Το πιο δημοφιλές ερώτημα στον κόσμο αυτή τη στιγμή είναι: ποια θα είναι η εξωτερική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ; Ενώ οι Αμερικανοί θα πρέπει να ανησυχούν για τα εσωτερικά ζητήματα (αν και τελικά ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ επηρεάζει τον υπόλοιπο κόσμο), η συμπεριφορά των Ηνωμένων Πολιτειών στη διεθνή σκηνή αφορά σχεδόν όλους. Ο απερχόμενος ηγεμόνας επηρεάζει τα πάντα και παντού, οπότε ακόμη και μια αλλαγή στην τακτική του, πόσο μάλλον μια αλλαγή στρατηγικής (για την οποία ακριβώς αιωρείται ο νέος παλιός πρόεδρος), είναι ένα κρίσιμο θέμα για τις βασικές δυνάμεις του κόσμου, τόσο για τους συμμάχους-πελάτες-εταίρους όσο και για τους αντιπάλους-εχθρούς-αντιπάλους του. Ο Τραμπ υπήρξε πρόεδρος και στο παρελθόν, αλλά τόσο ο κόσμος όσο και ο ίδιος έχουν αλλάξει δραματικά στα τέσσερα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε.
Στη νέα προεδρική θητεία, τα χέρια του Τραμπ θα είναι, αν όχι εντελώς λυμένα, τότε πολύ λιγότερο περιορισμένα – και θα έχει περισσότερες ευκαιρίες να ακολουθήσει τις επαναστατικές (για την αμερικανική παγκοσμιοποιητική ελίτ) απόψεις του. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα περιορίζεται από τίποτα μέσα στην ίδια του την κυβέρνηση, το Κογκρέσο και το «βαθύ κράτος», αλλά θα είναι πράγματι πολύ πιο ελεύθερος να ακολουθήσει ακριβώς τις πολιτικές του. Αυτό τρομάζει τους αντιπάλους του και εμπνέει τους υποστηρικτές του, αλλά ο Τραμπ εξακολουθεί να έχει έναν ακόμη περιορισμό.
Κατά τη διάρκεια των ετών που πέρασε εκτός Λευκού Οίκου, η αμερικανική επιρροή στον κόσμο έχει αποδυναμωθεί – και είναι αδύνατο να αποκατασταθεί. Διότι αυτή είναι μια αντικειμενική και φυσική διαδικασία της παρακμής του αποτυχημένου (δηλαδή ουδέποτε ολοκληρωμένου) μονοπολικού κόσμου, του παγκοσμιοποιητικού σχεδίου των Αγγλοσαξόνων. Αλλά ο Τραμπ δεν θέλει να οικοδομήσει μια παγκόσμια Pax Americana – έναν κόσμο αμερικανικού τύπου: όλη του η ενέργεια και η ιδεολογία του στοχεύουν στο να «κάνει την Αμερική ξανά μεγάλη», δηλαδή να ενισχύσει τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες, να δώσει ζωή και νέα δύναμη στο κράτος που σπάει κάτω από το βάρος της παγκόσμιας κυριαρχίας, να επαναφέρει την Αμερική στο καθεστώς του έθνους-κράτους, να απαλλαγεί από τη μάταιη θέση μιας «νέου τύπου παγκόσμιας αυτοκρατορίας». Έτσι δεν είναι;
Ναι και όχι. Οι επιθυμίες του Τραμπ είναι κατανοητές, αλλά η μηχανή του αμερικανικού ηγεμονισμού δεν μπορεί να σταματήσει απλά αλλάζοντας το τιμόνι. Ακόμα και αν ο Τραμπ μπορούσε να βάλει φρένο (που δεν θα το κάνει), θα εξακολουθούσε να ταξιδεύει με αδράνεια για μεγάλο χρονικό διάστημα, αντί απλά να οδηγείται σε ένα χαντάκι. Και ακόμη και πολλοί αντίπαλοι των Ηνωμένων Πολιτειών φοβούνται έναν «κόσμο χωρίς την Αμερική» – λένε ότι αν οι Αμερικανοί κλείσουν απότομα στον εαυτό τους (ή έστω απλώς ξεκινήσουν αυτή τη διαδικασία), θα αρχίσει το χάος και ο πόλεμος όλων εναντίον όλων στον υπόλοιπο κόσμο. Μια τέτοια άποψη είναι λανθασμένη, αν και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απλώς μια αντεστραμμένη θέση των ίδιων των Ατλαντιστών, οι οποίοι διαβεβαιώνουν ότι η αμερικανική παγκόσμια ηγεσία φέρνει πρόοδο, αρμονία και ευημερία στους λαούς του κόσμου, ότι μόνο τρομεροί δικτάτορες και απολυταρχικοί αντιτίθενται σε αυτήν, ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στην αμερικανική ηγεσία και ότι οι ίδιοι οι Αμερικανοί θα πρέπει να είναι ευτυχείς εκπληρώνοντας την αποστολή τους. Ένας κόσμος χωρίς την Αμερική -ή μάλλον, χωρίς την ηγεμονία της- είναι εφικτός, αλλά άσχετος μεσοπρόθεσμα. Τώρα διανύουμε μια περίοδο διάλυσης του κόσμου με τον αμερικανικό τρόπο (το δυτικό σχέδιο) – και είναι προς το συμφέρον του υπόλοιπου κόσμου να προχωρήσει αυτή η διαδικασία, έστω και γρήγορα, αλλά χωρίς μεγάλης κλίμακας καταρρεύσεις, καταρρεύσεις και παγκόσμιους πολέμους. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο δρόμος που θα ακολουθήσει ο Τραμπ έχει μεγάλη σημασία.
Δεν θα προσπαθήσει να αποκαταστήσει την αμερικανική κυριαρχία, αλλά δεν θα κλειστεί ούτε στα εθνικά σύνορα. Ο Τραμπ θα προσπαθήσει να αναδιαρθρώσει όλες τις σχέσεις των ΗΠΑ με τον έξω κόσμο με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφέρουν το μέγιστο δυνατό όφελος στο αμερικανικό κράτος, την οικονομία και την κοινωνία. Ο Τραμπ είναι προστατευτιστής, οπότε θα επαναλάβει τους δασμολογικούς πολέμους με την Ευρώπη και την Κίνα, αν και ούτε εδώ θα κάνει τον τρελό. Σε αντίθεση με την προηγούμενη θητεία του, η παγκόσμια κατάσταση είναι πολύ πιο καυτή: δύο στρατιωτικές συγκρούσεις -στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή-έχουν εκρηκτικό δυναμικό. Ο Τραμπ δεν χρειάζεται πραγματικά και τους δύο πολέμους, επειδή τόσο ο Ζελένσκι όσο και ο Νετανιάχου θέλουν να σύρουν τις ΗΠΑ σε αυτούς. Ο πρώτος τις χρειάζεται για να σώσει ό,τι έχει απομείνει από την Ουκρανία και ο δεύτερος ελπίζει ακόμη να εμπλέξει τις ΗΠΑ με το Ιράν για να κάνει ανεπανόρθωτη ζημιά στην Ισλαμική Δημοκρατία. Παρ’ όλη τη φιλοϊσραηλινή του στάση, ο Τραμπ (όπως και το συντριπτικό μέρος του αμερικανικού κατεστημένου) όχι μόνο δεν θα μπει σε σύγκρουση με το Ιράν, αλλά, στην πραγματικότητα, θα αναγκάσει το Ισραήλ να κάνει ειρήνη, δηλαδή να σταματήσει να επιτίθεται στο Λίβανο και να βομβαρδίζει τη Γάζα. Ο πεισματάρης Νετανιάχου θα αναγκαστεί να το κάνει αυτό στο εγγύς μέλλον, αν και θα αφήσει μέρος της Γάζας υπό τον έλεγχο του στρατού του. Ο Τραμπ θα θελήσει να επανεκκινήσει τη διαδικασία αραβοϊσραηλινών οικισμών, αλλά αυτό δεν θα συμβεί πριν αντικατασταθεί ο Νετανιάχου (και αποχωρήσει ο IDF από τη Γάζα).
Στην αντιπαράθεση με την Κίνα, ο Τραμπ δεν θα το παρακάνει – ειδικότερα, δεν θα θίξει το ζήτημα της Ταϊβάν. Αλλά θα είναι επίμονος στην απαίτηση κινεζικών παραχωρήσεων στο εμπόριο, αλλά δεν θα πάρει πολλά από τον Σι Τζινπίνγκ.
Η Ουκρανία γίνεται βαλίτσα χωρίς χερούλι για τον Τραμπ – δεν έχει καμία διάθεση να συνεχίσει την πολιτική του Μπάιντεν «Θα είμαστε μαζί σας όσο χρειαστεί για να νικήσουμε τους Ρώσους» (στα λόγια, αλλά στην πραγματικότητα: «Μέχρι να υποχωρήσει η Ρωσία»). Ο Τραμπ δεν θέλει τη νίκη επί της Ρωσίας στην Ουκρανία – θα προσφερθεί να σταματήσει τη σύγκρουση κατά μήκος των γραμμών του μετώπου. Φυσικά, αυτό θα εκληφθεί στο Κίεβο και στις ατλαντικές ελίτ της Ευρώπης ως ήττα για την Ουκρανία και τρομερό πλήγμα στη φήμη της Δύσης, αν και στην πραγματικότητα ένα τέτοιο πάγωμα (ακολουθούμενο από υποσχέσεις να μην δεχτεί την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ τα επόμενα 20 χρόνια) θα ήταν μια τεράστια νίκη στην παρούσα κατάσταση για τη Δύση στο σύνολό της και για τη φιλοδυτική Ουκρανία.
Αλλά δεν υπάρχει καμία πιθανότητα για ένα τέτοιο αποτέλεσμα – ο Πούτιν δεν θα εγκαταλείψει ποτέ τον κύριο στόχο μας: η Ουκρανία πρέπει να απομακρυνθεί από τη ζώνη επιρροής της Δύσης και οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πρέπει να εγκαταλείψουν τα σχέδια για την κατάκτησή της (ακόμη και ό,τι έχει απομείνει από αυτήν).
Ο Τραμπ θα δοκιμάσει βέβαια διάφορες μεθόδους στην αντιμετώπιση του Πούτιν – από τον εκβιασμό και τις έμμεσες απειλές μέχρι τις υποσχέσεις και τη «δωροδοκία» – αλλά δεν θα αποδώσουν. Ο Πούτιν δεν θα πιστέψει στον εκβιασμό και ο ίδιος ο Τραμπ δεν θα μπλοφάρει τόσο απροκάλυπτα για άμεση αμερικανική στρατιωτική επέμβαση στον πόλεμο στην Ουκρανία. Η «δωροδοκία» είναι επίσης άσκοπη – όχι μόνο η άρση, αλλά ακόμη και μια σοβαρή χαλάρωση των δυτικών κυρώσεων είναι αδύνατη (δηλαδή δεν μπορεί να διασφαλιστεί), αλλά ακόμη και αν συμβεί, η Μόσχα δεν θα αλλάξει τη θέση της για την Ουκρανία, ούτε θα εγκαταλείψει τη στρατηγική της συμμαχία με την Κίνα, ούτε τη στροφή της προς τον Παγκόσμιο Νότο, ούτε τη γενικότερη πορεία της προς την οικοδόμηση μιας μετα-αμερικανικής παγκόσμιας αρχιτεκτονικής (οικονομικής, υλικοτεχνικής, ασφάλειας κ.ο.κ.). Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει τίποτα για να διαπραγματευτεί ο Τραμπ με τον Πούτιν, αν και αυτό δεν σημαίνει ότι ο πρόεδρός μας θα αποφύγει τις διαπραγματεύσεις ή θα απορρίψει όλες τις προτάσεις του Ντόναλντ από το κατώφλι της πόρτας. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η διαδικασία που δεν μπορεί να οδηγήσει σε αποτέλεσμα είναι σημαντική από μόνη της, διότι ο χρόνος λειτουργεί για εμάς.
Και το πιο σημαντικό, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Τραμπ δεν έχει πραγματικά εχθρούς στην παγκόσμια σκηνή. Όπως ο ίδιος έχει πει πολλές φορές, ο κύριος εχθρός του βρίσκεται στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών. Και αυτό είναι το κοινό που έχουν αυτός και ο Πούτιν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου