξανά και ξανά. Ίσως φταίνε τα σαράντα μου χρόνια, έκανα μια στάση απότομη, τράβηξα ένα φρένο και κοκάλωσε η ζωή μου. Δεν τρέχει η ζωή άλλα βρέχει αναμνήσεις, φαντασίες και αισθήματα.

Ίσως να φταίει η λάθος ανθρώπινη πεποίθηση ότι το πλοιάριο μας μπορεί να ταξιδεύει στα ανοιχτά αχαρτογράφητο και το πέλαγο να μοιάζει ανοιχτό - απεριόριστο.

Για μια στιγμή, ξαφνικά ο χρόνος γίνεται ασφυκτικός και βλέπεις το λιμάνι ολοκάθαρα μπροστά σου και όχι σαν μια κουκκίδα κάπου στο βάθος. ...

Έτσι η βόλτα αυτή στο χθες αναφέρεται στην απώλεια παιδικής ζωής αλλά και του ίδιου μου του πλούσιου και θαυμαστά λεπτομερούς κόσμου, ο οποίος δεν υπάρχει με τον ίδιο τρόπο στον νου κανενός άλλου ανθρώπου.

Μια ζωή ψάχνει τον πόθο της, αναζητά το δρόμο της.

Οι δικές μου πολύ ζωηρές μνήμες -να χώνω το πρόσωπό μου στα κενά ανάμεσα στα κάγκελα του γηπέδου της ΑΕΚ για να κλέψω δράση από τις προπονήσεις της ομάδας, τα γεμάτα συναρπαστικές δυνατότητες βλέμματα που αντάλλασσα με τα κορίτσια στο δημοτικό, ο πάγκος που με τα κουλούρια είχα στήσει με τον ξάδερφο μεγάλη εβδομάδα έξω από τις εκκλησίες , όλες αυτές οι αναμνήσεις, και άλλες πιο πολυάριθμες κι από τ' αστέρια του ουρανού, είναι διαθέσιμες μόνο σ' εμένα.

Όταν επισκέπτομαι τόπους της παιδικής μου ηλικίας η συναντώ παλαιούς συμμαθητές και παιδικούς φίλους , συγκινούμαι πιο πολύ από παλιά. Ίσως να νιώθω χαρά που ανακαλύπτω ότι συνεχίζει να υπάρχει κάτι εκεί, ότι το παρελθόν δεν χάνεται στ' αλήθεια, ότι μπορώ να το ξανα-επισκέπτομαι κατά βούληση. Ο Περισσός στα χρόνια εκείνα ήταν μια γλύκα, πραγματικά σαν εξοχή, ένα εκχύλισμα ζωής: γειτονιές, με προσφυγικά.

Μονόπατα ή δίπατα περιποιημένα σπιτάκια, μέσα σε αυλές πνιγμένες στις γλάστρες με τριανταφυλλιές, γεράνια, με μουριές, με κληματαριές, και κόσμο να κοιμάται έξω τα καλοκαίρια.

Οι άλλες γειτονιές στην Νέα Ιωνία που ήταν πιο πέρα από μας, όπου τα λέγαμε εμείς «τα χτιστά». Διότι από ένα σημείο ανάμεσα σε πολυκατοικίες και μαγαζιά υπήρχαν και πάλι προσφυγικά σπίτια αλλά ήταν χτιστά με πλίνθους.

Άλλα διώροφα και άλλα μονώροφα, που υπάρχουν λιγοστά ακόμα και σήμερα ,και τώρα πάω και τα επισκέπτομαι και περνάω συγκινούμαι ιδιαιτέρως.

Και αυτά «τα χτιστά» που λέμε, το ίδιο σύστημα και αυτοί: πολύ μικρά δωμάτια, έξω από τα δωμάτια αυτά έχουν τα μικρά τα κουζινάκια που σκύβεις για να μπεις μέσα. Απορώ αυτοί οι άνθρωποι πώς χωρούσαν μέσα εκεί. Και παρά δίπλα χωράφια και αλάνες γύρω μας, έβλεπες μαργαρίτες όπου γυρνούσες τα μάτια σου και  οι πόρτες και τα παράθυρα ήταν πάντα ανοιχτά.

Παντού υπήρχαν  λεμονόδενδρα −η μυρωδιά των ανθών πλημμυρίζε τις γειτονιές. Ήταν ένα κανονικότατο «χωριό» η γειτονιά μου λίγα χιλιόμετρα από  το κέντρο της πόλης.  Η συνύπαρξη εκείνο τον καιρό δυο διαφορετικών εποχών, έδινε χρώμα και περιεχόμενο σε μια κοινωνία-πανσπερμία απ' όλες τις γωνιές της Ελλαδικής γης (Ρουμελιώτες, Μωραίτες, Αρβανίτες, Μικρασιάτες) που συμπτωματικά βρέθηκε να ζει σε αυτή την περιοχή.

Το μυστικό όμως της γειτονιάς μας ήταν η ανθρωπιά, το χαμόγελο. Άνθρωποι καθημερινοί, φιλήσυχοι, με το καλημέρα - καλησπέρα, που σπανίζει πλέον στις μέρες μας, και χωρίς να κρύβονται. που πάντα χαιρετούσαν όταν σε έβλεπαν.

Ο γαλατάς από την Ριζούπολη με το τρίκυκλο γύριζε πόρτα - πόρτα σε κάθε γειτονιά.

Ο μπακάλης σου φέρνε τα πράγματα στο σπίτι.

Γείτονες και φίλοι των γονιών μου που δούλευαν  πρωί και βράδυ στα εργοστάσια, γυναίκες καθάριζαν σκάλες, φτώχεια... φτώχεια, αλλά ταυτόχρονα κέφι, αγάπη και αρκετή συντροφικότητα.

Οι σχέσεις μας ήταν πιο ουσιαστικές, με γενναιοδωρία, όχι περιέργειας και επιδερμικές.

Εγώ παιδάκι πράμα ήμουν τότε, ένα ταλαιπωρημένο παιδί που γεννήθηκε σε ένα σπίτι όπου οι γονείς αναζητούσαν αυτά που τους συνέδεαν, βρίσκονταν σε διαρκή αναστάτωση, κι έτσι μεγάλωσα σ’ ένα σπίτι συχνής ανασφάλειας και συχνής οδύνης.

Οι γονείς πολλές φορές φοβόντουσαν να είναι γονείς.

Μάλλον είχαν πληγωθεί όταν ήταν παιδιά, κι αυτό στο πίσω μέρος του μυαλού έμεινε ασυνείδητα ή ασυναίσθητα.

Γιατί έστω και αργά κατάλαβα ότι ο καθένας κουβαλάει τραύματα και απογοητεύσεις.

Έτσι, αναζητησούσα κάποιο καταφύγιο και το βρήκα ορισμένες φορές, σε σπίτια φίλων, στους δρόμους και της πλατείες όπου πλησίαζα για να ξεφύγω από την δύσκολη κατάσταση που βίωνα. Αναζητούσα επιτακτικά την βεβαίωση «σε θέλουμε να υπάρχεις έτσι όπως είσαι. Έχεις μια θέση μεταξύ μας»...

Όμως ακόμη και στις ακραίες συνθήκες κατορθώνουμε να αντέχουμε και να επιβιώνουμε ψυχολογικά και συναισθηματικά. Για να τα καταφέρουμε χρειάζονταν να πιαστούμε από κάτι, και για αυτό κρατιόμαστε από μικροπεριβάλλοντα, μικρές νησίδες ζωής, παρουσίας, αποδοχής και καθοδήγησης..

Όσο για μένα αυτές οι νησίδες ζωής ήταν οι φίλοι, το σχολείο και γείτονες στις προσφυγικές συνοικίες του Περισσού.

Λειτουργούσαν σαν υπαρξιακό σωσίβιο απέναντι σε όλη τη δύσκολη πραγματικότητα φτιάχνοντας έναν κόσμο ζωοδότη για την παιδική ψυχή.

Οι φίλοι και συνομήλικοι, η παρέα και το παιχνίδι σε αλάνες και χωματόδρομους ήταν πηγή ζωής μέσα σε αυτή την ακραία κατάσταση που πολλές φορές βίωνα και δεν τις χωρούσε ο νους μου. Κατασκευάζαμε μόνοι μας παιχνίδια από ξύλα και σύρμα, τους δίναμε σχήμα αυτοκινήτου με στεφάνια ποδηλάτου για ρόδες, αεροπλάνου και πραγματικά πετούσαμε από χαρά.

Ήμασταν από νοίκι σε νοίκι.

Γυρίσαμε πολλές γειτονιές , αλλάζαμε σπίτι για λίγες δραχμές φθηνότερο νοίκι...κάθε χρόνο και σε χαμηλότερο σπίτι.

Έτσι ζούσαν πάνω - κάτω σε πολλά σπίτια την εποχή εκείνη στον Περισσό.

Γνωρίζαμε  ότι ήμασταν στερημένοι αλλά δεν κυκλοφορούσαμε με αίσθηση ντροπής για υλικές στερήσεις για συναισθηματικές ίσως.

Ζούσες κάπως πιο εύκολα, την έβγαζες με τα ψέματα. Υπήρχε φτώχεια, αφραγκίες, και στέρηση, αλλά εκείνη την εποχή τα πράγματα αυτά τα πέρναγες ελαφρά, δεν σε έπιαναν από το μπράτσο. Υπήρχε όμως και όρεξη για την ζωή.

Παίζαμε ασταμάτητα ομαδικά παιχνίδια στους χωματόδρομους και στις αλάνες, σε σχεδόν άδειους δρόμους... ξένοιαστοι και μες την τρελή χαρά. Τα καλοκαίρια, κάτω στην πλατεία ανεβάζαμε  παράσταση τον "Κατά φαντασία ασθενή" που ήταν και το μεγαλύτερο σουξέ μας.  Το εισιτήριο έκανε 10  δραχμές.

Μαζεύονταν η πιτσιρικαρία της γειτονιάς, μετά έτρωγες τις εισπράξεις στην ΕΒΓΑ της γειτονιάς σε σοκοφρέτες, πακοτίνια, τσίχλες, παγωτό γρανίτα λεμόνι – φράουλα και στο θερινό σινεμά για Βέγγο και Μπρους-Λη.

Οι παιδικοί μου φίλοι και συμμαθητές που οι πατεράδες τους δούλευαν στα εργοστάσια και τις οικοδομές και οι μανάδες τους στα υφαντουργεία και τις βιοτεχνίες της Νέας Ιωνίας θα τα θυμούνται όλα αυτά.

Ήταν φτωχός και στερημένος ο κόσμος αλλά μπορούσε να ξεδίνει και να επινοεί ανέξοδους και δημιουργικούς τρόπους για να ελαφρώνει τα βάρη που κουβαλούσε, δίχως να πληρώνει αντίτιμο για αυτή την επιλογή του.

Αυτή ήταν η γειτονιά μου στο μυαλό καιτην ψυχή.

Και αυτές τις εικόνες κάποια στιγμή χρειάστηκε μέσα σε λίγες ώρες να αποχαιρετίσω.

Είχα συνηθίσει από μικρός να ζω μέσα σε ένα συνεχή “εκπατρισμό”. Ώσπου να μάθω μια γειτονιά φευγαμε για άλλη. Όμως πάντα στα όρια της Νέας Ιωνίας.. Τώρα μοιάζει εκτοπισμός. Δύσκολοι αποχαιρετισμοί.

Από την τρυφεράδα της ηλικίας εκείνης μέχρι την στέρηση και τον αποχαιρετισμό.

Ο αποχαιρετισμός του παιδικού μου κόσμου ήταν ξεριζωμός, δεν μου τον εξήγησε κανείς με λόγια, δεν τον χώρεσε ο νους μου.

Έχω φωτογραφία στην μνήμη μου, το τελευταίο πρωινό: Το αυτοκίνητο προχωρούσε και όλος ο κόσμος μου είχε μείνει πίσω.

Και όταν υπάρχει μεγάλος ορίζοντας κρατάει χρόνια ο αποχωρισμός.

Αυτό με σημάδευσε, και σε αυτήν την εικόνα μένω συνεχώς.

Να συλλαβίσω λέξη δεν μπορούσα από την συγκίνηση, γύρισα και κοίταξα ψηλά στο σπίτι μου, ήταν τα φώτα και παράθυρα κλειστά με την υπόλοιπη γειτονιά να φεγγοβολά.

Έμοιαζε το σπίτι σαν μια μικρή σκοτεινή νησίδα σε ένα φωτισμένο ωκεανό..  Πέρασαν χρόνια δεν ξαναπάτησα στη γειτονιά, καμία καλή η κακή αφορμή δεν με ξανά έφερε στους δρόμους αυτούς, τα παιδιά δεν τα ξαναείδα, στο παλατάκι δεν ξαναστήσαμε ματς, οι στολές φορεθήκανε Αγρίνιο.

Στο σπίτι είχαμε αγάπη, είχαμε όμως και αρκετές ταλαιπωρίες, αφήσαμε μικρά παιδιά την γειτονιά που ήταν γύρω γύρω συγγενείς και φίλοι και ήρθαμε σε μια ξένη πόλη που δεν την γνωρίζαμε.

Σύντομα οι συνθήκες δυσκόλεψαν και οι επιλογές ελαχιστοποιήθηκαν. Έπρεπε να πολεμήσουμε σχεδόν μόνα μας.

Δεν νιώσαμε ότι είχαμε υποστήριξη, κι όταν δεν το 'χεις αυτό, μια ζωή θα σου χρωστιέται. Αυτό έφερε ανασφάλεια και διαρκή αγωνία. Που δεν μας εγκατέλειψε σχεδόν ποτέ. Ακόμη και τις στιγμές που είχες αποκτήσει μια σχετική δυνατότητα,  σε έτρωγε μια ανησυχία, μήπως ξαναπέσεις στα δύσκολα.

Αυτή η τρομάρα να σε πιάνει  από το πατζάκι και να σε ακολουθεί μια ζωή, μια έννοια ότι σύντομα θα έρθουν να σου τα χαλάσουν αυτά που με δυσκολία έφτιαξες, να σου τα πάρουν. Θα μου πεις απέκτησα πρόωρα γνώσεις, τις ανάλογες εμπειρίες αντιξοότητας, ορισμένα διανοητικά εργαλεία και την συναισθηματική αντοχή για να διαχειριστώ τα βιώματα, να κατανοήσω, να νοηματοδοτήσω τον κόσμο  με τον δικό μου τρόπο και να αντιμετωπίσω την αδικία, την ανισότητα και την σκληρότητα που πληγώνει.

Από την ημέρα που έφυγα από την γειτονιά πέρασαν 29 χρόνια, δεν ξαναπάτησα εκεί, καμία καλή η κακή αφορμή δεν με ξανά έφερε στους δρόμους αυτούς.

Δεν μπορούσα να εξηγήσω την επιμονή άρνηση.

Ίσως να μην μπορούσα  να αντικρίσω το παρελθόν, να το απωθούσα, να μην  είχα την δύναμη να το επεξεργαστώ και για αυτό απέφευγα να περάσω έστω για μια βόλτα. Πολύ αργότερα κατάλαβα ότι είχαν περάσει πολλά χρόνια από τότε που έφυγα από την γειτονιά, αλλά ήταν εκεί όλα τα κομμάτια μου.

Στον άνθρωπο, τα πρώτα χρόνια ζωής του είναι τα πολύ σημαντικά. Εκεί ανατρέχεις ορισμένες φορές ακόμη και απελπισμένα για να βρεις κουράγιο. 

Αναπολείς, νοσταλγείς παιδικά αισθήματα και φαντασίες, προσπαθείς να τα επεξεργαστείς και να τους δώσεις τις πραγματικές τους διαστάσεις, συναισθηματικά και πνευματικά.

Αν διαβάσεις τα παιδικά σου χρόνια, αντιλαμβάνεσαι τον ίδιο σου τον εαυτό.

Γιατί έκανες τις επιλογές που έκανες στη ζωή σου.

Τα χρόνια αυτά σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν τον τρόπο που αντιμετώπισες τις σχέσεις, τον κόσμο, τις δυσκολίες, τα συμπτώματα που ανέπτυξες στην πορεία της ζωής σου. 

Γυρνώντας στον παράδεισο της παιδικής ηλικίας όμως, βρίσκουμε και τις πρώτες πληγές...

Τότε λοιπόν ζητάς με κάθε τρόπο να ανασύρεις τα απωθημένα βιώματά σου.

Να τα αντικρίσεις μπροστά σου, να τα συζητήσεις, να τα εκλογικεύσεις.

Να τα αποθέσεις κάπου το βάρος της ψυχής σου.  Έστω στο χαρτί.

Τι θυμάσαι πιο έντονα; Τι νομίζεις ότι σε  καθόρισε;

Να αφηγηθείς εκ νέου την ιστορία του εαυτού σου δομώντας την αλλιώς, έτσι που σου επιτρέπει να δεις τον εαυτό σου και τους άλλους από μια σκοπιά, στην οποία οι φόβοι σου δεν θα έχουν την ίδια δύναμη πια. 

Με συγκινεί όπως και να'χει το γεγονός ότι δεν σταμάτnσα ποτέ να την ερμηνεύω και να θέλω τώρα με αυτ'η την βόλτα στο χρόνο να τnς δώσω περισσότερο χρόνο, έκθεση και τιμή. Αν μπορούσα να τα ζήσω όλα απ' την αρχή, θα 'θελα να ζήσω τις σχέσεις μου  με την αθωότητα της παιδικής ηλικίας. Τότε που το παιχνίδι έμοιαζε καθαρό, ανοιχτό δίχως ιδιοτελείς σκοπούς και επιδιώξεις.

Αλλά ξέρω ότι αυτό δεν γίνεται πια.

Ήθελα να ταξιδέψω την ματιά και την φαντασία μου, στα πάρκα και στις αλάνες που έπαιξα, κυνηγήθηκα, στα πρόσωπα που αγάπησα, να αναζητήσω επάνω τους σημάδια και ίχνη που άφησα φεύγοντας, με την προσδοκία ότι γυρνώντας κάποια στιγμή θα τα ξαναβρώ ζωντανά.

Η βόλτα αυτή θα μου μιλήσει για τις παιδικές μου αναμνήσεις, τις λυτρωτικές ώρες ποδοσφαίρου, και των αποκαλυπτικών μου ονείρων, τις νύχτες αγρύπνιας μετά από τους καυγάδες και εντάσεις της οικογένειας και τους πρώτους μου φόβους.

Είναι τέτοιο το συναισθηματικό δέσιμο, οι εκατοντάδες βιωμένες ζωντανές εικόνες και η πνευματική σχέση με τον χώρο, το τοπίο και τους ανθρώπους που μου δημιουργεί την αίσθηση ότι τα βρίσκω όλα όπως τα άφησα -λες και τα 29 χρόνια ήταν μια παρένθεση λίγων μηνών και επέστρεψα έγκαιρα -βρίσκοντας αρκετά στην θέση τους. Η γειτονιά μου φάνηκε διαφορετική, αλλά όχι ξένη.

Ο περίπατος μου στην παλιά εργατική - προσφυγική συνοικία  με θέα τα παλιά βιομηχανικά κτήρια και τα χαμηλά σπίτια είναι αρκετός για να ξαναθυμηθώ τη δυναμική της γειτονιάς.

Το φουγάρο και τα ερειπωμένα πλέον κτίρια με τις κλεισμένες κλωστοϋφαντουργίες, το ταπητουργείο και υφαντουργείο, είναι ακόμη εκεί. Οι καμινάδες των εργοστασίων δεσπόζουν ακόμη πάνω από τα χαμηλά σπιτάκια των εργατικών συνοικιών και ορισμένες διατηρούν τα ίχνη τους.

Τώρα πια οι καμινάδες δεν καπνίζουν, ούτε κάποια μπουρούν ακούγεται να σφυρίζει για να αλλάξουν οι βάρδιες στις φάμπρικες.

Στα εργοστάσια με τους χιλιάδες βιοπαλαιστές, άντρες, γυναίκες και ανήλικα παλικαράκια. Τρεις καμινάδες έχουν μείνει να θυμίζουν το έντονο βιομηχανικό παρελθόν.

Με λύπη διαπιστώνω παρακάτω κλεισμένα - ξεψυχισμένα, γκρίζα στην όψη μαγαζιά (καφενεία, ταβέρνες, κουρείο, βιβλιοπωλείο) που την εποχή εκείνη πριν τριάντα χρόνια ολοζώντανα έσφιγγαν εμπορική ζωή, συναλλαγές, χαμογέλα, φωνές.

Σήμερα αργοσβήνουν απαρατήρητα. Στέκομαι και ακουμπώ την μούρη μου στην τζαμαρία... σε αυτό το καφενείο σταματούσα να δώ ή να βρω τον πατερά μου γυρνώντας από σχολείο και βόλτες.

Θυμάμαι ολοκάθαρα παραμονές και ανήμερα εορτών, χειμωνιάτικα βράδια.

Αυτός άμα είχε χρήματα έβγαινε χαμογελαστός με γέμιζε γλυκά και κέρματα και με έδιωχνε για το σπίτι.

Στην αντίθετη περίπτωση (αφραγκία) νευρικός δεν σήκωνε βλέμμα από το τραπέζι από άμυνα και ενοχή όχι από πρόθεση.  Σήμερα στο μαγαζί διακρίνω λίγες σκόρπιες καρέκλες που έχουν απομείνει και δυο-τρείς ξεχασμένες φωτογραφίες του Πάριου και της ΑΕΚ του '80-οι μεγάλες αδυναμίες του ιδιοκτήτη-.

Βαδίζω λίγα μέτρα παρακάτω, χαίρομαι που επιβιώνουν τα διάσπαρτα στην περιοχή μεσήλικα παρκάκια -πλατείες του '50- 60 που συναντάς σε κάθε γειτονιά, φτιαγμένα με τα πιο όμορφα και φθηνά υλικά, χώμα, πεύκα και πράσινο.

Ατέλειωτα τα καλοκαιρινά βράδια, με παιχνίδι και κουβέντα ως αργά και με σουβλάκι και αναψυκτικό από το απέναντι ταβερνάκι, που με τα μπλε και κόκκινα λαμπάκια στην αυλή, τα λουλούδια και το χαλικάκι κάτω μύριζε εξοχή.

Τα σπίτια των φίλων μου, τριάρια νοικιασμένα.  Τα φώτα τους ανοιχτά. Τους άφησα παιδιά. Και τώρα σκέφτομαι ότι ίσως ορισμένοι να μένουν σε αυτά τα διαμερίσματα με τις δικές τους οικογένειες.

Ο δρόμος και το μικρό παρκάκι που παίζαμε μπάλα εκεί. Το μόνο που άλλαξε ήταν τα μικρά σπίτια που αντικαταστάθηκαν από μεγάλες πολυκατοικίες. Ασυναίσθητα έπειτα από λίγη ώρα βρίσκομαι κάτω από τα πρώτο μου σπίτι, δυο δωματιάκια με τις ασβεστωμένες αυλές και τις εξωτερικές σιδερένιες σκάλες.

Τα μικρασιατικά σπίτια, οι μονοκατοικίες με τις κεραμοσκεπές και τους μικρούς  κήπους και γενικά η ρυμοτομία της περιοχής που έχει φτιαχτεί τον περασμένο αιώνα παραμένουν ίσως τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία της γειτονιάς μου.

Εδώ γεννήθηκα, εδώ μεγάλωσα, εδώ άρχισα να μαθαίνω ή να κακομαθαίνω τη ζωή, με πολλούς συγγενείς σε διάφορους δρόμους γύρω-γύρω από το σπίτι μας.  Αυτό είσαι εσύ.

Εκεί θα θες να γυρνάς, στις πρώτες δυνατές συγκινήσεις που ένιωσες ως παιδί και στα πρώτα αισθήματα που ένιωσες πριν στα διδάξει η οικογένεια και το περιβάλλον. Δίπλα στο σπίτι μου έμεναν οι συγγενείς μου, με τις δικές τους οικογένειες. Εργατικός και φιλότιμος κόσμος ..

Είχαμε μεγαλώσει σε μια αυλή, γύρω από την οποία ζούσαν 8 οικογένειες – τσαγκάρηδες, χτίστες, μάστορες, υφαντουργοί, εργάτριες.

Πέτρινα διώροφα σπίτια, αυλές, σκύλοι, γάτες, γιασεμιά, σοκάκια, ανοιχτά παράθυρα και... ησυχία.

Οι νοικοκυρές να  δροσίζουν τσιμέντα με το λάστιχο και από τα στενά να ξεπετάγονται πιτσιρίκια με ποδήλατα και μπάλες.

Οι κουζίνες των σπιτιών μοσχοβολούσαν αρώματα και γεύσεις, από μπαχάρια, κρεμμυδάκια, σκόρδα και φρέσκια ντομάτα.

Έσπαγαν οι μύτες και θέριευαν την πείνα μας... Διακρίνω ολοζώντανες  στις αυλές των παιδικών μου χρόνων: το χρώμα τους (το άσπρο του ασβέστη και το έντονο των λουλουδιών), τις μυρωδιές τους (του θυμιάματος της μάνας και των ανθών στις γλάστρες).

Στην άυλη η μάνα είχε μια σκάφη και κάθε Σάββατο μας έπλενε, μας έκανε μπουγάδα όλους, Στην γειτονιά υπάρχουν ακόμα πολλά προσφυγικά, άλλα ανακαινισμένα και άλλα όπως ήταν παλιά, κλειστά και αγέρωχα.

Ορισμένα απ' αυτά τα σπίτια είχαν χαμηλά ταβάνια, ξύλινες πόρτες με φεγγίτες από πάνω, τσιμεντένια πατώματα μπαλκόνια με χειροποίητα σιδερένια κάγκελα και μικρά παραθυράκια σαν χαμόγελο.

Διπλά στο σπίτι του ήταν ένα τέτοιο. Το κοιτάζω τώρα άδειο και σφραγισμένο   και ονειρεύομαι ότι κάποια μέρα θα το ξαναδώ γεμάτο ζωή, λευκά και φωτεινά. Όλοι οι παιδικοί φίλοι εκεί, στους δρόμους τoυ Περισσού.

Νοσταλγώ εκείνα τα βράδια του Αυγούστου, καθόμασταν στο γρασίδι κάτω από τον ξάστερο ουρανό και συζητούσαμε για παιδικά φλέρτ, αταξίες της ημέρας.

Συμμορίες τα καλοκαίρια, θρυλικές ποδοσφαιρικές ομάδες συνοικιών, ατέλειωτα παιχνίδια σε δρόμους, εσωτερικούς χώρους παλαιών εργοστασίων, ενθουσιώδη φλερτ, ανομολόγητοι παιδικοί έρωτες.

Τα καλύτερα βιβλία της ζωής μου ήταν οι φίλοι μου. Ζούσαμε για να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλον.

Κανένας δεν μαθαίνει μόνος του. Η παρέα είναι το καλύτερο σχολείο.  Θυμάμαι την μητέρα μου, τον χειμώνα να κλειδώνει την πόρτα για να μη βγαίνω έξω και παίζω και κρυώνω, δεν με άφηνε να πηγαίνω για μπάλα, αλλά εγώ ήμουν άρρωστος με το ποδόσφαιρο, βλέπεις είχα θεριό μέσα μου να σβήσω, να βγω να παλέψω με τα χώματα και τις μπάλες για να εκτονωθεί. Έτσι για να φεύγει από το σπίτι πήγαινα και της έλεγα: "Πέρασε η πατριώτισσά σου η κυρα-Ελένη και είπε να πας από 'κεί για να την βοηθήσεις να τινάξει τα χαλιά, να πλύνει κλπ.  - ψέματα έλεγα...

Για να πάει εκεί (Ελευθερούπολη) ήθελε μισή ώρα μόνο να φτάσει, και μισή να γυρίσει, και καμιά ώρα που θα κουβέντιαζε, δυο σύνολο.

Κατέβαζα εγώ την μπάλα και έβγαινα στο δρόμο με έβλεπαν οι υπόλοιποι από τα γύρω σπίτια και μαζεύονταν μια ομάδα μέσα σε λίγα λεπτά  έτοιμο το ματς..

Συνεχίζω την βόλτα στην παλιά μου γειτονιά.

Βαδίζω και παραμιλώ. Σε κάθε γειτονιά, σπίτι φίλων και συγγενών και στάση. Αναγνώριση και απόδοση τιμών και τροχάδην καταγραφή στην μνήμη, στα αισθήματα  και την φαντασία. Με ότι τα έχω συνδέσει τα πρόσωπα, τα γεγονότα  και τα κτίρια στην σκέψη μου. Η πληθώρα των εντυπώσεων και αισθημάτων με γονατίζει.

Είναι περίεργο, αλλά αυτό που αγαπάω περισσότερο είναι τα σημάδια της θέλησης και όρεξης για ζωή που άφησαν πίσω τους οι άνθρωποι της γειτονιάς μέσα στον χρόνο, σημάδια, βέβαια, που κάθε χρόνο δυστυχώς είναι και πιο αχνά.

Ένα νοσταλγικό τοπίο γεμάτο με εκφραστικούς ανθρώπους, που ξεδιπλώνουν τα φτερά τους άλλοτε για να βγάλουν ίσα ίσα τη μέρα και άλλοτε για να πετάξουν ψηλά σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ξεφύγουν από τα βάσανά τους.

Άνθρωποι μεγαλύτεροι, συνομήλικοί, πρόσωπα γνωστά και άγνωστα, ντόπιοι, εσωτερικοί μετανάστες, πρόσφυγες, είναι όλοι εκεί. Στην μνήμη, τα αισθήματα  και την φαντασία.

Αυτοί οι άνθρωποι, παρόλο τον καημό που είχανε, τα προβλήματα και τις δυσκολίες, το κέφι δεν τους έλειπε. Πήγαιναν στις ταβέρνες, πίναν το κρασάκι τους, το ουζάκι τους, τραγουδούσανε. Ήτανε πάρα πολύ εγκάρδιοι.

Οι γείτονες μου Μικρασιάτες, Ρουμελιώτες, Μωραίτες, Ηπειρώτες, συναντιόντουσαν στους δρόμους και στα πεζοδρόμια, στην αγορά στα εργοστάσια, στις οικοδομές και στις μικρές επιχειρήσεις, στις ταβέρνες, και στα καφενεία, στα στους συλλόγους, στα σινεμά, στα θέατρα και στα αυτοσχέδιες γιορτές, όλο και πιο πολλοί, όλο και πιο συχνά, όλο και πιο ανοιχτοί.

Φουσκώνω από θαυμασμό και έκπληξη για τα εναπομείναντα ερειπωμένα βιομηχανικά κτίρια που συναντώ, ταπητουργίες, κλωστήρια, που προκαλούν συγκίνηση για το ένδοξο παραγωγικό και κοινωνικό παρελθόν της περιοχής, μια ολόκληρη βιομηχανική πολιτεία που σιγά σιγά όμως ιχνο αφαιρείτε από κτήρια.

Η ζωή όμως, έχει στοιχειώσει μέσα στα σπλάχνα των εργοστασίων που απέμειναν και έχουν γίνει ένα με το μπετόν και τα σίδερα, τις μηχανές τα συναισθήματα των ανθρώπων που τα δούλεψαν με μόχθο και αφοσίωση πάνω από 80 χρόνια.

Η βιομηχανία των κλωστών και νημάτων, του ερίου, του βάμβακος και της μέταξας.  Άλλωστε δεν μπορώ να ξεχάσω, πιτσιρίκι διέσχιζα εκείνη την εποχή δεκαετία '80 τη Ν. Ιωνία απ’ άκρη ως άκρη και έμενε στ’ αυτιά μου συνεχώς ο ήχος των ραπτομηχανών. Δεν ήταν δυνατόν να προχωράς και ο ήχος αυτός να σταματήσει, καθώς σε κάθε στενό υπήρχε τότε και μια βιοτεχνία.

Σε αυτά τα μαγαζιά δούλευαν πολλοί συγγενείς και φίλοι  άλλες εργάτριες και άλλοι μηχανικοί και τεχνίτες. Σταματώ στην βαμβακουργία εκεί στο εμβληματικό κτίριο με την πρωσική αρχιτεκτονική, απέναντι από το σταθμό των Πευκακίων, την στήναμε απ έξω κάθε Παρασκευή νύχτα -ημέρα πληρωμής των εργατιών μήπως καμιά θεία μας κοριτσόπουλα τότε, μας δώσει χαρτζιλίκι.

Η καψούρα που είχα ήταν μια δερμάτινη μπάλα.. που λεφτά όμως για τέτοια δώρα..  Με μια πλαστική βγάζαμε το μουντιάλ -συνοικιών ...Περπατάω ανάμεσα στα παλιά εργοστάσια - βιοτεχνίες και τις παλιές εργατικες γειτονιές  και νιώθω την «Καλησπέρα» τους ως μια καθησυχαστική ενέργεια του στυλ «όλα θα πάνε καλά».

Όλα αυτά τα χρόνια που στέκονται εκεί έχουν δει τόσα και τόσα! Με θαυμασμό διακρίνω ότι είναι αρκετοί προσφυγικοί συνοικισμοί ακόμη ζωντανοί σήμερα.

συνεχίζεται 

πηγή

Share