23 Φεβρουαρίου 2024

Συγκρούσεις Κοσμοθεωριών: Η Απομάκρυνση των «Τριών Σημείων» στον Χώρο

Αναδημοσίευση από τη Γεωπαρατήρηση
άρθρο του Χρήστου Κατσέα
 
[Συμφωνίες και Αντιθέσεις: Το Παγκόσμιο Σκηνικό και ο Αγώνας για τη Διαπραγμάτευση της Τάξης].
 
Η έννοια των Τριών Κόσμων: Δύση, Ανατολή και Νότος – εισαγάγει ένα συνταρακτικό δυναμικό στον ανταγωνισμό για τον προσδιορισμό της παγκόσμιας τάξης. Αυτό το πλαίσιο διακρίνει διαφορετικούς γεωπολιτικούς χώρους που ηγούνται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη (η οικουμενική Δύση), την Κίνα και τη Ρωσία (η Ανατολή) και ένα πολυειδές σύνολο αναπτυσσόμενων χωρών εκτός της Δύσης (η διεθνής Νότια πλευρά). 
 
Η επενέργεια του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία αναμφίβολα δημιουργεί ένα ενδιαφέρον παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο οι γεωπολιτικές εξελίξεις μπορούν να διαμορφώσουν τον παγκόσμιο χάρτη της εξουσίας. Η «καθομολογημένη» αναφορά σε «Τρεις Κόσμους» – τη Δύση, την Ανατολή και τους Νότιους – ανοίγει νέες προοπτικές για την κατανόηση των δυναμικών σχέσεων που αναπτύσσονται. 
 
Πρώτον, οι «Τρεις Κόσμοι» συνάγεται ότι αναδεικνύονται ως ένα αρκετά ανθεκτικό πρότυπο παγκόσμιας τάξης, προκαλώντας αντιπαραθέσεις όχι μόνο για τους κανόνες του παιγνίου, αλλά και για τους θεσμούς, και τον έλεγχό τους. Δεύτερον, οι Τρεις Κόσμοι ενθαρρύνουν μια «δημιουργική» πολιτική δόμησης παγκόσμιας τάξης. Η Δύση και η Ανατολή θα έχουν κίνητρα να ανταγωνίζονται για τη στήριξη και τη συνεργασία με τους Νότιους. 
 
Τρίτον, υπάρχουν ουσιαστικές αρχές παγκόσμιας τάξης που αποτελούν θεμέλιο για τον ανταγωνισμό των Τριών Κόσμων. Τέλος, για να παραμείνει η Δύση «οικουμενική» στο κέντρο της παγκόσμιας τάξης, θα πρέπει να προσαρμοστεί σε έναν πιο πολύ-πολικό κόσμο, συμβιβαζόμενη τόσο με τη «σφαίρα» στα Ανατολικά όσο και με την Νότια πλευρά. Στην αναμέτρηση της (η Δύση) με την Ανατολή για την υποστήριξη της Νότιας πτέρυγας, έχει το προβάδισμα. Η κριτική της Νότιας «σφαίρας» επιρροής προς την «οικουμενική» Δύση δεν είναι ότι προσφέρει τη λάθος ατραπό προς τον «εκσυγχρονισμό» της ζωής, αλλά τ’ ότι δεν έχει τηρήσει τις αρχές της, ή δεν έχει μοιραστεί επαρκώς τα υλικά κέρδη της «ελεύθερης» ζωής. 
 
Το 1952, ο Γάλλος δημογράφος και ανθρωπολόγος Alfred Sauvy δημιούργησε τον όρο «Τρίτος Κόσμος» στην προσπάθειά του να αναδείξει τις αναδυόμενες συμμαχίες και συνασπισμούς κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Σύμφωνα με αυτόν, ο «Πρώτος Κόσμος» περιλάμβανε τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους μεγάλους οικονομικούς σύμμαχούς τους, όπως η δυτική Ευρώπη, η Ιαπωνία και η Αυστραλία. Ο «Δεύτερος Κόσμος» αντιπροσώπευε την κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση (ΕΣΣΔ) και τις ανατολικοευρωπαϊκές της χώρες. Ο «Τρίτος Κόσμος» αναφερόταν σε μια πιο αόριστη ομάδα χωρών που δεν ήταν ενεργά μέλη κανενός από τα δύο μπλοκ του Ψυχρού Πολέμου, κυρίως από πρώην μετά-αποικιακές περιοχές στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή, την Ασία και τη Λατινική Αμερική. 
 
Η ανάλυσή για τον όρο «Τρίτος Κόσμος» παρέχει μια καλή επισκόπηση της γεωπολιτικής κατηγοριοποίησης που προέκυψε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ο τρόπος που ο Alfred Sauvy χρησιμοποίησε αυτούς τους όρους για να περιγράψει τις κύριες γεωπολιτικές ομάδες, αντικατοπτρίζει την πολιτική πραγματικότητα της εποχής. 
 
Η προσθήκη του τρίτου κόσμου ως αόριστου συνασπισμού χωρών που δεν συμμετείχαν ενεργά στα δύο μεγάλα μπλοκ, αλλά κατά κύριο λόγο αντιπροσώπευαν μετά-αποικιακές χώρες, προσθέτει πολιτιστική και ιστορική πτυχή στον ορισμό. Είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς οι γεωπολιτικές έννοιες αντιμετωπίζονται και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. 
 
Η «παρούσα» διεθνής ανάλυση σχετικά με τις επιπτώσεις του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, παρουσιάζοντάς το ως σημείο καμπής στην ιστορία, απηχεί το ανανεωμένο ενδιαφέρον για γεωπολιτικές και ιδεολογικές ομάδες, θυμίζοντάς μας την έννοια των «Τριών Κόσμων». Η ιδέα ότι ο κόσμος κινείται προς τρεις μείζονες ομάδες: Δύση, Ανατολή και Νότο – παραλληλίζεται με τον αρχικό γεωπολιτικό χάρτη του Alfred Sauvy. 
 
Κάθε «κόσμος» παρουσιάζει δικές του αφηγήσεις, αντιλήψεις για τη σύγκρουση στην Ουκρανία και τα οράματά του για το μέλλον της παγκόσμιας τάξης. Αυτό το σύγχρονο γεωπολιτικό τοπίο υποδεικνύει μια αναβίωση των συζητήσεων και των ανακαλύψεων σχετικά με τους θεμελιώδεις κανόνες και τα θεσμικά πλαίσια της παγκόσμιας τάξης, επαναφέροντας θέματα και διαιρέσεις που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Είναι ενδιαφέρον, παρατηρώντας πώς οι ιστορικές έννοιες συνεχίζουν να βρίσκουν σημασία στην ανάλυση και την κατανόηση των σημερινών γεωπολιτικών αλλαγών και συγκρούσεων. 
 
Εικόνα: Η γεωγραφική διαίρεση σε «τρεις κόσμους» κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου από το Wikimedia Commons



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 2:00 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.