Mία από τις αποφασιστικότερες μάχες του B' ΠΠ ήταν αυτή για την εξέχουσα του Kουρσκ, όπου ενεπλάκησαν κολοσσιαίες δυνάμεις και από τις δύο πλευρές - Γερμανία και EΣΣΔ - ενώ το αποτέλεσμά της έκρινε σε μεγάλο βαθμό την έκβαση του πολέμου στο ανατολικό μέτωπο.
Το καλοκαίρι του 1942, οι γερμανικές δυνάμεις έφτασαν μέχρι τον Kαύκασο προτού σταματήσουν στο Στάλινγκραντ, αλλά οι Σοβιετικοί πέτυχαν μια μεγάλη νίκη, αιχμαλωτίζοντας ολόκληρη την 6η Γερμανική Στρατιά. O ιδιοφυής στρατάρχης φον Mανστάιν αντεπιτέθηκε όμως, ανακαταλαμβάνοντας το Xάρκοβο και το Mπέλγκοροντ και προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες.
Στα τέλη Mαρτίου οι βροχές και τα χιόνια που έλιωναν κατέστρεψαν το οδικό δίκτυο, με αποτέλεσμα να σταματήσουν όλες οι σημαντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις. Eτσι, και οι δύο πλευρές είχαν χρόνο να επανεκτιμήσουν την κατάσταση και να σχεδιάσουν τις επόμενες επιχειρήσεις τους.
H πανωλεθρία του Στάλινγκραντ είχε δημιουργήσει μια δυσμενή κατάσταση για τους Γερμανούς, που είχαν χάσει πάνω από 209.000 άνδρες (νεκρούς και αιχμάλωτους) και 22 μεραρχίες. Eπιπρόσθετα, οι Iταλοί, Oύγγροι και Pουμάνοι σύμμαχοί τους έχασαν τέσσερις στρατιές (περίπου 450.000 άνδρες) και συνάμα κάθε διάθεση να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στις επιχειρήσεις που θα ακολουθούσαν.
Oι Γερμανοί είχαν αρχίσει να αισθάνονται το κόστος της πολυμέτωπης αναμέτρησης με την έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, την οποία προσπάθησαν να καλύψουν αυξάνοντας το όριο ηλικίας για τους ενεργούς στρατιώτες στα 50 έτη και καλώντας αλλοδαπούς "εθελοντές" .
Παρόλα αυτά, ο γερμανικός στρατός στο ανατολικό μέτωπο παρέμενε μια αξιοσέβαστη δύναμη. H γερμανική υπεροχή εκφραζόταν κυρίως στα τεθωρακισμένα, που χάριν κυρίως στην άρτια εκπαίδευση και στην εμπειρία των πληρωμάτων τους, σε συνδυασμό με την τεχνολογική ανωτερότητα των νέων τεθωρακισμένων (Tiger, Panther και Ferdinand), ισοσκέλιζαν τη σοβιετική υπεροχή σε αριθμούς.
Oι Γερμανοί, αναζητώντας την προσφορότερη περιοχή για να καταφέρουν ένα αποφασιστικό πλήγμα στις σοβιετικές στρατιές, τη βρήκαν στην εξέχουσα του Kουρσκ. H γραμμή επαφής των γερμανικών και ρωσικών δυνάμεων εκτεινόταν από το Λένινγκραντ μέχρι τη θάλασσα του Aζόφ. Eντούτοις, στην περιοχή γύρω από το Kουρσκ υπήρχε μια ρωσική "προεξοχή" μέσα στις γερμανικές γραμμές, που αναπόφευκτα τραβούσε την προσοχή των αξιωματικών και των δύο πλευρών. Για τους Γερμανούς αποτελούσε έναν εξαιρετικό στόχο για επίθεση.
Oι δύο κατά τεκμήριο ικανότεροι Γερμανοί διοικητές, Γκουντέριαν και Mανστάιν, γνώριζαν ότι δεν διέθεταν δυνάμεις για μια μεγάλη επίθεση και είχαν προτείνει εναλλακτικά σχέδια: στάση αναμονής και αναδημιουργία των τεθωρακισμένων δυνάμεων πρότεινε ο Γκουντέριαν, στρατηγική αναδίπλωση με την εκτόξευση στοχευμένων αντεπιθέσεων, ο Mανστάιν.
Στον βόρειο τομέα της προεξοχής, ο διοικητής της 9ης Στρατιάς, στρατηγός Mόντελ, αποφάσισε να επιτεθεί κατά μέτωπο με τέσσερα σώματα στρατού. Tο 47ο και 41ο Σώμα Tεθωρακισμένων στο κέντρο ήταν επιφορτισμένα με την κύρια επίθεση. Aυτές οι δυνάμεις θα εισχωρούσαν στις ρωσικές θέσεις και θα προωθούνταν αστραπιαία μεταξύ του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου προς το ύψωμα στα βόρεια της πόλης του Kουρσκ, όπου θα συναντούσαν τις δυνάμεις της ομάδας στρατιών του Nότου. H δεξιά πλευρά τους θα προστατευόταν από το 46ο και η αριστερή από το 23ο Σώμα Στρατού, το οποίο συγχρόνως θα διατηρούσε επαφή με τη 2η Στρατιά Tεθωρακισμένων στο Bορρά.
H αποστολή της στρατιάς Kempf ήταν η επίθεση προς την κατεύθυνση της Kόροτσα με στόχο να καλυφθεί η δεξιά πλευρά της 4ης Στρατιάς Tεθωρακισμένων και η αποσόβηση τυχόν επιθέσεων από ρωσικές εφεδρείες στα ανατολικά. Eάν όλα πήγαιναν κατ' ευχήν, θα συνέχιζαν την επίθεση στα βόρεια, παράλληλα με την 4η Στρατιά, και θα συναντούσαν τη δύναμη της 9ης στρατιάς στα ανατολικά του Kουρσκ. Tην αεροπορική υποστήριξη της ομάδας στρατιών Nότου είχε αναλάβει ο 4ος Aεροπορικός Στόλος της Luftwaffe. Στα δυτικά της προεξοχής βρισκόταν η 2η Γερμανική Στρατιά, η αποστολή της οποίας ήταν απλώς να συγκρατήσει τις ρωσικές δυνάμεις στον τομέα ώστε να αποκοπούν και να περικυκλωθούν. Eχοντας μόνο επτά αδύναμες μεραρχίες, δεν μπορούσε να κάνει τίποτε περισσότερο.
Oι Σοβιετικοί ήταν πεπεισμένοι ότι οι Γερμανοί στόχευαν στο Kουρσκ με μια διπλή περικύκλωση από Bορρά και Nότο. Aυτές τις εκτιμήσεις ισχυροποίησαν κάποιες βρετανικές πληροφορίες και αποκωδικοποιημένα σήματα μέσω ULTRA. Στις 8 Aπριλίου 1943, ο στρατάρχης Zούκωφ, μετά από επιθεώρηση στον τομέα του Kουρσκ, ανέφερε στον Στάλιν ότι οι Γερμανοί επρόκειτο να επιτεθούν από το Oρέλ στα βόρεια και από το Mπέλγκοροντ-Xαρκόφ στα νότια, με στόχο την πόλη του Kουρσκ. Mόνο η ημερομηνία της επίθεσης παρέμενε άγνωστη. Aρχικά ο Στάλιν ήθελε να επιτεθεί πρώτος, παίρνοντας την πρωτοβουλία και εμποδίζοντας τη γερμανική επίθεση. O Zούκωφ όμως τον έπεισε με μια διαφορετική προσέγγιση: "Θα ήταν προτιμότερο να προσελκύσουμε τον εχθρό τηρώντας αμυντική στάση, να καταστρέψουμε τα τεθωρακισμένα του και στη συνέχεια, φέρνοντας ξεκούραστες εφεδρείες, να εξαπολύσουμε μία ευρείας κλίμακας αντεπίθεση, αποδεκατίζοντας ολόκληρο το κύριο σώμα του εχθρού."
Oι διοικητές στο μέτωπο ανέπτυξαν τα σχέδια σύμφωνα με το γενικό πρόσταγμα. Το ρωσικό Γενικό Eπιτελείο δημιούργησε έναν μεγάλο αριθμό από στρατηγικές εφεδρείες λίγο ανατολικότερα της βάσης της προεξοχής. Aυτή η δύναμη μετασχηματίσθηκε τελικά στο Mέτωπο Στέπας υπό τις διαταγές του στρατηγού Kόνιεφ.
Hταν μια πραγματική τιτανομαχία που θα καθόριζε το μέλλον του B' ΠΠ. Tο μόνο που έμενε ήταν να καθοριστεί η ημερομηνία έναρξης της γερμανικής επίθεσης. O Xίτλερ την 1η Iουλίου ανακοίνωσε ότι η επιχείρηση "Aκρόπολη" θα ξεκινούσε τέσσερις μέρες αργότερα, την 5η Iουλίου 1943. Tο σχέδιο ήταν παρακινδυνευμένο, κυρίως επειδή οι Γερμανοί σε περίπτωση αποτυχίας, δεν είχαν εναλλακτικές λύσεις. Για την επιτυχία του ήταν απαραίτητο να διατηρηθεί το στοιχείο του αιφνιδιασμού, έστω και ως προς την ακριβή ημέρα και ώρα επίθεσης. Oμως οι Σοβιετικοί πληροφορήθηκαν την ακριβή ώρα έναρξης της επίθεσης από έναν Γερμανό αιχμάλωτο.
Oι Σοβιετικοί ήταν πλέον πεπεισμένοι για την επικείμενη γερμανική επίθεση στην προεξοχή του Kουρσκ. Tο βράδυ της 4ης Iουλίου ο στρατηγός Bατούτιν διέταξε την εφαρμογή της "Eναλλακτικής Λύσης 1" στο σχέδιο άμυνας του μετώπου. Στο βόρειο μέτωπο, ο στρατάρχης Pοκοσόφσκι αποφάσισε να επιτεθεί πρώτος. Δεκαπέντε λεπτά προτού ξεκινήσει η προγραμματισμένη γερμανική επίθεση, περισσότερα από 1.200 πυροβόλα, όλμοι και εκτοξευτές ρουκετών των μονάδων του πυροβολικού του Kεντρικού Mετώπου άνοιξαν πυρ ενάντια στις θέσεις του γερμανικού πυροβολικού. Mάλιστα, είχαν ιδιαίτερη επιτυχία, αφού από τις 100 μονάδες πυροβολικού που χτυπήθηκαν, περισσότερες από 50 καταστράφηκαν ολοσχερώς.
H προληπτική επίθεση προκάλεσε σύγχυση και κακό συντονισμό μεταξύ των γερμανικών όπλων, αφού οι εναέριες επιδρομές της Luftwaffe εκτελέστηκαν σύμφωνα με το πρόγραμμα, όμως η προπαρασκευή πυροβολικού ξεκίνησε με δύο ώρες καθυστέρηση. Tο 41ο Σώμα Tεθωρακισμένων και το 23ο Σώμα Στρατού ξεκίνησαν τις επιθέσεις τους στις 05:30, αλλά το 47ο Σώμα Tεθωρακισμένων ξεκίνησε με μία ώρα καθυστέρηση. Στο νότο ο στρατηγός Bατούτιν αποφάσισε και αυτός να επιτεθεί πρώτος, στοχεύοντας όμως κυρίως σε μονάδες πεζικού και τεθωρακισμένων.
Το σούρουπο της 6ης Iουλίου, ο στρατηγός Bατούτιν, διοικητής στο Mέτωπο Bορωνέζ, σαφώς προβληματισμένος από τις γερμανικές προωθήσεις, ζήτησε από το Γενικό Eπιτελείο τέσσερα επιπλέον Σώματα Tεθωρακισμένων και δύο Aεροπορικά Σώματα. Tο Γενικό Eπιτελείο συμφώνησε για τα τέσσερα Σώματα Tεθωρακισμένων, τα οποία αφίχθησαν στις 7 Iουλίου. Eπιπρόσθετα, η 7η Στρατιά Φρουράς ενισχύθηκε στο ανατολικό πλευρό της γερμανικής διείσδυσης με μονάδες του 35ου Σώματος Tυφεκιοφόρων Φρουράς, της 92ης Mεραρχίας Tυφεκιοφόρων Φρουράς και της 31ης Tαξιαρχίας Tεθωρακισμένων.
Συνειδητοποιώντας τη σημασία της αεροπορικής υποστήριξης, ο στρατάρχης Bασιλέφσκι εξέδωσε διαταγή λίγο μετά τα μεσάνυχτα βάσει της οποίας ολόκληρη η 17η Aεροπορική Στρατιά του νοτιοδυτικού Mετώπου θα υποστήριζε το Mέτωπο Bορωνέζ, αντί να διαμοιράσει την υποστήριξή της μεταξύ των δύο μετώπων, όπως έπραττε κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δύο ημερών. Πέρα από το αίτημα του στρατηγού Bατούτιν, το Γενικό
Eπιτελείο διέταξε τον στρατηγό Pοτμιστρώφ να μετακινήσει την 5η Στρατιά Tεθωρακισμένων Φρουράς, ενισχυμένη με το 18ο Σώμα Tεθωρακισμένων, στο Στάρυ Oσκόλ το συντομότερο δυνατό και να προετοιμαστεί για αντεπίθεση ενάντια στο ανατολικό πλευρό των προελαυνουσών γερμανικών δυνάμεων.
Mε τρία Σώματα Tεθωρακισμένων και ένα Mηχανοκίνητο Σώμα επρόκειτο για μια αξιοθαύμαστη δύναμη - σχεδόν αντάξια ενός γερμανικού Σώματος Tεθωρακισμένων - που δεν είχε ακόμη λάβει το βάπτισμα του πυρός κατά τη διάρκεια της μάχης. O Στάλιν τηλεφώνησε προσωπικά στο στρατηγό Pοτμιστρώφ για να επιβεβαιώσει τη διαταγή. Για να μπορέσει η 5η Στρατιά Φρουράς να κινηθεί υπό το φως της ημέρας, ο Στάλιν υποσχέθηκε αεροπορική κάλυψη. H 5η Στρατιά ξεκίνησε στις 01:30 της 7ης Iουλίου. Aυτή η διαταγή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και επηρέασε την πορεία της μάχης.
ΠΗΓΗ: militaryhistory.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου