Γράφει ο Νικόλαος Παναγιωτόπουλος
Καρδιολόγος
Με έκπληξη διάβασα πρόσφατα την ανάρτηση του κ. Σκέρτσου, δεξιού χεριού και αντ’ αυτού του πρωθυπουργού. Στην ανάρτησή του αυτή αναφέρεται στο ποίημα του Σεφέρη «επί ασπαλάθων» , χρησιμοποιώντας από άγνοια ή σκοπιμότητα τους πρώτους μονάχα στίχους του ποιήματος αυτού που αναφέρονται στην ομορφιά του Σουνίου. Σκοπός του βέβαια να περιγράψει το πώς φωταγωγήθηκε ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Και βεβαίως να αποδώσει τα εύσημα στις εταιρείες οι οποίες το έκαναν. Επειδή κάθε φορά που ακούμε για κάποια έργα στο μυαλό μας έρχονται μίζες και ατέλειωτα φαγοπότια, θα αντιπαρέλθουμε τη σκοπιμότητα της αναφοράς στο ποίημα. Θα θέλαμε όμως να θυμίσουμε μερικά πράγματα στον κύριο Σκέρτσο.
Πριν όμως αναφερθούμε. Στις έννοιες αυτού του ποιήματος ας το θυμηθούμε ολόκληρο, έτσι όπως το έγραψε ο ίδιος ο μεγάλος μας ποιητής και νομπελίστας Γεώργιος Σεφέρης:
“Επί Ασπαλάθων”
Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού
πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες
το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι
δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια
και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν ακόμη…
Γαλήνη.
Τί μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;
Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού τ’ αυλάκια·
τ’ όνομα του κίτρινου θάμνου
δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς.
Το βράδυ βρήκα την περικοπή:
«Τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει
«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν
τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».
Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του
ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.
31 του Μάρτη 1971
Η αλαζονεία εξουσίας-“Επί Ασπαλάθων”. Η ιστορία και ο συμβολισμός του ποιήματος.
Το ποίημα αυτό έχει πολύ μεγάλη ιστορία. Και τεράστιο συμβολισμό. Σε σχέση με τους τυράννους και την τύχη που τους περιμένει. Είναι το τελευταίο ποίημα του Σεφέρη και δημοσιεύτηκε στο Βήμα (23-9-71) τρεις μέρες μετά τον θάνατό του στην περίοδο της δικτατορίας. Το ποίημα βασίζεται σε μια περικοπή του Πλάτωνα (Πολιτεία 614 κ.ε.) που αναφέρεται στη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Αρδιαίος, τύραννος σε μια πόλη της Παμφυλίας, ανάμεσα σε άλλες ανόσιες πράξεις είχε σκοτώσει τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο αδερφό του. Γι’ αυτό και η τιμωρία του, καθώς και άλλων τυράννων, στον άλλο κόσμο στάθηκε φοβερή. ‘Όταν εξέτισαν την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμάζονταν να βγουν στο φως, το στόμιο δεν τους δεχόταν αλλά έβγαζε ένα μουγκρητό. «Την ίδια ώρα άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρίσκονταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει αυτό το μουγκρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους, αφού τους έδεσαν τα χέρια και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να τους σέρνουν έξω από τον δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ’ ασπαλάθια και σε όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα». (Πλ. Πολιτεία 616).
Το ποίημα αυτό γράφτηκε το 1971, σε μια περίοδο που η δικτατορία περνούσε τη χρυσή της εποχή με την αλαζονεία που χαρακτηρίζει κάθε έναν ο οποίος χρησιμοποιεί την ανελευθερία για να μπορέσει να πετύχει τους σκοπούς του. Οι δικτάτορες διαφήμιζαν το πολύτιμο έργο τους. Ένας πνευματικός όμως άνθρωπος όπως ο Γιώργος Σεφέρης, άνθρωπος με υπευθυνότητα και συμμετοχή στα κοινά τους υπενθυμίζει με έναν πολύ εύσχημο τρόπο ότι το τέλος των τυράννων είναι τραγικό. Μεταφέρει την εικόνα της φύσης με τα ασπαλάθια, το αγκαθωτό αυτό φυτό, το οποίο τραυματίζει κάθε έναν ο οποίος το ακουμπά. Με την λογική της τιμωρίας που τους περιμένει για τα ανομήματά τους. Και έρχεται πραγματικά να υπενθυμίσει σε κάθε έναν ο οποίος κάνει κατάχρηση εξουσίας το ότι έρχεται η ώρα εκείνη που θα πληρώσει. Βέβαια, στη σημερινή εποχή με μια κοινωνία πραγματικά όπως γράφαμε σε προηγούμενο μας άρθρο παραδομένη στην αδράνεια είναι πολλοί εκείνοι οι οποίοι κάνουν ότι κάνουν και στη συνέχεια όχι μόνο δεν πληρώνουν για αυτό, αλλά έχουν το θράσος να αποτελούν και τιμητές. Επειδή όμως τον τελευταίο καιρό η αλαζονεία έχει περισσέψει, θα ήταν καλό αυτοί οι οποίοι κυβερνούν, οι οποίοι με θράσος απευθύνονται στο λαό σαν να είναι ανόητος, να προσέξουν. Φαίνεται μάλιστα ότι αν και υποστηρίζουν ότι είναι γνώστες της αρχαίας γραμματείας και πωλητές των βιβλίων που αναφέρονται σε αυτή, δεν κάθισαν ποτέ να την μελετήσουν πραγματικά. Γιατί τότε θα ήξεραν τι σημαίνει ύβρις.
Οι αλαζονικές επιθέσεις της εξουσίας σε κάθε διαμαρτυρόμενο πολίτη.
Είναι πραγματικά αλαζονικό κάθε φορά παραδείγματος χάρη που βλέπουμε τον υπουργό Υγείας να στρέφεται με επιθετικό τρόπο σε κάθε διαμαρτυρόμενο πολίτη και να προσπαθεί να βρει κίνητρα σκοπιμότητας πίσω από τη διαμαρτυρία του αυτή. Είναι αλαζονικό να λέει, λες και εμείς δεν γνωρίζουμε την κατάσταση που βρίσκεται το εθνικό σύστημα υγείας, ότι ένας Αμερικανός τουρίστας αποφάσισε να έρθει να κατοικήσει στην Ελλάδα, γιατί ενθουσιάστηκε από το Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο είναι πολύ φθηνότερο από το αμερικανικό σύστημα. Είναι θρασύτο να απευθύνεται με ιταμό τρόπο στους ανθρώπους οι οποίοι όχι απλώς εργάζονται στο σύστημα υγείας, αλλά κυριολεκτικά αφιερώνουν τη ζωή και τους εαυτούς τους και να τους εγκαλεί δήθεν για σκοπιμότητες πίσω από τις διαμαρτυρίες τους.
Δεν είναι μονάχα όμως στο Υπουργείο Υγείας. Δυστυχώς βλέπουμε ότι με την κάλυψη των μέσων μαζικής ενημέρωσης που βρίσκονται μονίμως σε διατεταγμένη υπηρεσία, δημοσιογράφοι, πολιτικοί και άλλα πρόσωπα εξουσίας με τρόπο αλαζονικό σαν να μην πρόκειται ποτέ να εγκαταλείψουν την εξουσία επιτίθενται στον καθένα που διαμαρτύρεται για κάποιο λόγο. Επειδή η ιστορία επαναλαμβάνεται έστω και μέσα στην αγραμματοσύνη και την άγνοια του το κορυφαίο στέλεχος της κυβέρνησης θυμήθηκε ένα ποίημα το οποίο θα πρέπει να το διαβάσει μέχρι τέλους, γιατί κρύβει πολλές αλήθειες και δυσάρεστες εκπλήξεις για το μέλλον.
Υ.Γ
ασπάλαθος αρσενικό (επιστημονική ονομάσια: Calycotome villosa, Καλυκοτόμη η εριότριχος) είδος θάμνου με πολλά αγκάθια. Φυτρώνει στα βουνά σχεδόν όλης της Ελλάδας, έχει μικρά πράσινα φύλλα, ανθίζει κατά τον Απρίλιο ή Μάιο και έχει κίτρινα λουλούδια με χαρακτηριστική οσμή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου