20 Ιουνίου 2015

Το πνεύμα της αντίστασης (Η Μάνη, ο Ιμπραήμ, ο Νενέκος και ο Κολοκοτρώνης) (μέρος 2ο)

Απόσπασμα από το βιβλίο ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (Από την Πτώση στην Ανεξαρτησία) 

συνέχεια από το 1ο μέρος 

Γράφει ο Χρίστος Γούδης 

Από το 1814 η Μάνη βρίσκεται υπό την σόφρωνα ηγεμονία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη υπό την οποία διαδραμάτισε τον ήδη γνωστό πρωτεύοντα ρόλο της στην έναρξη και επιτυχία της πρώτης φάσεως της Ελληνικής Επανάστασης (Καλαμάτα-Βαλτέτσι, Πετρόμπεης, Κυριακούλης και Ηλίας Μαυρομιχάλης) και για τον οποίο έπρεπε, κατά τον Ιμπραήμ, να πληρώσει. Ο Αιγύπτιος στέλνει τελεσίγραφο στους Μανιάτες, που τον περιμένουν οχυρωμένοι έξω από την Καλαμάτα, στην Βέργα του Αλμυρού. Το στενό αυτό, το οποίο αποτελεί την δυτική πύλη εισόδου προς τη Μάνη, το οχυρώνουν οι Μανιάτες, όσο έλειπε ο Ιμπραήμ στο Μεσολόγγι, με ένα ασβεστόκτιστο τείχος ύψους δύο μέτρων που εκτείνεται για ένα περίπου χιλιόμετρο από ένα απροσπέλαστο ορεινό σημείο μέχρι την θάλασσα. Ο Ιμπραήμ ζητάει από τους Μανιάτες να παραδοθούν αμαχητί διαφορετικά τους απειλεί γράφοντάς τους επί λέξει: «θα εισβάλω εις την χώραν σας, θα καταστρέψω αυτήν, θα περάσω εν στόματι μαχαίρας τους άνδρας και τα παιδιά σας και δεν θα αφήσω λίθον επί λίθου». Από τους Μανιάτες λαμβάνει την ακόλουθη απαντητική επιστολή: 

«Από ημάς τους ολίγους Έλληνας της Μάνης, 
προς τον Ιμπραχήμ πασάν της Αιγύπτου. 

Ελάβομεν το γράμμα σου, εις το οποίον είδομεν να μας φοβερίζεις ότι, αν δεν σου προσφέρωμεν την υποταγήν μας, θέλεις εξωλοθρεύσει τους Μανιάτας και την Μάνην. Σε περιμένομεν με όσας δυνάμεις θελήσης. Οι κάτοικοι της Μάνης γράφομεν και σε περιμένομεν». 

Στις 22 Ιουνίου του 1826, ο Ιμπραήμ επιτίθεται λυσσαλέα εναντίον τους, επικεφαλής ενός σώματος από 8.000 άνδρες, για να υποστεί δεινή και ταπεινωτική ήττα, παρά την υπεροπλία του και την αριθμητική του κυριαρχία,. Στην δεκάωρη μάχη της Βέργας ο Ιμπραήμ υποχωρεί νικημένος από τους 1500 Μανιάτες των Μαυρομιχαλαίων, του Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη (αδελφού του Πετρόμπεη), του Γεωργάκη Μαυρομιχάλη (γιου του Πετρόμπεη), του Ιωάννου Κατσή Μαυρομιχάλη (αδελφού του Πετρόμπεη) και του γιού του Ηλία Κατσάκου Μαυρομιχάλη, αφήνοντας πίσω του 500 Αιγύπτιους νεκρούς. 

Και ενώ όλοι οι Μανιάτες παραμένουν οχυρωμένοι στη Βέργα, ο Ιμπραήμ επιχειρεί αυτοπροσώπως μετά από τρεις μέρες, στις 25 Ιουνίου 1826, αιφνιδιαστική ναυτική απόβαση με 2.000 άνδρες στον κόλπο του Διρού (εκεί που βρίσκονται τα γνωστά σπήλαια), στην καρδιά δηλαδή της Μάνης, την οποία ανέμενε να βρεί αφύλακτη. Όμως και από εκεί αναγκάζεται σε άτακτη υποχώρηση μετά από επίθεση που δέχεται από τις Μανιάτισσες που θέριζαν στα χωράφια, και που μαινόμενες και ατρόμητες επετέθησαν και κατέσφαξαν τους Αιγύπτιους με τα δρεπάνια, μέχρι να έρθει ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης και να τους αποτελειώσει. 

Μετά από δυό μήνες, στις 28 Αυγούστου 1826, ο Ιμπραήμ επιχειρεί με νέο αιφνιδιασμό να μπεί στη Μάνη διασχίζοντας, ως άλλος Αννίβας, τον Ταϋγετο από τα ανατολικά. Ηγούμενος αιγυπτιακού στρατού εκ 12.000 ανδρών, κατορθώνει να φθάσει στα σύνορά της, στον Πολυτσάραβο (τόπο με πολλά «τσάρα», δηλαδή φρύγανα ή αφάνες), όπου όμως, μετά από τριήμερες σκληρές μάχες, υφίσταται εκ νέου δεινή ήττα από 2.000 Μανιάτες υπό τους Γεωργάκη Μαυρομιχάλη (γιο του Πετρόμπεη), Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη (αδελφό του Πετρόμπεη), Παναγιώτη Γιατράκο, Ηλία Κατσάκο Μαυρομιχάλη, και Ηλία Τσαλαφατίνο. Οι απώλειες των Αιγυπτίων ανήλθαν σε 1.100 νεκρούς και 1.400 τραυματίες, ενώ των Μανιατών, λόγω και του οχυρού της θέσεώς τους, ήταν μόνο 28 νεκροί και 75 τραυματίες, μεταξύ των οποίων και 5 γυναίκες. Ο Πολυτσάραβος, λόγω των μεγάλων απωλειών των «Αράβων» του Ιμπραήμ, και της φωνητικής συγγένειας της λέξεως, αποκλήθηκε έκτοτε Πολυάραβος, ονομασία που διατηρεί μέχρι των ημερών μας.

Μετά την αδυναμία του να εισχωρήσει στη Μάνη, ο Ιμπραήμ αναγκάζεται τον Σεπτέμβριο του 1826 να αποσυρθεί στην Τρίπολη, αναμένοντας νέες ενισχύσεις από την Αίγυπτο. Ο στρατός του που αρχικά ανήρχετο σε 24.000 άνδρες, είχε πλέον συρρικνωθεί σε 8.000 εκ των οποίων οι 1.500 ήταν ασθενείς σε νοσοκομεία. Παρόλα αυτά συνεχίζει απτόητος το καταστροφικό του έργο στην Πελοπόννησο, δηώνοντας και ερημώνοντας την χώρα («Είμαι αποφασισμένος να τους υποτάξω. Τα πάντα θα καταστραφούν και οι κάτοικοι στα χωριά πρέπει να πεθάνουν από πείνα ή από κρύο»). Μόνο στην περιοχή της Μεσσηνίας δενδροτομήθηκαν 85.000 δέντρα. Οι Έλληνες όμως είναι ανυποχώρητοι. Ο Κολοκοτρώνης ψυχή της αντίστασης στην Πελοπόννησο, γράφει στον Μπραϊμη (Ιμπραήμ): 

«Όχι τα κλαριά να μας κόψεις, όχι τα δέντρα, όχι τα σπίτια που μας έκαψες, μόνο πέτρα απάνω στην πέτρα να μη μείνει, ημείς δεν προσκυνούμε. Τι τα δέντρα μας αν τα κόψεις και τα κάψεις, την γην δεν θέλει την σηκώσεις, και η ίδια γη που τα έθρεψε, αυτή η ίδια γης μένει δική μας και τα ματακάνει. Μόνον ένας Έλληνας να μείνει πάντα θα πολεμούμεν και μη νομίζεις πως την γην μας θα την κάμεις δική σου. Βγάλτο απ΄ το νου σου». 

Όμως ο Ιμπραήμ, παράλληλα με τις λεηλασίες, αλλάζει τακτική και προσεγγίζει τον πληθυσμό, υποσχόμενος σε όσους δηλώσουν υποταγή ότι θα τους βοηθήσει, χορηγώντας μάλιστα στους «προσκυνημένους» το λεγόμενο «προσκυνοχάρτι» (ράϊ μπουγιουρντί), ένα είδος «ταυτότητας υποτέλειας» με το οποίο όσοι προσκυνούσαν εύρισκαν όχι μόνο την ησυχία τους από τους κατακτητές αλλά επιπρόσθετα είχαν και σημαντικά οφέλη (πεντάχρονη φορολογική απαλλαγή, δωρεάν ξαναφτιάξιμο των σπιτιών τους, δωρεάν άλογα, βόδια, και σπόρο για να καλλιεργούν τη γη). Η κίνηση άρχισε να βρίσκει απήχηση στα αρβανιτοχώρια της Αχαϊας μετά το προσκήνυμα του Δημήτρη Νενέκου (οπλαρχηγού του κοτσάμπαση της Αχαϊας Μπενιζέλου Ρούφου), τον οποίον δεν άργησαν να ακολουθήσουν όλοι οι αλβανόφωνοι καπεταναίοι και προεστοί των χωριών της Πάτρας. Το προσκήνυμα του Ιμπραήμ άρχισε σιγά-σιγά, μετά το 1826, να παίρνει διαστάσεις και εκτός Αχαϊας (Γαστούνη, Πύργος Ηλείας, Ολυμπία) καθώς ο Νενέκος συγκρότησε «στρατιωτικό σώμα προσκυνημένων» με 2.000 από δαύτους, και συνεργάζονταν με τον κατακτητή. 

Ο Κολοκοτρώνης αντιλαμβάνεται αμέσως τον κίνδυνο που περιέκλειε μια τέτοια ανεξέλεγκτη εξάπλωση του προσκυνήματος στην Πελοπόννησο, όπως το εξομολογείται αργότερα: «Εις τον καιρόν του προσκυνήματος εφοβήθηκα μόνον δια την πατρίδα μου, όχι άλλην φοράν, ούτε εις τας αρχάς, ούτε εις τον καιρόν του Δράμαλη που ήρθε με 30.000 στράτευμα εκλεκτό, ούτε ποτέ, μόνον εις το προσκύνημα εφοβήθηκα». Γνωρίζει καλά ότι δεν είναι ώρα για ηπιότητες αλλά για σκληρές αποφάσεις. Γι΄αυτό «αδυσώπητος ηγέρθη κατά της προδοσίας» (Γερβίνος). Κρεμάει έναν προδότη για παραδειγματισμό, καρφώνοντας στο στήθος του ένα χαρτί με μήνυμα για πολλούς αποδέκτες: 

Τέτοιον καταφρονημένον θάνατον θα έχουν από τους Έλληνας όσοι επροσκύνησαν εις τον Ιμπραχίμην. Τοιούτον θάνατον θα λάβουν και όσοι έχουν αυτό το άτιμο φρόνημα και δεν το αποβάλλουν. 

Ο Γενικός Αρχηγός της Πελοποννήσου 
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης 

Ρίχνει το σύνθημα: «Όποιο χωριό δεν ακολουθήσει την φωνή της πατρίδος, φωτιά και τζεκούρι», και το κάνει πράξη. Στέλνει τους οπλαρχηγούς του (Πετμεζαίους) στα προσκυνημένα χωριά να αναγνώσουν τη διαταγή του: «Όποιο χωριό δεν γυρίσει πίσω είναι τα σπίτια του καμμένα, τ΄ αμπέλια του καμένα, θα τους αφανίσω από το πρόσωπο της γης». Τον δε Νενέκο καταδικάζει εις θάνατον «χάριν της πατρίδος» και στέλνει Έλληνες πατριώτες να τον βρουν και να τον εξοντώσουν «ως Τούρκο και όχι ως Χριστιανό». Ο Νενέκος εκτελείται και το προσκύνημα στην Πελοπόννησο σβήνει σταδιακά. 

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είναι αναμφίβολα η δεσπόζουσα στρατιωτική φυσιογνωμία της Ελληνικής Επαναστάσεως. Πέραν της στρατηγικής του ιδιοφυίας, και παρά το ότι ήταν αγράμματος και ακαλλιέργητος κατά τα ευρωπαϊκά μέτρα, είχε σαφή πολιτική αντίληψη των τεκταινομένων κατά την διάρκειαν της Επαναστάσεως. Ήταν πανούργος, οξύνους, κοινωνικά μορφωμένος, και ιδιαίτερα πνευματώδης, όπως φαίνεται από το σχόλιο που έκανε, όταν γέρος πια στην Αθήνα του Όθωνα, βλέποντας τα νεόκτιστα τότε κτίρια του Πανεπιστημίου και των Ανακτόρων (της σημερινής Βουλής) και δείχνοντας με το χέρι του το Πανεπιστήμιο είπε: «Αυτό το σπίτι κάποτε θα φάει το άλλο σπίτι». 

Φλογερός πατριώτης με ανεπτυγμένη την εθνική του αυτοσυνειδησία, εξέφραζε όσο κανείς άλλος το «ομόψυχο πνεύμα της Επανάστασης», όπως φαίνεται και από τα λεγόμενά του μετά από πολλά χρόνια στους φοιτητές του Πανεπιστημίου των Αθηνών, στην Πνύκα: 

«Όταν αποφασίσαμεν να κάμωμεν την Επανάσταση, δεν συλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα, ούτε πως δεν έχομε άρματα, ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις, αλλά ως μία βροχή, έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι και οι κληρικοί και οι προεστοί, και οι καπεταναίοι, και οι πεπαιδευμένοι, και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτό τον σκοπό, και εκάμαμε την Επανάσταση». 

Η μνήμη του παραμένει ισχυρή στις καρδιές των Νεοελλήνων ενώ στο βάθρο τού ανδριάντος του, που τον αναπαριστά καβαλλάρη, σε κεντρικό σημείο των Αθηνών, είναι βαθιά χαραγμένη η διαχρονική του πορεία στην Ελληνική Ιστορία («Έφιππος χώρει γενναίε στρατηγέ ανά τους αιώνας, διδάσκων τους λαούς πως οι δούλοι γίνονται ελεύθεροι»). 

Η παταγώδης αποτυχία του Ιμπραήμ στη Μάνη, και το πνεύμα αντίστασης που εμφυσά στον ελληνικό πληθυσμό ο Κολοκοτρώνης, καθορίζουν και τις εκτιμήσεις του Άγγλικού Ναυτικού για την κατάσταση στην Πελοπόννησο το 1826, όπως προκύπτει από εκθέσεις των Βρετανών παρατηρητών του ναυτικού: «Οι γραμμές επικοινωνίας σε ολόκληρο τον Μοριά είναι σε ελληνικά χέρια. Ο πασάς (Ιμπραήμ) είναι κύριος μόνο του σημείου που κατέχει ο στρατός του». Για μία ακόμη φορά απεδείχθη σωστό το «Les Grecs sont étonnants dans l’ adversité». Οι Έλληνες είναι καταπληκτικοί στη συμφορά!!! 

Χρίστος Γούδης 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 
(Από την Πτώση στην Ανεξαρτησία), 
Αθήνα, 2007, Εκδόσεις Κάκτος.



Share
Posted by ΘΑΝΟΣ ΚΟΥΚ at 4:30 μ.μ.
Κατηγορία Θέματος , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

Λίγες οδηγίες πριν επισκεφθείτε το ιστολόγιό μας (Για νέους επισκέπτες)

1. Στην στήλη αριστερά βλέπετε τις αναρτήσεις του ιστολογίου μας τις οποίες μπορείτε ελεύθερα να σχολιάσετε επωνύμως, ανωνύμως ή με ψευδώνυμο, πατώντας απλά την λέξη κάτω από την ανάρτηση που γραφει "σχόλια" ή "δημοσίευση σχολίου" (σας προτείνω να διαβάσετε με προσοχή τις οδηγίες που θα βρείτε πάνω από την φόρμα που θα ανοίξει ώστε να γραψετε το σχόλιό σας). Επίσης μπορείτε να στείλετε σε φίλους σας την συγκεκριμένη ανάρτηση που θέλετε απλά πατώντας τον φάκελλο που βλέπετε στο κάτω μέρος της ανάρτησης. Θα ανοίξει μια φόρμα στην οποία μπορείτε να γράψετε το email του φίλου σας, ενώ αν έχετε προφίλ στο Facebook ή στο Twitter μπορείτε με τα εικονίδια που θα βρείτε στο τέλος της ανάρτησης να την μοιραστείτε με τους φίλους σας.

2. Στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας μπορείτε να βρείτε το πλαίσιο στο οποίο βάζοντας το email σας και πατώντας την λέξη Submit θα ενημερώνεστε αυτόματα για τις τελευταίες αναρτήσεις του ιστολογίου μας.

3. Αν έχετε λογαριασμό στο Twitter σας δινεται η δυνατότητα να μας κάνετε follow και να παρακολουθείτε το ιστολόγιό μας από εκεί. Θα βρείτε το σχετικό εικονίδιο του Twitter κάτω από τα πλαίσια του Google Friend Connect, στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας.

4. Μπορείτε να ενημερωθείτε από την δεξιά στήλη του ιστολογίου μας με τα διάφορα gadgets για τον καιρό, να δείτε ανακοινώσεις, στατιστικά, ειδήσεις και λόγια ή κείμενα που δείχνουν τις αρχές και τα πιστεύω του ιστολογίου μας. Επίσης μπορείτε να κάνετε αναζήτηση βάζοντας μια λέξη στο πλαίσιο της Αναζήτησης (κάτω από τους αναγνώστες μας). Πατώντας την λέξη Αναζήτηση θα εμφανιστούν σχετικές αναρτήσεις μας πάνω από τον χώρο των αναρτήσεων. Παράλληλα μπορείτε να δείτε τις αναρτήσεις του τρέχοντος μήνα αλλά και να επιλέξετε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία αναρτήσεων από την σχετική στήλη δεξιά.

5. Μπορείτε ακόμα να αφήσετε το μήνυμά σας στο μικρό τσατάκι του blog μας στην δεξιά στήλη γράφοντας απλά το όνομά σας ή κάποιο ψευδώνυμο στην θέση "όνομα" (name) και το μήνυμά σας στην θέση "Μήνυμα" (Message).

6. Επίσης μπορείτε να μας στείλετε ηλεκτρονικό μήνυμα στην διεύθυνσή μας koukthanos@gmail.com με όποιο περιεχόμενο επιθυμείτε. Αν είναι σε προσωπικό επίπεδο θα λάβετε πολύ σύντομα απάντησή μας.

7. Τέλος μπορείτε να βρείτε στην δεξιά στήλη του ιστολογίου μας τα φιλικά μας ιστολόγια, τα ιστολόγια που παρακολουθούμε αλλά και πολλούς ενδιαφέροντες συνδέσμους.

Να σας υπενθυμίσουμε ότι παρακάτω μπορείτε να βρείτε χρήσιμες οδηγίες για την κατασκευή των αναρτήσεών μας αλλά και στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας ότι έχει σχέση με δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα.

ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Χρήσιμες οδηγίες για τις αναρτήσεις μας.

1. Στις αναρτήσεις μας μπαίνει ΠΑΝΤΑ η πηγή σε οποιαδήποτε ανάρτηση ή μερος αναρτησης που προέρχεται απο άλλο ιστολόγιο. Αν δεν προέρχεται από κάποιο άλλο ιστολόγιο και προέρχεται από φίλο αναγνώστη ή επώνυμο ή άνωνυμο συγγραφέα, υπάρχει ΠΑΝΤΑ σε εμφανες σημείο το ονομά του ή αναφέρεται ότι προέρχεται από ανώνυμο αναγνώστη μας.

2. Για όλες τις υπόλοιπες αναρτήσεις που δεν έχουν υπογραφή ΙΣΧΥΕΙ η αυτόματη υπογραφή της ανάρτησης. Ετσι όταν δεν βλέπετε καμιά πηγή ή αναφορά σε ανωνυμο ή επώνυμο συντάκτη να θεωρείτε ΩΣ ΑΥΣΤΗΡΟ ΚΑΝΟΝΑ ότι ισχύει η αυτόματη υπογραφή του αναρτήσαντα.

3. Οταν βλέπετε ανάρτηση με πηγή ή και επώνυμο ή ανώνυμο συντάκτη αλλά στη συνέχεια υπάρχει και ΣΧΟΛΙΟ, τότε αυτό είναι ΚΑΙ ΠΑΛΙ του αναρτήσαντα δηλαδή είναι σχόλιο που προέρχεται από το ιστολόγιό μας.

Σημείωση: Να σημειώσουμε ότι εκτός των αναρτήσεων που υπογράφει ο διαχειριστής μας, όλες οι άλλες απόψεις που αναφέρονται σε αυτές ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες των άρθρων. Τέλος άλλες πληροφορίες για δημοσιεύσεις και πνευματικά δικαιώματα μπορείτε να βρείτε στην κάτω μπάρα του ιστολογίου μας.