Η Αφρική δεν είναι πλέον η αρένα όπου η Ουάσιγκτον λειτουργεί ελεύθερα, όπως ήταν τις προηγούμενες δεκαετίες.
Σήμερα, ένας άγριος παίκτης εισχωρεί σταθερά στη γεωγραφία, την οικονομία και τη λήψη πολιτικών αποφάσεων: η Κίνα.
Από τα λιμάνια μέχρι τα ορυχεία, από τις υποδομές μέχρι τις στρατιωτικές βάσεις, το Πεκίνο επεκτείνεται αθόρυβα, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνονται ανίκανες να συμβαδίσουν.
Εδώ και χρόνια σταθερά και αθόρυβα η Κίνα έχει θέσει στόχους στην αφρικανική ήπειρο με επενδύσεις και επιρροή ανταγωνιζόμενη στην ουσία τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις ευρωπαϊκές χώρες στην επικράτηση της.
Διάδρομος Λομπίτο: Ένα αμερικανικό project στα πρόθυρα της αποτυχίας
Ο Διάδρομος Λομπίτο, που ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση Μπάιντεν το 2022, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο των σχεδίων της Αμερικής να αμφισβητήσει την κινεζική επιρροή στην Αφρική.
Το project στοχεύει στη σύνδεση των ορυχείων χαλκού στη Ζάμπια και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό με το λιμάνι Λομπίτο στις ακτές της Αγκόλας, δίνοντας στην Ουάσινγκτον κρίσιμη παρουσία σε στρατηγικά ορυκτά.
Ωστόσο, σύμφωνα με μια έκθεση του 2024 από την «Semafor Africa», έναν ιστότοπο που επικεντρώνεται στις αφρικανικές οικονομικές υποθέσεις, η κυβέρνηση Μπάιντεν εξέταζε σοβαρά το ενδεχόμενο απόσυρσης της χρηματοδότησης για το έργο, εν μέσω υλικοτεχνικών δυσκολιών και ανησυχιών για μια ασθενή απόδοση των επενδύσεων σε σύγκριση με την έκταση της επιρροής της Κίνας στην Αφρική.
Ωστόσο, η νυν κυβέρνηση Τραμπ επιβεβαίωσε τη συνέχιση των εργασιών, όπως αποδεικνύεται από τις νέες επενδύσεις ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που ανακοινώθηκαν στο Επιχειρηματικό Φόρουμ ΗΠΑ-Αφρικής, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο μήνα στη Λουάντα.
Αλλά με την κλιμάκωση της σύγκρουσης, τι σημαίνει η απόσυρση της Αμερικής από το σχεδιαζόμενο έργο;
Το σχεδιαζόμενο έργο περιλαμβάνει την κατασκευή και λειτουργία 22 σιλό σιτηρών, την παροχή υδροηλεκτρικής ενέργειας και την κατασκευή μιας γραμμής μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μήκους 1.200 χιλιομέτρων μεταξύ Αγκόλας και Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, με κόστος 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων.
Σύμφωνα με τους Financial Times, το συνολικό κόστος του έργου ανέρχεται σε 10 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία οι ΗΠΑ θα χάσουν στα χαρτιά εάν αποσυρθούν. Ωστόσο, η αποχώρησή τους, εάν συμβεί, θα οδηγήσει σε διπλασιασμό της επιρροής της Κίνας και θα μειώσει την ικανότητα της Δύσης να ανταγωνιστεί στην αγορά στρατηγικών ορυκτών.
Κίνα… ο παίκτης που δεν κοιμάται ποτέ
Καθώς η όρεξη των Ηνωμένων Πολιτειών για μακροπρόθεσμες επενδύσεις στην Αφρική έχει μειωθεί, το Πεκίνο δεν έχασε χρόνο.
Από την έναρξη της Πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» το 2013, η Κίνα έχει θέσει την Αφρική στην πρώτη γραμμή των γεωπολιτικών και οικονομικών προτεραιοτήτων της, θεωρώντας την ως την «βασική ήπειρο» για μελλοντικές αγορές και πόρους.
Οι άμεσες κινεζικές επενδύσεις στην Αφρική ξεπέρασαν τα 155 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2024, κατανεμημένες σε διάφορα μεγάλα έργα υποδομών. Σήμερα, η Κίνα χρηματοδοτεί περισσότερο από το 63% των έργων υποδομών στην Αφρική.
Το εμπόριο μεταξύ Κίνας και Αφρικής έφτασε περίπου τα 282 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο το 2023, σε σύγκριση με μόλις 47 δισεκατομμύρια δολάρια για τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθιστώντας την Κίνα τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της ηπείρου, ξεπερνώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες μαζί.
Αυτό που διακρίνει την Κίνα από τη Δύση δεν είναι μόνο το ποσό των χρημάτων που παρέχει, αλλά και η προσέγγισή της.
Αντί να παρέχει βοήθεια υπό την προϋπόθεση πολιτικών μεταρρυθμίσεων, όπως κάνει η Ουάσιγκτον, το Πεκίνο βασίζεται στην ανταλλαγή επιρροής για υποδομές – ένα λιμάνι για μια σύμβαση, ένα φράγμα για μια συμφωνία, ένας δρόμος για παραχωρήσεις εξόρυξης και ούτω καθεξής.
Αυτά τα έργα περιλαμβάνουν τον σιδηρόδρομο του Ναϊρόμπι στην Κένυα, αξίας 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τον οποίο λειτουργεί μια κινεζική εταιρεία για 15 χρόνια, το φράγμα Bahou στη Γουινέα, το οποίο χρηματοδοτείται από το Πεκίνο σε αντάλλαγμα για μακροπρόθεσμες συμβάσεις εξόρυξης βωξίτη, του φυσικού μεταλλεύματος από το οποίο εξάγεται το μεγαλύτερο μέρος του αλουμινίου, το Μεγάλο Φράγμα της Αναγέννησης της Αιθιοπίας, το οποίο χρηματοδοτείται εν μέρει από την Κίνα, και επενδύσεις σε 33 άλλα αφρικανικά λιμάνια.
Στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η οποία κατέχει περισσότερο από το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων κοβαλτίου, κινεζικές εταιρείες όπως η China Molybdenum και η Zijin Mining ελέγχουν μεγάλα ορυχεία, επωφελούμενες από διμερείς συμφωνίες που χρονολογούνται πριν από δύο δεκαετίες, ενώ αμερικανικές εταιρείες δεν έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν παρόμοια μερίδια.
Η διάβρωση της αμερικανικής επιρροής… πώς έγινε;
Το μερίδιο της Ουάσινγκτον στο αφρικανικό εμπόριο μειώθηκε από 13% το 2008 σε λιγότερο από 5% το 2023, ενώ το μερίδιο της Κίνας αυξήθηκε σε περισσότερο από 25%.
Μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, η Ουάσιγκτον μείωσε τους οικονομικούς πόρους που διέθετε στην Αφρική υπέρ άλλων μετώπων.
Η στρατηγική εμπλοκή των ΗΠΑ με τις αφρικανικές πρωτεύουσες μειώθηκε υπέρ μιας πιο εκτεταμένης κινεζικής παρουσίας. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αρκετό. Αντίθετα, η απουσία μιας συνεκτικής οικονομικής στρατηγικής ήταν ο πιο σημαντικός λόγος.
Σε αντίθεση με την Κίνα, η οποία προσφέρει μακροπρόθεσμα πακέτα χρηματοδότησης υποδομών, οι προσεγγίσεις των ΗΠΑ έχουν επικεντρωθεί σε βραχυπρόθεσμα συμβόλαια και επείγοντα έργα στην Αφρική.
Ενώ η Κίνα θεωρείται «οικοδόμος», η Αμερική θεωρείται «προσωρινός επενδυτής». Αυτό έχει οδηγήσει την Ουάσινγκτον στην ήττα του πρόσφατου πόλεμού της με το Πεκίνο στην Αφρική, στρατιωτικά, από άποψη πληροφοριών, ακόμη και τεχνολογικά.
Η εκδίωξη των αμερικανικών δυνάμεων από τον Νίγηρα το 2024 και η απώλεια σημαντικών βάσεων στην περιοχή του Σαχέλ, όπως η βάση «Αγκαντέζ 201», επέτρεψε στην Κίνα και τη Ρωσία, για παράδειγμα, να επεκτείνουν την επιρροή τους.
Η Κίνα έχει επωφεληθεί από αυτό αυξάνοντας τις επενδύσεις της στις χώρες από τις οποίες η Ουάσινγκτον έχει αποσυρθεί.
Για παράδειγμα, ενώ η Ουάσινγκτον έχει επιβάλει περιορισμούς στις μεταφορές τεχνολογίας στην Αφρική, εταιρείες όπως η Huawei και η ZTE έχουν εμπλακεί ενεργά στην κατασκευή τηλεπικοινωνιακών δικτύων σε περισσότερες από 30 αφρικανικές χώρες. Σύμφωνα με το The Economist, το 70% της ψηφιακής υποδομής της Αφρικής σήμερα βασίζεται σε κινεζικές εταιρείες.
Με ανασταλμένα έργα και φθίνουσα επιρροή, η Αμερική βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι στην Αφρική. Η εγκατάλειψη ενός έργου όπως ο Διάδρομος Λομπίτο δεν θα ήταν απλώς μια επενδυτική αποτυχία, αλλά ένα μήνυμα προς το Πεκίνο:
«Ο αγωνιστικός χώρος είναι δικός σας».
Θα επιστρέψει η Ουάσινγκτον και θα αγωνιστεί μέχρι τέλους; Ή μήπως η αφρικανική ήπειρος έχει πραγματικά γίνει κινεζική σε χρώμα και χαρακτηριστικά;
The Conversation, EremNews, Modern Diplomacy
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου