Γράφει ο Abdullah Bozkurt
Η ισλαμική κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αποσαθρώσει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ, καταστρέφοντας ό,τι αποτελούσε μια ισχυρή αεροπορία με έναν καλά διατηρημένο στόλο μαχητιών F-16. Όλα έλαβαν χώρα με το πρόσχημα ότι έπρεπε να καταπολεμήσει το στημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016, ενώ το ΝΑΤΟ, με επικεφαλής τον Jens Stoltenberg, ουσιαστικά δεν κάνει τίποτα για να σταματήσει το κύμα συλλήψεων αξιόλογων αξιωματικών με αμφισβητούμενες κατηγορίες.
Ο Ερντογάν έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να διώξει 150 στρατηγούς, 7.595 ανώτερους αξιωματικούς και 5.723 υπαξιωματικούς από το 2016 στις περισσότερες περιπτώσεις με την κατηγορία συμμετοχής σε τρομοκρατική ενέργεια και με κάποιους ισχυρισμούς για συνομωσία στο πραξικόπημα. Συνολικά, 15.153 καλά εκπαιδευμένο προσωπικό απολύθηκε από τον στρατό σύμφωνα με τις δηλώσεις στο Κοινοβούλιο του υπουργού Άμυνας και πρώην Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Χουλουσί Ακάρ, την 1η Νοεμβρίου 2018.
Οι περισσότεροι από τους παραπάνω δεν είχαν καμία σχέση με την απόπειρα πραξικοπήματος και μερικοί, στην πραγματικότητα, είχαν σταλεί σε αποστολές στο εξωτερικό εκείνη την εποχή. Ωστόσο, τσουβαλιάστηκαν όλοι από την κυβέρνηση με εντελώς κατασκευασμένες κατηγορίες και ρίχτηκαν στη φυλακή, χωρίς καμία πραγματική απόδειξη. Κατηγορούνται για προσχώρηση στο κίνημα Γκιουλέν, μια ομάδα πολιτών που είναι έντονα επικριτική απέναντι στην κυβέρνηση Ερντογάν και η οποία έγινε αποδιοπομπαίος τράγος από τον Ερντογάν για όλα τα λάθη που έλαβαν χώρα υπό την διακυβέρνησή του.
Η άνευ προηγουμένου εκκαθάριση έχει επιφέρει τεράστιο πλήγμα στην τουρκική Πολεμική Αεροπορία, που θεωρείται η ραχοκοκαλιά του στρατιωτικού δόγματος της Τουρκίας, δεδομένου ότι η χώρα δεν διαθέτει σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας μεγάλης εμβέλειας για την αποτροπή των εναέριων επιθέσεων. Η Τουρκία επέλεξε από καιρό να διατηρήσει ένα ισχυρό στόλο αεριωθούμενων αεροσκαφών για τον έλεγχο του εναέριου χώρου της και να διατηρήσει τη δυνατότητα να εξαπολύει επιθέσεις εκτός συνόρων όταν χρειαστεί.
Ο στόλος αποτελείται κυρίως από F-16 και από αεροσκάφη F-35 νέας γενιάς που αναμένεται να ενταχθούν σύντομα στην αεροπορική δύναμη. Οι πιο έντονες διώξεις πραγματοποιήθηκαν στην Πολεμική Αεροπορία, γεγονός που υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση Ερντογάν έχει στοχεύσει συγκεκριμένα τα στελέχη αυτού του κλάδου των ενόπλων δυνάμεων. Μεταξύ των 4.215 στρατιωτικών που απολύθηκαν από την Πολεμική Αεροπορία με εκτελεστικές αποφάσεις, 32 ήταν στρατηγοί, 2.059 ήταν κατώτεροι αξιωματικοί και 1.993 ήταν υπαξιωματικοί.
Το πιο πολύτιμο πλεονέκτημα
Η εκκαθάριση αφαίρεσε το πιο πολύτιμο πλεονέκτημα της Πολεμικής Αεροπορίας – τους πιλότους της. Οι οποίοι απαιτείται να υποβληθούν σε αυστηρή, πολυετή εκπαίδευση και προσεκτική εξέταση προτού τους επιτραπεί να πετάξουν μαχητικά πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Η κυβέρνηση έδιωξε 716 πιλότους μέσω εκτελεστικών διαταγμάτων υπό το καθεστώς εκτάκτου ανάγκης το οποίο δεν υπόκειται σε δικαστική, στρατιωτική ή νομοθετική εποπτεία. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 70% όλων των ενεργών πιλότων που υπηρετούσαν στην Πολεμική Αεροπορία.
Πολλοί από τους βετεράνους, ειδικά στα κέντρα επιχειρήσεων και logistics που βοηθούν τους πιλότους να πετάξουν επιτυχημένες αποστολές, επίσης απομακρύνθηκαν, παρεμποδίζοντας τον στενό συντονισμό μεταξύ αεροπορικών και χερσαίων στοιχείων της Πολεμικής Αεροπορίας. Εκατοντάδες μηχανικοί και προσωπικό εδάφους διώχθηκαν επίσης. Νομίζω ότι αν ένας εχθρός κατάφερνε να εισβάλει στην Τουρκία, δεν θα μπορούσε να κάνει τόσο μεγάλη ζημιά στην Πολεμική Αεροπορία όσο οι εκκαθαρίσεις του Ερντογάν.
Αυτό επίσης αποκαλύπτει ότι το πραξικόπημα ήταν στημμένο από τον Ερντογάν. Αν όλοι αυτοί οι πιλότοι και άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας συμμετείχαν πραγματικά στο πραξικόπημα, απλώς δεν θα υπήρχε καμία πιθανότητα για την κυβέρνηση να το καταστείλει, δεδομένης της τεράστιας δύναμης που αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να προβάλλουν. Θα ήταν αδύνατο για οποιαδήποτε πολιτική κυβέρνηση να νικήσει μια τέτοια δύναμη. Από αυτούς που εκκαθαρίστηκαν, 231 πιλότοι ήταν υψηλόβαθμοι, πράγμα που σημαίνει ότι ήταν υπεύθυνοι για βάσεις, στόλους και μοίρες.
Με άλλα λόγια, ακόμη και το υπόλοιπο 30% των πιλότων που δεν απολύθηκαν δεν μπορούσε απλά να αρνηθεί διαταγές από τους διοικητές τους από τη στιγμή που οι περισσότεροι ήταν γεγονός ότι ενεπλάκησαν στο πραξικόπημα, όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση. Για να πούμε την αλήθεια, δεν έγινε τέτοια πραγματική απόπειρα και οι περισσότεροι δεν είχαν καμία σχέση με αυτή την πολύ περιορισμένη κινητοποίηση που αντιστοιχούσε μόνο στο 1% του τουρκικού στρατού.
Το βέτο της Ουάσινγκτον
Δεδομένου ότι τα υπερσύγχρονα αεροπλάνα χρειάζονται έμπειρους πιλότους, η κυβέρνηση Ερντογάν βρέθηκε αντιμέτωπη με μια τεράστια έλλειψη πιλότων της Πολεμικής Αεροπορίας από τη μαζική εκκαθάριση. Ίσως αυτή ήταν η πρόθεση τελικά ενώ οι Αρχές σκέφτηκαν ότι θα μπορούσαν να αναπληρώσουν τις απώλειες γρήγορα. Αυτό όμως αποδείχθηκε τουλάχιστον δύσκολο. Η Άγκυρα ζήτησε από την κυβέρνηση του Πακιστάν να στείλει εκπαιδευτές για F-16, κάτι το οποίο το Πακιστάν, ως παραδοσιακός σύμμαχος της Τουρκίας, δέχτηκε με χαρά. Ωστόσο, οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο σε ένα τέτοιο αίτημα από την τουρκική κυβέρνηση, η οποία ζήτησε προηγούμενη έγκριση από την Ουάσινγκτον για να καταστήσει τα F-16 διαθέσιμα σε μη Τούρκους υπηκόους σύμφωνα με τη σύμβαση πώλησης των F-16.
Στο παρελθόν, οι ΗΠΑ επέτρεψαν στην Τουρκία να εκπαιδεύσει τους πιλότους της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ σε τουρκικά F-16, αλλά αυτή τη φορά η Ουάσινγκτον αρνήθηκε την άδεια σε Πακιστανούς πιλότους να πετάξουν τουρκικά F-16. Αυτό ήταν ένα σαφές μήνυμα ότι το αμερικανικό Πεντάγωνο δεν ήταν ικανοποιημένο με το κυνήγι μαγισσών του Ερντογάν στην τουρκική Πολεμική Αεροπορία, η οποία στοχοποίησε τους περισσότερους, αν όχι όλους, φιλονατοϊκούς αξιωματικούς.
Για να αντικαταστήσει του πιλότους η κυβέρνηση Ερντογάν υιοθέτησε επίσης ένα νέο μέτρο για να ανοίξει το δρόμο σε πιλότους που άφησαν την υπηρεσία ή έλαβαν ατιμωτικές καθαιρέσεις τα προηγούμενα χρόνια για να επιστρέψουν στην Πολεμική Αεροπορία. Αλλά μόνο 50 περίπου πιλότοι αποφάσισαν να επανενταχθούν, ενώ οι περισσότεροι επέλεξαν να παραμείνουν στον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος πληρώνει υψηλότερους μισθούς.
Όταν αυτό το μέτρο απέτυχε, η κυβέρνηση εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα που επεκτείνει την υποχρεωτική υπηρεσία πιλότων μαχητικών σε 18 χρόνια από 14,5 χρόνια πριν τους επιτραπεί να φύγουν, για παράδειγμα, για να πετάξουν επιβατηγά αεροσκάφη στην πολιτική αεροπορία. Πολλοί πιλότοι που είδαν τους συνεργάτες συναδέλφους τους να διώκονται θέλανε να εγκαταλείψουν την Αεροπορία. Βάσει αυτού του μέτρου, η κυβέρνηση εκτιμά ότι περίπου 100 πιλότοι F-16 θα πρέπει να επιστρέψουν, αλλά ακόμη και αυτή η νομική υποχρέωση αποδείχθηκε άχρηστη για την Πολεμική Αεροπορία.
Δίωξη ακόμα και δοκίμων
Το γεγονός ότι η κυβέρνηση Ερντογάν κήρυξε μια εποχή κυνηγιού δοκίμων που σπουδάζουν στην Ακαδημία Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, φυλακίζοντας και εκκαθαρίζοντας τόσους πολλούς από αυτούς με αμφίβολες κατηγορίες, επιδείνωσε την ήδη ταραγμένη Πολεμική Αεροπορία. Επιπλέον, με μια βιαστική κίνηση, η κυβέρνηση έκλεισε αυτή τη σχολή με μεγάλη παράδοση αμέσως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016. Παρόλο που τα στοιχεία έδειξαν ότι κανένας από τους κατώτερους δεν συμμετείχε πραγματικά στα επεισόδια, οι εισαγγελείς που ενεργούσαν με εντολές της κυβέρνησης ξεκίνησαν ποινικές διώξεις και κατέθεσαν κατηγορητήρια εναντίον εκατοντάδων δοκίμων της Ακαδημίας, ζητώντας ποινές ισόβιας κάθειρξης.
Για παράδειγμα, στις 11 Ιουλίου 2016, η Ακαδημία Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας στην Κωνσταντινούπολη έστειλε 142 φοιτητές για εκπαίδευση στα αλεξίπτωτα που θα διεξαχθεί στην Ακαδημία Στρατού Ξηράς στην Άγκυρα. Ωστόσο, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, οι εισαγγελείς διέταξαν την κράτηση όλων αυτών των σπουδαστών και κατηγορήθηκαν 51 από αυτούς με διάφορες κατηγορίες ζητώντας από το δικαστήριο να καταδικάσει τους φοιτητές με ποινές ισόβιας κάθειρξης έως και 15 χρόνια φυλάκισης. Η δίωξη συνεχίστηκε παρά την έρευνα της Πολεμικής Αεροπορίας που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι βρίσκονταν στην Άγκυρα ως μέρος της εκπαίδευσης που εξέδωσε ο τότε Διοικητής Πολεμικής Αεροπορίας Abidin Ünal πολύ πριν από τις 15 Ιουλίου. Οι δίκες των δοκίμων συνεχίστηαν παρά την κατακραυγή από τις οικογένειές τους.
Ομοίως, μια άλλη ομάδα σπουδαστών της Ακαδημίας, που φοιτούσαν σε διάφορες τοποθεσίες στην Κωνσταντινούπολη τη νύχτα του πραξικοπήματος με το πρόσχημα στρατιωτικών ασκήσεων, δεν είχαν ιδέα ότι έγιναν αποδιοπομπαίοι τράγοι όταν τους είχαν δοθεί οδηγίες να μπουν στα λεωφορεία. Η συνομωσία σχεδιάστηκε από την πρώην Αρχηγό της Πολεμικής Αεροπορίας Ünal, που ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές πίσω από το ψεύτικο πραξικόπημα.
Σε μια ασυνήθιστη κίνηση, ο Ünal επισκέφθηκε το Στρατόπεδο Εφαρμοσμένης Εκοπαίδευσης της Ακαδημίας στη Διοίκηση Αεροδρομίου της Γιάλοβ το απόγευμα της 15ης Ιουλίου, πριν από την έναρξη της απόπειρας πραξικοπήματος. Είπε στους αξιωματικούς του στρατοπέδου να δώσουν λίγο χρόνο στους κατώτερους και είπε: «Μην κουράζετε τα αγόρια έξω, θα κουραστούν το βράδυ.» Και ξανά με έκπληξη, διέταξε την ακύρωση των σωματικών ασκήσεων και την τελετή έπαρσης της σημαίας για πρώτη φορά στην ιστορία της ακαδημίας.
Μετά τo ξέσπασμα του πραξικοπήματος, οι δόκιμοι της Ακαδημίας που βρίσκονταν στο στρατόπεδο μεταφέρθηκαν σε ομάδες με λεωφορείο σε διάφορα μέρη της Κωνσταντινούπολης συμπεριλαμβανομένης της Γέφυρας του Βοσπόρου ως ενισχύσεις. Κατά τη διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών, οι κάτοικοι κατέθεσαν ότι τους είπαν ότι το ταξίδι ήταν μέρος της εκπαίδευσης για τρομοκρατική επίθεση ή βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας. Αποδείχθηκε ότι ο συνταγματάρχης Hüseyin Ergezen στο στρατόπεδο είχε παραγγείλει 10 λεωφορεία από μια εταιρεία στη Γιάλοβα στις 14 Ιουλίου, μία ημέρα πριν από την απόπειρα.
Την ημέρα του περιστατικού, 450 μαθητές επιβιβάστηκαν στα λεωφορεία και στάλθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Τα λεωφορεία μετέφεραν 80 μαθητές στο αεροδρόμιο Sabiha Gökçen, 300 στο Digiturk και 70 στη γέφυρα. Τα πάντα σχεδιάστηκαν για να δώσουν την εντύπωση ότι πραγματοποιήθηκε ένα πραγματικό πραξικόπημα, όταν στην πραγματικότητα οι περισσότεροι δόκιμοι ήταν άοπλοι. Στις 19 Μαΐου 2018 δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης καταδίκασε εκατοντάδες από αυτούς τους μαθητές, παρόλο που οι εισαγγελείς δεν παρουσίασαν αξιόπιστες αποδείξεις.
Εργαλείο του Ερντογάν
Σε αντίθεση με άλλους κλάδους των δυνάμεων ασφαλείας, όπου η κυβέρνηση αναπλήρωσε τις κενές θέσεις με κομματικούς και ζηλωτές που διέθεταν ελάχιστη ή καθόλου εκπαίδευση, δεν ήταν τόσο εύκολο να αντικατασταθούν οι βετεράνοι πιλότοι για να πετάξουν τα πολύ προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη. Το ζήτημα συζητήθηκε στην Άγκυρα κατά τη διάρκεια επίσκεψης του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ James Mattis τον Αύγουστο του 2017, όταν οι Τούρκοι αξιωματούχοι ζήτησαν την εκπαίδευση νέων πιλότων στις ΗΠΑ. Το Πεντάγωνο εξακολουθεί να εξετάζει το αίτημα.
Πολύ περίεργο είναι ότι η κυβέρνηση όχι μόνο έκλεισε την Ακαδημία Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας στις 25 Ιουλίου 2016 και αφαίρεσε τον τίτλο του αξιωματικού από όλους τους νέους αποφοίτους εκείνου του έτους, μετέθεσε επίσης σπουδαστές που δεν είχαν αποφοιτήσει ή ακόμα σπούδαζαν σε άλλα πανεπιστήμια άσχετα με την στρατιωτική εκπαίδευση. Άνοιξε εκ νέου την Ακαδημία Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας και πάλι τον Φεβρουάριο του 2017 στο νεοσυσταθέν Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας, αλλά δυσκολεύτηκε να προσελκύσει νέους φοιτητές.
Πίσω από αυτή τη ριζική αναμόρφωση βρίσκεται η ατζέντα του Ερντογάν για να μετατρέψει τον τουρκικό στρατό, ειδικά την Πολεμική Αεροπορία, σε ένα εργαλείο του κόμματος για να προωθήσει τους στόχους του. Θέλει να ισχυροποιήσει τόσο πολύ την ισλαμική κυβέρνησή του ώστε να στηρίξει την προσπάθειά του να εξάγει την πολιτική ισλαμική ιδεολογία με τη βία (hard power). Για παράδειγμα, μια από τις αλλαγές που εισήγαγε η κυβέρνησή του μετά τη σύσταση του Εθνικού Αμυντικού Πανεπιστημίου ήταν να αρχίσει να δέχεται υποψηφίους από θρησκευτικά γυμνάσια imam-hatip, όπου ο Ερντογάν είχε σπουδάσει. Η κυβέρνηση διόρισε επίσης έναν ισλαμιστή καθηγητή ιστορίας, μια νεο-οθωμανική φιγούρα, ως πρύτανη του πανεπιστημίου, που εκπαιδεύει αξιωματικούς για όλους τους κλάδους του τουρκικού στρατού.
Διακρίσεις σπουδαστών
Το όνομα του είναι ο Erhan Afyoncu, ένας νοσταλγός της οθωμανικής περιόδου που γράφει τακτικά στην καθημερινή Sabah, που ανήκει στην οικογένεια του Erdoğan. Μερικά από τα γραπτά του μαρτυράνε τις ιδέες του. Για παράδειγμα, έγραψε πώς η Ευρώπη θεωρεί εχθρική τη μουσουλμανική Τουρκία, πώς οι Αυστριακοί τρομοκρατούνται από τους Τούρκους και πως οι ΗΠΑ πλήρωναν φόρους στους Οθωμανούς. Μιλά για οθωμανική επέκταση στην Αφρική, την Ασία και σε άλλες περιοχές του κόσμου και επιχειρεί να παραλληλίζει τον Ερντογάν με τους σουλτάνους της οθωμανικής περιόδου.
Ενώ οι φοιτητές υποβλήθηκαν σε έλεγχο για να διαπιστωθεί εάν συμμορφώθηκαν με την ισλαμική και νεο-εθνικιστική ιδεολογία της κυβέρνησης Ερντογάν πριν γίνουν δεκτοί από το Πανεπιστήμιο Άμυνας και τις στρατωτικές ακαδημίες, η κυβέρνηση στελέχωσε τις ανώτερες τάξεις του στρατού με πολίτες απομέμοντάς τους βαθμούς όποως αυτού του συνταγματάρχη ή του στρατηγού.
Η επιτροπή που επιλέγει προσωπικό για θέσεις αξιωματικών ελέγχθηκε από τον Adnan Tanrıverdi, συνταξιούχο ισλαμιστή στρατηγό, ο οποίος έλαβε επίσημη θέση επικεφαλής στρατιωτικού συμβούλου του προέδρου τον Αύγουστο του 2016, ένα μήνα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Είναι ο άνθρωπος που θα αναμορφώσει τον μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ μετά τις ΗΠΑ, διευθύνοντας την πολιτική προσλήψεων μέχρι το 2020. Ο Tanrıverdi είναι γνωστός για την ισλαμική του ιδεολογία και έχει συμβουλεύσει τον Ερντογάν για χρόνια, έστω και ανεπίσημα. Ο Tanriverdi διοικεί τη παραστρατιωτική ομάδα SADAT, η οποία εκπαιδεύει μαχητές τζιχαντιστές που αγωνίζονται στη Λιβύη και τη Συρία.
Η Πολεμική Αεροπορία έχει πληγεί σοβαρά από το καθεστώς Ερντογάν, φέρνοντας την αναλογία των πιλότων σε αεροσκάφη στο 0,8 (0,6 σύμφωνα με ορισμένες αναφορές) σε 1, η οποία είναι αρκετά χαμηλή. Αλλά η κατάσταση των άλλων όπλων στον τουρκικό στρατό δεν διαφέρει από αυτή την τρομερή ιστορία. Αυτό δεν είναι μόνο η πιο θεμελιώδης πρόκληση για τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Τουρκίας και τις στρατηγικές ανάγκες ασφαλείας, αλλά και μια αυξανόμενη απειλή για τη δομή ασφάλειας της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, που δεν μπορεί να ληφθεί ελαφρώς, δεδομένων των εκτεταμένων συνεπειών αυτής της μεταμόρφωσης στην Τουρκία για συμμαχικά κράτη.
Turkishminute
SLPress
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου