Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες το μυαλό όσων έζησαν την κρίση των Ιμίων ταξιδεύει σε εκείνη τη φρικτή νύχτα. Τη νύχτα που η Ελλάδα έδειξε ατολμία εξαιτίας λανθασμένωνν πολιτικών χειρισμών και έχασε 3 παλικάρια στα παγωμένα νερά του Αιγαίου. Ύστερα από 21 χρόνια, οι μνήμες παραμένουν ζωντανές! Ζωντανά παραμένουν και τα «καυτά» ερωτήματα για όσα συνέβησαν εκείνη τη νύχτα.
Η κοινή γνώμη αναρωτιέται ακόμα τι συνέβη και κόπηκε το νήμα της ζωής τριών νεαρών και φερέλπιδων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού.
Η ανατολή του 1996 βρήκε την Ελλάδα ανέτοιμη για τη μεγαλύτερη στρατιωτική πρόκληση μετά το 1974, η έκβαση της οποίας μπορεί να έδινε οριστικό τέλος στις φανταστικές θεωρίες του «Στρατηγικού βάθους» και της «Οθωμανικής κληρονομιάς» από τους Τούρκους.
Η πολιτική ατολμία της τότε κυβέρνησης υπό την ηγεσία του κ. Κώστα Σημίτη ενίσχυσε τη βουλιμία του τουρκικού πολιτικοστρατιωτικού κατεστημένου, το οποίο υποστήριξε με διάφορα μυθεύματα τη θεωρία των «Γκρίζων Ζωνών» στο Αιγαίο προκειμένου να εγείρει διεκδικήσεις επί του ζωτικού χώρου της Ελλάδος και των νησιών της. Ταυτοχρόνως, άφησε πίσω τρεις νεκρούς αξιωματικούς, οι οικογένειες των οποίων αναζητούν έως και σήμερα την αλήθεια.
Μετά τη λήξη του επεισοδίου ειπώθηκαν πολλά. Συνέβησαν πολλά περισσότερα στο Μέγαρο Μαξίμου, στο υπουργείο Εξωτερικών, σε διαβαθμισμένης προσπελάσεως υπόγεια του ελληνικού Πενταγώνου και σε άλλα κρίσιμα σημεία. Το σίγουρο είναι ότι ηθικώς και επιχειρησιακώς, η ελληνική πλευρά διέθετε ισχυρότατο πλεονέκτημα.
Η απάντηση δεν δόθηκε. Κάποιοι απέδωσαν δειλία στον τότε πρωθυπουργό κ. Κώστα Σημίτη, ο οποίος ευχαρίστησε και τους Αμερικανούς από το βήμα της Βουλής. Άλλοι εξανέστησαν με τη στάση του τότε υπουργού Εξωτερικών κ. Θεόδωρου Πάγκαλου, ο οποίος φέρεται να είχε διαβεβαιώσει τον ειδικό μεσολαβητή Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ ότι «την ελληνική σημαία από τα Ίμια θα την πάρει ο αέρας», για προφανείς λόγους εκτόνωσης της κρίσης.
Σε στρατηγικό επίπεδο οι Αμερικανοί θέλησαν να δώσουν τότε ισχυρό ρόλο στην Ελλάδα όσον αφορά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έναντι έμμεσης αναγνωρίσεως δικαιωμάτων της Τουρκίας στο Αιγαίο μέσω της Ενδιάμεσης Συμφωνίας.
Τα αποτελέσματα είναι λίγο – πολύ γνωστά και προφανή. Ίσως γι' αυτό, 16 χρόνια είναι επίκαιρο να θυμηθούμε τι συνέβη στα Ίμια και να αντιληφθεί η πολιτική ηγεσία τη σημασία της συγκρότησης Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας με αυστηρά, αντικειμενικά και κυρίως πατριωτικά κριτήρια άμεσα για την προάσπιση των ζωτικών συμφερόντων της χώρας.
Ας δούμε μέρα με την ημέρα τι οδήγησε στην παραλίγο σύρραξη, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει ένα ισχυρό πλήγμα στο τουρκικό Ναυτικό:
Το χρονικό της κρίσης
25 Δεκεμβρίου 1995: Το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ»προσαράζει σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια και εκπέμπει σήμα κινδύνου. Ο πλοίαρχός του αρνείται βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και ότι οι μόνες αρμόδιες είναι οι αρχές της χώρας του.
26 Δεκεμβρίου 1995: Το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημερώνει το Υπουργείο Εξωτερικών και αυτό με τη σειρά του το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ότι αν δεν παρέμβει ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει.
27 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ενημερώνει την ελληνική πρεσβεία ότι, ανεξαρτήτως του ποιος θα ανελάμβανε τη διάσωση του πλοίου, υπήρχε θέμα γενικότερα με τις βραχονησίδες.
28 Δεκεμβρίου 1995: Δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκολλούν το τουρκικό φορτηγό και το οδηγούν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το πρωί της ίδιας μέρας ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Με ελληνική βοήθεια, ο Τούρκος πιλότος διασώζεται.
29 Δεκεμβρίου 1995: Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εκμεταλλεύεται την κατάσταση και επιδίδει ρηματική διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.
9 Ιανουαρίου 1996: Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απαντά με καθυστέρηση, απορρίπτοντας τη διακοίνωση.
15 Ιανουαρίου 1996: Παραιτείται ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που νοσηλεύεται στο "Ωνάσειο".
16 Ιανουαρίου 1996: Το Υπουργείο Εξωτερικών αντιλαμβανόμενο το παιγνίδι των Τούρκων και ζητά αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
19 Ιανουαρίου 1996: Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει νέο πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Σημίτη.
26 Ιανουαρίου 1996: Ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός της αμφισβήτησης της ελληνικότητας των Ιμίων, υψώνει την ελληνική σημαία στο ένα νησί, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού. Θα κατηγορηθεί αργότερα από τους συντρόφους του στο ΠΑΣΟΚ ότι ήταν αυτός που έριξε λάδι στη φωτιά.
27 Ιανουαρίου 1996: Δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας "Χουριέτ" στη Σμύρνη μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια. Υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική. Η όλη επιχείρηση βιντεοσκοπείται και προβάλλεται από το τηλεοπτικό κανάλι της "Χουριέτ", με τους Τούρκους να πανηγυρίζουν για την ελληνική αποτυχία.
28 Ιανουαρίου 1996: Το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού "Αντωνίου" κατεβάζει την τουρκική σημαία και υψώνει την ελληνική. Το βράδυ Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τα παραπλέοντα εκεί τουρκικά πολεμικά. Η πολιτική εντολή προς τους Έλληνες στρατιωτικούς είναι να αποφευχθεί κάθε κλιμάκωση της ένταση.
29 Ιανουαρίου 1996: Ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στέλνει μήνυμα προς τη Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Η πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ ζητά διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου. Τουρκικά πολεμικά παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Γίνονται διαβήματα από την Ελλάδα σε Ε.Ε. και ΗΠΑ.
30 Ιανουαρίου 1996: Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Του εκφράζει την ελληνική θέση ότι η χώρα μας δεν επιθυμεί την ένταση, αλλά εφόσον προκληθεί θα αντιδράσει δυναμικά.
Η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να αποσύρει το άγημα, όχι όμως και την ελληνική σημαία. Στα Ίμια σπεύδουν τα πολεμικά πλοία «Ναυαρίνο» και «Θεμιστοκλής». Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα νησιά του Αιγαίου με ασαφές νομικό καθεστώς και δεν αποδέχεται την ελληνική πρόταση (αποχώρηση του αγήματος, όχι και της σημαίας).
31 Ιανουαρίου 1996
00:00: Συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Θεόδωρος Πάγκαλος, φθάνει καθυστερημένα, επειδή παίρνει μέρος σε τηλεοπτική εκπομπή.
01:40: Στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι Τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια.
04:30: Ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού απογειώνεται από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Επικρατούν άσχημες καιρικές συνθήκες.
04:50: Το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περί τους 10 Τούρκους κομάντος με τη σημαία τους. Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος αναφέρει βλάβη και χάνεται από τα ραντάρ.
Το τέλος
Αργότερα θα ανασυρθούν νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν. Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει εκφραστεί μία σίγουρη απάντηση.
Η επίσημη άποψη του ελληνικού κράτους ήταν ότι το σκάφος κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου.
Ωστόσο, στην Ελλάδα υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους Τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί και ότι το γεγονός αποκρύφτηκε, προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο.
06:00: Οι Αμερικανοί διά του Υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επιβάλλουν και στις δύο πλευρές τη θέληση τους. «No ships, no troops, no flags» διαμηνύουν ή σε πιο κομψή διπλωματική γλώσσα να ισχύσει το status quo ante. Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια.
Η Κρίση των Ιμίων δεν είχε συνέπειες ως προς το καθεστώς των νησιών. Ωστόσο, έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει ζήτημα "Γκρίζων Ζωνών" στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιάκαι να θέσει ένα ακόμη θέμα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Τα γεγονότα στα Ίμια κλόνισαν την αξιοπιστία της ελληνικής κυβέρνησης, ειδικά όταν ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ευχαρίστησε από το βήμα της Βουλής τους Αμερικανούς για τον καταλυτικό τους ρόλο στην αποκλιμάκωση της έντασης.
Πολλοί έκαναν λόγο για προδοσία... Άλλοι πάλι μίλησαν για κυβερνητικά παιχνίδια με εξιλαστήρια θύματα τους τρεις αξιωματικούς...
Η συγκλονιστική μαρτυρία ΟΥΚα: «Δεν μας άφησαν να κάνουμε αυτό που έπρεπε»
Ανατριχίλα προκαλεί η μαρτύρια του βατραχανθρώπου που ήταν πάνω στην βραχονησίδα των Ιμίων που μαζί με την ομάδα του ήρθε τετ α τετ με τους Τούρκους εκείνη τη νύχτα, κάτω από το ιστό της ελληνικής σημαίας. Ένας απο τους πιο μάχιμους κομμάντος μιλάει για όσα έζησε και για όσα δεν θα ξεχάσει πότε.
«Η εντολή που είχαμε ήταν να σηκώσουμε την σημαία μας, και να υπερασπιστούμε τη παρτίδα μας. Και αυτό κάναμε. Τα βράδια κάναμε την προσευχή μας κάτω από την σημαία. Στεναχωρηθήκαμε όταν μας είπαν να κατεβάσουμε την σημαία μας και να φύγουμε. Κάναμε αυτό που δεν είχαμε σκεφτεί πότε» λεει ο βατραχανθρωπος με τρεμαμένη φωνή.
Το ημερολόγιο του ΓΕΝ
Λίγο πριν από τη 1 π.μ. της 31ης Ιανουαρίου, οι Τούρκοι έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιο απόβασης των κομάντος τους στα Δυτικά Ιμια, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το Greek Citizen.
Την ίδια ώρα που η φρεγάτα «Γιαβούζ» πλησίαζε πολύ κοντά στην επίμαχη βραχονησίδα, οπότε και πιστεύεται ότι άφησε τη λαστιχένια βάρκα με τους κομάντος, δύο τουρκικά ελικόπτερα «Μπλακ Χοκ» πετούσαν από πάνω.
Οι επιτελείς του ΓΕΝ πίστευαν ότι τα δύο ελικόπτερα θα αποβίβαζαν εκείνα κομάντος ενώ στην πραγματικότητα επιχείρησαν να παραπλανήσουν τις ελληνικές δυνάμεις.
31 Ιανουαρίου,
00.47: Από φρεγάτα «Ναυαρίνο» (κέντρο επιχειρήσεων για τα Ιμια) προς ΓΕΝ: Ελικόπτερα κινούνται βόρεια προς βραχονησίδες.
00.55 ΓΕΝ προς Ναυαρίνο: Δεν θα πατήσει Τούρκος στα νησιά. Να βληθούν προειδοποιητικές βολές και αν συνεχίσουν να καταρριφθούν. Να προστατευθούν τα Ιμια και το Φαρμακονήσι.
01.04 ΓΕΝ προς Ναυ.: Δύο τουρκικά ελικόπτερα Μπλακ Χοκ βρίσκονται στην περιοχή, το ένα σε αιώρηση πλησίον της Γιαβούζ (φρεγάτα), 1.000 γιάρδες δυτικά από τα Ιμια. Το άλλο υπερίπταται Γιαβούζ.
01.25 ΓΕΝ προς Ναυ: Εξασφαλίσατε την ετοιμότητα ημετέρων μονάδων. Στοχοποιήσατε κάθε τουρκική μονάδα. Να ευρίσκεσθε σε ετοιμότητα για παν ενδεχόμενο.
01.37 ΓΕΝ προς Ναυ.: Εφόσον τα ελικόπτερα προσπαθήσουν να βγάλουν κόσμο, να ριφθεί μια φωτοβολίδα. Δεύτερον, να ριφθεί προειδοποιητική βολή, τρίτον να καταρριφθούν.
01.55 Ναυ. προς ΓΕΝ: Τα ελικόπτερα είναι κοντά στη φρεγάτα. H φρεγάτα είναι 500 γιάρδες από το νησί.
Τα ελικόπτερα απομακρύνονται αλλά το ελληνικό Πεντάγωνο δεν ανησυχεί μόνο για τα Ιμια, καθώς έχει να προστατεύσει μια σειρά από νησίδες στην περιοχή.
02.00 ΓΕΝ προς Ναυ.: Εφιστάται η προσοχή σας μήπως η απομάκρυνση ελικοπτέρων είναι παραπλανητική για να κάνουν ενέργεια στο Φαρμακονήσι.
Στις 03.00 αρχίζουν να έρχονται οι πρώτες πληροφορίες πως οι Τούρκοι έχουν καταλάβει τα Δυτικά Ιμια. Δίνεται η εντολή να ανέβει η δεύτερη ομάδα βατραχανθρώπων αλλά η εκτέλεσή της καθυστερεί επειδή πέρασαν πρώτα από τα Ανατολικά Ιμια για να πάρουν φορτισμένες μπαταρίες ασυρμάτων. Για 45 λεπτά της ώρας Ελλάδα και Τουρκία βρέθηκαν πολύ κοντά στο να έχουν κομάντος τους πρόσωπο με πρόσωπο στα Δυτικά Ιμια.
03.15 ΓΕΝ προς Ναυ.: Υπάρχουν πληροφορίες ότι ίσως κάτι γίνεται στη Δυτική Ιμια. Εξακριβώσατε και πείτε μου.
03.16 ΓΕΝ προς Ναυ.: Πρι... Διατάξτε Πολεμιστή (περιπολικό ναυτικού) να αποβιβάσει Μονάδα Υποβρυχίων Καταστροφών στη Δυτική Ιμια και να μου πείτε έναρξη και πέρας.
03.30 ΓΕΝ προς Ναυ.: Υπάρχει πληροφορία ότι έχουν ανέβει 30 άτομα στο δυτικό νησί Ιμια. Να πάει ο Πολεμιστής να ελέγξει με προβολέα και στη συνέχεια να αποβιβάσει MYK (βατραχανθρώπους).
03.36 Ναυ. προς ΓΕΝ: Τώρα αποβιβάζονται MYK στη βάρκα και εκτιμάται ότι η κίνηση θα περατωθεί σε 30 λεπτά.
03.38 ΓΕΝ προς Ναυ.: Πείτε μου άμεσα αν υπάρχει κανένας Τούρκος κρατημένος δίπλα στο νησί. Με ενδιαφέρει άμεσα αν είναι κανένας πάνω στο νησί.
03.42 ΓΕΝ προς Ναυ.: Απογειώσατε ελικόπτερο και ελέγξατε δυτικό νησί προ αποβιβάσεως MYK.
04.08 ΓΕΝ προς Ναυ.: Τονίζεται η απαίτηση πριν βγουν οι MYK να είμαστε βέβαιοι ότι δεν υπάρχει άνθρωπος στη Δυτική Ιμια.
Το ελικόπτερο απογειώνεται από το Ναυαρίνο και πετάει, σε εξαιρετικά κακές συνθήκες, πάνω από τις βραχονησίδες. H πίεση από το κέντρο είναι ασφυκτική.
04.25 Ναυ. προς ΓΕΝ: Ελικόπτερο άνωθεν Δυτικής Νήσου, Αναμένω αποτελέσματα.
04.26 Ναυ. προς ΓΕΝ: Δεν έχει εντοπίσει ακόμη τίποτα. Ορατότητα χαμηλή.
04.28 Ναυ. προς ΓΕΝ: Βρέχει στην περιοχή. Ορατότητα χαμηλή. Προσπαθεί να εντοπίσει οτιδήποτε.
04.29 ΓΕΝ προς Ναυ.: Περιμένω να μου πείτε για το ελικόπτερο και το αποτέλεσμα της έρευνας. Το αναμένει ο πρωθυπουργός.
04.47 Ναυ. προς ΓΕΝ: Εχει περάσει τέσσερις φορές πάνω από το νησί. Αποτελέσματα αρνητικά. Πετάει σε ύψος 40-50 μέτρα και προσπαθεί.
04.50 Ναυ. προς ΓΕΝ: Υπάρχουν μερικά άτομα πάνω στο νησί.
Το ελικόπτερο αναφέρει πως πρόκειται για δέκα τούρκους κομάντος πάνω στο δυτικό νησί.
05.02 ΓΕΝ προς Ναυ.: Οι δικοί μας βατραχάνθρωποι να παραμείνουν στον Πολεμιστή και να γίνει συλλογή στοιχείων.
05.04 ΓΕΝ προς Ναυ.: Το ελικόπτερο να επιστρέψει.
05.05 Ναυ. προς ΓΕΝ: Εχω απώλεια επικοινωνίας με το ελικόπτερο. H τελευταία του αναφορά EMRGENCY EMERGENCY βόρεια 1,5 μίλι από το σημείο του ενδιαφέροντος.
Στις 05.40 το ΓΕΝ διατάζει τον κυβερνήτη του Πυρπολητή να πάρει τους έλληνες βατραχανθρώπους από την περιοχή.
05.40 ΓΕΝ προς Πυρπολητή: Θα εκτελεσθεί αποχώρηση φίλιων και εχθρικών μονάδων από την περιοχή.
05.58 ΓΕΝ προς Ναυ.: Οι οδηγίες για τον Πυρπολητή είναι ότι από την περιοχή θα φύγει ένα δικό τους και ένα δικό μας. H διαταγή θα δίνεται από το ΓΕΝ. Ο Πυρπολητής θα φύγει τελευταίος αφού πάρει τους ΟΥΚ και τη σημαία. Εσείς παραμείνετε για το ελικόπτερο. Θέλω τα ονόματα του πληρώματος.
07.12 ΓΕΝ προς Πυρπολητή: Να αρχίσετε να παίρνετε τη Σημαία και τον κόσμο. Να μου πείτε αν γίνεται το ίδιο και από τους άλλους.
Η ΚΥΠ, οι ένοπλες δυνάμεις και ο ρόλος του Σημίτη
Η ΕΥΠ είχε δώσει έγκαιρη προειδοποίηση για την προετοιμασία των Τούρκων. Ο Κώστας Σημίτης ενημερώθηκε γι' αυτό το έγγραφο και ζήτησε από τον τότε διοικητή της ΕΥΠ ναύαρχο Λεωνίδα Βασιλικόπολο αντίγραφο, το οποίο και έλαβε στις 31 Ιανουαρίου.
Ενα από τα σοβαρά προβλήματα εκείνων των ημερών ήταν ασφαλώς η καχυποψία που υπήρχε ανάμεσα στον Σημίτη, ο οποίος μόλις είχε αναλάβει την πρωθυπουργία, και ανθρώπους σαν τον Βασιλικόπουλο, τον ναύαρχο Λυμπέρη ή τον πτέραρχο Κουρή που ήταν τότε υφυπουργός Αμυνας.
Οι αξιωματικοί αυτοί είχαν μάθει να λειτουργούν με τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος λάτρευε τις συσκέψεις με στρατιωτικούς, τις υπηρεσίες από κλειστές πηγές και τη διαχείριση κρίσεων όπως εκείνη του Μαρτίου του 1987. Ο Σημίτης τους θεωρούσε «ανδρεϊκούς», ξένους στη δική του κουλτούρα και ύποπτους για το στήσιμο παγίδων τις κρίσιμες εκείνες ώρες.
Ο Διοικητής της ΕΥΠ διαπίστωσε το χάσμα όταν επισκέφθηκε τον πρωθυπουργό το πρωί της 30ής Ιανουαρίου. Λίγο πριν είχε συναντήσει στο κτίριο της λεωφόρου Κατεχάκη τον σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα Μπιλ P., ο οποίος τον ενημέρωσε ότι «σε λίγες ώρες θα μιλήσει ο πρόεδρος Κλίντον με τον έλληνα πρωθυπουργό.
"Τα πράγματα είναι σοβαρά». Ο σταθμάρχης παρέδωσε επίσης μια επιστολή του ελληνοαμερικανού αρχηγού της CIA Τζορτζ Τένετ, ο ο οποίος έγραφε πως «θα ήταν καταστροφικό για την Ελλάδα, την Τουρκία, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να προκληθεί ένας πόλεμος λόγω της κλιμάκωσης του επεισοδίου».
Ο κ. Βασιλικόπουλος πήγε στο γραφείο του πρωθυπουργού, ο οποίος στεκόταν όρθιος όσο του μιλούσε, τον άκουσε και του είπε: «Δεν σας χρειάζομαι άλλο».
H πρόταση της CIΑ
Αρκετές ώρες αργότερα ο σταθμάρχης επισκέφθηκε για δεύτερη φορά το κτίριο της Κατεχάκη. Αυτή τη φορά δεν έκρυβε την ανησυχία του και δήλωσε στον κ. Βασιλικόπουλο πως μεταφέρει μια πρόταση του αρχηγού της CIA.
«Να αποσύρετε εσείς ένα τμήμα της φρουράς που έχετε στα Ιμια σε ένδειξη καλής θέλησης και οι Τούρκοι σε ανταπόδοση θα αποσύρουν ναυτικές δυνάμεις» πρότεινε ο Μπιλ P. και συνέχισε: «Τρέχουμε το ίδιο σενάριο με την Αγκυρα και πιστεύομε ότι είμαστε σε καλό δρόμο».
Ο κ. Βασιλικόπουλος γέλασε αρχικά λέγοντας χαρακτηριστικά: «Δηλαδή πόσους κομάντος να αποσύρουμε, δεν έχουμε και καμιά μεραρχία;». «Δεν έχει σημασία πόσους, έστω και λίγους, για να δείξετε την καλή σας πρόθεση» ανταπάντησε ο σταθμάρχης.
Αμέσως μετά άρχισε μια συζήτηση για την ακριβή διατύπωση, αν θα αναφερόταν σε λίγους (few), κάποιους (some of them) ή κάποια άλλη φράση. Ο αρχηγός της ΕΥΠ ρώτησε τον Μπιλ P. αν στη φόρμουλα της CIA ετίθετο ζήτημα απομάκρυνσης της Ελληνικής Σημαίας από τα Ιμια. «Οχι, σε καμία περίπτωση» απάντησε εκείνος.
Καθώς έβγαινε από το γραφείο του κ. Βασιλικόπουλου, ο σταθμάρχης σταμάτησε, γύρισε προς το γραφείο του και του είπε: «Σας παρακαλώ, μη χάσετε χρόνο, δώστε μου μια απάντηση. Τα πράγματα είναι κρίσιμα».
Ο Βασιλικόπουλος σήκωσε το πορτοκαλί τηλέφωνο και ζήτησε να μιλήσει με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ ναύαρχο Λυμπέρη για να τον ενημερώσει. Οι υπασπιστές του του είπαν πως είναι «εκτός επικοινωνίας» γιατί βρισκόταν στο γραφείο του κ. Σημίτη στη Βουλή.
Εν συνεχεία τηλεφώνησε στον υφυπουργό κ. Κουρή, ο οποίος βρισκόταν - μόνος του - στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων στα υπόγεια του Πενταγώνου. «Δεν μου φαίνεται και τόσο κακή ιδέα, γιατί πάμε για μεγάλη κρίση» του είπε ο κ. Κουρής και τότε ο κ. Βασιλικόπουλος μπήκε στο υπηρεσιακό του αυτοκίνητο και κατέβηκε ο ίδιος στη Βουλή.
Πήγε στο γραφείο του πρωθυπουργού και εκεί συνάντησε την ιδιαιτέρα του. Της ζήτησε να μιλήσει με τον πρωθυπουργό για θέμα «μείζονος σημασίας» και εκείνη του ζήτησε να περιμένει δύο λεπτά.
Μπήκε στην αίθουσα συσκέψεων, ενημέρωσε τον κ. Σημίτη και - λίγο αμήχανη - του είπε πως «ο πρόεδρος είπε να δείτε τον κ. Μαντέλλη και να τον ενημερώσετε».
Η επικοινωνία με τον πρωθυπουργό
Ο ψηλός και συνήθως νευρικός απόστρατος αξιωματικός δύσκολα συγκράτησε την αγανάκτησή του και επέμεινε: «Μα, αντιλαμβάνεσθε πως είμαι ο αρχηγός της ΕΥΠ και πρέπει να μιλήσω μόνο στον πρωθυπουργό».
Αυτό δεν συνέβη και ο κ. Βασιλικόπουλος κάθησε σε έναν καναπέ για πολλή ώρα. Κάθε λίγο το γραφείο του τον ειδοποιούσε πως είχε τηλεφωνήσει ο Μπιλ P., τονίζοντας πως είναι επείγον να επικοινωνήσει μαζί του.
Επειτα από μία ώρα και κάτι η πόρτα της αίθουσας συσκέψεων άνοιξε και βγήκε ο υπουργός Εξωτερικών κ. Θ. Πάγκαλος για να τηλεφωνήσει στον αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών κ. Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ από ένα διπλανό δωμάτιο.
Ο κ. Βασιλικόπουλος βρήκε την ευκαιρία, μπήκε στην αίθουσα και βρέθηκε δίπλα στον κ. Σημίτη. Τον ενημέρωσε και εκείνος του απάντησε πως «το θέμα το χειρίζεται ο κ. Πάγκαλος, μην κάνετε τίποτα, μην ασχοληθείτε άλλο».
Αξίζει να σημειωθεί πως η πρόταση των Αμερικανών δεν προέβλεπε απευθείας επαφή του αρχηγού της ΕΥΠ με τον διοικητή της MIT πρέσβη Οξάν, καθώς όλη η διαπραγμάτευση θα γινόταν μέσα από το κανάλι της CIA.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν οι ελληνικές υπηρεσίες ενημέρωσαν έγκαιρα για την απόβαση των τούρκων κομάντος στα Δυτικά Ιμια. Οι αξιωματούχοι που χειρίζονταν την κρίση εκείνο το βράδυ επιμένουν πως οι αναλυτές της ΕΥΠ παρακολουθούσαν συνεχώς τα τουρκικά κανάλια για να συλλέξουν πληροφορίες.
Μόλις είδαν ότι ανακοινώθηκε η απόβαση των κομάντος, ενημέρωσαν το Κέντρο Επιχειρήσεων του ΓΕΕΘΑ. Θυμούνται μάλιστα πως ο υφυπουργός κ. Κουρής έδωσε αμέσως εντολή να ετοιμασθεί το σχέδιο ανακατάληψης της βραχονησίδας.
Το αν το ΓΕΕΘΑ μπόρεσε να επικοινωνήσει εγκαίρως με τον κ. Λυμπέρη, ο οποίος βρισκόταν στη Βουλή, δεν είναι σαφές.
το είδαμε ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου