Λίγες ημέρες πριν από την περιοδεία που τον οδήγησε στη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο Αμερικανός πρόεδρος λέγεται ότι είχε διατυπώσει την ιδέα, σύμφωνα με ανακοίνωση του πρακτορείου Associated Press, να μετονομαστεί ο Περσικός Κόλπος σε «Αραβικός Κόλπος», ακολουθώντας το παράδειγμα του Κόλπου του Μεξικού, ο οποίος μετονομάστηκε σε Κόλπος της Αμερικής.
Προκειμένου να μην δυσαρεστήσει τους Ιρανούς, ακόμη και αν αυτό σήμαινε ότι δεν θα ικανοποιούσε τους Άραβες εταίρους του, ή ίσως από μια αίσθηση realpolitik, ο Ντόναλντ Τραμπ τελικά το εγκατέλειψε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας του στη Μέση Ανατολή.
Ειδικά επειδή το θέμα είναι εμπρηστικό και στις δύο πλευρές αυτής της θάλασσας που συνορεύει με έξι χώρες της Αραβικής Χερσονήσου, καθώς και με το Ιράκ και το Ιράν. Και οι αντιπαραθέσεις τόσο από την ιρανική όσο και από την αραβική πλευρά έχουν γίνει τεράστιες.
Το ζήτημα εντοπίζεται στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Αν και για λίγο ονομαζόταν Χαλδαϊκή Θάλασσα, Θάλασσα του Θεού, Νότια Θάλασσα ή ακόμα και Θάλασσα της Βασόρας, αυτός ο κόλπος του Ινδικού Ωκεανού, που εκτείνεται σε 251.000 km² και χωρίζει το Ιράν από την Αραβική Χερσόνησο, ονομάζεται Θάλασσα των Χαλδαίων από τον Μέγα Αλέξανδρο – 4ο αιώνα π.Χ. ενώ «Περσικός Κόλπος», σε μαρτυρία της Αχαιμενιδικής Αυτοκρατορίας, της πρώτης περσικής αυτοκρατορίας στην Ιστορία τον 6ο αιώνα π.Χ.
Στη συνέχεια, Έλληνες και Ρωμαίοι γεωγράφοι, συμπεριλαμβανομένου του Πτολεμαίου τον 2ο αιώνα, αναφέρθηκαν στον Περσικό Κόλπο ή Περσική Θάλασσα.
Διάσημοι Άραβες ιστορικοί, όπως ο Ιμπν Αλ-Αθίρ ή ο Ιμπν Χαλντούν, χρησιμοποίησαν αυτήν την τοπωνυμία στα ιστορικά τους βιβλία τον 12ο και 15ο αιώνα μ.Χ.
Μερικούς αιώνες αργότερα, τον 18ο και 19ο αιώνα, η αναφορά στον «Περσικό Κόλπο» εμφανίστηκε σε συνθήκες που υπογράφηκαν μεταξύ των κυβερνητών της περιοχής και των Βρετανών, οι οποίοι τότε κυριαρχούσαν στην περιοχή.
Η άνοδος του αραβικού εθνικισμού οδήγησε στον όρο «Αραβικός Κόλπος», παρόλο που όταν ο Αιγύπτιος Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ ανέλαβε την εξουσία στις αρχές της δεκαετίας του 1950, το σύνθημα «Ένα έθνος από τον Ατλαντικό Ωκεανό μέχρι τον Περσικό Κόλπο» κέρδιζε δημοτικότητα.
Ίχνη του όρου «Αραβικός Κόλπος» έχουν βρεθεί στα γραπτά του Έλληνα ιστορικού Στράβωνα τον πρώτο αιώνα μ.Χ., εκτός από το ότι χρησιμοποίησε τον όρο όχι για να αναφερθεί στον Περσικό Κόλπο, αλλά στην περιοχή που ονομάζεται σήμερα Ερυθρά Θάλασσα, στη δυτική πλευρά της Αραβικής Χερσονήσου.
Στον σύγχρονο αραβικό τύπο, ο Περσικός Κόλπος αναφέρεται συνήθως ως «Αλ-Χαλέιτζ», που σημαίνει «ο Κόλπος».
Όσο για τις χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, όλες χρησιμοποιούν τον όρο «Αραβικός Κόλπος».
Σήμερα, σε αντίθεση με τους Χάρτες της Apple, μόνο οι Χάρτες Google χρησιμοποιούν τον όρο «Περσικός Κόλπος» και, σε παρένθεση, «Αραβικός Κόλπος». Επί χρόνια, ο αμερικανικός στρατός αναφέρεται μονομερώς στον «Περσικό Κόλπο» ως «Αραβικό Κόλπο» στις δηλώσεις και τις εικόνες του.
Πριν από την περιοδεία του στη Μέση Ανατολή, ο Ντόναλντ Τραμπ αναβίωσε μια παλιά διαμάχη: πρέπει να μιλάμε για τον Περσικό Κόλπο, τον Αραβικό Κόλπο, τον Αραβικό Κόλπο ή απλώς για τον Κόλπο;
Μια αιώνια διαμάχη
Συνδεδεμένη με τον Ινδικό Ωκεανό μέσω του Πορθμού του Ορμούζ, αυτή η θαλάσσια περιοχή κατέχει το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και το 40% των αποθεμάτων φυσικού αερίου. Αυτή η θαλάσσια ζώνη, απαραίτητη για τη σταθερότητα του παγκόσμιου εμπορίου, δεν έχει γλιτώσει από τις συνοριακές συγκρούσεις μεταξύ Ιρανών και Αράβων.
«Το αρχιπέλαγος του Μπαχρέιν στον Περσικό Κόλπο θα θεωρείται πλέον επίσημα η δέκατη τέταρτη επαρχία του Ιράν», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών. Οι αξιώσεις του Ιράν στο Μπαχρέιν είναι γνωστές εδώ και καιρό, αλλά ο εκπρόσωπος δεν διευκρίνισε ποια μέτρα θα λάβει η ιρανική κυβέρνηση για να διασφαλίσει την προσάρτησή του στο Ιράν.
«Το αρχιπέλαγος στην πραγματικότητα αποτελεί ένα πριγκιπάτο που κυβερνάται από τον Άραβα σεΐχη Σουλεϊμάν Ιμπν Αχμέτ Ελ Χαλίφα και τίθεται με συνθήκη υπό βρετανικό προτεκτοράτο », αναφέρει ένα τηλεγράφημα του AFP από τον Νοέμβριο του 1957.
Μόλις το 1971 το εμιράτο αρνήθηκε να αναγνωρίσει την κυριαρχία της Τεχεράνης στην επικράτειά του που βρίσκεται στην καρδιά του Περσικού Κόλπου.
Επίσης, η διαμάχη γύρω από τα νησιά που διεκδικεί το Ιράν, το Μεγάλο και το Μικρό Τύμβο, καθώς και το Αμπού Μούσα, κοντά στο Στενό του Ορμούζ, προκάλεσε αναταραχή μέχρι τη δεκαετία του 1990.
Το 1970, ένας δημοσιογράφος του γαλλικού περιοδικού Le Monde Diplomatique έγραψε ένα άρθρο στο οποίο αναφερόταν στον «Αραβικό Κόλπο» ενώ παράλληλα μιλούσε για τις τελευταίες συγκρούσεις στην περιοχή μεταξύ « παραδοσιακών στοιχείων και επαναστατικών δυνάμεων».
Η οργή της Τεχεράνης δεν άργησε να έρθει. Σε μια επιστολή, η υπηρεσία Τύπου της ιρανικής πρεσβείας στη Γαλλία έγραψε τότε: «Πρόκειται για άρνηση της ιστορίας. Ο εν λόγω κόλπος ονομάζεται Περσικός Κόλπος για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια: στην πραγματικότητα, από τότε που οι Πέρσες εγκαταστάθηκαν στην επαρχία του Ιράν που τον συνορεύει. Κατά τη διάρκεια δύο χιλιετιών, αυτό το όνομα δεν έχει αλλάξει ποτέ. Όλοι οι γεωγράφοι και οι ιστορικοί της Αρχαιότητας γνώριζαν τον Κόλπο μόνο με το όνομα Περσικός… Στην Ευρώπη, από τον 16ο αιώνα και μετά, στους μεγάλους άτλαντες – όπως για παράδειγμα αυτούς του Μερκάτορα και του Αβραάμ Ορτέλιου – χρησιμοποιείται αποκλειστικά η ονομασία «Sinus Persicus» [«Περσικός Κόλπος», από τα ελληνικά, σημείωση του συντάκτη] . Μέχρι περίπου το 1960, όλοι οι άτλαντες και τα βιβλία γεωγραφίας, ακόμη και τα σχολικά εγχειρίδια που εκδίδονταν σε αραβικές χώρες, χρησιμοποιούσαν μόνο το «Kha-Lidj Al Farsi» [« Περσικός Κόλπος» στα περσικά, σημείωση του συντάκτη ]. Γιατί λοιπόν αυτή η αλλαγή στην «ορολογία»; »
Ανάμεσα στις πολλές εντάσεις που προέκυψαν μερικές δεκαετίες αργότερα: το διάσημο περιοδικό National Geographic απαγορεύτηκε στο Ιράν το 2004 και το περιοδικό The Economist απαγορεύτηκε το 2006, αφού έγραψε «Αραβικός Κόλπος» σε παρένθεση κάτω από τον όρο «Περσικός Κόλπος» ή χρησιμοποίησε μόνο τον όρο «Κόλπος».
Το 2010, οι Αγώνες Ισλαμικής Αλληλεγγύης, οι οποίοι επρόκειτο να διεξαχθούν στο Ιράν αλλά με πρωτοβουλία της Σαουδικής Αραβίας, ακυρώθηκαν, με τον όρο «Περσικός Κόλπος» να εμφανίζεται σε λογότυπα και μετάλλια.
Η οργή της Τεχεράνης ήταν τέτοια που την ίδια χρονιά προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε ξένη αεροπορική εταιρεία δεν θα χρησιμοποιούσε τον όρο «Περσικός Κόλπος» θα της απαγορευόταν να πετάει πάνω από τον εναέριο χώρο.
Ένα σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας, αλλά όχι μόνο αυτό…
Το 2006, μια επιτροπή του ΟΗΕ αποτελούμενη από ειδικούς, γεωγράφους, γεωλόγους, αρχαιολόγους και ιστορικούς κατέληξε στο συμπέρασμα, μετά από ανάλυση περισσότερων από 6.000 χαρτών της περιοχής, ότι ο όρος «Περσικός Κόλπος» είναι ιστορικά η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη ονομασία.
Σήμερα, αυτός ο χαρακτηρισμός αναγνωρίζεται διεθνώς και χρησιμοποιείται από τον Διεθνή Υδρογραφικό Οργανισμό, τον Παγκόσμιο Ναυτιλιακό Οργανισμό και, ως εκ τούτου, τα Ηνωμένα Έθνη.
Αυτό είναι καθησυχαστικό για τους Ιρανούς, για τους οποίους αυτή η τοπωνυμία αποτελεί περισσότερο από ποτέ στοιχείο της εθνικής τους υπερηφάνειας. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν ο Ντόναλντ Τραμπ είχε αποφασίσει να αλλάξει το όνομα, δεν θα μπορούσε να το επιβάλει σε καμία άλλη χώρα.
«Οι πολιτικά υποκινούμενες προσπάθειες αλλαγής του ιστορικά καθιερωμένου ονόματος του Περσικού Κόλπου καταδεικνύουν εχθρικές προθέσεις προς το Ιράν και τον λαό του και καταδικάζονται έντονα », δήλωσε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί στο X, μετά την αποκάλυψη της πρόθεσης του Αμερικανού προέδρου.
Μέλη του ιρανικού κοινοβουλίου έφτασαν στο σημείο να απευθυνθούν ευθέως στον Ντόναλντ Τραμπ:
«Αν είχατε αφιερώσει περισσότερο χρόνο διαβάζοντας παρά παίζοντας, ίσως να καταλάβατε ότι αυτό το όνομα δεν δόθηκε από τον χρυσό, τη βία, την απάτη ή τη διαφθορά – δόθηκε από την ιστορία (…) Ο Περσικός Κόλπος και η γεωπολιτική του είναι ένα δώρο από τον Θεό».
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, δήλωσε από την πλευρά του ότι «η χρήση ενός φανταστικού ονόματος για τον Περσικό Κόλπο προκαλεί την οργή κάθε πατριώτη Ιρανού, ανεξάρτητα από τις πολιτικές του απόψεις».
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η κατακραυγή κατά της ιδέας του Ντόναλντ Τραμπ έχει προκύψει από όλες τις πλευρές του ιρανικού πολιτικού φάσματος και της διασποράς, συμπεριλαμβανομένου του εξόριστου πρίγκιπα διαδόχου, Ρεζά Παχλεβί. Στο Χ, έγραψε ότι «ο Περσικός Κόλπος δεν είναι όνομα. Αυτή είναι μια ιστορική πραγματικότητα» .
Αυτή η νέα σημασιολογική σύγχυση, αν και μπορεί να φαίνεται μάταιη, είναι ωστόσο πλούσια σε ζητήματα όχι μόνο ταυτότητας, αλλά και στρατηγικής και γεωπολιτικής σημασίας.
Στο τρέχον πλαίσιο, και ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσινγκτον, η άρνηση του Αμερικανού προέδρου να αλλάξει το όνομα «Περσικός Κόλπος» σε «Αραβικός Κόλπος» αποτελεί θετικό σημάδι για την πρόοδο των διαπραγματεύσεων.
Ένα διπλωματικό επεισόδιο, και όχι ασήμαντο, πιθανότατα θα είχε προκύψει αν δεν είχε συμβεί αυτό.
Οι Ιρανοί απειλούν τακτικά να παραλύσουν το Στενό του Ορμούζ σε περίπτωση επίθεσης. Επομένως, το Ιράν είναι περισσότερο προσκολλημένο στο όνομα «Περσικός Κόλπος» από οτιδήποτε άλλο.
Η Εθνική Ημέρα του Περσικού Κόλπου πραγματοποιείται στα τέλη Απριλίου κάθε έτους, με τελετές που επικεντρώνονται σε παράκτιες πόλεις.
Μια ημερομηνία που σηματοδοτεί την ημέρα που ο Αμπάς ο Μέγας, 5ος Σαφαβίδης σάχης, έδιωξε τους Πορτογάλους από το Στενό του Ορμούζ το 1622.
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου